ავსტრიის წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის და თავშესაფრის კვლევის და დოკუმენტაციის ცენტრი 2021 წლის 15 ნოემბერს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ავღანეთში მიმდინარე მოვლენების შესახებ წერს, რომ „თალიბანი“ ქოლგა ორგანიზაციაა, რომელიც სხვადასხვა ამბოხებულ ჯგუფს აერთიანებს, რომლებიც ლიდერთა ჯგუფისა და ავღანეთის ისლამური საამიროების იდეის მიმართ ერთგულების სხვადასხვა დონით ხასიათდება. „თალიბანის“ ორგანიზაციული სტრუქტურა მკაცრად იერარქიულია, რომლის სათავეშიც ამირ ულ-მუმინინი (ჭეშმარიტ მორწმუნეთა მეთაური [Commander of the Faithful]) დგას. ის გასცემს მორალურ, რელიგიურ და პოლიტიკურ განცხადებებს, აკონტროლებს მოსამართლეებს, სასამართლოს და პოლიტიკურ კომისიებს, ნიშნავს ჩრდილოვან მმართველებს და არის სამხედრო ორგანიზაციის მეთაური.[1]

ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისი 2021 წლის ნოემბერში გამოქვეყნებულ ანგარიშში ავღანეთის შესახებ წერს, რომ წლების განმავლობაში მიმდინარე ამბოხისა და საკუთარი თავის ჩრდილოვან მთავრობად პოზიციონირების შემდეგ, 2021 წლის ზაფხულში, მოძრაობა „თალიბანმა“ ავღანეთზე კონტროლი დაამყარა. 15 აგვისტოს, ავღანეთის პრეზიდენტი აშრაფ ღანმა ქვეყანა დატოვა, ხოლო პოლიცია და სხვა სამთავრობო ძალები დანებდნენ და საკუთარი პოზიციები დატოვეს; „თალიბანმა“ აიღო დედაქალაქი ქაბული, დაიკავა პრეზიდენტის სასახლე და ომი დასრულებულად გამოაცხადა.[2]

უსაფრთხოების კუთხით არსებული ზოგადი ვითარება – 2021 წლის 14 აპრილს აშშ-ის პრეზიდენტმა ჯო ბაიდენმა განაცხადა, რომ შეერთებული შტატები და ნატოს ეგიდით მომსახურე შეიარაღებული ძალები სექტემბრამდე დატოვებდნენ ავღანეთის ტერიტორიას. 15 აგვისტოს, ავღანეთის დედაქალაქი ქაბულის აღების შემდეგ, მოძრაობა „თალიბანმა“, ვინც 1996-2001 წლებში ავღანეთის მმართველი ძალა იყო, ქვეყანაზე კონტროლის დამყარება დაიწყო. „თალიბანმა“ დროებითი კაბინეტი 7 სექტემბერს ჩამოაყალიბა და გაჟღერდა პირველი ნიშნებიც იმისა თუ როგორი ფორმით აპირებს მოძრაობა ავღანეთის მართვას. კაბინეტი „თალიბანის“ საკვანძო ფიგურებითაა დაკომპლექტებული. წინა ხელისუფლების კოლაფსის პირობებში, ამჟამად, „თალიბანი“ ქვეყნის მასშტაბით დე ფაქტო მმართველი ძალაა.

საკუთარი უფლებების, უსაფრთხოებისა და სიცოცხლის შიშით, ათასობით პირი მიაწყდა ქაბულის აეროპორტს იმედით, რომ შეძლებდა ქვეყნის დატოვებას. ყველა კომერციული ფრენა შეჩერებული იყო და ამერიკის შეერთებული შტატების სამხედროები უზრუნველყოფდნენ აეროპორტის დაცვას, ვიდრე დიპლომატები, უცხო ქვეყნის მოქალაქეები და მაღალი საფრთხის რისკის ქვეშ მყოფი ავღანელები შეძლებდნენ ქვეყნის დატოვებას. მთელი ქვეყნის მასშტაბით ვრცელდებოდა ინფორმაცია, „თალიბანის“ მიერ დაწესებული აკრძალვების შესახებ, რომლებიც ეხებოდა პირად და სოციალურ თავისუფლებებს, ქალთა უფლებებს, მათ შორის განათლების უფლებას.

2021 წლის საწყის თვეებში უპრეცედენტო რაოდენობის ადამიანი მოკლეს და ნახევარ მილიონზე მეტი ავღანელი იძულებით გადაადგილდა; მათ შორის 120 ათასამდე პირი ქაბულის მიმართულებით, რათა გაქცეოდა „თალიბანის“ კონტროლს. 16 მაისიდან 31 ივლისის ჩათვლით პერიოდში, გაერომ 6 ათასზე მეტი უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული ინციდენტი აღრიცხა, რაც წინა წლის იგივე პერიოდთან შედარებით, 25%-ით მეტი იყო. შეიარაღებული შეტაკებების რაოდენობა 37%-ით, საჰაერო იერიშები კი 236%-ით გაიზარდა. ამავე პერიოდში, ბევრ იერიშსა და თავდასხმაზე პასუხისმგებლობა აიღო ავღანეთში მოქმედმა „ისლამური სახელმწიფოს“ ფრთამ; მათ შორის, ბევრ თავდასხმაზე, რომელთა სამიზნე ჰაზარათა შიიტური საზოგადოება იყო. გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისრის ოფისის 2021 წლის ნოემბრის შეფასებით, ავღანეთში უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული მდგომარეობა კვლავ მაღალი ხარისხით ძალადობრივია. ამასთან, „თალიბანის“ მიერ ძალაუფლების ხელში ჩაგდების პროცესის დამთავრებასთან ერთად, ვითარება, შედარებით დამშვიდებულია. 2021 წლის 1-ელი იანვრიდან 30 ივნისამდე პერიოდში ავღანეთის მხარდაჭერის გაეროს მისიამ 5 ათასზე მეტი სამოქალაქო პირისთვის მიყენებული ზიანის (1659 მკვლელობა და 3524 დაშავება) ფაქტი აღირცხა.

წარმოდგენილ ფოტოზე ასახულია ინფორმაცია წლების მიხედვით, ავღანეთში მიმდინარე კონფლიქტის შედეგად დაზარალებული მოსახლეობის რაოდენობის შესახებ. ინფორმაცია მომზადებულია ავღანეთში გაეროს მხარდაჭერის მისიის მიერ 2021 წლის ივლისში.

ადამიანის უფლებების დაცვის კუთხით არსებული ვითარება – „თალიბანის“ მიერ ძალაუფლების დაბრუნების შემდეგ, ავღანეთში ადამიანის უფლებების დაცვის კუთხით, მნიშვნელოვანი შეშფოთების საფუძველი გაჩნდა. აღნიშნული შეშფოთება ორი მიმართულებით წარმოიშვა – ის მიღწევები, რაც ბოლო 20 წლის განმავლობაში გახდა ხელშესახები, განსაკუთრებით, ქალთა უფლებების მიმართულებით, ჩამოიშალა; და იმის მიუხედავადაც, რომ „თალიბანი“ დე ფაქტო მმართველი ძალაა, განაგრძობს იგივე მეთოდების გამოყენებას, რასაც ამბოხებულ დაჯგუფებად ყოფნის პერიოდში. წყაროების შეფასებით, აღნიშნული შიშები საფუძვლიანია. და განსაკუთრებული რისკის ქვეშ მყოფი ჯგუფები არიან – პირები, ვინც უცხო ქვეყნის სამხედრო ძალებისთვის და დიპლომატიური მისიებისთვის მუშაობდნენ, მაგალითად, მძღოლები, თარჯიმნები, უსაფრთოების კერძო სამსახურის თანამშრომლები და სხვა; ავღანეთის უსაფრთხოების ძალების წევრები და პოლიტიკური პასუხისმგებლობების მქოპნე პირები; ქალები და გოგონები – განსაკუთრებით შემაშფოთებელია განათლების, გადაადგილების, დასაქმების, ჯანდაცვისა და საზოგადოებრივ თუ პოლიტიკურ ცხოვრებაში მონაწილეობის უფლებებზე წვდომა; ბავშვები, რომელთა ნაწილი სამხედრო რეკრუტირების რისკის წინაშეა; ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობების წარმომადგენლები; ჟურნალისტები და ადამიანის უფლებათა დამცველები. 2021 წელს ავღანეთში 681,332 პირი იძულებით გადაადგილდა; ეს 100 ათასზე მეტი ოჯახია. იძულებით გადაადგილებულთა 59% ბავშვია.

