საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“ 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2021 წელი] ირანის ისლამური რესპუბლიკის შესახებ წერს, რომ ქვეყანა დიდი ხანია უსაფრთხოების კუთხით არსებული საფრთხეების წინაშე დგას ტერორისტული და ამბოხებული ჯგუფებისგან, რომლებიც საზრდოობენ ისეთი დაუცველი მოსახლეობისგან, როგორებიცაა ქურთული, არაბული და სუნიტური მუსლიმური მოსახლეობა.[1]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Human Rights Watch“ 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2021 წელი] ირანის ისლამური რესპუბლიკის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის ხელისუფლება დისკრიმინაციულად მოქმედებს რელიგიური უმცირესობების, მათ შორის სუნიტი მუსლიმების მიმართ, და კრძალავს კულტურულ და პოლიტიკურ საქმიანობას ქვეყნის აზერი, ქურთი, არაბი და ბალუჩი ეთნიკური უმცირესობებისთვის. უმცირესობათა უფლებების დაცველი აქტივისტები რეგულარულად ხდებიან დაპატიმრების ობიექტები. მათ მიმართ გამოიყენება ეროვნული უსაფრთხოების ბუნდოვანი ბრალდებები და სასამართლო პროცესები ძალიან შორსაა საერთაშორისო სტანდარტებისგან.

2021 წლის 15 ივლისს საპროტესტო აქციები გაიმართა ხუზესტანისა და ლორესტანის პროვინციების ქალაქებში, სადაც დიდი რაოდენობით ეთნიკური არაბები ცხოვრობენ. მოსახლეობა სუფთა წყლის არ ქონას აპროტესტებდა. უფლებადამცველების ცნობით, მინიმუმ 9 ადამიანი დაიღუპა, მათ შორის 17 წლის ბიჭი. სოციალურ მედიაში გავრცელებულ ვიდეოებში ჩანს, რომ უსაფრთხოების სამსახურები იყენებდნენ სასროლ აღჭურვილობას და ცრემლსადენ აირს დემონსტრანტების წინააღმდეგ.[2]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Amnesty International“ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ირანის ისლამური რესპუბლიკის შესახებ წერს, რომ ქვეყანაში ეთნიკური უმცირესობა, მათ შორის აჰვაზი არაბები, აზერბაიჯანელი თურქები, ბალუჩები, ქურთები და თურქმენები აწყდებიან დამკვიდრებულ დისკრიმინაციულ მიდგომას; აღნიშნულ ჯგუფებს შეზღუდული აქვთ წვდომა განათლებაზე, დასაქმებაზე, ღირსეულ განსახლებასა და პოლიტიკურ თანამდებობებზე. ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ რეგიონებში ინვესტიციების ნაკლებობა ხელს უწყობს სიღარიბის გავრცელებას და რეგიონის მოსახლეობის მარგინალიზებას. მიუხედავად მოწოდებებისა, რომ უზრუნველყოფილი იყო ლინგვისტური მრავალფეროვნება, სპარსული ენა კვლავ ერთადერთი ენაა როგორც დაწყებით, ასევე საშუალო საგანმანათლებლო დაწესებულებებში. აჰვაზი არაბების მიერ გავრცელებული ცნობებით, ხელისუფლება ზღუდავს არაბული კულტურის, მათ შორის ჩაცმულობისა და პოეზიის გამოხატვას.

ანგარიშის მიხედვით, 2020 წლის მარტსა და აპრილში ქვეყნის მასშტაბით შიმშილობა, საპროტესტო აქციები და გამოსვლები დაიწყო; დემონსტრანტები ხელისუფლების მიმართ უკმაყოფილებას გამოხატავდნენ, რადგან მიიჩნევდნენ, რომ ხელისუფლებამ ხალხი ახალი კორონავირუსისგან სათანადოდ ვერ დაიცვა. ხელისუფლებამ დემონსტრაციებს უკანონო ძალის გამოყენებით უპასუხა და აქციების მონაწილეების წინააღმდეგ ცრემლსადენი გაზი და სხვა საბრძოლო ამუნიცია გამოიყენა და აქციები დაშალა. შედეგად, 31 მარტს, ხუზესტანის პროვინციაში, ქალაქ აჰვაზში, შეიბანის ციხეში რამდენიმე აჰვაზი არაბი პატიმარი მოკლეს; ბევრი კი დაშავდა. ხელისუფლებამ ბევრი დაკავებული, მათ შორის სინდისის პატიმრები გასაიდუმლოებულ ადგილებში გადაიყვანა და მათი როგორც ადგილმდებარეობა, ასევე მდგომარეობის შესახებ ინფორმაცია ოჯახებისთვის მიუწვდომელი გახადა. იძულებით გაუჩინარების მსხვერპლი, მათ შორის, გახდა რამდენიმე აჰვაზი არაბი პატიმარი.[3]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ირანის ისლამური რესპუბლიკის შესახებ წერს, რომ მამაკაცები მოსახლეობის შიიტური უმრავლესობიდან პოლიტიკურ სისტემაში დომინანტები არიან. ქვეყნის პარლამენტში 5 მანდატია გათვალისწინებული აღიარებული არა მუსლიმური უმცირესობებისთვის; ესენი არიან იუდეველები, სომეხი ქრისტიანები, ასირიელები, ქალდეანი ქრისტიანები და ზოროასტრიზმის მიმდევრები. არა სპარსული ეთნიკური უმცირესობა და განსაკუთრებით, არა შიიტური რელიგიური უმცირესობა ძალიან იშვიათად იკავებს მაღალ პოლიტიკურ თანამდებობებს და მათი წარმომადგენლობის ხარისხი კვლავ ძალიან დაბალია.

ირანის ისლამური რესპუბლიკის მოსახლეობის უმრავლესობა სპარსული ეთნოსია და ქვეყანაში მცხოვრები ეთნიკური უმცირესობა სხვადასხვა ფორმის დისკრიმინაციას აწყდება, მათ შორის საკუთარი ენების გამოყენების აკრძალვას. ზოგიერთი პროვინცია, სადაც მოსახლეობის უმრავლესობა ეთნიკური უმცირესობაა, ნაკლებად განვითარებულია. აქტივისტები, რომლებიც ეთნიკური უმცირესობების უფლებებისთვის და შესაბამისი რეგიონებისთვის მეტი ავტონომიისთვის იბრძვიან, ხელისუფლების მხრიდან ზეწოლის ობიექტები არიან; ზოგიერთი კი საპატიმროში იმყოფება.[4]

ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტი 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ირანის ისლამური რესპუბლიკის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის კონსტიტუციით ყველა ეთნიკური უმცირესობისთვის თანაბარი უფლებებია განსაზღვრული. კანონი მოქალაქეებს ანიჭებს უფლებას ისწავლონ, გამოიყენონ და ასწავლონ საკუთარი ენა და დიალექტები. რეალობაში, უმცირესობები ვერ სარგებლობენ თანაბარი უფლებებით და მთავრობა მუდმივად კრძალავს უმცირესობების ენების საგანმანათლებლო დაწესებულებებში გამოყენებას.

მთავრობის მხრიდან ეთნიკური უმცირესობები, მათ შორის ქურთები, აჰვაზები, აზერები და ბალუჩები, თვითნებური დაკავების, ხანგრძლივი დაკავების, გაუჩინარებების და ფიზიკური ძალადობის ობიექტები არიან. აღნიშნული ეთნიკური უმცირესობა საუბრობს პოლიტიკურ და სოციალურ-ეკონომიკურ დისკრიმინაციაზე, განსაკუთრებით, ეკონომიკურ დახმარებაზე, ბიზნეს საქმიანობის ლიცენზიებზე, უნივერსიტეტში ჩარიცხვაზე, დასაქმებაზე, წიგნების გამოცემის ნებართვებზე, განსახლებასა და მიწაზე უფლებებზე წვდომის კუთხით. ერთერთი ადგილობრივი ორგანიზაცია შეშფოთებას გამოთქვამს აზერბაიჯანელი-თურქი, ქურთი და აჰვაზი არაბი პოლიტიკური პატიმრებისა და სინდისის პატიმრების სიმრავლის გამო. კანონმდებლობა არ უზრუნველყოფს სუნიტი მუსლიმებისთვის, რომელთა შორის ბევრი, მათ შორის აჰვაზია, სამოქალაქო ცხოვრებაში ინტეგრაციას და სხვადასხვა სფეროში დასაქმებას.

საერთაშორისო ადამიანის უფლებათა დამკვირვებლები აცხადებენ, რომ ირანში დაახლოებით 2 მილიონი აჰვაზი არაბი ცხოვრობს; ისინი 110-მდე ტომს წარმოადგენენ და კვლავაც აწყდებიან ჩაგვრას და დისკრიმინაციას. აჰვაზების უფლებების დამცველი აქტივისტების ცნობით, ხელისუფლება განაგრძობს აჰვაზი არაბების ქონების კონფისკაციას და ჩამორთმეული ქონების სახელმწიფო პროექტებისთვის გამოყენებას. ხელისუფლება კვლავ არ აღიარებს რევოლუციამდე გაცემულ საკუთრების დამადასტურებელ დოკუმენტებს.

