ავღანეთში არსებული ვითარება – ავღანეთის ჩრდილოეთით, ბალხის პროვინციაში „თალიბანის“ მებრძოლების თავდასხმას 15 სამხედრო ემსხვერპლა. მთებში განლაგებულ იზოლირებულ საგუშაგოზე იერიში „თალიბანის“ ათობით მებრძოლმა მიიტანა. დაჯგუფებამ მომხდარზე პასუხისმგებლობა საჯაროდ აიღო.[1]

„თალიბანმა“ ავღანური ორგანიზაციის „სახალხო მოძრაობა მშვიდობისთვის“ 27 წევრი გაიტაცა. მოძრაობის აქტივისტები მთელი ქვეყნის მასშტაბით მარშებს აწყობენ და ავღანეთში მძვინვარე კონფლიქტის ყველა მხარეს მოლაპარაკებებისა და მშვიდობისკენ მოუწოდებენ. აქტივისტები  ქვეყნის დასავლეთით, ფარაჰის პროვინციაში გაიტაცეს. მოძრაობის ლიდერების თქმით, მათ აქტივისტებს უკვე მეოთხედ იტაცებენ. „თალიბანს“ მომხდართან დაკავშირებით საჯარო კომენტარი არ გაუკეთებია.[2]

საუდის არაბეთში ნაადრევი ქორწინება აიკრძალა – ახალი კანონმდებლობით, ქორწინებისთვის მინიმალურ ასაკად 18 წელი განისაზღვრა. მათ, ვისაც 18 წლამდე ასაკში მოუნდება დაქორწინება, სპეციალური ნებართვის აღება დასჭირდება, რომელიც სასამართლომ უნდა გასცეს.[3]

სომალიში აფეთქებას ათობით ადამიანი ემსხვერპლა – შემთხვევა დედაქალაქ მოგადიშუში მოხდა. დანაღმული ავტომობილი საკონტროლო-გამშვებ პუნქტზე 28 დეკემბერს აფეთქდა. დაღუპულთა რიცხვმა 75-ს გადააჭარბა, დაშავებულია 90-მდე ადამიანი. აფეთქებაზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია.[4]

უკრაინის კრიზისი – უკრაინის მთავრობამ და პრო-რუსმა სეპარატისტებმა პატიმრების გაცვლა დაიწყეს. საუბარია ყველა პატიმარზე. პატიმრების გაცვლის შესახებ შეთანხმებას რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა და უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ დეკემბერში მიაღწიეს. გავრცელებული ინფორმაციით, უკრაინულ მხარეს 55 კაცს გადასცემენ, თუმცა უკრაინის ობმუდსმენმა, ლიუდმილა დენისოვამ უკრაინელ ჟურნალისტებს განუცხადა, რომ კიევი პატიმართა გაცვლის პროცესში 80 კაცის გადაცემას ელის. თავის მხრივ, კიევი მზად არის, სხვადასხვა მძიმე დანაშაულისათვის მსჯავრდებული და ბრალდებული 87 პირი გაათავისუფლოს. ამასთან, აღმოსავლეთ უკრაინაში კონფლიქტებზე მომუშავე საერთაშორისო ჯგუფი რუსეთსა და უკრაინას შორის პატიმრების გაცვლის პირობაზე შეთანხმდა. ამის შესახებ ჯგუფში რუსეთის წარმომადგენელმა ბორის გრიზლოვმა 23 დეკემბერს განაცხადა. რუსეთმა და უკრაინამ პატიმრები 7 სექტემბერს გაცვალეს. ამ ფაქტს პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ დონბასის რეგიონში „საშინელი ომის“ დასრულებისკენ გადადგმული ნაბიჯი უწოდა.[5]

იემენის კრიზისი – სამხედრო აღლუმზე ირანის მიერ მხარდაჭერილი ჰუსიტების მიერ განხორციელებულ საჰაერო იერიშს ათამდე ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არცერთ დაჯგუფებას არ აუღია და საჯარო კომენტარი არც ჰუსიტების წარმომადგენლებს გაუკეთებიათ.[6]