„თალიბანმა“ დახურა ქალთა საკითხების დეპარტამენტი და ჩაანაცვლა ის მკაცრი რელიგიური დოქტრინების აღსრულების დეპარტამენტით. ქალთა უფლებების კუთხით ვითარების გაუარესება და თანმდევი შიშები გაამძაფრა იმ ფაქტმაც, რომ ახალ დროებით მთავრობაში არცერთი ქალია წარმოდგენილი. ქაბულის ახალმა მერმა მუნიციპალურ სამსახურებში დასაქმებულ ქალებს სახლში დარჩენა მოსთხოვა; სამსახურებში მხოლოდ ის ქალები დაბრუნდებიან, ვისი მამაკაცებით ჩანაცვლებაც ვერ მოხდება. ამასთან, ჰამდულა ნომანიმ განაცხადა, რომ „თალიბანი“ აუცილებლად მიიჩნევს, ქალთა დასაქმების საერთოდ აკრძალვას. ამჟამად, ავღანეთში 230 ქალი მოსამართლე რჩება და ყველა მათგანი იმალება. ერთერთი ქალი მოსამართლე [რომელიც ასევე იმალება] აცხადებს, რომ ერთი კაცი, რომელიც მან ტერორიზმის მუხლით გაასამართლა, არა მხოლოდ გაათავისუფლეს და ახლა ის მას ემუქრება, არამედ მოსამართლედაც დანიშნეს. ერთერთმა ქალმა მოსამართლემ კი განაცხადა, რომ ჩანიშნული საკეისრო კვეთის ნაცვლად, ბუნებრივი გზით იმშობიარა სახლის პირობებში, რადგან საავადმყოფოში მისვლისა და საკუთარი ვინაობის გამჟღავნების შეეშინდა. „თალიბანმა“ სკოლებიდან გამოდევნა ქალი მასწავლებლები და გოგო მოსწავლეები და საკლასო ოთახები გაიღო მხოლოდ ბიჭებისთვის და კაცი მოსწავლეებისთვის. „თალიბანის“ მებრძოლებმა, ღაზნის პროვინციის აღების შემდეგ, 9 ეთნიკურად ჰაზარა დახოცეს [6 მათგანი ჩაცხრილეს, ხოლო 3 წამებით მოკლეს]. მიუხედავად იმისა, რომ „თალიბანი“ ეთნიკური უმცირესობების მიმართ პატივისცემის პირობას იძლეოდა, ასობით ეთნიკურად ჰაზარა გამოასახლეს საკუთარი სახლებიდან და დაატოვებინეს ფერმები. ბევრი ახლა კარვებში ცხოვრობს ან თავს ხეებს აფარებს. ავღანური მედია საშუალებების „არიანა“, „ტოლო“ და „ეტილაატ-ე-როზ“ ჟურნალისტებს და ოპერატორებს „თალიბანის“ მებრძოლებმა სცემეს და შემდეგ ისინი დააკავეს, აპარატურა ჩამოართვეს და გადაღებული მასალა გაანადგურეს. ჟურნალისტები ცდილობდნენ „თალიბანის“ საწინააღმდეგო პროტესტის გაშუქებას.

ძალაუფლების ხელში ჩაგდების შემდეგ, „თალიბანი“ მსოფლიოს არწმუნებდა, რომ ისინი პატივს სცემდნენ ადამიანის უფლებებს, თუმცა რეალობა სრულიად განსხვავებულია. ქალთა და გოგონათა უფლებები ძლიერი რეპრესიების ქვეშაა მოქცეულია, ადამიანის უფლებათა დამცველებს ემუქრებიან და აშინებენ, სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლება მკაცრად იზღუდება, ყოფილი სამთავრობო პერსონალი მძიმე რეპრესიების მსხვერპლია. „თალიბანის“ მებრძოლები, სხვადასხვა პროვინციის დაკავების დროს, მასობრივად ხოცავდნენ დაკავებულ ჯარისკაცებს. ქვეყნის სხვადასხვა ქალაქსა და სოფელში, მშვიდობიანი დემონსტრანტების მიმართ, „თალიბანმა“ უკიდურესად ძალადობრივი მეთოდები გამოიყენა.[3]

ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისი 2021 წლის ნოემბერში გამოქვეყნებულ ანგარიშში ავღანეთის შესახებ წერს, რომ ჰაზარა მოსახლეობის უმეტესობა ჰაზარაჯატში ცხოვრობს; თუმცა, ისინი, ასევე, წარმოდგენილნი არიან ავღანეთის უმეტეს ქალაქში, მათ შორის ქაბულში. ეთნიკურად ჰაზარები, როგორც წესი, საკუთარი გარეგნობით ამოიცნობიან.

2021 წლის პირველ ნახევარში, გაეროს ავღანეთის მხარდაჭერის მისიის ინფორმაციით, განახლდა კონფესიური ნიშნით მოტივირებული თავდასხმები შიიტ უმცირესობაზე, უმეტესად ჰაზარა მოსახლეობაზე. აღნიშნულ პერიოდში აღწერილი 20-მდე ინციდენტი უმეტესად სწორედ ჰაზარათა წინააღმდეგ იყო მიმართული. ინციდენტები მოიცავდა ცეცხლსასროლი იარაღიდან სროლას, ხელნაკეთი ასაფეთქებელი მოწყობილობების გამოყენებას [მათ შორის, ავტომობილებისა და ავტობუსების გამოყენებით], რასაც მოჰყვა მსხვერპლი ჰაზარა მოსახლეობას შორის [143 მოკლული და 357 დაშავებული]. აღნიშნულ პერიოდში, მსგავს თავდასხმებს ადგილი ჰქონდა სხვადასხვა პროვინციაში, მათ შორის, ბაღლანში, დაიკუნდში, ღაზნიში, ღორში, ჰელმანდში, ნანგარჰარში, სამანგანსა და ქალაქ ქაბულში. თავდასხმების ორგანიზება მიეწერება როგორც ავღანეთში მოქმედ ისლამური სახელმწიფოს ფრთას, ასევე მოძრაობა „თალიბანს“. ყველაზე მძიმე თავდასხმა 2021 წლის 8 მაისს ქაბულში მოხდა, როდესაც ხელნაკეთი ასაფეთქებელი მოწყობილობა ამოქმედდა ქაბულის ერთერთი სკოლის მახლობლად, უმეტესად ჰაზარებით დასხლებულ უბანში. ინციდენტის შედეგად 85 მშვიდობიანი მოსახლე დაიღუპა და 216 დაშავდა.[4]

[1] ავსტრიის წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციისა და თავშესაფრის კვლევისა და დოკუმენტაციის ცენტრი; განახლებული ინფორმაცია ავღანეთში მიმდინარე მოვლენების შესახებ; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 15 ნოემბერს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.ecoi.net/en/countries/afghanistan/featured-topics/overview-of-recent-developments-and-key-players-in-afghanistan/ [ნანახია 2021 წლის 19 ნოემბერს]

[2] ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისი; სახელმძღვანელო პრინციპები ავღანეთთან მიმართებაში; გამოქვეყნებულია 2021 წლის ნოემბერში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2021 წლის 19 ნოემბერს]

[3] ავსტრიის წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფრომაციისა და თავშესაფრის კვლევისა და დოკუმენტაციის ცენტრი [ACCORD]; ავღანეთში მიმდინარე უკანასკნელი მოვლენების მიმოხილვა; გამოქვეყნების თარიღი: 2021 წლის 15 ნოემბერი; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.ecoi.net/en/countries/afghanistan/featured-topics/overview-of-recent-developments-and-key-players-in-afghanistan/ [ნანახია 2021 წლის 22 ნოემბერს]

[4] ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისი; სახელმძღვანელო პრინციპები ავღანეთთან მიმართებაში; გამოქვეყნებულია 2021 წლის ნოემბერში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2021 წლის 19 ნოემბერს]

ავღანეთში არსებული ვითარება – უცხოელებს ხელს არ ვახლებთ, თუმცა სამთავრობო ძალების წინააღმდეგ ჩვენი ოპერაციები გაგრძელდება, – ამის შესახებ რადიკალური მოძრაობა „თალიბანის“ ოფიციალურმა წარმომადგენელმა ზაბიჰულაჰ მუჯაჰიდმა განაცხადა. „ძალადობის შემცირების რეჟიმი დასრულდა და ჩვენი ოპერაციები ჩვეულებრივ გაგრძელდება. რაც შეეხება აშშ-თან დადებულ შეთანხმებას, ჩვენი მეომრები ხელს არ ახლებენ უცხოურ ძალებს, თუმცა სამთავრობო ძალების წინააღმდეგ ჩვენი ოპერაციები გაგრძელდება“, – აღნიშნა ზაბიჰულაჰ მუჯაჰიდმა. 1-ელ მარტს ავღანეთის პრეზიდენტმა განაცხადა, რომ ის გააგრძელებდა ნაწილობრივი ზავის დაცვას, ვიდრე ავღანეთსა და „თალიბანს“ შორის 10 მარტისთვის ჩანიშნული მოლაპარაკებები არ დაიწყებოდა. აშშ-სა და დაჯგუფება „თალიბანს“ შორის სამშვიდობო შეთანხმების მიხედვით, ამერიკელი სამხედროები ავღანეთს სრულად 14 თვის განმავლობაში დატოვებენ.[1]

აშშ-მა რადიკალური მოძრაობა „თალიბანის“ პოზიციებზე საჰაერო დარტყმები განახორციელა. აშშ-ის შეიარაღებული ძალების წარმომადგენელი სამშვიდობო შეთანხმების შემდეგ პირველი ავიაიერიშს თავდაცვის მიზეზებით ხსნის. „თალიბანის“ მებრძოლები აქტიურ შეტევებს ახორციელებდნენ ავღანეთის ეროვნული თავდაცვის ძალების საგუშაგოზე. ეს თავდაცვითი ავიადარტყმა იყო, ამ შეტევების შესაჩერებლად“, – განაცხადა პოლკოვნიკმა სონი ლეგეტმა. მან დასძინა, რომ ვაშინგტონს მშვიდობა კვლავ სურს, თუმცა „თალიბანმა“ უაზრო შეტევები უნდა შეწყვიტოს და შეთანხმების პირობები შეასრულოს.[2]