არაბი უმცირესობის უფლებათა დამცველი აქტივისტი მოჰამედ ალი ამურინეჯადი და რამდენიმე სხვა პატიმარი, მათ შორის სინდისის პატიმრები, რომლებიც აჰვაზი არაბებისთვის საგანმანათლებლო და კულტურული უფლებებისთვის ბრძოლის გამო, „ღმერთის წინააღმდეგ მტრობის“ მსჯავრით სამუდამო პატიმრობაში იმყოფებიან, შაიბანის ციხიდან გაიყვანეს და გასაიდუმლოებულ ადგილას იმყოფებიან. ქურთები, აჰვაზები, აზერები და ბალუჩები მუდმივად საუბრობენ პოლიტიკურ და სოციო-ეკონოიკურ დისკრიმინაციაზე.[5]

[1] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“; ყოველწლიური ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების დაცვის პრაქტიკის შესახებ ირანში – 2021 წელი; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 28 თებერვალს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 14 მარტს]

[2] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Human Rights Watch“; ყოველწლიური ანგარიში ადამიანის უფლებების დაცვის პრაქტიკის შესახებ ირანში – 2021 წელი; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 13 იანვარს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 14 მარტს]

[3] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Amnesty International“; ყოვეწლიური ანგარიში ადამიანის უფლებების დაცვის კუთხით არსებული ვითარების შესახებ ირანში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 7 აპრილს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 14 მარტს]

[4] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“; ყოველწლიური ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების პრაქტიკის შესახებ ირანში – 2020 წლი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 3 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 14 მარტს]

[5] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში ადამიანის უფლებების დაცვის პრაქტიკის შესახებ ირანში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 30 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 14 მარტს]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი ალჟირში ადამიანის უფლებათა კუთხით არსებული მდგომარეობის შესახებ 2020 წლის მარტში გამოქვეყნებულ ყოველწლიურ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2019 წელი) წერდა, რომ ალჟირში ეთნიკურად ებრაული პოპულაცია 200 ადამიანზე ნაკლებია. ანგარიშის მიხედვით, რელიგიური და სამოქალაქო საზოგადოებრივი ლიდერები ავრცელებდნენ ინფორმაციას, რომ ებრაული თემი აწყდებოდა არა-ოფიციალურ, რელიგიურად მოტივირებულ დაბრკოლებებს საჯარო სექტორში დასაქმების კუთხით. მათ მიმართ, ასევე, ადგილი ჰქონდა ადმინისტრაციულ გართულებებს საჯარო სერვისების მიღებისას და, ზოგადად, სამთავრობო ბიუროკრატიულ აპარატთან ურთიერთობისას.[1]

აშშ-ის რელიგიის საერთაშორისო თავისუფლების კომისია ალჟირის შესახებ 2020 წლის აპრილში გამოქვეყნებულ ანგარიშში წერდა, რომ ალჟირის ებრაული თემმა, თითქმის სრული კოლექტივით დატოვა ქვეყანა 1962 წელს ალჟირის მიერ დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდგომ განვითარებული მოვლენების გამო, რაც ძირითადად, მათ წინააღმდეგ მიმართული  სახალხო დემონსტრაციებითა და მთავრობის მიერ მათი დევნით იყო განპირობებული. 2014 წელს, ალჟირის ხელისუფლებამ დადო პირობა, რომლის თანახმადაც, ხელახლა უნდა გახსნილიყო 1967-68 წლებში წართმეული სინაგოგები (რომელთაგან ბევრი უკვე მეჩეთად ან ეკლესიად იყო გადაკეთებული). მიუხედავად აღნიშნულისა, 2014 წლის შემდგომ დღემდე, ამ კუთხით ნაბიჯები თითქმის არ გადადგმულა.[2]

საერთაშორისო ორგანიზაცია – World Jewish Congress, რომელიც მსოფლიოს 100-ზე მეტ ქვეყანაში ებრაული თემის ინტერესებს წარმოადგენს, მიხედვით, ისტორიულად,  ეთნიკურად ებრაელები ალჟირის ტერიტორიაზე ძველი რომაული პერიოდიდან მოყოლებული – მე-20 საუკუნის ადრეული 60-იან წლებამდე ცხოვრობდნენ. ორგანიზაციის მიხედვით, დღესდღეობით, ალჟირში ებრაული თემი, როგორც ასეთი – არ არსებობს. დეტალურად, თუ რამდენი ეთნიკურად ებრაელი ბინადრობს ამჟამად ალჟირში უცნობია, თუმცა, ექსპერტების გათვლით, საქმე გვაქვს მხოლოდ რამდენიმე პირთან, რომლებიც როგორც წესი, საკუთარ იდენტობას მალავენ.

ალჟირსა და ისრაელს არ აქვთ დიპლომატიური ურთიერთობები. ალჟირი, ქვეყნის საზღვრებს შიგნით არ უშვებს ისრაელის მოქალაქეებს, ან ისრაელის მიერ გაცემული ნებისმიერი ტიპის ვიზის მქონე პირებს. მოცემული ინფორმაციის მიხედვით, 1948 წლის შემდეგ, ალჟირიდან ისრაელში დაახლოებით 25 000-ზე მეტი პირი დაბრუნდა.[3]

წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის მოპოვების განყოფილების მიერ შესწავლილ წყაროებში, სხვა დამატებითი ინფორმაცია საკვლევ კითხვაში მოცემული საკითხის გარშემო, არ იძებნება. მათ შორის, ავტორიტეტული სამთავრობო თუ არასამთვრობო ორგანიზაციები, საკუთარ შესაბამის ანგარიშებში, თითქმის არაფერს წერენ ალჟირში ეთნიკურად ებრაელი პირების მდგომარეობის შესახებ.

[1] United States Department of State – Country Report on Human Rights Practices 2019 – Algeria; published in March 2020; available at

[accessed 25 May 2020]

[2] USCIRF – US Commission on International Religious Freedom – Annual Report on Religious Freedom 2020 – Algeria; published in April 2020; available at

[accessed 26 May 2020]

[3] World Jewish Congress – Algeria; page last updated in 2018; available at https://www.worldjewishcongress.org/en/about/communities/DZ [accessed 26 May 2020]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“ 2019 წლის ანგარიშში შრი ლანკის შესახებ წერს, რომ ქვეყანაში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების კუთხით არსებული ვითარება გაუმჯობესდა 2015 წელს მათრიპალა სირისენას პრეზიდენტად არჩევის შემდეგ. მიუხედავად ამისა, რომ მთავრობის ქმედებები იყო ნელი გარდამავალი პერიოდის სამართლის საჭირო მექანიზმების კუთხით, რომელიც მიმართული უნდა იყოს 26-წლიანი სამოქალაქო ომის შედეგებისკენ; ქვეყანაში მიმდინარე სამოქალაქო დაპირისპირება მთავრობას და თამილელ ამბოხებულებს შორის 2009 წელს დასრულდა. სირისენას, როგორც დემოკრატი რეფორმატორის რეპუტაცია შეილახა 2018 წლის საკონსტიტუციო კრიზისის დროს, როდესაც მან სცადა ერთპიროვნულად ჩაენაცვლებინა პრემიერი, დაეთხოვა პარლამენტი და ჩაეტარებინა ვადამდელი არჩევნები. მისი მცდელობები დაბლოკეს საპარლამენტო უმრავლესობამ და სასამართლომ.

2015 წლის საპარლამენტო არჩევნებში კოალიციამ „ეროვნული ფრონტი კარგი მმართველობისთვის“ გამარჯვება მოიპოვა და 225 მანდატიდან 106 მიიღო. „ერთიანი სახალხო თავისუფლების ალიანსი მეორე ადგილზე გავიდა და 95 მანდატი მიიღო. თამილთა ეროვნული ალიანსი, რომელიც ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენელი უმსხვილესი პარტიაა, 16 მანდატის მფლობელი გახდა. დარჩენილი ადგილები სამ მცირე ჯგუფს შორის გადანაწილდა. მიუხედავად იმისა, რომ არჩევნებს ძალადობრივი ინციდენტები, მათ შორის მკვლელობა ახლდა, თავად არჩევნები და ხმის მიცემა სანდოდ შეფასდა.

