აშშ-ის კომისია საერთაშორისო რელიგიის შესახებ 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი 2021 წელი) ეგვიპტეში რელიგიის თავისუფლების შესახებ წერს, რომ ეგვიპტის მოსახლეობა დაახლოებით 105 მილიონი ადამიანს შეადგენს, რომელთა 90% სუნიტი მუსლიმია. ითვლება, რომ კოპტები ყველაზე დიდი ქრისტიანული საზოგადოებაა ახლო აღმოსავლეთსა და ჩრდილოეთ აფრიკაში. კოპტების 90%-ზე მეტი მიეკუთვნება კოპტურ მართლმადიდებლურ ეკლესიას, ხოლო კოპტი კათოლიკეები, ევანგელისტები, პროტესტანტები წარმოადგენენ, პატარა, მაგრამ გამორჩეულ ქვესაზოგადოებებს.

წყაროს თანახმად, ეგვიპტეში მოქმედებს კანონი, რომელიც კრძალავს „ზეციური რელიგიების შეურაცხყოფას“. აღნიშნული კანონი ეგვიპტეში მცხოვრები რელიგიური უმცირესობებისთვის ერთ-ერთი ყველაზე სერიოზული გამოწვევაა. მსგავსი კანონების ამოქმედებით ეგვიპტის ხელისუფლება ცდილობს რელიგიური უმცირესობებისა და ადამიანის უფლებათა აქტივისტების შესუსტებას. სასამართლოები, რომლებიც საკანონმდებლო ხელისუფლების მიერ დადგენილი საგანგებო კანონების მიხედვით მოქმედებენ, ხშირად გამოსცემენ ბრძანებებს რელიგიური უმცირესობის წარმომადგენლებთან დაკავშირებული საქმეების განახლების შესახებ. კოპტი პატრიკ ზაკი და რამი კამელი, რომლებიც დაკავებიდან 2 წლის შემდეგ გაათავისუფლეს, სასამართლოს გადაწყვეტილებით, ისევ წარსდგებიან მოსამართლის წინაშე. დაკავებულებს ბრალი ედებათ ვიდეოს გასაჯაროებისთვის, რომელშიც ისინი ეგვიპტელი კოპტების მდგომარეობის შესახებ საუბრობენ.

აშშ-ის კომისია გამოქვეყნებულ ანგარიშში წერს, რომ საანგარიშო პერიოდში დაფიქსირდა კოპტებზე ძალადობის შემთხვევები, განსაკუთრებით სოფლებში.[1]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი 2021 წელი) ეგვიპტეში რელიგიის თავისუფლების შესახებ წერს, რომ  კანონის თანახმად ეგვიპტეში ქრისტიანობის, იუდაიზმისა და ისლამის მიმდევრები უფლებამოსილნი არიან განახორციელონ საკუთარ რწმენასთან დაკავშირებული რიტუალები და ააგონ სალოცავები, რადგან სახელმწიფოში მხოლოდ აღნიშნული სამი რელიგია არის ოფიციალურად აღიარებული. კანონმდებელი კრძალავს დისკრიმინაციას რელიგიური ნიშნით და ადგენს, რომ ეგვიპტის თითოეული მოქალაქე, მიუხედავად რელიგიური კუთვნილებისა, კანონის წინაშე თანასწორია.

წყარო ასევე იუწყება, რომ ეგვიპტის ხელისუფლებამ 2017 წლის 21 ივნისს აჰმად საიდ იბრაჰიმ ალ-სობატი სიკვდილით დასაჯა კოპტი მღვდლის განზრახ მკვლელობის გამო. 2020 წელს, კოპტი ქრისტიანის მკვლელობის ბრალდებით თავისუფლების უვადო აღკვეთა მიესაჯათ ძმებს ნაზირ და ალი ალ-სამბოებს. გარდა ამისა, მინიას სასამართლომ პასუხისმგებლობა დააკისრა იმ პირებს, რომლებიც ანადგურებდნენ, წვავდნენ კოპტების სახლებს (10 პირს მიუსაჯა 5 წლით თავისუფლების აღკვეთა).

საანგარიშო პერიოდში  ეგვიპტელი კოპტები რამდენჯერმე გახდნენ ტერორისტული დაჯგუფებების თუ ზოგადად სხვა პირთა თავდასხმის სამიზნე. კერძოდ, 2021 წლის აპრილში, ისლამური სახელმწიფოს ტერორისტულმა დაჯგუფებამ (ISIS-SP) გამოაქვეყნა კოპტი ქრისტიანის მკველელობის ამსახველი ვიდეო, ხოლო ამავე წლის 27 ივლისს კოპტი სალაჰ ასადი, სავარაუდოდ სალაფიტმა მეზობელმა, ცივი იარაღით მოკლა.

2020 წლის სექტემბერში ადგილი ჰქონდა კოპტებსა და ეგვიპტის უშიშროების ძალებს შორის შეტაკებას, რომლის გამომწვევი მიზეზიც სოფელ ბასტარში მშენებარე კოპტური ტაძრის ნგრევა იყო. აღნიშნული შეტაკებების შედეგად დაშავდა სულ მცირე 4 პირი, ხოლო 21 კოპტი კი დააპატიმრეს. დამკვირვებლები, მათ შორის კოპტი წარმომადგენლები, ადგილობრივ სასულიერო პირებს ადანაშაულებდნენ, რომლებმაც კანონით გათვალისწინებული რეგისტრაციის პროცედურების გავლაზე უარი განაცხადეს.[2]

„Freedom House“-ის მიერ 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი 2021 წელი) ეგვიპტეში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ წერია, რომ კოპტები ეგვიპტეში წარმოადგენენ რელიგიურ უმცირესობას. მიუხედავად იმისა, რომ ეგვიპტის კონსტიტუციის 64-ე მუხლის თანახმად, რელიგიის თავისუფლება აბსოლუტურ უფლებას წარმოადგენს, ეგვიპტეში რელიგიური უმცირესობები, მათ შორის კოპტები, ხშირად ხდებიან ფიზიკური ძალადობის, დაბომბვისა თუ განზრახ გაჩენილი ხანძრის მსხვერპლნი.[3]

„Human Rights Watch“-ის მიერ 2022 წელს გაეროს ადამიანის უფლებათა კომიტეტისთვის გაგზავნილ ანგარიშში ეგვიპტეში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების წერია, რომ ხელისუფლება რეგულარულად ვერ იცავს ქრისტიანებს სექტანტური თავდასხმებისგან. ხშირად ეგვიპტის ხელისუფლება მართავს „შერიგების სესიებს“, რომელიც ხელს უწყობს მუსლიმებს თავი აარიდონ სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობას ქრისტიანების მიმართ ჩადენილი ქმედებებისთვის.

2019 წელს, შობის დღესასწაულამდე ორი დღით ადრე, კოპტურ ეკლესიაში დამონტაჟებულმა ბომბმა ერთი პოლიციელის სიცოცხლე იმსხვერპლა. ერთი წლით ადრე, დიმშაუ ჰაშიმის სოფელში კოპტი ქრისტიანების სახლები გაანადგურეს, მას შემდეგ, რაც გავრცელდება ხმები, რომ ქრისტიანები სოფელში ტაძრის აშენებას გეგმავდნენ. წყაროს თანახმად, 29 კოპტი ქრისტიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა 2017 წლის მაისში,  ავტობუსზე განხორციელებულ შეტევას. აღნიშნულზე პასუხისმგებლობა ისლამურმა სახელმწიფომ აიღო.[4]

„Amnesty International“ -ის მიერ 2022 წელს გამოქვეყნებულ სტატიაში წერია, რომ 2022 წლის 30 იანვარს ეგვიპტის უსაფრთხოების ძალებმა ელ-მინიას პროვინციაში 9 კოპტი ქრისტიანი დააკავეს. აღნიშნული პირები დაკავებამდე ერთი კვირით ადრე შეუერთდნენ მშვიდობიან პროტესტს, რომლის ფარგლებშიც ქრისტიანული ეკლესიის მშენებლობის ნებართვას ითხოვდნენ, რადგან აღნიშნული იქნებოდა სოფლის კოპტი მაცხოვრებლებისთვის ერთადერთი ადგილი, სადაც ისინი ღვთის დიდებას აღასრულებდნენ.

წყარო იუწყება, რომ ხელისუფლება წლების განმავლობაში ყურადღებას არ აქცევდა სოფლის მაცხოვრებლების მოთხოვნას ქრისტიანული ეკლესიის აშენების შესახებ. აღსანიშნავია, რომ ელ-მინიას პროვინციის ამ სოფელში დაახლოებით 800-მდე კოპტი ცხოვრობს. ხელისუფლება ცდილობს ძალის გამოყენებით ჩაახშოს კოპტი მოსახლეობის მშვიდობიანი პროტესტი.

წყაროს შეფასებით, ეგვიპტეში მოქმედი დისკრიმინაციული კანონმდებლობა წლებია ძირს უთხრის ქვეყანაში მცხოვრები რელიგიური უმცირესობების თავისუფლებას. კოპტი ქრისტიანებისთვის დაწესებული შეზღუდვები ამის ნათელი მაგალითია. სტატიის თანახმად 2016 წელს ქრისტიანულ ეკლესიაში დაფიქსირდა ხანძრის ფაქტი, რომლის გამომწვევი მიზეზიც ხელისუფლებამ ვერ დაადგინა. მსგავსი დამოკიდებულება აიძულებს კოპტებს საკუთარ რწმენასთან დაკავშირებული რიტუალების აღსასრულებლად სოფლიდან სოფელში გადავიდნენ.

გავრცელებული ინფორმაციის თანახმად, ეგვიპტეში 2016 წლის შემდეგ 25 ქრისტიანული ეკლესია დაიხურა.[5]

[1] აშშ-ის კომისია საერთაშორისო რელიგიის თავისუფლების შესახებ – ანგარიშში რელიგიის თავისუფლების შესახებ – ეგვიპტე; გამოქვეყნებულია 2022 წლის აპრილში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 7 ივლისს]

[2] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი – ანგარიში რელიგიის თავისუფლების შესახებ – ეგვიპტე; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 2 ივნისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 7 ივლისს]

[3] Freedom House –  ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ – ეგვიპტე; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 28 თებერვალს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 7 ივლისს]

[4] Human Rights Watch –  ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ – ეგვიპტე;  გამოქვეყნებულია 2022 წელს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 7 ივლისს]

[5] „Amnesty International“ – „Egypt: Release nine Coptic Christians detained for attempt to rebuild church“; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 30 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.amnesty.org/en/latest/news/2022/03/egypt-release-nine-coptic-christians-detained-for-attempting-to-rebuild-church/ [ნანახია 2022 წლის 7 ივლისს]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ეგვიპტის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის კონსტიტუცია რწმენის აბსოლუტურ თავისუფლებას აღიარებს. რელიგიური რიტუალების პრაქტიკის თავისუფლება და სალოცავი ადგილების დაფუძნება [ე.წ. აბრაამისეული რელიგიის მიმდევრებისთვის] კანონით რეგულირდება. კონსტიტუციის მიხედვით, ეგვიპტის მოქალაქეები კანონის წინაშე თანასწორნი არიან და დისკრიმინაციული მოპყრობა და სიძულვილის გაღვივება რაიმე, მათ შორის რელიგიური, ნიშნით, კანონით დასჯადი ქმედებაა. ისლამი სახელმწიფო რელიგიია და ისლამური შარიათის პრინციპები კანონმდებლობის მთავარი წყაროა. ხელისუფლება ოფიციალურად აღიარებს სუნიტურ ისლამს, ქრისტიანობას და იუდაიზმს და მხოლოდ აღნიშნული რელიგიების მიმდევრებს აძლევს უფლებას, ააშენონ სალოცავები და საჯაროდ აღასრულონ რელიგიური რიტუალები.