ერაყში აშშ-ის საელჩოს თავს დაესხნენ – ბაღდადში, აშშ-ის მიერ ერაყში საბრძოლო დაჯგუფება „ქატაიბ ჰეზბოლას“ ობიექტებზე მიტანილი იერიშის გამო დაწყებული საპროტესტო აქციის მონაწილეები, აშშ-ის საელჩოში შეიჭრნენ. დემონსტრანტებმა ერთერთ საგუშაგო კოშკს ცეცხლი წაუკიდეს, ამერიკელმა ჯარისკაცებმა კი ხალხის დასაშლელად ცრემლმდენი გაზი გამოიყენეს. მანამდე აშშ-ის ქმედებები ერაყის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ დაგმო, ირანმა კი, რომელიც „ქატაიბ ჰეზბოლას“ უჭერს მხარს, თავდასხმას „ტერორიზმის ნათელი მაგალითი“ უწოდა. აშშ-ის საჰაერო ძალებმა სირიასა და ერაყში დაჯგუფება ქატაიბ ჰეზბოლას“ ობიექტებზე იერიში 29 დეკემბერს მიიტანეს. „ქატაიბ ჰეზბოლა“ შიიტი მუსლიმების საბრძოლო დაჯგუფებაა, რომელსაც ირანი უჭერს მხარს. ის 2007 წელს შეიქმნა.[7]

ვაშინგტონი არ აპირებს საელჩოს ევაკუაცია მოხდინოს, პირიქით, შტატები რეგიონში დამატებითი სამხედრო ძალის გაგზავნას გეგმავს. აშშ-ის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა საელჩოზე თავდასხმაში ირანი დაადანაშაულა. „ირანმა ამერიკელი კონტრაქტორი მოკლა, ბევრი დაჭრა. ჩვენ მტკიცედ ვუპასუხეთ და ყოველთვის ასე მოვიქცევით. ახლა კი ირანმა ერაყში აშშ-ის საელჩოზე თავდასხმის ორგანიზება განახორციელა. ისინი სრულად აგებენ პასუხს“, – დაწერა ტრამპმა.[8]

[1] Reuters; Taliban kill 15 in attack on Afghan security checkpoint: local officials; 24 December, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-attack/taliban-kill-15-in-attack-on-afghan-security-checkpoint-local-officials-idUSKBN1YS0K2

[2] BBC; Afghan People’s Peace Movement marchers kidnapped by Taliban; 25 December, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-asia-50911882

[3] Saudi Gazette; Ministry of Justice bans marriage under 18; 23 December, 2019; available at: http://saudigazette.com.sa/article/585608/SAUDI-ARABIA/Ministry-of-Justice-bans-marriage-under-18?fbclid=IwAR3A67z1p8wzGLCBfSMC766MM2X0rJj7ybj95xbix7SgtkmeYfynHHLi8t8

[4] BBC; Rush-hour vehicle bomb kills dozens in Somali capital; 28 December, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-africa-50932130

[5] Reuters; Ukraine holds big prisoner swap with pro-Russian separatists; By Pavel Polityuk and Vladimir Soldatkin; 29 December, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-ukraine-crisis-prisoners-swap/ukraine-and-separatists-begin-all-for-all-prisoner-swap-reports-idUSKBN1YX04N?il=0

[6] Reuters; Missile hits military parade in Yemen, killing at least seven; 29 December, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-yemen-security-blast/blast-hits-military-parade-in-yemen-idUSKBN1YX047?il=0

[7] BBC; US Baghdad embassy attacked by protesters angry at air strikes; 31 December, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-50956111

[8] Reuters; US has no plans to evacuate embassy in Baghdad, more forces being sent to compound; By Idrees Ali and David Brunnstrom; 31 December, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-iraq-security-usa-trump/trump-blames-iran-for-orchestrating-attack-on-u-s-embassy-in-iraq-idUSKBN1YZ0TD