რიგი პოლიტიკური პარტიებისა წარმოადგენენ ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობების ინტერესებს, მათ შორის არიან თამილური პარტიები და შრი ლანკის მუსლიმთა კონგრესი, რომელიც ქვეყანაში უმსხვილესი მუსლიმური პარტიაა. 2015 წლის საპრეზიდენტო და საპარლამენტო არჩევნებში თამილური პარტიები და თამილი მოსახლეობა გაცილებით ნაკლებ შევიწროვებასა და ძალადობას აწყდებოდა, ვიდრე 2010 წლის არჩევნებში. თუმცა, სისტემური დისკრიმინაცია, მათ შორის კანონმდებლობა ენის შესახებ და ნატურალიზაციის პროცედურები, ნეგატიურად მოქმედებს თამილთა პოლიტიკურ ჩართულობაზე. ქალები არასათანადოდ არიან წარმოდგენილნი ქვეყნის პოლიტიკურ პროცესში და ისინი საერთო მანდატების მხოლოდ 6%-ს ფლობენ.

ჩაის პლანტაციებში ძირითადად თამილი მოსახლეობაა დასაქმებული და მიუხედავად იმისა, რომ მათი 70 პროცენტზე მეტი გაერთიანებულია, მაინც აწყდებიან უფლებების დარღვევებს. შრომითი აქტივისტების შევიწროვებისა და ოფიციალურ დონეზე გაერთიანებათა აქტივობების მიმართ შეუწყნარებლობის შესახებ, განსაკუთრებით საექსპორტო პროდუქციის ზონებში, რეგულარულად ვრცელდება ცნობები.

პოლიცია და უსაფრთხოების ძალები, ცნობილია, რომ ჩართულნი არიან ძალადობრივ ქმედებებში, როგორიცაა უსამართლოდ სიკვდილით დასჯა, იძულებითი გაუჩინარება, საპატიმროში გაუპატიურება და წამება; ყოველივე ეს არაპროპორციულად ეხება თამილებს. რესურსების ნაკლებობის გამო, დამოუკიდებელი კომისია საკმაოდ ნელია პოლიციისა და სამხედროების მხრიდან სავარაუდო დანაშაულების გამოძიების პროცესში. თამილები აცხადებენ სისტემატური დისკრიმინაციის შესახებ ისეთ სფეროებში, როგორიცაა, მათ შორის, სამთავრობო სექტორში დასაქმება, საუნივერსიტეტო განათლება და სამართლიან სასამართლოზე წვდომა.[1]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2019 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი 2018 წელი) შრი ლანკის შესახებ წერს, რომ როგორც ადგილობრივი, ასევე ინდური წარმოშობის თამილები განიცდიან ხანგრძლივ და სისტემატურ დისკრიმინაციას საუნივერსიტეტო განათლების, სამთავრობო სექტორში დასაქმების, განსახლების, ჯანდაცვის სერვისებზე წვდომის, ენის კანონების და ნატურალიზაციის პროცედურების კუთხით. მთელი ქვეყნის მასშტაბით და განსაკუთრებით ჩრდილოეთსა და აღმოსავლეთში, თამილთა მტკიცებით, უსაფრთხოების ძალები რეგულარულად აკონტროლებენ და ავიწროვებენ მათ საზოგადოებას, განსაკუთრებით აქტივისტებს და ყოფილ LTTE (თამილელი ვეფხვები) წევრებს ან ასეთად მიჩნეულებს.

მთავრობაში მოქმედებს რამდენიმე სამინისტრო და პრეზიდენტის მიერ დანიშნული პირები, რომელთა მიზანი თამილი უმცირესობის სოციალური და სხვა კუთხით განვითარების საჭიროებების გადაწყვეტაა. ხელისუფლებამ განახორციელა ნდობის აღდგენისკენ მიმართული რიგი პროექტებისა, რომელიც ასევე მიმართული იყო თამილი მოსახლეობისკენ. მთავრობამ, ასევე, სამხედრო გუბერნატორები ჩრდილოეთსა და აღმოსავლეთში ჩაანაცვლა სამოქალაქო პირებით. პრეზიდენტის მიერ, 2016 წელს შეიქმნა ეროვნული ერთობისა და შერიგების ოფისი, რომელიც განაგრძობს სამოქალაქო შერიგების კუთხით სამთავრობო ძალისხმევის კოორდინირებას. ოფისი ფოკუსირებულია სოციალური ინტეგრაციის წახალისებაზე, რათა შეიქმნას ინკლუზიური საზოგადოება, დაცული იყოს ენობრივი უფლებები ყველა მოქალაქისთვის და აღარ განმეორდეს ძალადობა. თამილთა ეროვნული ალიანსი და თავდაცვის სამინისტრო განაგრძობს შეხვედრებს სამხედროების მიერ ჩრდილოეთსა და აღმოსავლეთში დაკავებული მიწების დაბრუნების საკითხთან დაკავშირებით. 2018 წლის 4 ოქტომბერს, პრეზიდენტმა სირისენამ გამოსცა განკარგულება და სამხედროებს დაავალა, წლის ბოლომდე გაეთავისუფლებინათ ყველა კერძო საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთი. დამკვირვებელთა მტკიცებით, ასეთი ბრძანების აღსრულება ასეთ ვადებში ლოგისტიკურად შეუძლებელი იყო.

ზოგიერთი თამილი პოლიტიკოსი და ადგილობრივი ადამიანის უფლებათა დამცველი ჯგუფი ყოფილი „თამილელი ვეფხვების“ ზოგიერთ მებრძოლს, რომლებიც ტერორიზმთან დაკავშირებული ბრალდებებით არიან გასამართლებული „პოლიტიკურ პატიმრებად“ მიიჩნევს. ასეთი 130-მე მეტი პირია ამჟამად საპატიმროებში. ხელისუფლება არც მათ და არც სხვა ვინმეს არ აღიარებს პოლიტიკურ პატიმრად და აცხადებს, რომ პირები მათი დანაშაულებრივი ქმედებებისთვის არიან საპატიმროებში. ხელისუფლება რეგულარულად რთავს ნებას როგორც ადგილობრივ, ასევე საერთაშორისო ორგანიზაციებს, ჯგუფებს და დამკვირვებლებს მოინახულონ საპატიმროები და იქ არსებული პირობები.

2018 წლის ოქტომბერში ათობით თამილმა პატიმარმა ქვეყნის მასშტაბით შიმშილობა წამოიწყო, მათ შორის ყოფილი „თამილელი ვეფხვების“ მებრძოლებმა; ისინი მოითხოვდნენ გახანგრძლივებული დაკავების გადაწყვეტას. ბევრი მათგანი, საპატიმროში ტერორიზმის პრევენციის აქტით და ყოველგვარი ბრალდების გარეშე იმყოფება. დაკავებულები ითხოვდნენ ან ბრალის წაყენებას და გასამართლებას ან დაუყოვნებლივ გათავისუფლებას.

დამოუკიდებელი მედია აქტიურია და აშუქებს სხვადასხვა ხედვებს და მიმართულებებს. მიუხედავად ამისა, ჩრდილოეთში, სადაც თამილები უმრავლესობაში არიან, ჟურნალისტები საუბრობენ გარკვეული ხასიათის შევიწროვებასა და ჩარევაზე უსაფრთხოების სამსახურების მხრიდან, როდესაც ხდება სამოქალაქო ომთან ან სხვა მგრძნობიარე საკითხებთან დაკავშირებული თემების გაშუქება.

ქვეყნის სამოქალაქო ომმა, რომელიც 2009 წელს დასრულდა, იძულებითი გადაადგილება გამოიწვია, ძირითადად თამილი მოსახლეობის. განსახლების, რეაბილიტაციის, ჩრდილოეთის განვითარებისა და ინდუისტური რელიგიის საკითხთა სამინისტროს მონაცემებით, 2018 წლის 30 ივნისისთვის ქვეყანაში 37 ათასზე მეტი იძულებით გადაადგილებული პირი რჩებოდა. ყველა დევნილს აქვს გადაადგილების სრული თავისუფლება, თუმცა უმეტესობა ვერ ახერხებს სახლში დაბრუნებას სხვადასხვა მიზეზების გამო. მათ შორისაა დანაღმული ტერიტორიები, სამუშაოს ნაკლებობა, ძირითად სერვისებზე წვდომის ნაკლებობა და ა.შ. ხელისუფლება მხარს უჭერს დევნილების დაბრუნებას და ამის ჟესტად, სახელმწიფომ დააბრუნა სამხედროების მიერ დაკავებული მიწა (840 აკრის ოდენობით) და სახელმწიფო მიწა ხელმისაწვდომი გახადა მიწის გარეშე დარჩენილი დევნილებისთვის. სამხედროები და სხვა სამთავრობო უწყებები ეხმარებიან დევნილებს დაბრუნების პროცესში – გამოთავისუფლებულ მიწებზე ისინი აშენებენ სახლებსა და სკოლებს და უზრუნველყოფენ სხვადასხვა სახელმწიფო სერვისის მიწოდებას.[2]

[1] Freedom House: Freedom in the World 2019 – Sri Lanka, 4 February 2019

 (accessed on 13 May 2019)

[2] USDOS – US Department of State: Country Report on Human Rights Practices 2018 – Sri Lanka, 13 March 2019

 (accessed on 13 May 2019)