2020 წლის მარტში მუსლიმმა მეცნიერმა, დოქტორი ჰაითამ ტალაატი, გამოქვეყნა ვიდეო, სადაც ათეისტებს სოციალურად გარიყულებს, ურწმუნოებს და განდგომილებს უწოდებდა და ამბობდა, რომ ისინი ტერორისტებსა და შეიარაღებულ მძარცველებზე უარესები არიან. ეგვიპტეში ათეისტების რაოდენობის შესახებ სარწმუნო ცნობები ხელმისაწვდომი არაა. 2020 წლის 21 ივნისს, ალექსანდრიის სააპელაციო სასამართლომ წარმოებაში არ მიიღო ათეისტი აქტივისტი და ბლოგერი ანას ჰასანის საჩივარი. მას 27 თებერვალს 3-წლიანი პატიმრობა მიესაჯა და 300 ათასი ფუნტის [19,100 აშშ დოლარი] ოდენობის ჯარიმა დაეკისრა სოციალურ ქსელში „Facebook“ გვერდის „ეგვიპტელი ათეისტები“ მართვისთვის. ხელისუფლებამ ჰასანი 2019 წელს ათეისტური იდეებისა და „ღვთაებრივად გამოცხადებული რელიგიების“ კრიტიკისთვის დააპატიმრა.

2018 წელს ეგვიპტის პრეზიდენტი ალ-სისიმ განაცხადა, რომ ყველას აქვს უფლება სწამდეს ღმერთი ისე, როგორც ამას თავად ხედავს ან საერთოდაც არ სწამდეს არაფრის. მიუხედავად ამისა, ძალისხმევა, რომელიც ათეიზმის წინააღმდეგ ბრძოლისკენაა მიმართული, ხშირად სარგებლობს ოფიციალური პირების მხარდაჭერით. 2019 წელს, ალ-აზჰარის მეჩეთმა, თავის ელექტრონული ფატვის ცენტრში, დააფუძნა „ათეიზმის წინააღმდეგ ბრძოლისა“ და „ახალგაზრდების ურწმუნობაში ჩავარდნისგან“ დაცვის მიმართულება [Bayan]. აღნიშნული მიმართულება სოციალურ ქსელებში აქვეყნებდა ათეიზმის კრიტიკულ განცხადებებს და 25 აგვისტოს, სასწავლო პროგრამის ფარგლებში, მოაწყო სამუშაო შეხვედრა ათეიზმისა და ათეიზმის იდეების მიმდევართა მიმართ მოპყრობის მთავარი მეთოდების შესახებ.

2020 წლის 6 თებერვალს უსაფრთხოების სამსახურმა დააპატიმრა აჰმედ საბაიე [ვიდეო პლატფორმის „Youtube“ რელიგიური თემატიკის არხის (404 ათასი გამომწერით) ადმინისტრატორი]. საბაიე აქვეყნებდა ვიდეოებს, სადაც ქრისტიანულ დოქტრინაზე მსჯელობდა, ტოვებდა კომენტარებს ათეიზმის შესახებ პოსტებზე და განიხილავდა ისლამს. 29-დღიანი დაკავების შემდეგ, ხელისუფლებამ ის ბრალის წაყენების გარეშე გაათავისუფლა. 27 ნოემბერს ის ხელახლა დააპატიმრეს [მას შემდეგ, რაც გამოაქვეყნა ვიდეო, სადაც ის ბიბლიასა და ქრისტიანულ დოქტრინას განიხილავდა] და ბრალი წაუყენეს მცდარი ინფორმაციის წაკითხვისა და სოციალური მედიის არასათანადოდ გამოყენების გამო.

2020 წლის 16 ივნისს, ფატვის გამომცემი 4 ავტორიზებული დაწესებულებიდან ერთერთმა, რელიგიური განკარგულებების სახლმა „დარ ალ-იფტა“, ეგვიპტელი ლესბოსელი აქტივისტისა და მწერლის სარა ჰეგაზის [რომელიც, სავარაუდოდ, ათეისტიც იყო] თვითმკვლელობის შემდეგ, განცხადებების სერია გამოაქვეყნა. „დარ ალ-იფტა“ წერდა, რომ „ყველა ღვთიური რელიგია“ გმობს ჰომოსექსუალიზმს და რომ ათეიზმი „ინტელექტუალური პრობლემა“ და „ფსიქოლოგიური დაავადებაა“, რომელსაც მკურნალობა სჭირდება. განცხადებაში ასევე ეწერა, რომ მუსლიმები, ვინც „დარწმუნებით“ ამბობენ ვინმეზე, რომ ის სამოთხეში ვერ მოხვდება, ცდებიან, რადგან მხოლოდ ალაჰს შეუძლია განსაჯოს, ვინ მოხვდება სამოთხეში და ვინ არა.[1]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ეგვიპტის შესახებ წერს, რომ მიუხედავად კონსტიტუციით აღიარებული რელიგიის თავისუფლების აბსოლუტური უფლებისა, ათეისტები და რელიგიური უმცირესობები აწყდებიან დევნას და ძალადობას, კერძოდ კი ქრისტიანი კოპტები, რომლებიც იძულებითი გადაადგილების, ფიზიკური თავდასხმების, ასაფეთქებელი მოწყობილობებით იერიშებისა და სალოცავების აშენების აკრძალვების ობიექტები ხდებიან.[2]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Amnesty International“ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ეგვიპტის შესახებ წერს, რომ მუსლიმი უმცირესობა, ათეისტები და ქრისტიანები სისხლისსამართლებრივი დევნის ობიექტები ხდებიან ღვთისგმობის ან ტერორიზმთან დაკავშირებული ბრალდებებით.[3]

აღსანიშნავია, რომ ზემოაღნიშნული წყაროები, მიუხედავად იმისა, რომ ათეიზმის მიმდევრებს ახსენებენ რელიგიის თავისუფლების შეზღუდვის ფაქტებზე საუბრისას, ანგარიშებში არ არის აღწერილი არცერთი შემთხვევა, როდესაც კონკრეტულად ათეიზმის მიმდევარი გახდა ფიზიკური ძალადობის ან სამართლებრივი პასუხისმგებლობის ობიექტი.

გაერთიანებული სამეფოს საშინაო საქმეთა ოფისი 2020 წლის დეკემბერში გამოქვეყნებულ ანგარიშში ეგვიპტის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის კანონმდებლობაში არ არის მკაფიო ჩანაწერი, რომელიც კონკრეტულად ჰომოსექსუალიზმს აკრძალავს; თუმცა, აღნიშნული თემა მკაცრ სოციალურ ტაბუს წარმოადგენს. ლგტბ თემის თითქმის სრული უმრავლესობა საკუთარ იდენტობას მალავს, რამდენადაც ეს შეუძლია; თუ პირის იდენტობა გამჟღავნდება ან მის მიმართ ეჭვი გაჩნდება, როგორც ურბანულ, ასევე პერიფერიულ რაიონებში, მნიშვნელოვანი მტრული დამოკიდებულების წინაშე აღმოჩნდება.[4]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ეგვიპტის შესახებ წერს, რომ დისკრიმინაციული მოპყრობა ქალების, ლგბტ თემის და სხვა ჯგუფების მიმართ, სერიოზულ პრობლემად რჩება. ქალები, ქრისტიანები, შიიტი მუსლიმები და ლგბტ პირები აწყდებიან დისკრიმინაციას და შეზღუდვებს პოლიტიკურ ცხოვრებაში მონაწილეობის კუთხით. 2017-2020 წლებში ლგბტ თემის 13 წარმომადგენელი მისცეს პასუხისგებაში. პოლიციის ოფიცრების მიერ დაკავების შემდეგ, ისინი გახდნენ წამების მსხვერპლნი, მათ მიმართ გამოიყენეს „ქალწულობის ტესტი“ და სხვა სახის სექსუალური ძალადობა; უარი უთხრეს სამედიცინო დახმარებასა და სამართლებრივ კონსულტანტთან შეხვედრაზე.[5]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ეგვიპტის შესახებ წერს, რომ ხელისუფლება არ იყენებს ანტი-დისკრიმინაციულ კანონმდებლობას ლგბტ თემის დასაცავად. სამართლებრივი დისკრიმინაცია და სოციალური სტიგმა ლგბტ პირებს საკუთარი უფლებების საჯაროდ დაცვის საშუალებას არ აძლევს. სექსუალური ორიენტაციისა და გენდერული იდენტობის გამო დასაქმების, განსახლების, მოქალაქეობის, განათლებისა და თუ ჯანდაცვის კუთხით დისკრიმინაციის შესახებ ინფორმაცია ხელმისაწვდომი არაა; თუმცა, მთავრობა შესაძლო დიკრიმინაციის წინააღმდეგ ძალისხმევას არ იჩენს. წყაროების ინფორმაციით, ადგილი ჰქონდა ლგბტ პირების დაპატიმრებებსა და შევიწროვებებს. დაპატიმრების თავიდან აცილების სანაცვლოდ, ლგბტ პირებს აიძულებენ, სხვა ლგბტ პირების შესახებ ინფრომაციის მიწოდებას.