ავღანეთში სულ მცირე 27 ადამიანი დაიღუპა, ხოლო 29 დაშავდა იმ ღონისძიებაზე თავდასხმის შედეგად, რომელსაც ავღანეთის პრემიერ-მინისტრი აბდულა აბდულა ესწრებოდა. თავდასხმა მოჯაჰედების ლიდერის აბდულა ალი მაზარის გარდაცვალების წლისთავის ცერემონიაზე მოხდა. გარდა ქვეყნის პრემიერ-მინისტრისა, ღონისძიებას ესწრებოდნენ ავღანეთის ყოფილი პრეზიდენტი და სხვა პოლიტიკოსები. მას შემდეგ, რაც თავდამსხმელებმა ცეცხლი გახსნეს, ქვეყნის პრემიერ-მინისტრი ინციდენტის ადგილიდან ოპერატიულად გაიყვანეს. ის არ დაშავებულა. „თალიბანმა“ უარყო რაიმე კავშირი აღნიშნულ შემთხვევასთან.[3]

ავღანეთის პრეზიდენტმა, აშრაფ ღანმა „თალიბანის“ 1500 მებრძოლის გათავისუფლების განკარგულებას მოაწერა ხელი. ავღანეთის პრეზიდენტის ოფიციალური წარმომადგენლის, სადიყ სადიყის განცხადებით, ამ ნაბიჯის მიზანია ავღანეთის მთავრობასა და „თალიბანს“ შორის სამშვიდობო მოლაპარაკებების დაწყება. პრეზიდენტის განკარგულებაში აღნიშნულია, რომ გათავისუფლებულმა პირებმა წერილობითი ვალდებულება უნდა აიღონ, რომ არ დაუბრუნდებიან საომარ მოქმედებებს. ავღანეთის პრეზიდენტი ასევე აღნიშნავს, რომ „თალიბების“ გათავისუფლება კეთილმოსურნეობის ჟესტია და ეს პროცესი 14 მარტს დაიწყება. ავღანეთის ხელისუფლება ყოველ დღე 100-100 პატიმარს გაათავისუფლებს, ხოლო მას შემდეგ, რაც ავღანეთის მთავრობასა და „თალიბანს“ შორის სამშვიდობო მოლაპარაკებები დაიწყება, ყოველ ორ კვირაში „თალიბანის“ 500 მებრძოლს გამოუშვებენ იმ პირობით, თუ ძალადობის შემცირების რეჟიმი შენარჩუნდება. „თალიბანსა“ და აშშ-ს შორის სამშვიდობო შეთანხმებას 29 თებერვალს დოჰაში მოეწერა ხელი. შეთანხმება ავღანეთიდან აშშ-ისა და ნატოს ჯარების გაყვანას ითვალისწინებს, სანაცვლოდ კი, „თალიბანმა“ უნდა უზრუნველყოს, რომ ქვეყანა არ გახდება ტერორისტების თავშესაფარი.[4]

სირიის კრიზისი – აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის პრესსპიკერის მორგან ორტაგუსის განცხადებით, აშშ სირიელ ხალხს 108 მილიონი დოლარის ოდენობის ჰუმანიტარულ დახმარებას გამოუყოფს. „აშშ ასევე მიესალმება რეკომენდაციას სირია-თურქეთის საზღვარზე, ტალ-აბიადში დამატებითი გამშვები პუნქტების გახსნის შესახებ, რომლითაც სირია გაეროს მიერ გაგზავნილ ჰუმანიტარულ და სამედიცინო დახმარებას მიიღებს“, – განაცხადა მორგან ორტაგუსმა.[5]

იდლიბის პროვინციაში ცეცხლის შეწყვეტის რეჟიმი 6 მარტის 00:00 საათიდან ამოქმედდება, – განაცხადა თურქეთის პრეზიდენტმა რეჯეფ თაიფ ერდოღანმა მოსკოვში გამართულ პრესკონფერენციაზე. თავის მხრივ, რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა აღნიშნა, რომ რუსეთმა და თურქეთმა იდლიბთან დაკავშირებით მისაღებ გადაწყვეტილებებს მიაღწიეს. „რუსეთისა და თურქეთის ლიდერების მჭიდრო კონტაქტი შესაძლებელს ხდის საერთაშორისო პრობლემების გადაჭრის საერთო მიდგომები გამოვნახოთ. რუსეთმა და თურქეთმა სირიაში ვითარების დარეგულირების ერთობლივი დოკუმენტი შეიმუშავეს, რომლის შინაარსსაც საგარეო საქმეთა მინისტრები გაგაცნობენ“, – განაცხადა რუსეთის პრეზიდენტმა. ვლადიმერ პუტინის განცხადებით, ერდოღანთან მოლაპარაკებები რთული იყო, თუმცა პოზიტიურად დასრულდა.[6]

სირიისა და ერაყის საზღვარზე, ბუ-ქემალის რაიონში საჰაერო დარტყმები განხორციელდა. საჰაერო დარტყმები აშშ-ის სამხედრო ავიაციამ განახორციელა. არსებული მონაცემებით, ამერიკული ავიაცია „ალ-ხაშდ აშ-შააბის“ ბაზას ჰაერიდან უტევს. ინციდენტის შესახებ ინფორმაცია სირიის სახელმწიფო ტელევიზიამ გაავრცელა.[7]

ერაყში არსებული ვითარება – ბაღდადის ჩრდილოეთით, ტაჯის სამხედრო ბანაკზე ავია იერიშის შედეგად სამი ადამიანი დაიღუპა და 12 დაშავდა. დაღუპულთა შორის 2 ამერიკელი და ერთი ბრიტანელი ჯარისკაცია. ბაზაზე სულ 18 რაკეტა ჩამოვარდა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია.[8]

ინდოეთში 4 მამაკაცი ახალგაზრდა ქალის გაუპატიურებისთვის სიკვდილით დასაჯეს – აკშაი ტაკური, ვინაი შარმა, პავან გუპტა და მუკეშ სინგჰი სასამართლომ დამნაშავეებად 2013 წელს ცნო და მათ სიკვდილით დასჯის განაჩენი გამოუტანა. მოძალადეები დელიში, ტიხარის ციხეში ჩამოახრჩვეს. ეს 2015 წლის შემდეგ სიკვდილით დასჯის პირველი შემთხვევაა. ინდოელი სტუდენტი ავტობუსში 6-მა კაცმა გააუპატიურა, რამდენიმე დღეში კი ის მიყენებული ტრავმებისგან გარდაიცვალა. პოლიციამ ექვსივე ეჭვმიტანილი დააკავა. ერთერთმა მათგანმა, რამ სინგჰმა 2013 წელს ციხეში თავი მოიკლა. კიდევ ერთი მსჯავრდებული 17 წლისა იყო, ამიტომ მას მაქსიმალური სასჯელი – 3-წლიანი პატიმრობა მიუსაჯეს. ის ციხიდან 2015 წელს გათავისუფლდა. ექვსივე მსჯავრდებულმა განაჩენი უზენაეს სასამართლოში გაასაჩივრა და სიკვდილით დასჯის სამუდამო პატიმრობით შეცვლა მოითხოვა, თუმცა მოსამართლემ მათი შუამდგომლობა არ გაითვალისწინა.[9]

ჩადში ბოკო ჰარამის თავდასხმას 92 სამხედრო ემსხვერპლა – მომხდარის შედეგად 47 ადამიანი დაშავდა. ჩადის პრეზიდენტის, იდრის დების განცხადებით, ეს ყველაზე მძიმე დანაკარგია, რომელიც ქვეყნის შეიარაღებულ ძალებს ოდესმე ჰქონია. თავდასხმა ბომაში, ქვეყნის დასავლეთ ნაწილში მოხდა, სადაც ჩადის, ნიგერიისა და ნიგერის შეიარაღებული ძალები ისლამისტურ დაჯგუფებას უკვე რამდენიმე წელია ებრძვიან. „უამრავ ოპერაციაში მაქვს მონაწილეობა მიღებული, თუმცა ჩვენს ისტორიაში ერთდროულად ამდენი ადამიანი არასოდეს დაგვიკარგავს“, – განაცხადა ქვეყნის პრეზიდენტმა.[10]

[1] News 18; Taliban to end partial truce, resume offensive operations against Afghan security forces; 2 March, 2020; available at: https://www.news18.com/news/world/taliban-to-end-partial-truce-resume-operations-against-afghan-forces-2522679.html

[2] Reuters; US carries out air strike on Taliban, calls for halt to needless attacks; By Abdul Qadir Sediqi, Charlotte Greenfield; 4 March, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-usa-afghanistan-taliban/u-s-carries-out-airstrike-on-taliban-fighters-for-first-time-since-doha-deal-spokesman-idUSKBN20R12R?fbclid=IwAR0Y6zHwdpNcBl97jSDkVpeObqkJxNDAfq20qk5g2V1lMxzOZQFkQpMlrMI