ქურთი ფეილები ერაყის ქურთული მოსახლეობის ნაწილს წარმოადგენენ, რომლებიც ძირითადად ბაღდადში, ცენტრალური ერაყის აღმოსავლეთ ნაწილში და სამხრეთ ერაყში, ირანის საზღვართან, ცხოვრობენ. ისინი საუბრობენ საკუთარ ქურთულ დიალექტზე – ფეილიზე. ფეილები დღემდე ცხოვრობენ ბაღდადის ერთ-ერთ უძველეს უბანში, რომელსაც მათ გამო ეწოდა „აგდ ალ-აქრად“ („ქურთების კვარტალი“). ერაყის ყოფილმა ტოტალიტარულმა რეჟიმმა, 1980 წელს უსამართლო, დაუსაბუთებელი და უკანონო საბაბით ქვეყნიდან იძულებით გააძევა ქურთი ფეილები. აღნიშნული ეთნიკური წმენდა ყველაზე დიდი და სისასტიკით გამორჩეული იყო ფეილების წინააღმდეგ.[1]

გაეროს ადამიანის უფლებათა კომიტეტის 2013 წლის ანგარიშში აღნიშნულია, რომ მიმდინარე პოლიტიკური კლიმატი ხასიათდება გახსნილობით, პლურალიზმით, თანასწორობით და ტოლერანტობით სხვების მიმართ. ყველას აქვს უფლება, სპეციალური საგანმანათლებლო კურიკულუმის მიხედვით, ისწავლოს საკუთარი რელიგიის პრინციპები სკოლაში. რასაფას განათლების გენერალური დირექტორატის ტერიტორიული იურისდიქციის ფარგლებში ფეილების (შიიტური) ქურთული სკოლა გაიხსნა ბაღდადში.

დიქტატორული რეჟიმის დროს, იმ მოსაზრების საფუძველზე, რომ ქურთი ფეილები ეროვნებით ირანელები არიან, გახდნენ იძულებითი გადაადგილების და დეპორტაციის მსხვერპლნი. 2003 წლის შემდეგ, მათ მიეცათ იმედი, რომ აღიდგენდნენ ჩამორთმეულ უფლებებს. ამჟამად, ისინი მონაწილეობენ ერაყის პოლიტიკურ ცხოვრებაში, ადგილი უკავიათ წარმომადგენლობით საბჭოსა და ერაყის მთავრობაში.

ქურთ ფეილებს, პროვინციულ საბჭოებში უმცირესობების წარმომადგენლობითი ადგილები გარანტირებული აქვთ კვოტებით გადანაწილების პრინციპით. ზოგიერთ ფეილს უკავია მაღალი დონის სამთავრობო თანამდებობა, როგორიცაა მინისტრის, მინისტრის თანაშემწის, ელჩის, დირექტორის და სხვა. 2003 წელს დიქტატორული რეჟიმის დაცემის შემდეგ უმცირესობების წევრების მიმართ ჩადენილი ძირითადი დანაშაულები მოიცავს შემდეგს:

უამრავი ოჯახი, რომელიც მიეკუთვნება უმცირესობებს დაექვემდებარა იძულებით გადაადგილებას და მიგრაციას ქვეყნის ცხელ წერტილებში არსებული არასტაბილური სახიფათო მდგომარეობის გამო, მაგალითად როგორიცაა ბაღდადის და მოსულის პროვინციები. ზოგიერთმა ოჯახმა დროებითი თავშესაფარი ქვეყნის ფარგლებს გარეთ ნახა, მაგ, სირიასა და იორდანიაში. სხვები კი გადაადგილდნენ ქურთისტანში და ქვეყნის სხვა უსაფრთხო რაიონებში. რაც შეეხება ქურთ ფეილებს, იძულებით გადაადგილდა 14 ფეილი ოჯახი.[2]

აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტის 2016 წლის აგვისტოში გამოქვეყნებულ ანგარიშში, რომელიც ეხება 2015 წლის მოვლენებს, ნათქვამია, რომ ქურთი ფეილები სხვა რელიგიურ უმცირესობათა ჯგუფებთან ერთად წარმოადგენდა ისლამური სახელმწიფოს სამიზნეს, რომელთა მიზანიც იყო თავიანთი კონტროლირებადი ტერიტორიებიდან განედევნათ და აღმოეფხვრათ რელიგიური უმცირესობები. ისლამური სახელმწიფო სოციალური მედიისა და პრესის საშუალებით, ღიად ავრცელებდა საკუთარ განზრახვას იმის შესახებ, რომ მოეკლათ ყველა შიიტი „სადაც კი ნახავდნენ მათ“, რამდენადაც ისინი არიან „ურწმუნოები“.[3]

2012 წლის 1-ელ თებერვალს ფინეთის იმიგრაციის სამსახურმა და შვეიცარიის მიგრაციის ფედერალურმა ოფისმა გამოაქვეყნა ანგარიში, რომელიც ეხებოდა, ამანსა და ქურთისტანში, ფინეთისა და შვეიცარიის ფაქტების დამდგენი ერთობლივი  კომისიის შედეგებს. ანგარიშში აღნიშნულია შემდეგი: გამოკითხულმა წყაროებმა დაადასტურეს, რომ ქურთისტანის რეგიონალური მთავრობა ღიაა და ლიბერალურად არის განწყობილი რელიგიური და ასევე ეთნიკური უმცირესობების მიმართ. ქურთისტანის კონტროლის ქვეშ არსებული ტერიტორიები შეიძლება ჩაითვალოს უსაფრთხოდ უმცირესობებისთვის. ქურთი ფეილები, იეზიდები, კაკაი და შაბაქები აღქმულნი არიან ქურთებად და შესაბამისად არ იდევნებიან, თუმცა შესაძლოა მათ მიმართ ადგილი ჰქონდეს ასიმილაციის კუთხით სოციალურ ზეწოლას.[4]

გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატის (UNHCR ) მიხედვით, ზოგიერთი ქურთი ფეილი შეუერთდა შიიტურ მილიციას, რომელიც ხშირ შემთხვევაში ეწინააღმდეგება პეშმერგას ძალებს. აღნიშნულის გამო, პეშმერგას მხრიდან ქურთი ფეილების დაცვა აღარ განხორციელდება. იმის გათვალისწინებით, რომ ერაყის მოსახლეობის უმრავლესობა შიიტია, ირანმა მჭიდრო კონტაქტები დაამყარა ერაყის ლიდერებთან, რათა ერაყელი შიიტები პოლიტიკური და სამხედრო მიზნებისთვის გამოიყენოს. ირანი თავის რეგიონულ ხელისუფლებას ამყარებს შეიარაღებულ შიიტურ დაჯგუფებაზე – „სახალხო მობილიზაციის ძალებზე“ (ალ-ჰაშდ ალ-შააბი) და ქურთ ფეილებზე, რომლებიც ქურთისტანში არსებული სიტუაციის შესახებ აწვდიან ინფორმაციას. ქურთისტანში მცხოვრებ ქურთებს შორის, ქურთი ფეილები უმცირესობათა ჯგუფს წარმოადგენენ,  რომლებიც ექვემდებარებიან ირანულ გავლენას რეგიონში. დღესდღეობით, „სახალხო მობილიზაციის ძალები“ წარმოადგენენ ერთ-ერთ ძირითად ძალას, რომელიც იბრძვის ისლამური სახელმწიფოს წინააღმდეგ ერაყში.[5]

[1] FKDU, Faylee Kurds Democratic Union, Faylee Kurds in Iraq, the present, available at:

[accessed 14 July 2018]

[2] Ministry of Foreign Affairs Iraq; Ministry of the Interior Iraq; Ministry of Defence Iraq; Ministry of Justice Iraq; Ministry of Human Rights Iraq; Ministry of Labour and Social Affairs Iraq; Ministry of Planning and Development Cooperation Iraq et al.: Consideration of reports submitted by States parties under article 40 of the Covenant; Fifth periodic reports of States parties due in 2000; Iraq [16 October 2013] [CCPR/C/IRQ/5], 12 December 2013 (published by UN Human Rights Committee, available at ecoi.net)

[accessed 14 July 2018]

[3] United States Department of State, 2015 Report on International Religious Freedom – Iraq, 10 August 2016, available at:

[accessed 14 July 2018]

[4] A.A.M v. Sweden, Application no. 68519/10, Council of Europe: European Court of Human Rights, 3 April 2014, available at:

[accessed 14 July 2018]

[5] Danish Immigration Service, The Kurdistan Region of Iraq (KRI), Access, Possibility of Protection, Security and Humanitarian Situation, Report from fact finding mission to Erbil, the Kurdistan Region of Iraq (KRI) and Beirut, Lebanon, 26 September to 6 October 2015, April 2016, available at:

[accessed 14 July 2018]

უმცირესობათა უფლებების დაცვის საერთაშორისო ორგანიზაცია „Minority Rights Group International“ 2018 წლის იანვრის ანგარიშში კენიის შესახებ წერს, რომ კენია ეთნიკურად, ლინგვისტურად, კულტურულად და რელიგიურად მრავალფეროვანი ქვეყანაა. ეთნიკური უმცირესობები, როგორებიც არიან ნუბიანები და სომალელები, არ არიან აღიარებულნი უმცირესობად კენიის მთავრობის მიერ და აქვთ პრობლემები მოქალაქეობის დოკუმენტაციაზე წვდომის კუთხით. უკანასკნელ წლებში მკვეთრად იმატა პოლიტიკურმა კონფლიქტმა ეთნიკურ ნიადაგზე. ძალაუფლებისთვის ბრძოლა და ეთნიკური ნიშნით ძალაუფლების მიღმა დატოვება დაძაბულობის ძირითად წყაროდ იქცა კენიაში. მოწყვლად უმცირესობებს მიეკუთვნებიან მუსლიმები, მაგალითად მომთაბარე მწყემსები, როგორებიც არიან სომალელები და მაასაები და მონადირე-შემგროვებლები.