წყაროების ცნობით, ხელისუფლება იყენებს სოციალურ მედიას, გაცნობის საიტებს და სატელეფონო აპლიკაციებს ლგბტ პირებად მიჩნეულთა მახეში გასაბმელად. იქიდან გამომდინარე, რომ ბევრი საჯარო სივრცე, სადაც ლგბტ თემისთვის უსაფრთხო გარემო იყო შექმნილი, უკანასკნელ წლებში დაიხურა, როგორც თავად ლგბტ პირები აღნიშნავენ, აღნიშნული მეთოდი ეფექტურად მუშაობს. ლგბტ უფლებათა დამცველი ორგანიზაციების ინფორმაციით, 2019 წელს, ეგვიპტეში 92 ლგბტ პირი დააპატიმრეს, რომელთაგან შვიდი იძულებითი გამოკვლევის მსხვერპლი გახდა.[6]

[1] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლირი ანგარიში რელიგიის თავისუფლების პრაქტიკის შესახებ ეგვიპტეში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 8 თებერვალს]

[2] საერთშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“; ყოველწლიური ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ ეგვიპტეში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 3 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 8 თებერვალს]

[3] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Amnesty International“; ყოველწლიური ანგარიში ადამიანის უფლებების დაცვის პრაქტიკის შესახებ ეგვიპტეში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 7 აპრილს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 8 თებერვალს]

[4] გაერთიანებული სამეფოს საშინაო საქმეთა ოფისი; წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაცია – ეგვიპტე; გამოქვეყნებულია 2020 წლის დეკემბერში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 8 თებერვალს]

[5] საერთშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“; ყოველწლიური ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ ეგვიპტეში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 3 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 8 თებერვალს]

[6] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში ადამიანის უფლებების დაცვის პრაქტიკის შესახებ ეგვიპტეში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 30 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 8 თებერვალს]

ისლამიდან ქრისტიანობაზე კონვერტირებულ პირთა მიმართ დამოკიდებულება – ავსტრალიის მთავრობის საგარეო საქმეთა და ვაჭრობის დეპარტამენტი 2019 წლის ივნისში გამოქვეყნებულ ანგარიშში ეგვიპტის შესახებ წერდა, რომ ისლამიდან სხვა რელიგიებზე კონვერტირებული პირების მიმართ, ზოგადად, მთავრობის მხრიდან ადგილი არ აქვს ძალადობას, დაკავებასა თუ რაიმე ტიპის მონიტორინგს. თუმცა, ისინი შესაძლოა დაექვემდებარონ მაღალი ხარისხის დისკრიმინაციას საზოგადოების და ოჯახების მხრიდან, რაც როგორც წესი გამოიხატება ისეთი ფორმებით, როგორიცაა: პირის უარყოფა; გაძევება და ზოგჯერ, მის მიმართ ძალადობაც კი. აღნიშნული დისკრიმინაციის ხარისხი კიდევ უფრო მაღალია ქვეყნის შედარებით სასოფლო და ღარიბ რეგიონებში, სადაც საზოგადოება, ზოგადად, შედარებით უფრო კონსერვატიულად არის განწყობილი. დისკრიმინაციის ხარისხი, სავარაუდოდ, ასევე გაიზრდება იმ შემთხვევაშიც, თუ კონვერტირებული პირი რელიგიის პროზელიტიზმს დაიწყებს.

ანგარიშის მიხედვით, ისლამიდან კონვერტირებული პირები, შესაძლოა, წააწყდნენ გარკვეული ხასიათის დაბრკოლებებს რელიგიის კონვერტაციის სახელმწიფოსგან აღიარების კუთხით, რაც შესაძლოა შემდგომში გახდეს პრობლემატური მათ მიერ კონკრეტულ სამთავრობო თუ რელიგიურ სერვისებზე წვდომის კუთხით.[1]

ა.შ.შ. სახელმწიფო დეპარტამენტი ეგვიპტეში რელიგიის საერთაშორისო თავისუფლების კუთხით არსებული მდგომარეობის შესახებ 2020 წლის ივნისში გამოქვეყნებულ ყოვეწლიურ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2019 წელი) წერდა, რომ ეგვიპტის  კონსტიტუაცია, ასევე – სამოქალაქო თუ სისხლის სამართლის კოდექსები არ კრძალავენ ისლამიდან განდგომას. კანონის ძალით, ასევე არაა კრძალული რელიგიის პროზელიტიზმი (ქადაგება) და ნებადართულია პირთა მიერ რელიგიის შეცვლა. თუმცა, ეგვიპტის მთავრობა მართალია ცნობს ისლამზე კონვერტაციას, მაგრამ, ამასთანავე, არ აღიარებს ისლამიდან სხვა რელიგიებზე პირთა გადასვლას. ეგვიპტის ადმინისტრაციულ საკითხთა სასამართლომ, 2008 წლის გადაწყვეტილებაში, სადაც ყოფილი მუსლიმი პირი ითხოვდა მთავრობის მიერ მის ქრისტიონობაზე კონვერტაციის აღიარებას, სასამართლომ მხარი დაუჭირა სამთავრობო პოზიციას და დაადგინა, რომ „მთავრობის მოვალეობაა დაიცვას საჯარო წესრიგი ისეთი დანაშაულისგან, როგორიც არის ისლამისგან განდგომა“. აღსანიშნავია, რომ მთავრობა აღიარებს იმ მუსლიმი პირების კონვერტაციის, რომლებიც დაბადებით არ იყვნენ მუსლიმები და შემდგომ მოექცნენ ისლამზე.

ანგარიშში საუბარი არ არის ეგვიპტეში ისლამიდან ქრისტიანობაზე კონვერტირებულ პირთა მიმართ არსებული პრობლემების ან/და უფლებადარღვევების შესახებ.[2]

წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის მოპოვების განყოფილების მიერ შესწავლილ წყაროები, მათ შორის – ავტორიტეტული საერთაშორისო, სამთავრობო თუ არასამთავრობო ორგანიზაციები, საკუთარ უახლეს ანგარიშებში, არაფერს წერენ  ეგვიპტეში ისლამიდან ქრისტიანობაზე კონვერტირებულ პირთა ან მათი ოჯახის წევრთა მიმართ პრობლემების შესახებ.

2. ლგბტი თემის წარმომადგენელთა მიმართ დამოკიდებულება

ა.შ.შ. სახელმწიფო დეპარტამენტი ეგვიპტეში ადამიანის უფლებების კუთხით არსებული მდგომარეობის შესახებ 2020 წლის მარტში გამოქვეყნებულ ყოვეწლიურ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2019 წელი) წერდა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ კანონმდებლობით იგივე სქესის პირთა შორის ნებაყოფლობითი სექსუალური კავშირი კრიმინალიზებული არ არის, ის საშუალებას აძლევს პოლიციას, დააკავოს ლგბტი პირები ისეთი ბრალდებებით, როგორიცაა – „პროსტიტუცია“; “აღვირახსნილობა“; „რელიგიური სწავლებების დარღვევა“  და ა.შ. აღნიშნულ დანაშაულთათვის სასჯელი, შესაძლოა, 10 წლამდე თავისუფლების აღკვეთითაც განისაზღვროს. ადგილობრივი უფლებადამცველი ჯგუფის მიხედვით, 2013 წლიდან მოყოლებული, 250-ზე მეტი პირი დააკავეს ზემოხსენებული ბრალდებებით.

ანგარიშის მიხედვით, ხელისუფლება არ იყენებდა ანტი-დისკრიმინაციულ კანონებს, რათა დაეცვა ლგბტი პირები, ხოლო კანონისმიერი დისკრიმინაცია და საზოგადოებრივი სტიგმა ხელს უშლიდა მათ, შეკრებილიყვნენ და საჯაროდ მოეთხოვათ საკუთარი უფლებების დაცვა. ასევე გრძელდებოდა „მედიის უზენაესი საბჭოს“ (ნახევრად-სამთავრობო ორგანო, რომელიც მედიის საკითხებს კურირებს) შეზღუდვა მედიის მიერ ლგბტი პირების და მათი პრობლემების გაშუქების კუთხით. მაგალითად, 21 იანვარს ღაზას სასამართლომ ტელეწამყვან მოჰამედ ალ-გჰიეთის 3000 ეგვიპტური გირვანქის ოდენობით ჯარიმა და 1 წლიანი მძიმე შრომა მიუსაჯა, რადგან მან ინტერვიუ ჩაწერა გეი პირთან. მას „ჰომოსექსუალიზმის პროპაგანდაში“ დასდეს ბრალი.

ანგარიშის მიხედვით, ადგილი ჰქონდა ლგბტი პირთა და მათ უფლებებზე მომუშავე აქტივისტთა დაკავებისა და მათი დევნის შემთხვევებს, მაშ შორის – პოლიციის მხრიდანაც, რაც ზოგჯერ გამოიხატებოდა ისეთი ფორმებით, როგორიცაა: ფიზიკური თავდასხმა, იძულებითი ქრთამის გადახდა, ლგბტი პირთა შესახებ ინფორმაციის იძულებითი მიწოდება და ა.შ. ანგარიშში ასევე აღნიშნუალია, რომ მთავრობას გააჩნია უფლებამოსილება, ქვეყანაში არ შეუშვას ან ქვეყნიდან გააძევოს ლგბტი უცხო ქვეყნის მოქალაქეები.

ამას გარდა, მთავრობა იყენებდა სოციალურ მედიას, გაცნობის ვებ-გვერდებსა და მობილურ აპლიკაციებს, რათა მოტყუებით „მახეში გაება“ მათ აზრით სავარაუდოდ ლგბტი პირები. აქტივისტების ინფორმაციით, უკანასკნელ ხანებში, იმ ფონზე, რაც ლგბტი თემისთვის ხელმისწავდომი საჯარო შეკრების ადგილების უმრავლესობა დაიხურა, პოლიციის მიერ ზემოხსენებული მეთოდი განსაკუთრებით ეფექტურად გამოიყენება.

ანგარიშის მიხედვით, ინფორმაცია ლგბტი პირების მიმართ საკუთარი სექსუალური იდენტობის გამო სამთავრობო ან კერძო დისკრიმინაციის შესახებ ისეთ სფეროებში, როგორიცაა – დასაქმება; პროფესია; საცხოვრებელი; ჯანდაცვასა და განათლებაზე წვდომა. არ იძებნებოდა. მთავრობა არ დგამდა არანაირ ნაბიჯს, რათა თავიდან აერიდებინა პოტენციური დისკრიმინაცია.[3]

არასამთავრობო ორგანიზაცია Amnesty International  ეგვიპტის შესახებ 2020 წლის ყოველწლიურ ანგარიშში წერდა, რომ მთავრობა აგრძელებდა ლგბტი პირების დაკავებას და მათ სისხსლისამართლებრივ დევნას საკუთარული გენდერული ინდეტობის ან სექსუალური ორიენტაციის გამო. ზოგჯერ, მათ ასევე უქვემდებარებდნენ იძულებით ანალურ და სქესის განმსაზღვრელ ტესტებს, პროცედურებს, რომელიც წამებას უტოლდება. ამას გარდა, იანვარში სასამართლომ მოჰამედ ალ-გჰიეტის ჯარიმა და ერთი წლით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯა. ამის მიზეზი კი ის იყო, რომ მან ტელევიაზიაში ინტერვიუ ჩაწერა გეი მამაკაცი. ორგანიზაციის შეფასებით, სასამართლო გადაწყვეტილების მიზანი ხალხის დაშინება იყო, რათა მათ ლგბტი საკითხებზე საჯაროდ არ იმსჯელონ.[4]

ავსტრალიის მთავრობის საგარეო საქმეთა და ვაჭრობის დეპარტამენტი 2019 წლის ივნისში გამოქვეყნებულ ანგარიშში ეგვიპტის შესახებ წერდა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ეგვიპტეში ჰომოსექსუალიზმი დანაშაული არ არის, ის მაინც საკმაოდ მკაცრ და ძლიერ სოციალურ ტაბუდ აღიქმება. მაგალითად, 2013 წლის ერთ-ერთი კვლევის მიხედვით, ეგვიპტელთა 95 %-ს სჯეროდა, რომ საზოგადოებამ ჰომოსექსუალები უნდა უარყოს. ანგარიშის მიხედვით, პრეზიდენტი სისის ადმინისტრაციის პირობებში, მნიშვნელოვნად გაიზარდა ლგბტი პირების მიმართ პოლიციის მხრიდან არასათანადო მოპყრობა და მათი დაკავების შემთხვევები.