[3] Tolo News; Attack on Afghan politicians ceremony in Kabul; 27 killed; 6 March, 2020; available at: https://tolonews.com/afghanistan/attack-ceremony-abdullah-khalili-attendance?fbclid=IwAR3xIHh7QC6nqMEpqOeH42QwwcnsMZtf4EFBVFTTCDBLSmJyqVtdYyj8uKM

[4] Tolo News; Ghani signs decree to release Taliban prisoners; 11 March, 2020; available at: https://tolonews.com/afghanistan/ghani-signs-decree-release-taliban-prisoners?fbclid=IwAR25snVhB7BKfTbAt7cth9-ncdSLWnrXEAi1wUe4BCWecvjgxPLVQyX-ctE

[5] Reuters; US sending $108 million in aid to Syria, supports additional border crossing: State Department; 3 March, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-syria-security-usa-assistance/u-s-sending-108-million-in-aid-to-syria-supports-additional-border-crossing-state-department-idUSKBN20Q1PT

[6] იმედის ახალი ამბები; იდლიბის პროვინციაში ცეცხლის შეწყვეტის რეჟიმი 6 მარტის 00:00 საათიდან ამოქმედდება; 5 მარტი, 2020; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/130333/idlibis-provintsiashi-tsetskhlis-shetskvetis-rejimi-6-martis-0000-saatidan-amoqmeddeba

[7] იმედის ახალი ამბები; სირიისა და ერაყის საზღვარზე, ბუ-ქემალის რაიონში საჰაერო დარტყმები განხორციელდა; 12 მარტი, 2020; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/131153/siriisa-da-erakis-sazgvarze-buqemalis-raionshi-sahaero-dartkmebi-gankhortsielda

[8] BBC; UK soldier and two Americans killed in rocket attack in Iraq; 12 March, 2020; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-51842744

[9] The Guardian; India executes four men convicted of 2012 Delhi rape and murder; 20 March, 2020; available at: https://www.theguardian.com/world/2020/mar/20/india-executes-four-men-convicted-of-2012-delhi-bus-and

[10] იმედის ახალი ამბები; ჩადში ბოკო ჰარამის თავდასხმას 92 სამხედრო ემსხვერპლა; 25 მარტი, 2020; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/133370/chadshi-boko-haramis-tavdaskhmas-92-samkhedro-emskhverpla

ავღანეთში არსებული ვითარება – აშშ-მა და „თალიბანმა“ ავღანეთში ომის დასრულების შესახებ შეთანხმებას ხელი მოაწერეს. შეერთებული შტატები და ნატოს მოკავშირეები თანხმდებიან, რომ მათი ყველა სამხედრო ავღანეთს სრულად 14 თვის განმავლობაში დატოვებს. აშშ-სა და „თალიბანს“ შორის შეთანხმება ყატარში გაფორმდა. ცერემონიას ამერიკის სახელმწიფო მდივანი მაიკ პომპეო და „თალიბანის“ ლიდერი ესწრებოდნენ. მხარეებს იმედი აქვთ, რომ დოკუმენტი ავღანეთში, 18-წლიანი კონფლიქტის შემდეგ, მშვიდობის დამყარებას შეუწყობს ხელს.[1]

სირიის კრიზისი – იდლიბის პროვინციაში საჰაერო დარტყმის შედეგად 33 თურქი სამხედრო დაიღუპა. „იდლიბში ასადის რეჟიმის მხარდაჭერებმა საჰაერო იერიში მიიტანეს ჩვენს სამხედროებზე. თავდასხმის შედეგად ჩვენი 33 სამხედრო დაიღუპა“, – განაცხადა ხათაის პროვინციის გუბერნატორმა, რახმი დოგანმა. მისივე თქმით, თურქ სამხედროებს შორის არიან მძიმედ დაშავებულებიც.[2]

ინციდენტის შესახებ საუბრისას, რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ თურქი სამხედროები „ბოევიკებს“ შორის იმყოფებოდნენ. „27 თებერვალს, დასახლებულ პუნქტ ბეხუნის რაიონში თურქი სამხედროები სირიის შეიარაღებული ძალების ცეცხლის ქვეშ მოჰყვნენ. თურქი სამხედროები ტერორისტული ფორმირებების საბრძოლო რიგებში იმყოფებოდნენ“, – განაცხადეს რუსეთის თავდაცვის უწყებაში. რუსეთის თავდაცვის უწყებაში ასევე აცხადებენ, რომ „27 თებერვალს ტერორისტთა დაჯგუფება „ჰაიატ ტახრირ ან-შამი“ იდლიბის დეესკალაციის ზონაში შეეცადა, შეტევა სირიის სამთავრობო ძალების პოზიციებზე განეხორცილებინა“. ასევე რუსეთის თავდაცვის სამინისტროს ინფორმაციით, თურქული მხარის მიერ დაპირისპირებული მხარეების შერიგების ცენტრისთვის გადმოცემული კოორდინატების მიხედვით, თურქეთის შეიარაღებული ძალების დანაყოფები არ იყვნენ და არ უნდა ყოფილიყვნენ დასახლებულ პუნქტ ბეხუნის რაიონში.[3]

თურქეთმა სირიელ მიგრანტებს ევროპასთან საზღვარი გაუხსნა. „ჩვენ არაერთხელ გვითქვამს, რომ ვალდებულები არ ვართ, ამდენი მიგრანტი მივიღოთ. ევროპა დახმარებას დაგვპირდა, მაგრამ არაფერს აკეთებს. ამიტომ გუშინ ჩვენ საზღვრები გავხსენით“, – განაცხადა ერდოღანმა. მისივე თქმით, გუშინ ევროპასთან საზღვარი 18 ათასმა მიგრანტმა გადაკვეთა, დღეს კი ამ რიცხვმა შესაძლოა 30 ათასს მიაღწიოს. ერდოღანის განცხადებით, ანკარა მიგრანტებს საზღვარს აღარ ჩაუკეტავს. იდლიბში სიტუაციის გამწვავების ფონზე, თურქეთის მმართველი პარტიის ოფიციალურმა წარმომადგენელმა განაცხადა, რომ ქვეყანა დევნილებისა და ლტოლვილების ტალღას, რომელიც ევროპისკენ მიემართება, აღარ შეაჩერებს. თურქეთში ამჟამად 3.7 მილიონი სირიელი დევნილია. 2016 წლის შეთანხმებით, ევროკავშირმა თურქეთს ფინანსური დახმარება გამოუყო დევნილების მიღებისა და განთავსების მიზნით.[4]

ინდოეთში მუსლიმებსა და ინდუისტებს შორის შეტაკებების შედეგად 20 ადამიანი დაიღუპა – საავადმყოფოებში 200 დაშავებულია მოთავსებული. მათ სხვადასხვა სახის დაზიანება აღენიშნებათ. შეტაკებები ჯერ კიდევ კვირას, კანონის მხარდამჭერებსა და მოწინააღმდეგეებს შორის დაიწყო, თუმცა შემდეგ დაპირისპირებამ რელიგიური ელფერი მიიღო და ინდუისტებს და მუსლიმებს შორის კონფლიქტში გადაიზარდა. კანონი მოქალაქეობის შესახებ ქვეყნის ხელისუფლებამ გასული წლის ბოლოს მიიღო. დოკუმენტის მიხედვით, პაკისტანიდან, ბანგლადეშიდან და ავღანეთიდან არალეგალურად ჩასულ მიგრანტებს ინდოეთის მოქალაქეობის მიღება შეუძლიათ. თუმცა კანონი მხოლოდ არა მუსლიმებზე ვრცელდება, რაც ინდოეთის მოსახლეობის ნაწილის პროტესტს იწვევს.[5]

[1] BBC; Afghan conflict: US and Taliban sign deal to end 18-year war; 29 February, 2020; available at: https://www.bbc.com/news/world-asia-51689443

[2] იმედის ახალი ამბები; სირიაში, იდლიბის პროვინციაში საჰაერო დარტყმის შედეგად 33 თურქი სამხედრო დაიღუპა; 28 თებერვალი, 2020; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/129408/siriashi-idlibis-provintsiashi-sahaero-dartkmis-shedegad-33-turqi-samkhedro-daigupa

[3] იმედის ახალი ამბები; რუსეთის თავდაცვის სამინისტრო: სირიაში თურქი სამხედროები „ბოევიკებს“ შორის იმყოფებოდნენ; 28 თებერვალი, 2020; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/129438/rusetis-tavdatsvis-saministro-siriashi-turqi-samkhedroebi-boevikebs-shoris-imkopebodnen

[4] Daily Sabah; Erdogan vows to keep gates open for refugees to enter EU; 29 February, 2020; available at: https://www.dailysabah.com/politics/eu-affairs/erdogan-vows-to-keep-gates-open-for-refugees-to-enter-eu

[5] The Guardian; Delhi protests: death toll climbs amid worst religious violence for decades; 26 February, 2020; available at: https://www.theguardian.com/world/2020/feb/26/delhi-protests-death-toll-climbs-amid-worst-religious-violence-for-decades