კენიაში სომალელი უმცირესობა არცთუ მცირე რაოდენობითაა წარმოდგენილი, მათ შორის არიან როგორც სომალური წარმოშობის კენიის მოქალაქეები, ასევე სომალელი ლტოლვილები. სომალური ექსტრემისტული ორგანიზაცია ალ-შაბაბის მხრიდან მომდინარე ტერორიზმის საფრთხის ზრდამ კენიის შიგნით, გამოიწვია კენიის მთავრობის მხრიდან სულ უფრო ნაკლები შემწყნარებლობა სომალელი ლტოლვილების მიმართ. კერძოდ, 2016 წელს, მთავრობის მიდგომის ცვლილებამ გამოიწვია დიდი მცდელობების სერია, დაეხურათ სომალელი ლტოლვილებით დასახლებული ბანაკი და სომალელი ლტოლვილები დაებრუნებინათ სომალიში.[1]

გაერთიანებული სამეფოს საშინაო საქმეთა ოფისი 2018 წლის თებერვალს გამოქვეყნებულ ანგარიშში კენიის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის მოსახლეობის დაახლოებით 83% ქრისტიანი, ხოლო 11% – მუსლიმია. მუსლიმთა უმეტესობა ჩრდილო-აღმოსავლეთით სანაპირო რეგიონებში ცხოვრობს, სადაც ეთნიკურობა და რელიგია ხშირად გადაჯაჭვულია. დადააბის ლტოლვილთა ბანაკში, დაახლოებით, 280 ათასი ეთნიკურად სომალელი ლტოლვილი ცხოვრობს. 160 ათასამდე ლტოლვილი ცხოვრობს კაკუმას ბანაკში, მათ შორის არიან სომალელები, სამხრეთ სუდანელები და ეთიოპიელები, რომლებიც სხვადასხვა რელიგიის მიმდევრები არიან.[2]

„Amnesty International“ 2017/18 წლების ანგარიშში სომალის შესახებ წერს, რომ 2017 წლის 25 აპრილს გარისას უზენაესმა სასამართლომ ბრძანა 29 სომალელი თავშესაფრის მაძიებლის დეპორტაცია სომალიში. ჯგუფი მარტში დააპატიმრეს და მაგისტრატი სასამართლოს წინაშე წარადგინეს კენიაში უკანონოდ ყოფნის ბრალდებით. მაგისტრატმა სასამართლომ დაადგინა, რომ ისინი დადააბის ბანაკში უნდა გადაეყვანათ, სადაც ლტოლვილთა საკითხთა სამდივნოს უნდა დაერეგისტრირებინა ისინი; თუმცა სამდივნოს თანამშრომელმა უარი თქვა ჯგუფის რეგისტრაციაზე. მაგისტრატი სასამართლოს დადგენილება გააუქმა უზენაესმა სასამართლომ და 29-ვე პირი, მათ შორის 10 ბავშვი 2017 წლის 4 მაისს სომალიში დაადეპორტეს.[3]

„Human Rights Watch“ თავის 2018 წლის ანგარიშში კენიის შესახებ წერს, რომ კენიის უსაფრთხოების ძალები გარეულნი იყვნენ ადამიანის უფლებათა სერიოზულ დარღვევებში, მათ შორის იმ პირთა მიმართ უკანონო მკვლელობებსა იძულებით გაუჩინარებებში, ვისაც მოიაზრებდნენ, რომ კავშირი ჰქონდა ალ-შაბაბთან. ასევე, ადგილი ჰქონდა, ძალადობრივ საპოლიციო ოპერაციებს, რომელთა მიზანს ძირითადად კენიელი და არა-კენიელი სომალელები და მუსლიმები წარმოადგენდნენ. 2016 წლის დეკემბერში პრეზიდენტისთვის მიწერილ წერილში კენიური და საერთაშორისო ადამიანის უფლებადამცველი ორგანიზაციები უჰურუ კენიატას მოუწოდებდნენ ასეთი მკვლელობებისა და გაუჩინარებების შეჩერებას; თუმცა, პრეზიდენტს წერილისთვის პასუხი არ გაუცია.

2017 წლის თებერვალში კენიის უზენაესმა სასამართლომ შეაჩერა მთავრობის განკარგულება დადააბის ლტოლვილთა ბანაკის დახურვის შესახებ, სადაც 240 ათასი, ძირითადად, სომალელი ლტოლვილი ცხოვრობს. 2011 წელს ბანაკში 465 ათასი ლტოლვილი ცხოვრობდა, თუმცა მთავრობის მხრიდან დახურვის მუქარებისა და საკვებისა და სხვადასხვა სერვისის შეზღუდვის შედეგად, რაოდენობა განახევრდა. დაახლოებით, 32 ათასი დაბრუნდა სომალიში 2017 წელს. 2016 წლის მაისში კენიის ხელისუფლებამ განაცხადა, რომ ისინი დახურავენ ბანაკს და იძულებით დააბრუნებენ სომალელ ლტოლვილებს, რადგან ისინი ტერორისტების თავშესაფარს წარმოადგენენ.[4]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2018 წლის აპრილში გამოქვეყნებულ ანგარიშში კენიის შესახებ წერს, რომ პოლიცია თვითნებურად აკავებდა და აპატიმრებდა ხალხს. ასეთი ქმედებების მსხვერპლნი, ძირითადად, ღარიბი ახალგაზრდა კაცები ხდებოდნენ. ადამიანის უფლებადამცველი ორგანიზაციები ჩიოდნენ, რომ ანტიტერორისტული ოპერაციების ფარგლებში ადგილი ჰქონდა დიდი რაოდენობით დაკავებებს და დაპატიმრებებს, რომელთა სამიზნესაც, ძირითადად, ეთნიკურად სომალელები და კენიელი მუსლიმები წარმოადგენდნენ. ანგარიშის მიხედვით, ქვეყანაში ხშირად ჰქონდა ადგილი კონფლიქტებს სომალურ, ტურკანა, გაბრა, ბორანა, სამბურუ, რენდილისა და პოკოტეს ეთნიკურ ჯგუფებს შორის; მათ შორის, ადგილი ჰქონდა ბანდიტობებს, მიწის გამო ჩხუბებსა და პირუტყვის ქურდობებს. ქვეყნის საზღვრების გარშემო მიმდინარე დავა ასევე იყო ძალადობის წყარო. ოჯახში მომუშავეები უგანდიდან, მწყემსები ეთიოპიიდან და სხვები სომალიდან, სამხრეთ სუდანიდან და ბურუნდიდან იძულებითი შრომის მსხვერპლები ხდებოდნენ.[5]

[1] Minority Rights Group International, World Directory of Minorities and Indigenous Peoples – Kenya, January 2018, available at:

[accessed 25 June 2018]

[2] United Kingdom: Home Office, Country Policy and Information Note Kenya: Background information, including actors of protection and internal relocation , February 2018, Version 1.0, available at:

[accessed 25 June 2018]

[3] Amnesty International, Amnesty International Report 2017/18 – Kenya, 22 February 2018, available at:

[accessed 25 June 2018]

[4] Human Rights Watch, World Report 2018 – Kenya, 18 January 2018, available at:

[accessed 25 June 2018]

[5] USDOS – US Department of State: Country Report on Human Rights Practices 2017 – Kenya, 20 April 2018

 (accessed on 25 June 2018)

ავსტრალიის ლტოლვილთა საკითხების მიმოხილვის ტრიბუნალი 2012 წლის აპრილში მომზადებულ ინფორმაციაში წერს, რომ ეთიოპიაში ერიტრიელების მიმართ სოციუმის მხრიდან თუ სისტემური დისკრიმინაციის შესახებ უახლესი ინფორმაცია მწირია. 2010 წლის იანვარში გამოქვეყნებულ ანგარიშში კანადის იმიგრაციისა და ლტოლვილთა საბჭო წერს, რომ ეთიოპიაში 30-დან 42 ათასამდე ერიტრიელი ლტოლვილი ცხოვრობს. ანგარიშის მიხედვით, მიუხედავად იმისა, რომ ეთიოპია მიესალმება ერიტრიელ ლტოლვილებს, ისინი საზოგადოებაში კვლავ აწყდებიან მარგინალიზაციას.