დეპარტამენტის დასკვნით, ლგბტი პირები ეგვიპტეში არიან სამთავრობო დისკრიმინაციის მაღალი რისკის წინაშე, რაც როგორც წესი ისეთი მეთოდებით გამოიყენება, როგორიცაა: პოლიციის მიერ ლგბტი პირთა მოტყუებით „მახეში გაბმა“ (გაცნობის ვებ-გვერდების ან აპლიკაციების მეშვეობით); დაკავებები; დევნა და პოლიციის მხრიდან არასათანადო მოპყრობა. დეპარტამენტი ასევე ასკვნის, რომ ლგბტი პირების მიმართ საზოგადოების მხრიდანაც მოსალოდნელია მაღალი ხარისხის დისკრიმინაცია, რაც განპირობებულია ტრადიციული მოსაზრებებით და კონსერვატიული შეხედულებებით.[5]

წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის მოპოვების განყოფილების მიერ შესწავლილ წყაროები, მათ შორის – ავტორიტეტული საერთაშორისო, სამთავრობო თუ არასამთავრობო ორგანიზაციები, საკუთარ უახლეს ანგარიშებში, არაფერს წერენ  ეგვიპტეში ლგბტი პირების უშუალოდ ოჯახის წევრთა მიმართ არსებული პრობლემების ან/და უფლებარღვევების შესახებ.

[1] DFAT – Australian Government – Department of Foreign Affairs and Trade – “Country report (overview; political system; human rights; security; asylum claims; complementary protection claims; state protection; returnees; documentation)“; published in June 2019; available at

[accessed 14 August 2020]

[2] United States Department of State – 2019 Report on International Religious Freedom: Egypt; published in June 2020; available at

[accessed 14 August 2020]

[3]  United States Department of State – “2019 Country Reports on Human Rights Practices: Egypt”; published in March 2020; available at

[accessed 14 August 2020]

[4] Amnesty International – “Human rights in the Middle East and North Africa: Review of 2019; Egypt”; published in February 2020; available at

[accessed 14 August 2020]

[5] DFAT – Australian Government – Department of Foreign Affairs and Trade – “Country report (overview; political system; human rights; security; asylum claims; complementary protection claims; state protection; returnees; documentation)“; published in June 2019; available at

[accessed 14 August 2020]

ა.შ.შ. და არაბთა სავაჭრო პალატის (USACC) ვებ-გვერდზე გამოქვეყნებულია ქორწინებით ეგვიპტის მოქალაქეობის მიღებისთვის აუცილებელი კონკრეტული მოთხოვნები. კერძოდ, ფორმა 19 – „უცხო ქვეყნის მოქალაქე ცოლის მიერ ეგვიპტის არაბთა რესპუბლიკის მოქალაქეობის მოთხოვნის შესახებ“ მიხედვით, აღნიშნული ფორმა შევსებული და ხელმოწერილი უნდა იქნას როგორც ეგვიპტის მოქალაქე ქმრის, ასევე – მისი მეუღლის მიერ. ამას გარდა, ფორმასთან ერთად აუცილებელია შემდეგი დოკუმენტები:

• ეგვიპტის მიერ გაცემული საქორწინო მოწმობა. არ მიიღება უცხოური საქორწინო მოწმობა. იმ შემთხვევაში, თუ ქორწინება სამართლებრივად არ არის დადასტურებელი ეგვიპტური კანონმდებლობის მიხედვით, წყვილმა პირველ რიგში, მისი რატიფიცირება უნდა მოახდინოს და შემდგომ მიიღოს ეგვიპტური ქორწინების მოწმობა. აღნიშნულის გაკეთება შესაძლებელია ა.შ.შ.-ში მოქმედ ეგვიპტის ნებისმიერ საელჩოსა თუ საკონსულოში;
• ქმრის მამის ან ბიძის დაბადების მოწმობა, რომელიც ადასტურებს, რომ მამა ან ბიძა ეგვიპტის მოქალაქეები იყვნენ;
• ქმრის პასპორტი, რომელიც გაცემულია ეგვიპტის არაბთა რესპუბლიკის მიერ;
• ცოლის პასპორტი;
• ქმრის მიერ დაწერილი წერილობითი განცხადება, სადაც ის აცხადებს საკუთარ სურვილს იმაზე, რომ ცოლმა ეგვიპტის მოქალაქეობა მიიღოს და, ასევე, უთითებს, რომ მათი ქორწინება ჯერ კიდევ მოქმედია;
• ცოლის 4 ფოტო.

ყველა აღნიშნული დოკუმენტი, დაახლოებით 95 ა.შ.შ. დოლარის ოდენობით მოსაკრებელთან ერთად, შეტანილ უნდ იქნას ეგვიპტის არაბთა რესპუბლიკის ნებისმიერ საკონსულოში. [1]

ანალოგიურ ინფორმაციას ავრცელებს კერძო საიმიგრაციო კომპანია Justlanded.[2]

[1] USACC – Acquire Egyptian CitizenShip; available at https://www.egyptembassy.org/citizenship/acquireing/ [accessed 30 July 2020

[2] Private Company JustLanded – Egypt Guide – Citizenship Becoming an Egyptian citizen; available at https://www.justlanded.com/english/Egypt/Egypt-Guide/Visas-Permits/Citizenship [accessed 30 July 2020]

აშშ-ის კონგრესის ბიბლიოთეკის ვებ-გვერდზე მოცემულია ანგარიში 29 მუსლიმური ქვეყნის შესახებ, სადაც რელიგიათაშორისი ქორწინება, რაიმე ფორმით შეზღუდული ან აკრძალულია. ეგვიპტის შემთხვევაში, კონგრესის ინფორმაციით, ეგვიპტურ კანონმდებლობაში არ არსებობს პირდაპირი შეზღუდვა აღნიშნული ტიპის ქორწინებების შესახებ. თუმცა, რახან ეგვიპტის კონსტიტუციის 2 მუხლის თანახმად, კანონმდებლობის მთავარი წყარო ისლამია, საოჯახო საქმეებიც სწორედ ისლამური კანონების შესაბამისად გვარდება. რელიგიური „ფატვას“ (დეკრეტი) მიხედვით, რომელიც გამოქვეყნებულია Dar al ifta’a al Massriyah-ის (ოფიციალური სამთავრობო ორგანო, რომელიც რელიგიურ საკითხებზე კანონებს იმუშავებს) მიერ, მუსლიმ მამაკაცს, კონკრეტულ შემთხვევაში, უფლება აქვს, იქორწინოს არა-მუსლიმ ქალზე. აღნიშნული  ნებადართულია მხოლოდ მაშინ, როდესაც მომავალი ცოლი „აბრაამისეული რელიგიებიდან“ ერთ-ერთის მიმდევარია (ისლამი, ქრისტიანობა და იუდაიზმი). მუსლიმ მამაკაცს არ შეუძლია ცოლად მოიყვანოს ათეისტი. რაც  შეეხება მუსლიმ ქალებს, ფატვას და შარიათის კანონების მიხედვით, მათ აკრძალული აქვთ იქორწინონ არა-მუსლიმ მამაკაცზე.[1]

ავსტრალიის მთავრობის საგარეო საქმეთა და ვაჭრობის დეპარტამენტის 2019 წლის ანგარიშში ეგვიპტის შესახებ აღნიშნულია, რომ ქვეყანაში ქორწინებები რეგულირდება მეუღლეების რელიგიების შესაბამისი პირადი სტატუსების კანონით. მაგალითად, ორი მუსლიმი პირის ქორწინებას აწესრიგებს მუსლიმთა პირადი სტატუსების შესახებ კანონი, ორ ქრისტიანს შორის – კოპტური მართლმადიდებლური ეკლესიის მიერ შემუშავებული პირადი სტატუსების კანონი, ხოლო იუდაიზმის მიმდევრებისთვის – ებრაელთათვის განკუთვნილი პირადი სტატუსების კანონი. ანგარიშში აღნიშნულია, რომ ქვეყანაში ნებადართულია მუსლიმი მამაკაცის არა-მუსლიმ ქალზე ქორწინება და, აღნიშნულ შემთხვევაში, ქალს არ უწევს ისლამზე კონვერტაცია. მუსლიმ ქალს კი, არა-მუსლიმ მამაკაცზე დაქორწინება მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეუძლია, თუ მომავალი ქმარი ისლამს მიიღებს. რაც შეეხება ქრისტიანებს, ზოგადად, კოპტური მართლამდიდებლური ეკლესია მხოლოდ ერთი რელიგიური დენომინაციის მიმდევარ პირებს (მაგ. ორ კოპტს) აქორწინებს.

ქვეყანაში არ არსებობს სამოქალაქო ქორწინების პროცედურა და ყველა მოქმედი რელიგიური  ინსტიტუცია აღნიშნული ცნების წინააღმდეგია. საზღვარგარეთ შემდგარი სამოქალაქო ქორწინებები ეგვიპტის მიერ მხოლოდ მაშინ იქნება აღიარებული, თუ ის თავსებადია ადგილობრივ პირადი სტატუსების შესახებ კანონთან. მაგალითად, თუ მუსლიმი ქალი სამოქალაქო ქორწინების პროცედურის მეშვეობით, იქორწინებს არა-მუსლიმ მამაკაცზე ავსტრალიაში, აღნიშნული ქორწინება ეგვიპტეში კანონიერად არ ჩაითვლება.[2]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი ეგვიპტეში რელიგიის საერთაშორისო თავისუფლების კუთხით არსებული ვითარების შესახებ 2020 წლის ივნისში გამოქვეყნებულ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2019 წელი) წერდა, რომ შარიათის მიხედვით, რომელსაც ეგვიპტური კანონმდებლობა ეფუძნება, მუსლიმ ქალებს არ აქვთ უფლება, იქორწინონ არა-მუსლიმ მამაკაცზე. შესაბამისად, აღნიშნული წყვილების შემთხვევაში, მამაკაცმა უნდა მიიღოს ისლამი, რის შემდეგად შეეძლება მუსლიმ ქალზე ქორწინება. რაც შეეხება ქრისტიან და იუდეველ ქალებს, მუსლიმ მამაკაცთან დაქორწინების შემთხვევაში, მათ არ სჭირდებათ ისლამზე კონვერტაცია.