გაერთიანებული სამეფოს საშინაო საქმეთა ოფისი 2017 წლის სექტემბერში გამოქვეყნებულ ანგარიშში – „უკრაინა: ყირიმი, დონეცკი და ლუგანსკი“ – წერს, რომ როგორც გაეროს ადამიანის უფლებათა კომისარი 2017 წლის თებერვლის განცხადებაში აღნიშნავს, ბევრი იძულებით გადაადგილებული პირი კვლავ აწყდება ბიუროკრატიულ დაბრკოლებებს და დისკრიმინაციას სხვადასხვა კანონის გამო, რომელიც კონფლიქტის დაწყების შემდეგაა მიღებული. დევნილები პოლიტიკური უფლებების გარეშე არიან დარჩენილები; მათ რეგულარულად ამოწმებს ხელისუფლება და ისინი განიცდიან არაპროპორციულ სირთულეებს საჯარო სერვისებზე წვდომის კუთხით; ყოველივე ამის გამო, დევნილები დგანან რისკის წინაშე, გახდნენ მარგინალიზებულები საზოგადოებაში, რაც კიდევ უფრო გააღრმავებს მათ დამოკიდებულებას საგარეო დახმარებაზე. სამი წლის გასვლის შემდეგაც კი, ხელისუფლება იბრძვის, რათა შექმნას ყოველმხრივი და მდგრადი სტრატეგია დევნილებისთვის, მათ შორის მათი სოციალურ-ეკონომიკური ინტეგრაციის კუთხით; განსაკუთრებით იმის ფონზე, რომ კონფლიქტს დასასრული არ უჩანს. მიუხედავად სირთულეებისა, იძულებით გადაადგილებული პირების 88% ამბობს, რომ ნაწილობრივ ან სრულადაა ინტეგრირებული ადგილობრივ საზოგადოებაში.

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2016 წლის ანგარიშში წერს, რომ იყო შემთხვევები, როდესაც მთავრობის წარმომადგენლები გამოხატავდნენ დისკრიმინაციულ ხედვებს იძულებით გადაადგილებული პირების მიმართ. 2016 წლის 23 სექტემბერს შინაგან საქმეთა მინისტრმა ავაკოვმა საჯაროდ დააკავშირა ერთმანეთთან კრიმინალის ზრდა და დევნილთა დიდი ნაკადები. არასამთავრობო ორგანიზაციები ავრცელებდნენ ინფორმაციას დევნილთა დისკრიმინაციის შესახებ დასაქმებისას. ზოგიერთი დევნილი, განსაკუთრებით დონეცკსა და ლუგანსკში მთავრობის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე მცხოვრები, განიცდის სანიტარიის, თავშესაფრის და სასმელი წყლის ნაკლებობას. დევნილებს კვლავ უჭირთ მიიღონ განათლება, სამედიცინო დახმარება და საჭირო დოკუმენტები.

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი იგივე ანგარიშში გაეროს სააგენტოებზე დაყრდნობით წერს, რომ დევნილების ნაკადებმა გაზარდა დაძაბულობა რესურსებისთვის ბრძოლის გამო. კრიტიკოსები დასავლეთში გადაადგილებულ პირებს სამხედრო სამსახურისთვის თავის არიდებას ედავებიან, როდესაც იზრდება კონკურენცია განსახლების, დასაქმებისა და საგანმანათლებლო შესაძლებლობებისთვის კიევსა და ლვოვში.

ავსტრიის ფაქტების მოძიების ჯგუფის უკრაინაში ვიზიტის ანგარიშში, რომელიც 2017 წლის მაისში გამოქვეყნდა, საუბარია მასპინძელი საზოგადოების დამოკიდებულებაზე იძულებით გადაადგილებული პირების მიმართ. ანგარიშში ნათქვამია, რომ ინფორმაცია აღნიშნულ თემაზე წინააღმდეგობრივია. ერთი მხრივ, ისინი გამოხატავენ ნეიტრალურ და მეგობრულ დამოკიდებულებას და იძულებით გადაადგილებულ პირთა მძიმე მდგომარეობის გაცნობიერებას და აცხადებენ მათი დახმარებისთვის მზადყოფნას. მეორე მხრივ, არის მტკიცებულებები დევნილთა მიმართ როგორც დისკრიმინაციის ფაქტების, ასევე ცრურწმენებისა და ნეგატიური სტერეოტიპების; ასევე ჩანს ფარული და პოტენციური სოციალური კონფლიქტის ნიშნები. რაც უფრო ახლოს ცხოვრობს ხალხი კონფლიქტის ზონასთან, უფრო კარგად ესმით იძულებით გადაადგილებული პირების. ზოგადად, დევნილების მიმართ დამოკიდებულება ძირითადად პოზიტიურია, თუმცა ასეთი სიტუაცია თანდათანობით იცვლება. ვინიცაში იყო ერთეული ინციდენტები ყირიმელ თათრებთან მიმართებაში, მაგრამ ეს არაა ზოგადი ტენდენცია. უკრაინელები კვლავ ძალიან ეხმარებიან იძლებით გადაადგილებულ პირებს. სამოქალაქო საზოგადოება უკრაინაში ძალიან ძლიერია და ის, ზოგადად, ზრუნავს დევნილებზე.