ერაყში არსებული ვითარება – ბაღდადში აშშ-ის სამხედრო ბაზაზე რამდენიმე რაკეტა აფეთქდა. „კოალიცია ადასტურებს, რომ ერაყში მდებარე ბაზაზე მცირე ზომის რაკეტები აფეთქდა. მსხვერპლი არაა, მიმდინარეობს გამოძიება“, – განაცხადა „ისლამური სახელმწიფოს“ წინააღმდეგ აშშ-ის ხელმძღვანელობით მოქმედი დასავლური კოალიციის წარმომადგენელმა, პოლკოვნიკმა მაილს კეგინსმა. სარაკეტო იერიშზე პასუხისმგებლობა არც ერთ დაჯგუფებას არ აუღია.[1]

სირიის კრიზისი – რუსეთ-თურქეთის მოლაპარაკებების დაწყებამდე ერთი დღით ადრე სირიის სამთავრობო ჯარებმა ალეპოს ძირითადი ნაწილი დაიკავეს. რუსეთის ავიაციის მხარდაჭერით, ასადის სამთავრობო ძალებმა რეგიონში აქტიური საბრძოლო მოქმედებები დეკემბრიდან განაახლეს. სამთავრობო ძალებმა ალეპოს ძირითად ნაწილზე, 2012 წლის შემდეგ, კონტროლი პირველად დაამყარეს.[2]

ავღანეთში არსებული ვითარება – აშრაფ ღანი ავღანეთის პრეზიდენტად გამოცხადდა. მეორე ადგილზე პრემიერი აბდულა აბდულა გავიდა. არჩევნები ქვეყანაში 2019 წლის 28 სექტემბერს გაიმართა, შედეგები კი 5 თვის შემდეგ გამოცხადდა. ოპოზიცია მთავრობას შედეგების გაყალბებაში ადანაშაულებს.[3]

აშშ და თალიბანი სამშვიდობო შეთანხმებას 19 თებერვალს გააფორმებენ. „მრავალწლიანი კონფლიქტის შემდეგ ჩვენ შეთანხმებას მივაღწიეთ „თალიბანთან“ ავღანეთში ძალადობის მნიშვნელოვანი შემცირების მიმართულებით. ეს დიდი ნაბიჯია მშვიდობამდე მიმავალ გრძელ გზაზე და ყველა ავღანელს მოვუწოდებ ეს შესაძლებლობა გამოიყენონ“, – განაცხადა აშშ-ის სახელმწიფო მდივანმა მაიკ პომპეომ. ეს ინფორმაცია „თალიბანის“ ოფიციალურმა წარმომადგენელმა, ზაბიჰულაჰ მუჯაჰიდმაც დაადასტურა. მისი თქმით, შეთანხმების ხელმოწერის ცერემონიაზე ორივე მხარე მაღალი რანგის პირებით იქნება წარმოდგენილი.[4]

აღმოსავლეთ უკრაინის კრიზისი – პრორუსი სეპარატისტების მიერ უკრაინულ პოზიციებზე საარტილერიო ცეცხლის გახსნის შედეგად ერთი უკრაინელი სამხედრო დაიღუპა. ამის შესახებ ბრიფინგზე უკრაინის შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის ხელმძღვანელმა, რუსლან ხომჩაკმა განაცხადა. „ის, რაც დღეს მოხდა, პროვოკაცია არ იყო. „ბოევიკებს“ სურდათ სათვალთვალო პუნქტების ხელში ჩაგდება. შედეგად, ჩვენი ერთი სამხედრო დაიღუპა, სამი დაჭრილია, ხოლო კიდევ ორს კონტუზია აქვთ“, – განაცხადა მან. დონბასში პრორუსმა სეპარატისტებმა უკრაინულ პოზიციებზე შეტევა გამთენიისას მიიტანეს. რამდენიმე საათის შემდეგ ბრძოლა დასრულდა, უკრაინულმა მხარემ თავისი პოზიციები შეინარჩუნა.[5]

თურქეთში გიულენთან კავშირის გამო 100-მდე ადამიანის დაკავების ორდერი გასცეს – თურქეთის პროკურატურამ ფეთჰულა გიულენის ორგანიზაციასთან კავშირის ბრალდებით 98 ადამიანის დაკავების ორდერი გასცა. გავრცელებული ინფორმაციით, ამ 98 ადამიანიდან 33 თურქეთის იუსტიციის სამინისტროს მოქმედი თანამშრომელია. დაკავების ოპერაცია ქვეყნის 15 პროვინციაში მიმდინარეობს, მათ შორის დედაქალაქ ანკარაში. უკვე დაკავებულია 50 ადამიანი.[6]

პაკისტანში ტერაქტს 10 ადამიანი ემსხვერპლა – პაკისტანში, ქალაქ კვეტაში მომხდარი ტერაქტის შედეგად 10 ადამიანი დაიღუპა, ხოლო 35 დაშავდა. გავრცელებული ცნობით, თვითმკვლელმა ტერორისტმა პოლიციის მანქანასთან აიფეთქა თავი.[7]

ინდოეთში ქალი სამხედროები მაღალი თანამდებობების დაკავებას შეძლებენ – ინდოეთის უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებით, ქალებს შეიარაღებულ ძალებში მაღალი თანამდებობების დაკავების უფლება მიეცათ. ქვეყანაში შეიქმნება სპეციალური კომისია, რომელიც სამხედრო სამსახურთან დაკავშირებულ საკითხებზე იმუშავებს. კომისიისთვის მიმართვის უფლება ნებისმიერ ქალ სამხედროს ექნება. მთავრობა სასამართლოს ამ გადაწყვეტილებას ეწინააღმდეგებოდა, თუმცა მოსამართლემ მთავრობის არგუმენტებს დისკრიმინაციული და სტერეოტიპული უწოდა. „ქალების ფიზიოლოგიურ თავისებურებებს მათ უფლებებთან არაფერი აქვთ საერთო. ჩვენი მენტალიტეტი უნდა შეიცვალოს“, – განაცხადა უზენაესი სასამართლოს მოსამართლემ.[8]

აზერბაიჯანში 100-ზე მეტი აქტივისტი და ოპოზიციური პარტიების ლიდერები დააკავეს – აქციის მონაწილეები საპარალამენტო არჩევნების შედეგების გაპროტესტებას აპირებდნენ. „ნამდვილი პარტიის“, „მუსავატის“ და მოძრაობა „D18-ის“ ლიდერები საკუთარ სახლებში ან პარტიების ოფისებთან დააკავეს. პარალელურად, ქვეყნის საარჩევნო კომისიის შენობასთან, სადაც დემონსტრაცია უნდა გამართულიყო, პოლიციელები იყვნენ მობილიზებულები, რომლებიც ადგილზე მოსულ აქტივისტებს აკავებდნენ. სამართალდამცველები მომხდარზე კომენტარს არ აკეთებენ. საპარლამენტო არჩევნები აზერბაიჯანში 9 თებერვალს ჩატარდა. ოფიციალური მონაცემებით, მმართველმა პარტიამ 125 მანდატიდან 72 მოიპოვა. ოპოზიცია შედეგების გაუქმებას ითხოვს.[9]

[1] Reuters; Rockets hit US coalition base in Baghdad, no casualties; 16 February; 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-iraq-security/blasts-hit-u-s-coalition-base-in-baghdad-damage-unknown-idUSKBN20A00Y

[2] Middle East Eye; Syrian government forces consolidate grip around Aleppo; 16 February, 2020; available at: https://www.middleeasteye.net/news/syrian-government-forces-consolidate-grip-around-aleppo

[3] Reuters; Ghani named winner of disputed Afghan poll, rival also claims victory; By Abdul Qadir Sediqi and Orooj Hakimi; 18 February, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-election-result/ashraf-ghani-declared-winner-of-afghan-presidential-poll-idUSKBN20C1PZ

[4] Al Jazeera; US-Taliban truce begins, raising hopes of peace deal; By Shereena Qazi; 22 February, 2020; available at: https://www.aljazeera.com/news/2020/02/pact-taliban-reducing-violence-start-saturday-200221094340829.html

[5] იმედის ახალი ამბები; პრორუსმა სეპარატისტებმა უკრაინელი სამხედრო მოკლეს; 18 თებერვალი, 2020; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/128247/prorusma-separatistebma-ukraineli-samkhedro-mokles

[6] იმედის ახალი ამბები; თურქეთში გიულენთან კავშირის გამო 100-მდე ადამიანის დაკავების ორდერი გასცეს; 18 თებერვალი, 2020; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/128177/turqetshi-giulentan-kavshiris-gamo-100mde-adamianis-dakavebis-orderi-gastses

[7] Reuters; Suicide blast kill 10 in southwestern Pakistan city of Quetta; By Gul Yousafzai; 17 February, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-pakistan-blast/suicide-blast-kill-10-in-southwestern-pakistan-city-of-quetta-idUSKBN20B1B5?il=0

[8] NDTV; Women army officers can get command roles. Top court slams stereotypes; 17 February, 2020; available at: https://www.ndtv.com/india-news/will-women-officers-command-army-units-supreme-court-to-decide-today-2181129?pfrom=home-topscroll