ანგარიშის მიხედვით, განქორწინების შემთხვევაში, დედას ეძლევა მეურვეობა საკუთარ ვაჟებზე 10, ხოლო გოგონებზე – 12 წლის ასაკამდე. აღნიშნული წესი არ მოქმედებს, როდესაც ერთ-ერთი მშობელი მუსლიმია, ხოლო მეორე – არა-მუსლიმი, რადგან ამ შემთხვევაში, ბავშვებზე მეურვეობა პირდაპირ, მხოლოდ მუსლიმ მშობელს გადაეცემა.[3]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Minority Rights International“ ეგვიპტელი უმცირესობების შესახებ 2019 წელს გამოქვეყნებულ სპეციალურ ანგარიშში წერდა, რომ შერეული რელიგიათაშორისი ქორწინებების შემთხვევაში, შარიათზე დაფუძნებული ეგვიპტური კანონმდებლობა დისკრიმინაციულია და, როგორც წესი, მუსლიმ მხარეებს გაცილებით ფართო უფლებებს ანიჭებს. მაგალითად, თუ დაქორწინებულ მუსლიმ მამაკაცსა და ქრისტიან ქალს სურთ განქორწინება, შვილებზე მეურვეობა მუსლიმ მამას დარჩება, რადგან ქრისტიანობა მიჩნეულია, როგორც მუსლიმ ბავშვებზე ნეგატიური გავლენის რისკის მქონე ფაქტორი. ერთადერთი შერეული ტიპის ქორწინება, რომელსაც შარიათი კანონიერად ცნობს, არის მუსლიმ მამაკაცსა და არა-მუსლიმ ქალს შორის. მუსლიმი ქალის ცოლად შესართავად, ქრისტიანმა მამაკაცმა ჯერ ისლამი უნდა მიიღოს. ბუნდოვანია არა-მუსლიმი ქალისა და მუსლიმი მამაკაცის შემთხვევაში, ცოლისა და შვილების მემკვიდრეობის შესახებ სიტუაცია, რადგან დამოკიდებულია ისლამის კონკრეტულ ინტერპრეტაციაზე, რომელთაგან ზოგიერთის მიხედვითაც, მხოლოდ მუსლიმს შეუძლია მუსლიმის მემკვიდრე გახდეს.[4]

Freedom House-ის ეგვიპტის შესახებ 2020 წლის ანგარიშის მიხედვით, რელიგიურ კუთვნილებაზე დამოკიდებული პირადი სტატუსების შესახებ კანონები ქალებს დისკრიმინაციულ მდგომარეობაში აყენებს ქორწინების, განქორწინების და შვილების მეურვეობაზე საკითხების გადაწყვეტისას. ამას გარდა, მუსლიმ ქალებს კანონი არ აძლევს საშუალებას, დაქორწინდნენ არა-მუსლიმ მამაკაცზე.[5]

[1] US Library of Congress – “Prohibition of Interfaith Marriage”;  updated on 29 August 2019; available at https://www.loc.gov/law/help/marriage/interfaith-prohibition.php#egypt [accessed 16 July 2020]

[2] Australian Government Department of Foreign Affairs and Trade – “DFAT COUNTRY INFORMATION REPORT EGYPT”; published on 17 June 2019; available at

[accessed 16 July 2020]

[3] United States Department of State – “2019 Report on International Religious Freedom: Egypt”; published on 10 June 2020; available at

[accessed 16 July 2020]

[4] Minority Rights International – report “Justice Denied, Promises Broken: The Situation of Egypt’s Minorities Since 2014”; published in January 2019; available at

[accessed 16 July 2020]

[5] Freedom House – “Freedom in the World 2020 – Egypt” published in March 2020; available at

[accessed 16 July 2020]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2020 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ეგვიპტის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის კანონმდებლობით, ეგვიპტის ყველა მოქალაქე კანონის წინაშე თანასწორია და დაუშვებელია დისკრიმინაცია რელიგიის, რწმენის, სქესის, წარმოშობის, რასის თუ სხვა ნიშნით. თუმცა, ამავდროულად, კონსტიტუცია ადგენს, რომ ისლამი სახელმწიფო რელიგიაა და ისლამური შარიათის პრინციპები არის კანონმდებლობის ძირითადი წყარო. ანგარიშში ნათქვამია, რომ ქვეყანაში ადამიანის უფლებების მნიშვნელოვან დარღვევას, მათ შორის, წარმოადგენს ძალადობა ლგბტ პირების მიმართ. ხელისუფლება აქტიურად იყენებს კანონმდებლობას ლგბტ პირების თვითნებური დაკავებისა და სისხლის სამართლებრივი დევნის მიზნით. ხშირია შემთხვევები, როდესაც ხელისუფლება ახორციელებს სოციალური მედიის და ინტერნეტ გაცნობის გვერდების მონიტორინგს ლგბტ პირების იდენტიფიცირებისა და მათი დაპატიმრებისთვის.

მიუხედავად იმისა, რომ ეგვიპტის კანონმდებლობაში არ არსებობს ჩანაწერი, რომელიც კონკრეტულად ერთსქესიანთა კავშირს განსაზღვრავს დანაშაულად, პოლიციას აქვს შესაძლებლობა ლგბტ პირები დააპატიმროს ისეთი ბრალდებებით, როგორიცაა „გარყვნილება“, „პროსტიტუცია“ და „ისლამური სწავლებების დარღვევა“. ასეთი დანაშაულებისთვის 10 წლამდე პატიმრობაა გათვალისწინებული. 2013 წლიდან მოყოლებული მსგავსი ბრალდებებით დაპატიმრებების 250 შემთხვევაზე მეტია დაფიქსირებული. ხელისუფლება არ ავრცელებს ანტიდისკრიმინაციულ კანონს ლგბტ პირებზე. სამართლებრივი დისკრიმინაცია და სოციალური სტიგმა ბარიერებს უქმნის ლგბტ პირებს, საჯაროდ დაიცვან თავიანთი უფლებები. ანგარიშში ნათქვამია, რომ ინფორმაცია არ იყო ხელმისაწვდომი სექსუალური ორიენტაციის ან გენდერული ნიშნით დისკრიმინაციის ფაქტების შესახებ დასაქმების, განსახლების, განათლებასა და ჯანდაცვაზე წვდომის კუთხით. მედიის უზენაესი საბჭო (ნახევრად სამთავრობო უწყება) კვლავ უწესებს აკრძალვებს ისეთ მედიასაშუალებებს, რომლებიც ლგბტ პირებსა და მათ უფლებებს იცავს.

2019 წლის განმავლობაში კვლავ ვრცელდებოდა ინფორმაცია ლგბტ პირების დაპატიმრებისა და მათი შევიწროვების ფაქტების შესახებ. დაშინებამ და დაპატიმრების შიშმა ხელი შეუწყო თვითცენზურის გაძლიერებას. ადამიანის უფლებათა დამცველი ჯგუფების ინფორმაციით, ხშირია პოლიციის მხრიდან შევიწროვება, მათ შორის ფიზიკური შეურაცხყოფა და დაპატიმრების თავიდან აცილების სანაცვლოდ, სხვა ლგბტ პირების დასმენა ან ქრთამის გამოძალვა. მთავრობა იტოვებს უფლებას ქვეყანაში არ შემოუშვას ან ქვეყნიდან გააძევოს უცხო ქვეყნის მოქალაქე ლგბტ პირი. უფლებადამცველი ჯგუფების ინფორმაციით, ხელისუფლება მიმართავს იძულებით ანალურ გამოკვლევებს. კანონით დაშვებულია მსგავსი პრაქტიკა „გარყვნილების“ შემთხვევებში.[1]

საერთაშორისო ადამიანის უფლებათა დამცველი ორგანიზაცია „Freedom House“ 2020 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ეგვიპტის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის კონსტიტუცია და კანონმდებლობა ყველა მოქალაქეს, განურჩევლად რელიგიისა, გენდერული კუთვნილებისა, რასისა თუ სხვა ნიშნისა, ანიჭებს პოლიტიკურ უფლებებს. თუმცა, ქალები, ქრისტიანები, შიიტი მუსლიმები, ფერადკანიანები და ლგბტ პირები აწყდებიან დისკრიმინაციის სხვადასხვა ფორმას, რაც ზღუდავს მათ პოლიტიკურ ჩართულობას.[2]

საერთაშორისო ადამიანის უფლებათა დამცველი ორგანიზაცია „Amnesty International“ 2020 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ეგვიპტის შესახებ წერს, რომ ხელისუფლება განაგრძობს ლგბტ პირების დაპატიმრებას და სისხლის სამართლებრივ დევნას მათი რეალური ან მიწერილი სექსუალური ორიენტაციისა და გენდერული იდენტობის საფუძველზე. ასევე, ხშირად ლგბტ პირები ხდებიან იძულებითი ანალური გამოკვლევისა და სქესის დადგენის ტესტის ობიექტები; მსგავსი პრაქტიკა, გავრცელებული მოსაზრებით, წამების ტოლფასია. 2019 წლის იანვარში, გეი მამაკაცთან ინტერვიუს ჩაწერის გამო,  ტელეწამყვან მოჰამედ ალ-ღიეტის სასამართლომ ერთი წლით პატიმრობა მიუსაჯა. მსგავსი სასჯელების მიზანია, დააშინოს ხალხი, რათა მათ ლგბტ თემებზე საჯარო დისკუსია შეწყვიტონ.[3]

[1] USDOS – US Department of State: 2019 Country Reports on Human Rights Practices: Egypt, 11 March 2020

 (accessed on 17 June 2020)

[2] Freedom House: Freedom in the World 2020 – Egypt, 4 March 2020

 (accessed on 17 June 2020)

[3] AI – Amnesty International: Human rights in the Middle East and North Africa: Review of 2019; Egypt, 18 February 2020

 (accessed on 17 June 2020)

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი რელიგიის თავისუფლების შესახებ 2020 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში წერს, რომ ეგვიპტის კონსტიტუციით რწმენის თავისუფლება აბსოლუტურ უფლებადაა აღიარებული და რელიგიური რიტუალების აღსრულების უფლება ე.წ. „წიგნიერი“ რელიგიებისთვის კანონითაა დარეგულირებული. ეგვიპტის უზენაესი კანონი ადგენს, რომ ყველა მოქალაქე კანონის წინაშე თანასწორია და დაუშვებელია დისკრიმინაცია რელიგიის, რწმენის, სქესის, წარმოშობის, რასის თუ სხვა ნიშნით. კონსტიტუცია ასევე ადგენს, რომ ისლამი სახელმწიფო რელიგიაა და ისლამური შარიათის პრინციპები არის კანონმდებლობის ძირითადი წყარო. მთავრობა ოფიციალურად აღიარებს სუნიტურ ისლამს, ქრისტიანობას და იუდაიზმს და მათ მიმდევრებს ანიჭებს უფლებას, საჯაროდ აღასრულონ საკუთარი რწმენა და ააშენონ სალოცავები.