იგივე ანგარიშში ნათქვამია, რომ გამოკითხული მოსახლეობის ნახევარზე მეტი დაიქირავებდა სამსახურში იძულებით გადაადგილებულ პირებს ან მიაქირავებდა მათ სახლში. გამოკითხულთა ნახევარზე მეტის თქმით, ისინი პირადად აიყვანდნენ დევნილებს სახლის სარემონტო სამუშაოებზე ან ძიძად. აღნიშნული, თავის მხრივ, ნიშნავს, რომ დაახლოებით ნახევარი სხვაგვარად ფიქრობს და ასე არ მოიქცეოდა. კითხვაზე თუ რატომ არ აიყვანდნენ სამსახურში დევნილებს ან არ მიაქირავებდნენ მათ ბინას, პასუხი ძირითადად იყო შიში და უნდობლობა უცხო პირების მიმართ. პირადი შეხედულებები ასევ თამაშობენ ნეგატიურ როლს. მოსახლეობის 70%-ს არ უგრძვნია დევნილთა ჩამოვლის გავლენა საზოგადოებაზე. 64% მიიჩნევს რომ კრიმინალი არ შეცვლილა და არც სოციალური დაძაბულობის გაზრდილა ან შემცირებულა. ერთი მეოთხედს სმენია კონკურენციის შესახებ ადგილობრივ მოსახლეობასა და დევნილებს შორის ისეთ საკითხებში, როგორიცაა განსახლება, დასაქმება, ადგილები სკოლებსა და ბაღებში; თუმცა ძალიან ცოტას გამოუცდია ასეთი პრაქტიკა საკუთარ თავზე. 81%-ს არ სმენია თავიანთ ქალაქში ადგილობრივ მოსახლეობასა და დევნილებს შორის კონფლიქტის შესახებ; 11% ახერხებს ერთეული ინდივიდუალური შემთხვევის გახსენებას. საერთო ჯამში, ძირითადად, ადგილობრივ საზოგადოებას არ უგრძვნია არც ინფრასტრუქტურული და არც საბაზრო დატვირთვა დევნილების ჩამოსვლის შემდეგ. ისინი არც იმას ფიქრობენ, რომ მათი ცხოვრება მნიშვნელოვნად გაუარესდა ან რაიმე ფუნდამენტური ცვლილება მოხდა დევნილების გადმოსახლების შემდეგ. განსაკურებით დიდი რაოდენობა დევნილებისა კონცენტრირდა აღმოსავლეთში და კიევში. დაახლოებით მესამედი ამ არეალში მაცხოვრებლებისა აღნიშნავს დევნილების გავლენას მათ საზოგადოებაზე.

ავსტრიის ფაქტების მოძიების ჯგუფის ანგარიშში ასევე ნათქვამია, რომ ენის საკითხი საერთოდ არ დგას. მიგრაციის საერთაშორისო ორგანიზაციის ინფორმაციით, რუსულად მოლაპარაკეთა შევიწროვებას ადგილი არ აქვს არანაირ ვითარებაში. ანგარიშში ასევე ნათქვამია, რომ დევნილები დასავლეთ უკრაინაში შედარებით უკეთ არიან ინტეგრირებულები და საჭიროებენ ნაკლებ კოორდინაციას სახელმწიფოსგან.[1]

[1] United Kingdom: Home Office, Country Policy and Information Note – Ukraine: Crimea, Donetsk and Luhansk, September 2017, v 3.0, available at:

http://www.refworld.org/docid/59d218c67.html