კულტურული ორიენტაციის ცენტრი 2010 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ერიტრიელი ლტოლვილების შესახებ წერს, რომ ეთიოპიის მთავრობის პოლიტიკა უკრძალავს ბანაკში მცხოვრებ ლტოლვილებს ხელფასის სანაცვლოდ მუშაობას. ლტოლვილებს, რომელთაც ბანაკს გარეთ ნებართვის გარეშე ნახავენ, აპატიმრებენ და ციხეებში ათავსებენ. ბანაკში ცხოვრება ახალგაზრდებისთვის რთული და ხანდახან საშიშია. სკოლის შემდეგ უმაღლესი განათლებისა თუ პროფესიული განათლების მიღების შესაძლებლობის არ არსებობის გამო, ისინი მიიჩნევენ, რომ მათი ცხოვრება უაზროდ იკარგება. ბანაკში ბევრი ქალი ცხოვრობს ოჯახის ან ნათესავის დაცვის გარეშე; ბევრი მათგანი თხოვდება, რომ ქმრისგან დაცვა მიიღოს; სხვები ცხოვრობენ მარტო ან სხვა ქალებთან ერთად.

აშშ-ის ლტოლვილთა და იმიგრანტთა კომიტეტი 2008 წლის კვლევაში წერს, რომ ლტოლვილთა ბანაკებში ჩასულ ერიტრიელებს თავშესაფრისთვის აძლევენ ევკალიპტის 4 ცალ ბოძს და პლასტიკურ გადასაფარებელს. ერიტრიელების უმეტესობას შეუძლია ჰოსპიტალებითა და სხვა საჯარო მომსახურებებით სარგებლობა, თუმცა ადგილობრივი მთავრობების ზოგიერთი ჩინოვნიკი ხელმოკლე ერიტრიელებს არ აწვდიდა სამედიცინო მომსახურებას. 2008 წელსვე ორგანიზაცია „ლტოლვილთა საერთაშორისო ჯგუფი“ (Refugee International) წერდა, რომ ეთიოპიაში მცხოვრები ერიტრიელები აწყდებოდნენ პრობლემებს ეროვნული საიდენტიფიკაციო ბარათების აღებისას. ეთიოპიის მოქალაქე ერიტრიელები აცხადებდნენ, რომ კვლავ უწევდათ წარმომავლობის დამალვა, ახლო მეგობრებისთვისაც კი. ბევრი საუბრობდა დისკრიმინაციულ მიდგომებზე დასაქმებისას.

ახალი ამბების სააგენტო IRIN 2011 წლის ოქტომბერში გამოქვეყნებულ სტატიაში წერს, რომ ეთიოპიის მთავრობამ 2010 წელს ერიტრიელ ლტოლვილებს ურბანულ ზონებში დასახლების ნება დართო; აღნიშნული ნაბიჯი მიმართული იყო მათთვის სერვისებზე წვდომის გაუმჯობესებისკენ. მთავრობის ახალმა პოლიტიკამ 200 ერიტრიელ სტუდენტზე მეტს მისცა საშუალება სწავლა გაეგრძელებინათ ეთიოპიის უნივერსიტეტში. 2012 წელს ვარაუდობდნენ, რომ ასეთ საშუალებას კიდევ 700-მდე ერიტრიელი ლტოლვილი მიიღებდა. პოზიტიური შეფასება ჰქონდა აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტსაც, რომელმაც 2010 წლის ოქტომბერში განაცხადა, რომ მთავრობამ გამოაცხადა ახალი პოლიტიკის შესახებ, რაც საშუალებას მისცემდა ეთიოპიაში გაქცეულ ერიტრიელებს, გამხდარიყვნენ მუდმივი კანონიერი მობინადრეები სრული უფლებებით საჯარო სერვისებზე.

2009 წელს ორგანიზაცია „იძულებითი მიგრაციის საკითხთა მიმოხილვა“ წერდა, რომ 2000-დან 2004 წლამდე ერიტრიული წარმოშობის ან შერეული ოჯახების წევრ პირებს, ვის მიმართაც გაჩნდებოდა ეჭვი, რომ ისინი ერიტრეის სასარგებლოდ ჯაშუშობდნენ ან ერიტრიასთან თანამშრომლობდნენ, აკავებდნენ, აპატიმრებდნენ, ხანდახან ცემდნენ და აუპატიურებდნენ ეთიოპიის ხელისუფლების წარმომადგენლები. ანგარიშში ნათქვამია, რომ 2003 წელს, მთავრობის გადაწყვეტილებით, ერიტრიელებს საშუალება მიეცათ, მიეღოთ ეთიოპიის მოქალაქეობა; მას შემდეგ, რაც ერიტრიელებმა მიიღეს ეროვნული საიდენტიფიკაციო ბარათები, ერიტრიული წარმოშობის ხალხის მიმართ მოიხსნა შეზღუდვები დასაქმებაზე, მოგზაურობაზე, განათლებასა და სხვა სოციალურ სერვისებზე. მიუხედავად ამისა, დისკრიმინაციის შიშით, ბევრი კვლავ მალავს თავის წარმომავლობას.[1]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2017 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ეთიოპიის შესახებ წერს, რომ გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისრის ოფისის მონაცემებით, ქვეყანაში 161,615 ერიტრიელი ლტოლვილია. ერიტრიელი თავშესაფრის მაძიებლების რაოდენობა მატულობს. დაახლოებით, 23% თანმხლების გარეშე მყოფი არასრულწლოვანია. ანგარიშში ნათქვამია, რომ მთავრობა აგრძელებს პოლიტიკას, რომლის მიხედვითაც ერიტრიელი ლტოლვილებისთვის ნებადართულია ბანაკს გარეთ ცხოვრება; მთავრობა მათ ამ უფლებას აძლევს საგანმანათლებლო და ჯანდაცვის მიზნებიდან გამომდინარე; ასევე, ბანაკში უსაფრთხოების კუთხით ინციდენტების თავიდან ასაცილებლად.[2]

გაერთიანებული სამეფოს საშინაო საქმეთა ოფისი 2016 წლის აგვისტოში გამოქვეყნებულ ანგარიშში ეთიოპიაში შერეული ეროვნების (ერიტრიელი/ეთიოპიელი) პირების შესახებ წერს, რომ ერიტრეის დამოუკიდებლობის შემდეგ, ეთიოპიაში მცხოვრები ერიტრიელების სტატუსის მოსაწესრიგებლად, ეთიოპიის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ 2004 წელს გამოსცა დირექტივა „ეთიოპიაში ერიტრიელების ბინადრობის სტატუსის შესახებ“. აღნიშნული დირექტივის მიხედვით, პირი, რომელსაც აქვს ერიტრიული პასპორტი ანდა მოქალაქეობის დამადასტურებელი რაიმე დოკუმენტი, მიიჩნევა ერიტრიის მოქალაქედ; ერიტრიული წარმოშობის პირს, რომელსაც არ მიუღია ერიტრიის მოქალაქეობა, ჩაითვლება, რომ სურს თავისი ეთიოპიური მოქალაქეობის შენარჩუნება და მისი ეთიოპიური მოქალაქეობა გარანტირებულია. გარდა ამისა, დოკუმენტით დადგენილია, რომ თუ ერიტრიელს, რომელიც რეგისტრირებულია აღნიშნული დირექტივის შესაბამისად, სურს ეთიოპიის მოქალაქეობის დაბრუნება, მას შეუძლია დაიბრუნოს ეთიოპიის მოქალაქეობა ეროვნული პროკლამაციის 22-ე მუხლის მიხედვით.

გაერთიანებული სამეფოს საშინაო საქმეთა ოფისი 2016 წლის აგვისტოში გამოქვეყნებულ ანგარიშში ეთიოპიაში შერეული ეროვნების (ერიტრიელი/ეთიოპიელი) პირების შესახებ წერს, რომ საშინაო საქმეთა ოფისმა ვერ მოიძია ანგარიშები, სადაც დოკუმენტირებული იქნებოდა ინფორმაცია ერიტრიული წარმოშობის ეთიოპიელების მდგომარეობის ან მათ მიმართ დამოკიდებულების შესახებ 2009 წლის შემდეგ.[3]

კანადის იმიგრაციისა და ლტოლვილთა საბჭო 2017 წლის იანვარში გამოქვეყნებულ ინფორმაციაში ეთიოპიაში ერიტრიელების მდგომარეობის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის კონსტიტუციის 32-ე მუხლი ადგენს, რომ ეთიოპიელებს და ქვეყანაში კანონიერად მყოფ პირებს აქვთ ეროვნულ ტერიტორიაზე გადაადგილების თავისუფლება; ასევე, მათ თავისუფლად შეუძლიათ შეარჩიონ საცხოვრებელი ადგილი და თავიანთი სურვილისებრ დატოვონ ქვეყანა. თუმცა, აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2015 წლის ანგარიშში ეთიოპიის შესახებ წერს, რომ მიუხედავად იმისა, რომ კანონი ადგენს შიგა გადაადგილების, საზღვარგარეთ მოგზაურობის, ემიგრაციის და რეპატრიაციის უფლებას, მთავრობა ზღუდავდა ზოგიერთ ამ უფლებას. კანადის იმიგრაციისა და ლტოლვილთა საბჭო წერს, რომ სხვა დამატებითი ან დამადასტურებელი ინფორმაცია გადაადგილების თავისუფლების შესახებ ვერ იქნა მოძიებული.