[9] Reuters; Azeri police detain opposition leaders, block protest against election result; 16 February, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-azerbaijan-election-opposition/azeri-police-detain-opposition-leaders-block-protest-against-election-result-idUSKBN20A0F3

ავღანეთში არსებული ვითარება – ავღანეთის აღმოსავლეთ ნაწილში, ნანგარჰარის პროვინციაში ამერიკელ და ავღანელ სამხედროებს შორის ორმხრივ სროლას მსხვერპლი მოჰყვა. ავღანეთში ამერიკული ჯარის წარმომადგენლის, პოლკოვნიკ სონი ლეჯეტის განცხადებით, ავღანელ და ამერიკელ სამხედროებს ცეცხლი ავღანეთის შეიარაღებული ძალების ფორმაში ჩაცმულმა პირმა გაუხსნა. მისივე განცხადებით, ინციდენტის შედეგად ორი ამერიკელი სამხედრო დაიღუპა და 6 დაიჭრა. ინციდენტის გამომწვევი მიზეზების დასადგენად გამოძიება მიმდინარეობს.[1]

5 ადამიანი დაიღუპა და 15 დაშავდა ქაბულში, მარშალ ფახიმის სახელობის უნივერსიტეტთან მომხდარი აფეთქების დროს. ადგილობრივი მედიის ცნობით, დაღუპულები სამხედროები და რიგითი მოქალაქეები არიან. აფეთქება თვითმკვლელმა ტერორისტმა განახორციელა.[2]

აშშ და თალიბანი დროებით ზავზე შეთანხმდნენ. აშშ-ის ხელისუფლება და რადიკალური დაჯგუფება „თალიბანი“ შეთანხმდნენ, რომ ავღანეთის მთელ ტერიტორიაზე 7 დღის განმავლობაში ძალადობის დონე შემცირდება. შეთანხმების ძალაში შესვლის შემდეგ, 10 დღეში ავღანეთთან დიალოგი დაიწყება, სადაც მხარეები ქვეყნის პოლიტიკური მოწყობის საკითხზე იმსჯელებენ. მოლაპარაკების თემა ასევე ავღანეთიდან აშშ-ის სამხედრო ძალების გასვლა იქნება.[3]

სირიის კრიზისი – თურქმა სამხედროებმა სირიის არმიაზე იერიში მიიტანეს და დარტყმები 115 მიზანზე განახორციელეს. გავრცელებული ცნობით, განადგურებულია 3 ტანკი და 1 ვერტმფრენი. როგორც თურქეთის თავდაცვის უწყებაში განმარტავენ, იერიშის მიზეზი იდლიბის პროვინციაში თურქ სამხედროებზე განხორციელებული თავდასხმა გახდა, რომელსაც 5 ადამიანი ემსხვერპლა, კიდევ 5 კი დაშავდა. თებერვლის განმავლობაში იდლიბში დაღუპული თურქი სამხედოების რიცხვმა 12-ს მიაღწია.[4]

2019 წლის 1-ლი დეკემბრიდან 800 ათასზე მეტ სირიელს, ძირითადად ქალებს და ბავშვებს რუსეთის მიერ ქვეყნის ჩრდილო-დასავლეთით განხორციელებული სამხედრო ოპერაციის გამო საკუთარი სახლების დატოვება მოუწიათ. გაეროში ვარაუდობენ, რომ ტენდენცია მომავალშიც გაგრძელდება და კიდევ ათასობით ადამიანი საბრძოლო მოქმედებებს თავს თურქეთში შეაფარებს.[5]

ერაყში არსებული ვითარება – ჩრდილოეთ ერაყში, კირკუკში მდებარე ამერიკულ ბაზაზე სარაკეტო თავდასხმა განხორციელდა. K1 ბაზის მიმართულებით, საერთო ჯამში, სულ მცირე 10 რაკეტა გაუშვეს. ამერიკული სარდლობის ინფორმაციით, თავდასხმის შედეგად ამერიკელ სამხედროებს შორის დაღუპულები ან დაშავებულები არ არიან. თავის მხრივ, პენტაგონში აღნიშნეს, რომ თავდასხმა პრო-ირანულმა ძალებმა განახორციელეს, რაზეც მკაცრად უნდა აგონ პასუხი.[6]

[1] NY Times; Two American soldier killed in shootout with Afghan forces; 8 February, 2020; available at: https://www.nytimes.com/2020/02/08/world/asia/afghan-us-soldiers-shooting-deaths.html

[2] იმედის ახალი ამბები; ქაბულში უნივერსიტეტთან აფეთქებას ხუთი ადამიანი ემსხვერპლა; 11 თებერვალი, 2020; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/127484/qabulshi-universitettan-apetqebas-khuti-adamiani-emskhverpla

[3] AP; Us and Taliban agree to truce, way forward in Afghanistan; 15 February, 2020; available at: https://apnews.com/fa41245d47d48332b10c8aeadcd6cb73

[4] იმედის ახალი ამბები; თურქეთმა სირიის არმიაზე იერიში მიიტანა; 10 თებერვალი, 2020; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/127454/turqetma-siriis-armiaze-ierishi-miitana

[5] Reuters; Over 800,000 Syrians, mostly women and children, flee Russian-backed offensive: UN; 13 February, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-syria-security-displaced/over-800000-syrians-mostly-women-and-children-flee-russian-led-offensive-u-n-idUSKBN2072ID

[6] Al Jazeera; Rocket attack hits northern Iraq base hosting US troops; 14 February, 2020; available at: https://www.aljazeera.com/news/2020/02/rocket-attack-hits-northern-iraq-base-hosting-troops-200213183836910.html

აშშ-ირანის კრიზისი – პენტაგონმა დაადასტურა, რომ ირანის მიერ ერაყში ამერიკულ ბაზაზე განხორციელებული სარაკეტო დარტყმის შედეგად 34-მა ამერიკელმა სამხედრომ ქალა-ტვინის ტრავმა მიიღო. 17 ადამიანი ექიმების დაკვირვების ქვეშ რჩება.

აშშ-ის პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი აცხადებდა, რომ იერიშის შედეგად არცერთი ამერიკელი ჯარისკაცი არ დაშავებულა. ეს ერთერთი იყო იმ ფაქტორებისგან, რითაც პრეზიდენტმა თეირანზე საპასუხო დარტყმის განხორციელებისგან თავი შეიკავა. თუმცა გასულ კვირას პენტაგონში განაცხადეს, რომ ბაზის 11 თანამშრომელს ტვინის შერყევა ჰქონდა. როცა ტრამპს დავოსში მსოფლიო ეკონომიკურ ფორუმზე ამის შესახებ ჰკითხეს, მან ჟურნალისტებს შემდეგი პასუხი გასცა: „როგორც ვიცი, თავი სტკიოდათ და კიდევ რაღაც სიმპტომები აღენიშნებათ, მაგრამ შემიძლია გითხრათ, რომ სერიოზული არაფერია. ამას სერიოზულ დაზიანებად არ ვთვლი, იმ ტრავმებთან შედარებით რაც ნანახი მაქვს“, – განაცხადა აშშ-ის პრეზიდენტმა.

პენტაგონში განაცხადეს, რომ აშშ-ის თავდაცვის მინისტრი მარკ ესპერი ტრავმების შესახებ დაუყოვნებლივ არ იყო ინფორმირებული. ირანსა და აშშ-ს შორის ურთიერთობების გამწვავება ბაღდადში ამერიკელი სამხედროების მიერ გენერალ ყასემ სულეიმანის მკვლელობას მოჰყვა. ამის შემდეგ ირანმა ერაყში ამერიკულ ბაზებზე სარაკეტო იერიში 8 იანვარს გამთენიისას მიიტანა.[1]

ერაყში არსებული ვითარება – ერაყის თავდაცვის ძალებმა ბაღდადის ცენტრში ანტისამთავრობო აქციების მონაწილეთა ბანაკი დაარბიეს. სამართალდამცველებმა დემონსტრანტების წინააღმდეგ ცრემლსადენი გაზი და ცეცხლსასროლი იარაღი გამოიყენეს, ამის შემდეგ კი ტაჰრირის მოედნიდან ბარიკადების და კარვები აღება დაიწყეს. მომიტინგეთა და პოლიციას შორის შეტაკების შედეგად რამდენიმე ადამიანი დაშავდა. ანტისამთავრობო აქციები ერაყში რამდენიმე თვეა იმართება. ბოლო დემონსტრაციაზე, რომელიც 24 იანვარს გაიმართა, აქციის მონაწილეებმა ქვეყანაში ამერიკული ჯარის ყოფნა გააპროტესტეს.[2]

ერაყის სამხრეთში, დი-ქარის პროვინციის ქალაქ ნასირიაში სამართალდამცველებთან შეტაკებების დროს სულ მცირე 75 დემონსტრანტი დაიჭრა. დაშავებულთა უმეტესობას ცეცხლნასროლი ჭრილობები აღენიშნებათ. შეტაკებები დემონსტრანტებსა და პოლიციას შორის ქალაქის ცენტრში მოხდა.[3]

ბაღდადში, მწვანე ზონაში, აშშ-ის საელჩოსთან 5 რაკეტა ჩამოვარდა. ერაყის მთავრობის ცნობით, არავინ დაშავებულა და არც საელჩოს ინფრასტრუქტურა დაზიანებულა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია.[4]