ეგვიპტის კონსტიტუცია, ისევე როგორც სამოქალაქო და სისხლის სამართლის კოდექსი არ კრძალავს არც ისლამისგან განდგომას და არც სხვა რელიგიის ქადაგებას. კანონი ადგენს, რომ პირს შეუძლია შეიცვალოს რელიგია; მიუხედავად ამისა, მთავრობა აღიარებს მხოლოდ სხვა რელიგიიდან ისლამზე კონვერტაციას და არა პირიქით. მთავრობა ისლამიდან სხვა რელიგიაზე კონვერტაციას აღიარებს მხოლოდ იმ შემთხვევაში თუ პირი მუსლიმად არ დაბადებულა და მოგვიანებით კონვერტირდა ისლამზე. იმ შემთხვევაში, როდესაც არა მუსლიმად დაბადებული და შემდეგ ისლამზე კონვერტირებული პირი კვლავ იცვლის რელიგიას და ისლამიდან სხვა რელიგიაზე კონვერტირდება, მისი არასრულწლოვანი და ხშირად სრულწლოვანი შვილებიც, რომლებიც მცირეწლოვნები იყვნენ, როდესაც მშობლები ისლამზე კონვერტირდნენ, რჩებიან მუსლიმებად. ბავშვებს, როდესაც ისინი 18 წლის ასაკს მიაღწევენ, აქვთ უფლება, კონვერტირდნენ ქრისტიანობაზე და კონვერტაცია პირადობის დამადასტურებელ დოკუმენტშიც ასახონ.

შარიათის კანონებიდან გამომდინარე, ეგვიპტის კანონმდებლობით, მუსლიმ ქალს არ აქვს უფლება არა მუსლიმ კაცზე დაქორწინდეს. არა მუსლიმი კაცი, რომელსაც სურს მუსლიმ ქალზე დაქორწინება, უნდა კონვერტირდეს ისლამზე. ქრისტიან და იუდეველ ქალს შეუძლია კონვერტაციის გარეშე დაქორწინდეს მუსლიმ მამაკაცზე. დაქორწინებული არა მუსლიმი ქალი თუ კონვერტირდება ისლამზე, უნდა დაშორდეს თავის არა მუსლიმ ქმარს თუ ის უარს განაცხადებს ისლამზე კონვერტაციაზე.[1]

დიდი ბრიტანეთის გაერთიანებული სამეფოს საშინაო საქმეთა ოფისი თავის უკანასკნელ ანგარიშში ეგვიპტეში ქრისტიანების შესახებ, რომელიც 2017 წელსაა გამოქვეყნებული, წერს, რომ ისლამიდან სხვა რელიგიაზე კონვერტაცია, ზოგადად, ოფიციალურად სანქცირებული ძალადობის, დაკავების ან თვალთვალის საბაბს არ წარმოადგენს. მიუხედავადა ამისა, ისლამიდან კონვერტირებულები აწყდებიან მნიშვნელოვან სოციალურ დისკრიმინაციას, რაც გამოიხატება ოჯახისა და საზოგადოების მხრიდან უარყოფით, განდევნით და ხანდახან ძალადობითაც. ასეთი დისკრიმინაციული მიდგომა უფრო მწვავეა ღარიბ და პერიფერიულ ზონებში, სადაც უფრო კონსერვატიული და მკაცრი მიდგომებია. დისკრიმინაციის ხარისხი უფრო მაღალია თუ კონვერტირებული პირი ასევე ქადაგებს ახალ რელიგიას. ისლამიდან კონვერტირებული პირის მიმართ ოფიციალური დისკრიმინაციის რისკი საშუალოა. როგორც წესი, ისინი კონვერტაციის ფაქტს ოფიციალურად ვერ ასახავენ პირადობის დამადასტურებელ დოკუმენტში, რასაც ნეგატიური შედეგები ახლავს როგორც მათთვის, ასევე მათი შვილებისთვის.

ყოველდღიურ ცხოვრებაში, ურბანულ ზონებში, სახელმწიფოს აქვს სურვილი და შესაძლებლობა კოპტები დაიცვას და ზოგადად, ასეც იქცევა. კოპტებს, ვინც ძალადობას ან შევიწროვებას აწყდება, აქვთ საშუალება მიმართონ პოლიციას. სისის მთავრობის პირობებში, კოპტების მიმართ ძალადობაზე რეაგირება უსაფრთხოების სამსახურებისთვის მათივე ინტერესის საგანს წარმოადგენს. მიუხედავად ამისა, სოციალურმა დისკრიმინაციამ შესაძლოა გავლენა იქონიოს კოპტების დაცვის ხარისხზე.[2]

[1] USDOS – US Department of State: 2019 Report on International Religious Freedom: Egypt, 10 June 2020

 (accessed on 17 June 2020)

[2] UK Home Office: Country Policy and Information Note Egypt: Christians, July 2017

 (accessed on 17 June 2020)

წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის მოპოვების განყოფილების მიერ შესწავლილი წყაროები, მათ შორის, ავტორიტეტული საერთაშორისო სამთავრობო თუ არასამთავრობო ორგანიზაციები, საკუთარ შესაბამის ანგარიშებში, არაფერს წერენ ეგვიპტეში მამაკაცების მიერ მუცლის ცეკვების შესრულებისთვის დაწესებული კანონისმიერი აკრძალვის ან აღნიშნული ქმედებისთვის რაიმე ტიპის ოფიციალური სანქციის შესახებ.

თუმცა, განყოფილების მიერ დამატებით შესწავლილ იქნა საერთაშორისო მედია საშუალება Al-Monitor-ის  2017 წლის თებერვალში გამოქვეყნებული სტატია, სადაც საუბარია ეგვიპტეში მამაკაცი მუცლით მოცეკვავეების მიმართ არსებულ პრობლემებისა და გამოწვევების შესახებ. სტატიის მიხედვით, ეგვიპტელთა უმრავლესობისთვის მამაკაცის მიერ მუცლის ცეკვის შესრულება „ტაბუს“ წარმოადგენს და, ზოგადად, ეგვიპტური საზოგადოება აღნიშნულ ქმედებას უარყოფითად აფასებს. ეს მეტწილად განპირობებულია იმით, რომ საზოგადოება  მამაკაც მუცლით მოცეკვავეებს ჰომოსექსუალებთან აიგივებს, ხოლო აღნიშნული ჯგუფი ეგვიპტეში ფართოდ გავრცელებულ დისკრიმინაციას და  პრობლემებს აწყდება. სტატიაში, ასევე, საუბარია იმაზეც, რომ ძველად, მუცლით ცეკვა არ წარმოადგენდა ქალთა ექსკლუზიურ პროფესიას და რომ მე-19 საუკუნის ეგვიპტელები სწორედ მამაკაც მოცეკვავეებს ანიჭებდნენ უპირატესობას, რადგან მიიჩნეოდა, რომ ქალს საკუთარი სხეული არ უნდა გამოეჩინა. სტატიის მიხედვით, მას შემდეგ ეგვიპტური საზოგადოება მნიშვნელოვნად შეიცვალა და აღნიშნული პროფესია მამაკაცებისთვის თანდათან ტაბუდ იქცა. დღესდღეობით, ეგვიპტეში კვლავ გამოჩნდნენ მამაკაცი მუცლით მოცეკვავეები, თუმცა, გამომდინარე მათ მიმართ საზოგადოების მხრიდან კონსერვატიული დამოკიდებულებისა, ისინი ცდილობენ, გამოსვლების დროს დამალონ საკუთარი იდენტობა, ან დატოვონ ქვეყანა და საზღვარგარეთ გააგრძელონ საქმიანობა.

სტატიაში ასევე, საუბარია რომ ზოგჯერ, მედია საშუალებები ცდილობენ, თავს დაესხან მამაკაც მუცლით მოცეკვავეებს. მაგალითად, მუცლის ცეკვის ყოველწლიური, საერთაშორისო ხასიათის ერთ-ერთ მთავარი ფესტივალი, რომლის ფარგლებშიც, ცეკვას ასევე ასრულებდნენ მამაკაცი მუცლით მოცეკვავეები, მედიის მიერ შერაცხულ იქნა, როგორც – „გეი ფესტივალი“.  ამას გარდა, ასევე საუბარია კონკრეტულ მუცლით მოცეკვავეებზე, რომლებიც, საზოგადოების ზეწოლის მიუხედავად, ღიად და აქტიურად საქმიანობენ ეგვიპტეში. ამის ნათელი მაგალითია მსოფლიოში ცნობილი მამაკაცი მოცეკვავე – ხალილ ხალილი, რომელიც ხშირად მართავს წარმოდგენებს კაიროში. მისი თქმით, მთავარი ფაქტორი, რის გამოც მისი წარმოდგენები ეგვიპტურმა საზოგადოებამ, მეტ-ნაკლებად მიიღო, არის ის, რომ ის არასდროს ბაძავს ქალ მუცლით მოცეკვავეებს. „მე არასდროს ვიცვამ ქალების საცეკვაო, გამომწვევი კოსტუმების მსგავს ტანსაცმელს და არასდროს ვაჩენ ჩემს სხეულს. ჩემი საცეკვაო ტანისამოსი მამაკაცის ჩვეულებრივი, სადა  ტანსაცმელია, რომელსაც უბრალოდ ვამატებ სცენისთვის აუცილებელ მბზინავ მასალას“, – აცხადებს ის.

სტატიის მიხედვით, მიუხედავად იმისა, რომ ხალილი დღესდღეობით მსოფლიოში პოპულარულია, სოციალურ მედიაში, ეგვიპტელთა უმრავლესობის მხრიდან მაინც უარყოფით დამოკიდებულებას აწყდება.[1]

[1] Al-monitor – article ” <ale belly dancers break taboos in Egypt; published in February 2017; available at https://www.al-monitor.com/pulse/fa/originals/2017/02/egypt-male-bellydancer-break-taboos.html [accessed 16 June 2020]

ავღანეთში არსებული ვითარება – ავღანეთის სამხრეთით, ჰელმანდის პროვინციაში გზატკეცილზე მომხდარ აფეთქებას 7 ადამიანი, მათ შორის 6 ბავშვი ემსხვერპლა, 2 კი დაშავდა. დაღუპულები ერთი ოჯახის წევრები იყვნენ. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არცერთ დაჯგუფებას არ აუღია, თუმცა რეგიონში აქტიურია როგორც „თალიბანი“ ასევე „ისლამური სახელმწიფო“.[1]

ავღანეთის მთავრობამ მოძრაობა „თალიბანთან“ პატიმრების გაცვლის შესახებ პირველი პირდაპირი მოლაპარაკებები დაიწყო. ქაბულში მხარეებს შორის მოსამზადებელი შეხვედრა გაიმართა, თავად მოლაპარაკებები კი იმით დაიწყო, რომ ხელისუფლებამ „თალიბანი“ 1-ელ აპრილს, ჰელმანდის პროვინციაში მომხდარ აფეთქებაში დაადანაშაულა. მოლაპარაკებების პირველ დღეს პროგრესს მხოლოდ ტექნიკურ საკითხებზე მიაღწიეს. აშშ-სა და „თალიბანს“ შორის გაფორმებული შეთანხმების თანახმად, ავღანეთის მთავრობამ 5 000 მებრძოლი უნდა გაათავისუფლოს, „თალიბანმა“ კი 1000. მხარეებმა შეთანხმებას ხელი 29 თებერვალს მოაწერეს.[2]