კანადის იმიგრაციისა და ლტოლვილთა საბჭო ამავე ანგარიშში წერს, რომ „ეთიოპიაში მცხოვრები ერიტრიელების ბინადრობის სტატუსის შესახებ“ 2004 წლის დირექტივით განსაზღვრულია ქონების ფლობის, სამუშაო პირობების, სოციალური სერვისების და გადასახადების საკითხები. დირექტივაში ნათქვამია, რომ სახლისა და სხვა უძრავი ქონების ფლობის უფლება გარანტირებულია; ასევე, აღიარებულია სასოფლო-სამეურნეო მიწის დამუშავების უფლება. საჯარო სამსახურში დასაქმების სურვილის შემთხვევაში ერიტრიელების მიმართ მოქმედებს იგივე კანონი, რომელიც ნებისმიერი სხვა უცხოელის მიმართ. კერძო სექტორში დასაქმებისას ერიტრიელებს არ მოეთხოვებათ ნებართვა, თუმცა ეკრძალებათ კერძო სექტორში დასაქმება თუ სამსახური დაკავშირებულია უსაფრთხოებასთან. ამავე დოკუმენტში ნათქვამია, რომ საგანმანათლებლო და ჯანდაცვის კუთხით ერიტრიელები სარგებლობენ იგივე უფლებებით, რაც მინიჭებული აქვთ ქვეყნის მოქალაქეებს. იგივე წესით იხდიან ისინი გადასახადებს. ანგარიშში ნათქვამია, რომ მათი სამართლებრივი სტატუსის გამო (ერიტრიელები ეთიოპიაში), მათი ფუნდამენტური უფლებები ირღვევა, მათ შორის მოქალაქეობასთან დაკავშირებული უფლებები (პოლიტიკური მონაწილეობა ხმის მიცემის გზით) და არა მარტო (მაგალითად, წვდომა დასაქმებასა და განათლებაზე). კანადის იმიგრაციისა და ლტოლვილთა საბჭო წერს, რომ სხვა დამატებითი ან დამადასტურებელი ინფორმაცია ვერ იქნა მოძიებული.

კანადის იმიგრაციისა და ლტოლვილთა საბჭო ამავე ანგარიშში წერს, რომ „ეთიოპიაში მცხოვრები ერიტრიელების ბინადრობის სტატუსის შესახებ“ 2004 წლის დირექტივით განსაზღვრულია ბინადრობისა და სამგზავრო დოკუმენტის საკითხები. დოკუმენტში ნათქვამია, რომ ეთიოპიაში მცხოვრებ ერიტრიელს ეძლევა მუდმივი ბინადრობის ნებართვა იმიგრაციის პროკლამაციის დოკუმენტის შესაბამისად. ბინადრობის ნებართვის მიღების შემდეგ თუ პირს არ შეუძლია სამგზავრო დოკუმენტი თავისი მოქალაქეობის ქვეყნისგან მიიღოს, მასზე სამოგზაურო მიზნებისთვის გაიცემა უცხოელის პასპორტი. ბინადრობა შეიძლება ჩამოერთვას პირს იმ შემთხვევაში თუ გაირკვევა, რომ ის გაცემული იქნა ყალბი ინფორმაციის საფუძველზე; ან პირი მოხვდება არასასურველი უცხოელების სიაში. კანადის იმიგრაციისა და ლტოლვილთა საბჭო წერს, რომ ვერ მოიძია ინფორმაცია ბინადრობის ნებართვის მიღების მოთხოვნებისა და პროცედურების შესახებ.[4]

[1] Australia: Refugee Review Tribunal, Ethiopia: 1. What is the situation currently for ELF supporters in Ethiopia? 2. Are Eritreans currently subject to societal or systemic discrimination in Ethiopia? 3. Can you provide any information about Karchele prison? , 30 April 2012, ETH40215, available at:

[accessed 20 March 2018]

[2] United States Department of State, 2016 Country Reports on Human Rights Practices – Ethiopia, 3 March 2017, available at:

[accessed 20 March 2018]

[3] United Kingdom: Home Office, Country Information and Guidance – Ethiopia: People of mixed Eritrean/Ethiopian nationality, 31 August 2016, Version 1.0, available at:

[accessed 20 March 2018]

[4] Canada: Immigration and Refugee Board of Canada, Ethiopia: Information on Eritrean nationals residing in Ethiopia, including residency rights, freedom of movement and access to education, employment and social services; residency documents issued to Eritrean nationals residing in Ethiopia, including appearance, security features, and requirements and procedures for renewal (2015-January 2017), 27 January 2017, ETH105722.E, available at:

[accessed 20 March 2018]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის 2017 წლის ანგარიშის მიხედვით, რომელიც ეხება 2016 წელს განვითარებულ მოვლენებს, ქუვეითი წარმოადგენს კონსტიტუციურ, მემკვიდრეობით ემირატს, რომელსაც ალ შაბაჰის ოჯახი მართავს. მიუხედავად იმისა, რომ ქუვეითში დემოკრატიულად არჩეული პარლამენტი ფუნქციონირებს, ქვეყნის მმართველობასთან დაკავშირებით არსებულ ყველა საკითხზე, საბოლოო გადაწყვეტილებას ემირი იღებს. 2016 წლის 26 ნოემბერს გამართული საპარლამენტო არჩევნები იყო თავისუფალი და სამართლიანი, რომლის დროსაც ოპოზიციური ფრთის რამდენიმე წარმომადგენელმა გაიმარჯვა. საანგარიშო პერიოდში, სამოქალაქო ხელისუფლება ეფექტურად ახორციელებდა უსაფრთხოების ძალების სრულად მართვას.

ადამიანის უფლებათა დაცვის კუთხით არსებული პრობლემები ძირითად მოიცავდა  მოქალაქეთათვის ხელისუფლების არჩევის დროს ხმის მიცემის შესაძლებლობის შეზღუდვას; სიტყვის, გამოხატვისა და თავისუფლების შეზღუდვას, განსაკუთრებით უცხოელი მუშებისა და მოქალაქეობის არმქონე პირთა უფლებების შეზღუდვას, რომლებიც მოიხსენიებიან როგორც “bidoon” (მოქალაქეობის არმქონე); ასევე, უცხოელი მოქალაქეების შრომითი უფლებების შეზღუდვას, განსაკუთრებით საშინაო და არაკვალიფიციური სამსახურის სექტორის მიმართულებით, რაც ადამიანთა ტრეფიკინგის მაღალ რისკთანაა დაკავშირებული.

ადამიანის უფლებათა დაცვის კუთხით არსებულ პრობლემათა ჩამონათვალში საუბარია რელიგიის თავისუფლების შეზღუდვის შესახებ; გარკვეული ჯგუფების გადაადგილების თავისუფლების შეზღუდვაზე, მათ შორის იგულისხმებიან უცხოელი მუშები, „ბიდუნები“ და ქუვეითელი და არა მოქალაქე ქალები. ანგარიშის მიხედვით, „ბიდუნები“ და სხვა მოქალაქეობის არმქონე პირები, სოციალურ და სამართლებრივ დისკრიმინაციას განიცდიდნენ. ქალთა მიმართ ოჯახური ძალადობა კვლავ ფართოდ იყო გავრცელებული. ასევე, ადგილი ჰქონდა ძალადობას ოჯახებში მომუშავე, არა მოქალაქე მუშების მიმართ. უცხოელი მოქალაქეების უკანონო დაპატიმრების და ქვეყნიდან გაძევების რამდენიმე შემთხვევაც დაფიქსირდა.