ერაყის სამხედრო ძალები აშშ-ის თაოსნობით დაჯგუფება ისლამური სახელმწიფოს წინააღმდეგ კოალიციის ოპერაციაში მონაწილეობას განაგრძობს. ამის შესახებ განცხადება ერაყის სამხედრო უწყებამ გამოაქვეყნა. „ახალი ურთიერთობის დამყარებამდე საერთაშორისო კოალიციის დარჩენილი დროის გამოსაყენებლად გადაწყდა, რომ ერთობლივ ქმედებებს განვაგრძობთ“, – ნათქვამია განცხადებაში. კოალიციამ ოპერაციების დიდი ნაწილი აშშ-ის მიერ გენერალ ყასემ სულეიმანის მკვლელობის შემდეგ, 5 იანვარს შეაჩერა. საერთაშორისო ძალების მთავარი მიზანი კოალიციის ბაზების დაცვა გახდა.[5]

ავღანეთში არსებული ვითარება – ავღანეთის ხელისუფლების ცნობით, „თალიბანის“ წინააღმდეგ 25-26 იანვარს ჩატარებული სპეცოპერაციის ფარგლებში 51 მებრძოლი მოკლეს. ქვეყნის 9 პროვინციაში სახელმწიფო ძალებმა 13 სახმელეთო და 12 ავიაიერიში მიიტანეს. შედეგად, 51 „ტერორისტი“ დაიღუპა, 13 დაიჭრა, 6 კი დააკავეს. მედიის ცნობით, ბალხის პროვინციაში ავია დარტყმებს სულ ცოტა სამი ქალი და ოთხი ბავშვიც ემსხვერპლა.[6]

მოძრაობა „თალიბანმა“ განაცხადა, რომ ღაზნის პროვინციაში თვითმფრინავი ჩამოაგდო. მოძრაობის განცხადებაში წერია, რომ თვითმფრინავს ამერიკელი სამხედროები, მათ შორის მაღალჩინოსანი ოფიცრები გადაჰყავდა. ბორტზე მყოფი ყველა ადამიანი დაიღუპა.[7] პენტაგონმა დაადასტურა, რომ თვითმფრინავი აშშ-ის სამხედრო-საჰაერო ძალებს ეკუთვნოდა.[8]

[1] BBC; Iran raid left 34 US troops with traumatic brain injuries; 24 January, 2020; available at: https://www.bbc.com/news/world-us-canada-51243888

[2] BBC; Iraqi security forces raid Baghdad protest site; 25 January, 2020; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-51247833

[3] იმედის ახალი ამბები; ერაყში პოლიციასთან შეტაკებების დროს 75 ადამიანი დაიჭრა; 26 იანვარი, 2020; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/126289/erakshi-politsiastan-shetakebebis-dros-75-adamiani-daichra

[4] Anadolu Agency; US embassy in Baghdad hit by missiles; 26 January, 2020; available at: https://www.aa.com.tr/en/middle-east/us-embassy-in-baghdad-hit-by-missiles/1714832

[5] Reuters; Iraq says anti-IS operations with US coalition resume; 30 January, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-iraq-security/iraq-says-it-resumes-anti-islamic-state-operations-with-u-s-coalition-idUSKBN1ZT23U

[6] Reuters; Afghan forces launch air, ground attacks on Taliban, killing 51; By Abdul Qadir Sediqi; 26 January, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-attacks-surge/afghan-forces-launch-air-ground-attacks-on-taliban-killing-51-idUSKBN1ZP0EG

[7] Reuters; Taliban says has brought down US military plane in Afghanistan; 27 January, 2020; available at: https://uk.reuters.com/article/uk-afghanistan-airplane-crash-taliban/taliban-says-has-brought-down-us-military-plane-in-afghanistan-idUKKBN1ZQ1N8

[8] Military.com; Air force E-11A networking plane has crashed in Afghanistan, top general confirms; By Oriana Pawlyk; 27 January, 2020; available at: https://www.military.com/daily-news/2020/01/27/air-force-e-11a-networking-plane-has-crashed-afghanistan-top-general-confirms.html

აშშ-ირანის კონფლიქტი – ირანმა ერაყში ამერიკულ სამხედრო ბაზაზე სარაკეტო იერიში მიიტანა. მედიაში იერიშის ამსახველი ვიდეო კადრები გავრცელდა. სარაკეტო დარტყმის სამიზნე ერაყის ჩრდილოეთით მდებარე „აინ ალ-ასადის“ ბაზა გახდა. პენტაგონის ცნობით, თავდასხმა 2 ობიექტზე განხორციელდა. ირანში განაცხადეს, რომ იერიში გენერალ სოლეიმანის მკვლელობის გამო შურისძიებაა და აშშ-ს საპასუხო ნაბიჯებისგან თავის შეკავებისკენ მოუწოდეს.[1] ოფიციალურმა ბაღდადმა ირანის მიერ განხორციელებული იერიში გააკრიტიკა და ირანი ერაყის სუვერენიტეტის დარღვევაში დაადანაშაულა.[2]

ერაყში არსებული ვითარება – ბაღდადის „მწვანე ზონასთან“ სამი რაკეტა ჩამოვარდა. ერთერთი რაკეტა ამერიკის საელჩოს შენობის სიახლოვეს დაეცა, თუმცა ინციდენტს მსხვერპლი არ მოჰყოლია. „მწვანე ზონაში“ სამთავრობო შენობები და დიპლომატიური მისიებია განთავსებული.[3]

ერაყში, ბალადის ავიაბაზაზე, სადაც ამერიკელი სამხედროებიც არიან განლაგებულები, 7 ბომბი ჩამოვარდა. შედეგად ოთხი ერაყელი ჯარისკაცი დაიჭრა. ბომბები ბაზაზე არსებულ ასაფრენ ბილიკს დაეცა, რომელიც ბაღდადის ჩრდილოეთ 80 კილომეტრში მდებარეობს.[4]

ერაყში მდებარე ამერიკულ სამხედრო ბაზაზე სარაკეტო იერიში მიიტანეს. ტაჯის ბაზა ბაღდადიდან 30 კილომეტრის მოშორებით მდებარეობს. დაღუპულთა ან დაშავებულთა შესახებ ინფორმაცია არ გავრცელებულა. ამასთან, მომხდარზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია.[5]

ერაყში რუსეთის სახელმწიფო არხის სააგენტოს „Ruptly“ ოპერატორი სააფ გალი მოკლეს. ოპერატორი დემონსტრაციის შემდეგ მოკლეს, რომელსაც ის ადგილობრივი ტელეკომპანიისთვის აშუქებდა.[6]

ირანმა უკრაინული ავიალაინერის შეცდომით ჩამოგდება აღიარა – უკრაინის საერთაშორისო ავიახაზების კუთვნილი ბოინგი აფრენიდან მალევე ჩამოვარდა. ბორტზე ეკიპაჟის წევრები და 180 მგზავრი იმყოფებოდა. ყველა მათგანი გარდაიცვალა. რამდენიმე დღეში ირანმა აღიარა, რომ უკრაინული თვითმფრინავი შეცდომით ჩამოაგდო. შეიარაღებული ძალების მიერ გავრცელებულ განცხადებაში ნათქვამი იყო, რომ თვითმფრინავი სამხედრო ობიექტებთან ახლოს მიფრინავდა და ის „ადამიანური შეცდომის“ შედეგად ჩამოაგდეს. ირანული მხარე პირობას დებს, რომ ყველა დამნაშავე კანონის წინაშე აგებს პასუხს.[7]