რამდენიმე დღეში „თალიბანმა“ ავღანეთის მთავრობასთან პატიმრების გათავისუფლების შესახებ მოლაპარაკებების გაგრძელებაზე უარი განაცხადა. დაჯგუფებამ პროცესს „უნაყოფო“ უწოდა. „სამწუხაროდ, პატიმრების გათავისუფლება სხვადასხვა მიზეზით ჭიანურდება. შესაბამისად, ჩვენი ტექნიკური ჯგუფი ხვალიდან ამ უნაყოფო შეხვედრებში მონაწილეობას აღარ მიიღებს“, – დაწერა „თალიბანის“ პრეს-სპიკერმა სუჰაილ შაჰინმა Twitter-ზე. ქაბულში „თალიბანს“ სთხოვენ მოლაპარაკებების პროცესი არ ჩაშალოს.[3]

9 აპრილს, ბაგრამის სამხედრო ბაზის აეროდრომზე 5 რაკეტა ჩამოვარდა. ინციდენტს მსხვერპლი არ მოჰყოლია, მომხდარზე პასუხისმგებლობა არცერთ დაჯგუფებას არ აუღია.[4]

29 აპრილს, ქაბულის გარეუბანში სამხედრო ბაზასთან აფეთქებას მსხვერპლი მოჰყვა. აფეთქება მაშინ მოხდა, როცა ბაზაზე მომუშავე მოქალაქეები დაწესებულებაში შესასვლელად კონტროლს გადიოდნენ. ასაფეთქებელი მოწყობილობა თვითმკვლელმა ტერორისტმა აამოქმედა, რის შედეგადაც 3 მშვიდობიანი მოქალაქე დაიღუპა და 15 დაშავდა. მთავრობა მომხდარში დაჯგუფება „თალიბანს“ ადანაშაულებს.[5]

სირიის კრიზისი – 2020 წლის მარტის განმავლობაში სირიაში 103 ადამიანი დაიღუპა. 2011 წელს სამოქალაქო ომის დაწყებიდან ეს ყველაზე დაბალი თვიური მაჩვენებელია. 51 ადამიანი სირიის მთავრობის მიერ განხორციელებული ავია დარტყმების შედეგად გარდაიცვალა, დანარჩენები კი ნაღმების აფეთქებამ, წამებამ და მკვლელობებმა იმსხვერპლა. ერთი ადამიანი ჯიჰადისტებმა სიკვდილით დასაჯეს. დაღუპულთა შორის 9 არასრულწლოვანი და 16 ქალია. ყველაზე მაღალი თვიური მაჩვენებელი მშვიდობიანი მოსახლეობის სიკვდილიანობის თვალსაზრისით ქვეყანაში 2016 წლის ივლისში დაფიქსირდა. მაშინ ალეპოს პროვინციაში საბრძოლო მოქმედებებს 1 590 ადამიანი ემსხვერპლა.[6]

გერმანიის სასამართლო, კაცობრიობის წინაშე დანაშაულის ბრალდებით, სირიის საიდუმლო პოლიციის ორ წარმომადგენელს ასამართლებს. ეს პირველი შემთხვევაა, როცა სირიის პრეზიდენტის, ბაშარ ალ-ასადის რეჟიმის წარმომადგენლებს ქვეყნის ფარგლებს გარეთ უყენებენ ბრალს. საქმე ეხება სირიის სამოქალაქო ომის დროს, დამასკოს მახლობლად მდებარე ალ-ხათიბის ციხეში ადამიანთა წამების შემთხვევებს. 57 წლის ანვარ რ. და 43 წლის ეიად ა. 2019 წელს გერმანიაში დააკავეს. ეჭვმიტანილების წინააღმდეგ ჩვენებას რამდენიმე სირიელი ლტოლვილი მისცემს. მათი განცხადებით, ისინი სირიის ციხეში აწამეს. ასადის რეჟიმი ადამიანთა წამების გამო საერთაშორისო საზოგადოების კრიტიკის საგანი არაერთხელ გამხდარა. 2017 წელს სირიის ციხეში ათასობით ადამიანი სიკვდილით დასაჯეს. მაშინ თეთრის სახლის ადმინისტრაციამ მომხდარი სირიელი ხალხის მიმართ ძალადობად შეაფასა და ქვეყნის მთავრობას იქამდე არსებული სანქციებიც გაუგრძელა.[7]

სირიის სახელმწიფო საინფორმაციო სააგენტოს ცნობით, 27 აპრილის ღამეს ქვეყნის დედაქალაქ დამასკოზე სარაკეტო იერიში განხორციელდა. სააგენტოს ინფორმაციით, იერიში სირიულმა საჰაერო თავდაცვის საშუალებებმა მოიგერიეს. მათივე მტკიცებით, სარაკეტო დარტყმა დამასკოზე ლიბანის საჰაერო სივრციდან ისრაელის თავდაცვის არმიამ განახორციელა. შესაძლო მსხვერპლისა ან ნგრევის შესახებ ინფორმაცია არ გავრცელებულა.[8]

სირიის ქალაქ აფრინში მომხდარი აფეთქების შედეგად 40 ადამიანი დაიღუპა. ინფორმაცია თურქეთის თავდაცვის სამინისტროს მიერ გავრცელდა. „აფრინში „ქურთისტანის მუშათა პარტიისა“ და „სახალხო დაცვის შენაერთის“ მიერ ორგანიზებული ტერაქტის შედეგად 40 ადამიანი დაიღუპა, ხოლო 30 კი დაშავდა“, – ნათქვამია თურქეთის თავდაცვის სამინისტროს განცხადებაში. უწყებაში აღნიშნავენ, რომ ადგილი ჰქონდა საწვავის ავზის აფეთქებას.[9]

იემენის კრიზისი – იემენელმა სეპარატისტებმა ქვეყნის სამხრეთ ნაწილში, მათ მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე თვითმმართველობა გამოაცხადეს. იგივე რეჟიმის დაწესებას „სამხრეთის გარდამავალი საბჭო“ იემენის ყველა სამხრეთ პროვინციაში, მათ შორის საპორტო ქალაქ ადენში გეგმავს. იემენის საგარეო საქმეთა მინისტრმა, მუჰამედ ალ-ჰადრამიმ „სამხრეთის გარდამავალი საბჭოს“ ქმედებებს შეიარაღებული აჯანყება უწოდა და განაცხადა, რომ დაჯგუფების ხელმძღვანელობა პასუხს აგებს ამ ქმედებებზე. იემენში კონფლიქტი 2014 წელს დაიწყო. ქვეყნის მთავრობას ირანის მიერ მხარდაჭერილი ამბოხებული ჰუტები დაუპირისპირდნენ. კონფლიქტში მალევე საუდის არაბეთის ხელმძღვანელობით მოქმედი კოალიცია ჩაერთო, რომელიც იემენის ხელისუფლებას ავია იერიშებით ეხმარება.[10]

საუდის არაბეთში გაროზგვა და არასრულწლოვანთა სიკვდილით დასჯა აიკრძალა – გაროზგვა ჯარიმით ან თავისუფლების აღკვეთით შეიცვლება. შესაბამისი გადაწყვეტილება ქვეყნის უზენაესმა სასამართლომ მიიღო. გადაწყვეტილება გაროზგვის აკრძალვის შესახებ მიღებულია ადამიანის უფლებათა სფეროში დაწყებული რეფორმის ფარგლებში, რომელსაც მემკვიდრე პრინცი მუჰამედ ბინ სალმანი ატარებს. ასევე, საუდის არაბეთში სიკვდილით აღარ დასჯიან მათ, ვინც დანაშაული მაშინ ჩაიდინეს, როცა არასრულწლოვნები იყვნენ. მეფე სალმანმა შესაბამის ბრძანებას ხელი უკვე მოაწერა. საუდის არაბეთი გაეროს ბავშვთა უფლებების კონვენციის ერთერთი ხელმომწერია. დოკუმენტის მიხედვით, დასჯის უმკაცრესი ფორმის გამოყენება არასრულწლოვნის მიმართ დაუშვებელია.[11] [12]

ერაყში სარაკეტო იერიში განხორციელდა – იერიში ქალაქ ბასრაში ამერიკული ნავთობკომპანიის ობიექტებზე მოხდა. საწარმოების მიმართულებით 3 რაკეტა გაუშვეს. ინციდენტს მსხვერპლი არ მოჰყოლია.[13]

ეგვიპტეში 7 ტერორისტი გაანადგურეს – ოპერაცია ქვეყნის დედაქალაქ კაიროში ჩატარდა. ტერორისტები აღდგომის დღესასწაულზე ტერაქტებს გეგმავდნენ. ეგვიპტის შინაგან საქმეთა სამინისტროს ინფორმაციით, სპეცოპერაციის დროს ეროვნული უშიშროების სამსახურის ვიცე-პოლკოვნიკი მოკლეს, ხოლო კიდევ ერთი ოფიცერი დაშავდა.[14]

[1] Deutsche Welle; Afghanistan: Deadly bombing mars Taliban prisoner-swap talks; 1^st April, 2020; available at: https://www.dw.com/en/afghanistan-deadly-bombing-mars-taliban-prisoner-swap-talks/a-52980089

[2] BBC; Afghanistan and Taliban begin direct talk with aim of prisoner swap; 1^st April, 2020; available at: https://www.bbc.com/news/world-asia-52123951

[3] Deutsche Welle; Afghanistan: Taliban breaks off fruitless prisoner exchange talks; 7 April, 2020; available at: https://www.dw.com/en/afghanistan-taliban-breaks-off-fruitless-prisoner-exchange-talks/a-53044480

[4] Reuters; Rockets hit US air base in Afghanistan; no casualties; 9 April, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-usa-afghanistan-attack/rockets-hit-u-s-air-base-in-afghanistan-no-casualties-idUSKCN21R0TL

[5] იმედის ახალი ამბები; ქაბულში აფეთქებას მსხვერპლი მოჰყვა; 29 აპრილი, 2020; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/139605/qabulshi-apetqebas-mskhverpli-mohkva

[6] Deutsche Welle; Syria: Record drop in monthly death toll; 1^st April, 2020; available at: https://www.dw.com/en/syria-record-drop-in-monthly-death-toll/a-52983563

[7] CP24; Two ex-Syrian secret police officers go on trial for torture in Germany; 23 April, 2020; available at: https://www.cp24.com/world/two-ex-syrian-secret-police-officers-go-on-trial-for-torture-in-germany-1.4908228

[8] SANA; Air defenses repel Israeli missile aggression over Damascus, down most of missiles; 27 April, 2020; available at: https://sana.sy/en/?p=190583

[9] Reuters; Bomb blast kills 40 people in Syrian town of Afrin, Turkey says; 28 April, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-syria-security-turkey-blast-afrin/bomb-blast-kills-40-people-in-syrias-afrin-turkey-idUSKCN22A2IC?il=0