ხელისუფლებამ  გარკვეული ნაბიჯები გადადგა მაღალი თანამდებობის პირების დასასჯელად, რომელთა მხრიდანაც ადგილი ჰქონდა უფლებამოსილების გადამეტების ფაქტებს, როგორც უსაფრთხოების სამსახურში, ისე მთავრობის სხვა უწყებებში. დაუსჯელობა კვლავ პრობლემას წარმოადგენდა, განსაკუთრებით კორუფციის შემთხვევებში.[1]

სიტყვის და გამოხატვის თავისუფლება – „Amnesty international“-ის მიერ 2017 წელს გამოქვეყნებული ანგარიშის მიხედვით, ქუვეითის ხელისუფლებამ კიდევ უფრო შეზღუდა გამოხატვის თავისუფლება. 2016 წლის იანვარში ძალაში შევიდა ახალი კანონი კიბერდანაშაულის შესახებ, რამაც კიდევ უფრო შეზღუდა ინტერნეტში აზრის გამოხატვის შესაძლებლობა. აღნიშნული კანონით,  მთავრობის, სასამართლო ხელისუფლების ან სხვა პირის წინააღმდეგ მიმართული მშვიდობიანი კრიტიკა დასჯადი გახდა, რაც 10 წლამდე პატიმრობას გულისხმობს. იანვარში, პარლამენტმა მიიღო კანონი ელექტრონული მედიის შესახებ, რაც არეგულირებს ყველა ინტერნეტ გამოცემას, მათ შორის ელექტრონულ საინფორმაციო სამსახურებს, ინტერნეტ გაზეთებს, ტელევიზიას, სოციალურ მედიას და ბლოგებს. აღნიშნული კანონი ყველა ამ საინფორმაციო საშუალებას ავალდებულებს, რომ სახელმწიფოსგან მიიღოს მაუწყებლობის ნებართვა. ივნისში, ახალი კანონი შევიდა ძალაში, რომელიც ნებისმიერ ადამიანს, რომელსაც  ღვთის, სასულიერო ლიდერების, ან ემირის გმობის ბრალდება დაუმტკიცდება, ეკრძალება საპარლამენტო არჩევნებში თავისი კანდიდატურის წამოყენება, რაც პრაქტიკულად გამორიცხავს მთავრობის მოწინააღმდეგე პირების არჩევას.

პარლამენტის წევრი, შიიტი ოპოზიციონერი აბდულა დაშთის, მარტში მოეხსნა საპარლამენტო იმუნიტეტი. იგი საზღვარგარეთ წავიდა, მაგრამ მის წინააღმდეგ წამოწყებული იყო სამართლებრივი დევნა და რამდენიმე სასამართლო პროცესი მიმდინარეობდა მის წინააღმდეგ მთელი რიგი ბრალდებების გამო, მათ შორის იგულისხმება სოციალურ და სხვა მედია საშუალებაში მისი მხრიდან ბაჰრეინის და საუდის არაბეთის ხელისუფლების  კრიტიკა, რაც მშვიდობიანი ხასიათის მატარებელი იყო. მთლიანობაში, მის მიმართ არსებული ბრალდებები 40 წლიან პატიმრობას ითვალისწინებს. დეკემბერში, სააპელაციო სასამართლომ გააუქმა მის მიმართ არსებული გამამართლებელი განაჩენი და 10 წლიანი პატიმრობა მიუსაჯა. რადგან აბდულა დაშთი ქუვეითის ფარგლებს გარეთ იმყოფებოდა, მან ვერ შეძლო აღნიშნული გადაწყვეტილების გასაჩივრება. იგი კვლავ არ იმყოფება ქუვეითში.

პარლამენტის ყოფილ წევრს, მუსალამ ალ-ბარაკს, თავისი გამოსვლის დროს მთავრობის გაკრიტიკების გამო ორწლიანი პატიმრობა მიესაჯა. გარდა ამისა, მის წინააღმდეგ რამდენიმე საქმეზე მიმდინარეობდა სასამართლო პროცესი.  2016 წლის ნოემბერში სააპელაციო სასამართლომ ძალაში დატოვა თავისუფლების აღკვეთის გადაწყვეტილება 13 პირისთვის, რომელთაც პატიმრობა მიესაჯათ მუსალამ ალ-ბარაკის  გამოსვლიდან ამონარიდების წაკითხვისა და გამოქვეყნებისთვის.

ბიდუნთა დისკრიმინაცია

ხელისუფლება კვლავ განაგრძობდა მოქალაქეობის შეჩერებას 100,000-ზე მეტი ბიდუნი მაცხოვრებლისთვის, რომლებიც მოქალაქეობის არმქონეები ხდებოდნენ. მაისში, პარლამენტმა დაამტკიცა კანონპროექტი, რომელიც  ქუვეითის მოქალაქეობას მიანიჭებდა 4,000 ბიდუნს და  წარუდგინა მთავრობას. აღნიშნული კანონპროექტი, 2016 წლის ბოლოსთვის მთავრობის მიერ ჯერ კიდევ არ იყო ხელმოწერილი.

ქალთა უფლებები

საანგარიშო პერიოდში, ქალები კვლავ აწყდებოდნენ დისკრიმინაციას სამართლებრივი კუთხით და პრაქტიკაშიც. მაისში, საკანონმდებლო  და იურიდიულ საკითხთა კომიტეტმა  მოქალაქეობის შესახებ არსებული კანონის ჩასწორებული ვერსია დაამტკიცა, რომელიც ქუვეითელ ქალს უფლებას აძლევს მისი მოქალაქეობა გადასცეს თავის შვილს მიუხედავად მამის მოქალაქეობისა. აღნიშნული ცვლილება წლის ბოლოსთვის ჯერ კიდევ არ  იყო მიღებული.[2]

“Human Rights Watch”-ის მიერ 2017 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში აღნიშნულია, რომ ქუვეითის პერსონალური სტატუსის შესახებ კანონი, რომელიც ეხება ქუვეითელების უმეტესობას, სუნიტ მუსლიმებს, დისკრიმინაციულია ქალების მიმართ. მაგალითად, ზოგიერთ ქალს, საქორწინო კონტრაქტის გასაფორმებლად მამაკაცი მეურვის ყოლა მოეთხოვება. ქალებმა განქორწინების სურვილის შემთხვევაში, უნდა მიმართონ სასამართლოს, თუმცა ისინი შეზღუდული უფლებებით სარგებლობენ, მაშინ როდესაც, მამაკაცს სასამართლოს გარეშე შეუძლია განქორწინდეს. ქალებმა შეიძლება დაკარგონ შვილებზე მეურვეობის უფლება, იმ შემთხვევაში, თუ ხელმეორედ იქორწინებენ ოჯახს გარეთ. წესები, რომლებიც შიიტ მუსლიმებს ეხება, ასევე დისკრიმინაციულია ქალთა მიმართ.

ღალატი და ქორწინების გარეთ ურთიერთობა კრიმინალიზებულია. ერთსქესიანთა ურთიერთობა მამაკაცებს შორის დასჯადია და შვიდწლიან პატიმრობას ითვალისწინებს. ტრანსგენდერი პირები ისჯებიან 2007 წლის სისხლის სამართლის კოდექსის მიხედვით, რომელიც კრძალავს „ნებისმიერი გზით საწინააღმდეგო სქესის იმიტირებას“.[3]

მიგრანტი მუშების უფლებები

მიგრანტი მუშები, მათ შორის საოჯახო სფეროში, მშენებლობაში და სხვა სექტორში დასაქმებული პირები, კვლავ განიცდიდნენ ექსპლუატაციას და ძალადობას „kafala“-ს, ოფიციალური თავდებობის სისტემის პირობებში. აღნიშნული სისტემა მუშებს მჭიდროდ აკავშირებდა დამქირავებლებთან, რომლის ნებართვის გარეშეც მუშას არ შეეძლო სამსახურის შეცვლა, ან ქვეყნის დატოვება. ივლისში, ხელისუფლებამ გამოსცა ბრძანებულება, რომლითაც დაწესდა მინიმალური ხელფასი საოჯახო სფეროში დასაქმებული პირებისთვის, რომელთა უმეტესობას ქალები წარმოადგენდნენ.

სიკვდილით დასჯა

საანგარიშო პერიოდში სასამართლოებმა სასიკვდილო განაჩენი გამოუტანეს პირებს, რომლებიც გასამართლებული იყვნენ მკვლელობისთვის ან ნარკოტიკებთან დაკავშირებული ბრალდებებით. საანგარიშო პერიოდში სიკვდილით არავინ დაუსჯიათ.[4]

[1] U.S. State Department:2016 Country Reports on Human Rights Practices-Kuwait https://www.state.gov/j/drl/rls/hrrpt/2016/nea/265506.htm [accessed 04 January 2018]

[2] Amnesty International Report 2016/17 – Kuwait https://www.amnesty.org/en/countries/middle-east-and-north-africa/kuwait/report-kuwait/ [accessed 04 January 2018]

[3] Human Rights Watch: World Report 2017/Kuwait/Events of 2016  https://www.hrw.org/world-report/2017/country-chapters/kuwait [accessed 05 January 2018]

[4]Amnesty International Report 2016/17 – Kuwait https://www.amnesty.org/en/countries/middle-east-and-north-africa/kuwait/report-kuwait/ [accessed 04 January 2018]