[10] Reuters; Yemen separatists announce self-rule in south, complicating peace efforts; By Mohammed Ghobari, Mohammed Mokhashef; 26 April, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-yemen-security-south/stc-announces-plan-for-self-rule-in-south-yemen-government-calls-move-catastrophic-idUSKCN228003?il=0

[11] BBC; Saudi Arabia to abolish flogging – supreme court; 24 April, 2020; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-52420307

[12] BBC; Saudi Arabia ends executions for crimes committed by minors, says commission; 27 April 2020; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-52436335

[13] Reuters; Rockets land near oil district in southern Iraq; no casualties; By Aref Mohammed; 6 April, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-iraq-security-energy/rockets-hit-near-site-of-foreign-oil-firms-state-run-companies-in-iraqs-basra-sources-idUSKBN21O0PT

[14] იმედის ახალი ამბები; ეგვიპტეში შვიდი ტერორისტი გაანადგურეს, რომლებიც აღდგომის დღესასწაულზე ტერაქტებს გეგმავდნენ; 15 აპრილი, 2020; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/136907/egvipteshi-shvidi-teroristi-gaanadgures-romlebits-agdgomis-dgesastsaulze-teraqtebs-gegmavdnen

ა.შ.შ. სახელმწიფო დეპარტამენტი ეგვიპტეში რელიგიის თავისუფლების კუთხით არსებული სიტუაციის ამსახველ 2019 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში (საანაგარიშო პერიოდი – 2018 წელი) წერდა, რომ ეგვიპტის კონსტიტუციის თანახმად – ”რწმენის თავისუფლება არის აბსოლუტური” და ”რელიგიური რიტუალების ჩატარების თავისუფლება და ღვთიური (ან აბრაამისეული) რელიგიების მიმდევართათვის სალოცავი ადგილების დაწესება არის კანონით რეგულირებული.” კონსტიტუციაში ასევე ნათქვამია, რომ მოქალაქეები „თანასწორნი არიან კანონის წინაშე“ და რომ აკრძალული და სისხლისამართლებრივი წესით დასჯადია დისკრიმინაცია და „სიძულვილის სტიმულირება“, რომელიც ემყარება „რელიგიას, რწმენას, სქესს, წარმოშობას, რასას ან რაიმე სხვა მიზეზს.“ ამას გარდა,  „ისლამი წარმოადგენს სახელმწიფო რელიგიას… და ისლამური შარიათის პრინციპები კანონმდებლობის ძირითადი წყაროა.“ მთავრობა ოფიციალურად ცნობს სუნიტურ ისლამს, ქრისტიანობას და იუდაიზმს და მხოლოდ მათ მიმდევრებს აძლევს საშუალებას, საჯაროდ აღასრულონ თავიანთი რელიგიური რიტუალები.

რაც შეეხება რელიგიური დემოგრაფიის კუთხით სიტუაციას, ეგვიპტის საერთო მოსახლეობის დაახლოებით 10 % არის ქრისტიანი, რომელთა მასიური უმრავლესობა (90 %) კოპტების მართლმადიდებლურ დენომინაციას განეკუთვნება. რაც შეეხება ათეისტებსა და კონვერტირებულ პირებს, მათი ზუსტი რაოდენობის შესახებ სანდო ინფორმაცია არ არსებობს.

3 მაისს პოლიციამ დააპატიმრა ათეისტი ბლოგერი შერიფ გაბერი და დაკავებული ჰყავდა ოთხი დღის განმავლობაში. ხელისუფლებამ გაბერი დაადანაშაულა ისლამისა და შარიათის შეურაცხყოფაში, კომუნალური მშვიდობისთვის ხელისა შეშლასა ჩაშლაში და სხვა ბრალდებებში, რომლებიც ძირითადად გამომდინარეობს კონკრეტული ვიდეოების სერიიდან, რომელიც მან YouTube-ზე გამოაქვეყნა. პოლიციამ მანამდეც, რამდენჯერმე დააპატიმრა გაბერი მსგავსი ბრალდებით 2015 და 2013 წლებში. ოქტომბერში გაბერმა საკუთარ Twitter-ზე დაწერა, რომ მას აკრძალული აქვს ქვეყნის დატოვება და, რომ ხელისუფლებამ მას ბრალი წაუყენა კიდევ სამი დანაშაულისთვის და რომ აღნიშნულ ბრალდებებში შედის მკრეხელობა, რელიგიისადმი ზიანის მიყენება, ჰომოსექსუალიზმის მხარდაჭერა და რელიგიური ექსტრემიზმი.[1]

ავსტრალიის მთავრობის საგარეო საქმეთა და ვაჭრობის დეპარტამენტი 2019 წლის ივნისში გამოქვეყნებულ  ვრცელ ანგარიშში ეგვიპტის შესახებ წერდა, რომ  “ეგვიპტის სისხლის სამართლის კოდექსის 98 (F) მუხლის თანახმად, დასჯადია რელიგიის ექტრემისტული მიზნებისთვის გამოყენება და, ასევე, ზეციური რელიგიების (ისლამი, ქრისტიანობა, იუდაიზმი) შეურაცხყოფა. აღნიშნული მუხლი, სასჯელის სახით ჯარიმას ან 5 წლამდე პატიმრობას ითავლისიწნებს და მას ხშირად იყენებენ ათეისტების, ქრისტიანი კონვერტირებული პირებისა და ხელოვნების წინააღმდეგ.

ეგვიპტეში რელიგიის ცენტრალური როლი საზოგადოებაში იშვიათად თუ დგება კითხვის ნიშნის ქვეშ და ქვეყანაში ცხოვრება რელიგიური ტრადიციისგან თავისუფლად პრაქტიკულად შეუძლებელია. ეროვნულ პირადობის მოწმობებსა და შესაბამის ჩანაწერებში დაბადებისთანავე დაფიქსირებულია პირის რელიგიური იდენტობა. ეგვიპტეში ათეიზმის ამკრძალავი სამართლებრივი დებულება არ არსებობს, თუმცა, პრაქტიკაში სახელმწიფო მკაცრად ეწინააღმდეგება მას. გასული წლების განმავლობაში, ეგვიპტის ხელისუფლებამ ზემოხსენებული 98 (F) მუხლის საფუძველზე, სისხლისსამართლებრივ დევნას დაუქვემდებარა ბევრი ათეისტი, რომელთაც ბრალად დაედოთ ისლამის საჯარო კრიტიკა როგორც წერილობით, ასევე ელქტრონული (მაგალითად, Facebook პოსტების) ფორმის გამოყენებით. მაგალითად,  2017 წლის დეკემბერში 29 წლის მამაკაცი იყო დააკავეს და დაკითხეს ფეისბუქის გვერდის ადმინისტრირებისთვის, რომელიც, სავარაუდოდ, უწყობდა ხელს ათეიზმის პროპაგანდას. გაურკვეველია, დღეის მდგომარეობით, რჩება თუ არა აღნიშნული პირი პატიმრობაში. გარკვეული შეუსაბამობაა ათეისტების დევნის საკითხთან მიმართებით. ზოგჯერ ისინი ღიად გამოდიან ქვეყნის მთავარ  ტელევიზიებში, რომ განიხილონ რელიგიური თემები და ამას მთავრობის მხრიდან ზოგიერთ შემთხვევაში არანაირი რეაქცია არ აქვს.

ზოგადად, ათეიზმს აქვს მცირე მხარდაჭერა ეგვიპტურ სოციუმში, მიუხედავად პირის სოციალურ-ეკონომიკური სტატუსისა თუ გეოგრაფიული ადგილმდებარეობისა. თვითგამოცხადებულ ათეისტებს მიმართ ხშირად ადგილი აქვს ფიზიკური თავდასხმებს და მოკვლის შესახებ მუქარებს და, სავარაუდოა, რომ მათ დაემუქრებათ პატიმრობა იმ შემთხვევაში, თუ პოლიციას მიმართავენ.

როგორც მუსლიმურ, ასევე – ქრისტიანული ოჯახები და  ადგილობრივი თემები, დიდი ალბათობით, უარყოფენ გამოცხადებულ ათეისტებს.

დეპარტამენტის შეფასებით, ის პირები, რომლებიც ღიად აფიქსირებენ, რომ არარელიგიურნი არიან, დგანან სამთავრობო დისკრიმინაციის მაღალი რისკის ქვეშ, რადგან ზემოხსენებული სსკ კოდექსის 98 (F) მუხლი შესაძლებელია, მათზე გავრცელდეს. რაც შეეხება საზოგადოების მხრიდან დამოკიდებულებას, ზოგადად, ეგვიპტეში ათეისტები განიცდიან ზომიერი დონის სოციალურ დისკრიმინაციას, რომელიც ხშირად დამოკიდებულია პირის ინდივიდუალურ მახასიათებლებსა და სოციო-ეკონომიკურ გარემოებებზე.  თვითგამოცხადებული ათეისტები სასოფლო, არაურბანულ და ღარიბ რეგიონებში, რომლებიც საშუალო დონის ურბანული რაიონებისგან განსხვავებით, უფრო კონსერვატიული ხასიათისაა, ძალადობის, დისკრიმინაციისა და შევიწროების გაზრდილი რისკის წინაშე დგანან.[2]

საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაცია Freedom House ეგვიპტეში ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა კუთხით არსებული მდგომარეობის შესახებ 2019 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში (საანაგრიშო პერიოდი – 2018 წელი) წერდა, რომ „ ათეისტების და რელიგიური უმცირესობების მიმართ ხშირად ადგილი ჰქონდა სამართლებრივ დევნისა და ძალადობის ფაქტებს“.[3]

Human Rights Watch ეგვიპეტში ადამიანის უფლებათა კუთხით არსებული მდგომარეობის შესახებ 2019 წლის ანგარიშში წერდა, რომ „ქვეყანაში დაწყებული სადამსჯელო ღონისძიებათა ტალღა, ისეთი ჯგუფებთან ერთად, როგორიცაა – ლგბტი პირები და ხელოვნები, ასევე ეხებოდა სავარაუდო ან თვითგამოცხადებულ ათეისტებს“. ამას გარდა, „შესაბამისი სამთავრობო ორგანოები, „რელიგიის შეურაცხყოფის“ ბრალდების საფუძველზე, აგრძელებდნენ ისეთი პირების დაპატიმრებას, რომლებიც საკუთარ თავს ახასიათებდნენ, როგორც ათეისტი ან არარელიგიური.“[4]

[1] United States Department of State – 2018 Report on International Religious Freedom: Egypt; available at

[accessed 11 September 2019]

[2] Australian Government Department of Foreign Affairs and Trade –  DFAT COUNTRY INFORMATION REPORT EGYPT; available at

[accessed 11 September 2019]

[3] Freedom House – Freedom in the world 2018 – Egypt; available at

[accessed 11 September 2019

[4] Human Rights Watch – World Report 2019 – Egypt; available at

[11 September 2019]