თეირანში აიათოლა ალი ხამენეის გადადგომას ითხოვენ – ირანის მიერ უკრაინული ლაინერის ჩამოგდების აღიარების შემდეგ თეირანში საპროტესტო აქციები დაიწყო. აქციის მონაწილეებმა მთავრობის საწინააღმდეგო ლოზუნგები გააჟღერებს და გენერალ ყასემ სულეიმანის ფოტოები დახიეს. ისინი ქვეყნის უზენაესის სასულიერო ლიდერის აიათოლა ხამენეის გადადგომას ითხოვენ. დემონსტრაციაში ათასამდე ადამიანი მონაწილეობდა. თეირანში საპროტესტო აქციები რამდენიმე უნივერსიტეტის სტუდენტებმა მოაწყვეს. მომიტინგეები გამოვიდნენ ლოზუნგებით: „ჩვენი ტელევიზია სამარცხვინოა“, „ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსი მკვლელობებზეა პასუხისმგებელი“, „ისინი იტყუებიან, რომ ჩვენი მტერი ამერიკაა, ჩვენი მტერი აქ არის“. გავრცელდა რამდენიმე ვიდეორგოლი, სადაც ჩანს, რომ აქციის მონაწილეები ცდილობენ მიწაზე დახატულ აშშ-ისა და ისრაელის დროშებს ფეხი არ დააბიჯონ. დემონსტრანტები ყველას, ვინც დროშებს აბიჯებდა უყვიროდნენ „სირცხვილია“. გავრცელებული ინფორმაციით, დემონსტრაციები ქალაქ ისპაჰანშიც გაიმართა. აქციებს აშშ-ის პრეზიდენტი დონალდ ტრამპიც გამოეხმაურა. „ირანის ლიდერებს – ნუ მოკლავთ დემონსტრანტებს. თქვენ უკვე ათასობით ადამიანი მოკალით ან დააპატიმრეთ და მსოფლიო გიყურებთ. რაც უფრო მნიშვნელოვანია, აშშ გიყურებთ. ჩართეთ ინტერნეტი და ჟურნალისტებს თავისუფლად მუშაობის უფლება მიეცით. შეწყვიტეთ დიდებული ირანელი ადამიანების დახოცვა“, – დაწერა ტრამპმა Twitter-ზე. თეირანში უკრაინული ავიახაზების თვითმფრინავი ჩამოვარდა, რასაც 180-მდე მგზავრი ემსხვერპლა. 11 იანვარს ირანმა განაცხადა, რომ ავიალაინერი შეცდომით ჩამოაგდო. პრეზიდენტმა ჰასან როუჰანიმ კი მომხდარი უპატიებელი ადამიანური შეცდომით ახსნა. თვითმფრინავის ჩამოგდებაზე პასუხისმგებლობა ელიტურმა სამხედრო ქვედანაყოფმა „ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსმა“ აიღო. ამის შემდეგ თეირანში აიათოლა ალი ხამენეის გადადგომის მოთხოვნით საპროტესტო აქციები დაიწყო. აქციაში მონაწილეობის გამო პოლიციამ ირანში დიდი ბრიტანეთის ელჩი რამდენიმე საათით დააკავა.[8]

პაკისტანში მეჩეთში აფეთქება მოხდა – ინციდენტს, რომელიც ქალაქ ქვეტაში მოხდა, 13 ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა. 11 ადამიანი დაშავდა. პოლიციამ ინციდენტის მიზეზების დადგენა დაიწყო.[9]

ავღანეთში არსებული ვითარება – ავღანეთში აფეთქების შედეგად 2 ამერიკელი ჯარისკაცი დაიღუპა, 2 კი დაიჭრა. შემთხვევა ქვეყნის სამხრეთით, კანდაგარის პროვინციაში მოხდა. სამხედროები მთიან რეგიონში ახორციელებდნენ პატრულირებას, როცა გზის პირას ბომბი აფეთქდა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა მოძრაობა „თალიბანმა“ აიღო.[10]

ავღანეთის ჩრდილოეთ ნაწილში საჰაერო ოპერაციის დროს რადიკალური მოძრაობა „თალიბანის“ ერთ ერთი მეთაური მოკლეს. ქვეყნის თავდაცვის სამინისტროს ინფორმაციით, „თალიბანის“ ერთერთი მეთაური მაჰიბულა კუნდუზის პროვინციაში, იმამ-საიბის მხარეში მოკლეს. მაჰიბულა პაკისტანის მოქალაქე იყო.[11]

[1] იმედის ახალი ამბები; ირანმა ერაყში ამერიკულ ბაზაზე სარაკეტო იერიში მიიტანა; 8 იანვარი, 2020; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/125117/iranma-erakshi-amerikul-bazaze-saraketo-ierishi-miitana

[2] იმედის ახალი ამბები; ბაღდადმა ირანი საკუთარი სუვერენიტეტის დარღვევაში დაადანაშაულა; 8 იანვარი, 2020; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/125166/bagdadma-irani-sakutari-suverenitetis-dargvevashi-daadanashaula

[3] CNN; Small rockets land near Baghdad’s heavily fortified Green Zone; By Kareem Khadder, Ryan Browne and Barbara Starr; 9 January, 2020; available at: https://edition.cnn.com/2020/01/08/politics/rockets-land-in-green-zone/index.html

[4] Reuters; Four wounded in attack on Iraqi military base that houses US forces; 12 January, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-iraq-security-base/mortar-bombs-strike-iraqi-military-base-of-balad-four-wounded-military-sources-idUSKBN1ZB0I0

[5] Reuters; Rockets target Taji military base north of Baghdad – statement; 14 January, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-iraq-security/rockets-target-taji-military-base-north-of-baghdad-statement-idUSKBN1ZD2I2

[6] იმედის ახალი ამბები; ერაყში რუსული სააგენტოს ოპერატორი მოკლეს; 12 იანვარი, 2020; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/125349/erakshi-rusuli-saagentos-operatori-mokles

[7] AP; Under pressure, Iran admits it shot down jetliner by mistake; By Nasser Karimi and Joseph Krauss; 12 January, 2020; available at: https://apnews.com/21f4a92a2dfbc38581719664bdf6f38e

[8] Reuters; “Our enemy is here”: Iran protesters demand that leaders quit after plane downed; By Parisa Hafezi; 12 January, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-iran-crash/protests-erupt-again-in-iran-after-military-admits-it-hit-plane-idUSKBN1ZA0X6?feedType=RSS&feedName=topNews

[9] Express; Pakistan mosque attack: Explosion at mosque kills at least 13; By Carly Read; 10 January, 2020; available at: https://www.express.co.uk/news/world/1226728/Pakistan-mosque-attack-news-terror-Quetta-India-world-war-3

[10] Reuters; Roadside bomb kills two US personnel, wounds two more in Afghan south; 11 January, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-blast-nato/roadside-bomb-kills-two-u-s-personnel-wounds-two-more-in-afghan-south-idUSKCN1ZA0AD

[11] Tolo News; Taliban commander killed in airstrike; 12 January, 2020; available at: https://tolonews.com/afghanistan/taliban-commander-killed-airstrike

ავღანეთში არსებული ვითარება – ავღანეთის ჩრდილოეთით, ბალხის პროვინციაში „თალიბანის“ მებრძოლების თავდასხმას 15 სამხედრო ემსხვერპლა. მთებში განლაგებულ იზოლირებულ საგუშაგოზე იერიში „თალიბანის“ ათობით მებრძოლმა მიიტანა. დაჯგუფებამ მომხდარზე პასუხისმგებლობა საჯაროდ აიღო.[1]

„თალიბანმა“ ავღანური ორგანიზაციის „სახალხო მოძრაობა მშვიდობისთვის“ 27 წევრი გაიტაცა. მოძრაობის აქტივისტები მთელი ქვეყნის მასშტაბით მარშებს აწყობენ და ავღანეთში მძვინვარე კონფლიქტის ყველა მხარეს მოლაპარაკებებისა და მშვიდობისკენ მოუწოდებენ. აქტივისტები  ქვეყნის დასავლეთით, ფარაჰის პროვინციაში გაიტაცეს. მოძრაობის ლიდერების თქმით, მათ აქტივისტებს უკვე მეოთხედ იტაცებენ. „თალიბანს“ მომხდართან დაკავშირებით საჯარო კომენტარი არ გაუკეთებია.[2]

საუდის არაბეთში ნაადრევი ქორწინება აიკრძალა – ახალი კანონმდებლობით, ქორწინებისთვის მინიმალურ ასაკად 18 წელი განისაზღვრა. მათ, ვისაც 18 წლამდე ასაკში მოუნდება დაქორწინება, სპეციალური ნებართვის აღება დასჭირდება, რომელიც სასამართლომ უნდა გასცეს.[3]

სომალიში აფეთქებას ათობით ადამიანი ემსხვერპლა – შემთხვევა დედაქალაქ მოგადიშუში მოხდა. დანაღმული ავტომობილი საკონტროლო-გამშვებ პუნქტზე 28 დეკემბერს აფეთქდა. დაღუპულთა რიცხვმა 75-ს გადააჭარბა, დაშავებულია 90-მდე ადამიანი. აფეთქებაზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია.[4]

უკრაინის კრიზისი – უკრაინის მთავრობამ და პრო-რუსმა სეპარატისტებმა პატიმრების გაცვლა დაიწყეს. საუბარია ყველა პატიმარზე. პატიმრების გაცვლის შესახებ შეთანხმებას რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა და უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ დეკემბერში მიაღწიეს. გავრცელებული ინფორმაციით, უკრაინულ მხარეს 55 კაცს გადასცემენ, თუმცა უკრაინის ობმუდსმენმა, ლიუდმილა დენისოვამ უკრაინელ ჟურნალისტებს განუცხადა, რომ კიევი პატიმართა გაცვლის პროცესში 80 კაცის გადაცემას ელის. თავის მხრივ, კიევი მზად არის, სხვადასხვა მძიმე დანაშაულისათვის მსჯავრდებული და ბრალდებული 87 პირი გაათავისუფლოს. ამასთან, აღმოსავლეთ უკრაინაში კონფლიქტებზე მომუშავე საერთაშორისო ჯგუფი რუსეთსა და უკრაინას შორის პატიმრების გაცვლის პირობაზე შეთანხმდა. ამის შესახებ ჯგუფში რუსეთის წარმომადგენელმა ბორის გრიზლოვმა 23 დეკემბერს განაცხადა. რუსეთმა და უკრაინამ პატიმრები 7 სექტემბერს გაცვალეს. ამ ფაქტს პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ დონბასის რეგიონში „საშინელი ომის“ დასრულებისკენ გადადგმული ნაბიჯი უწოდა.[5]

იემენის კრიზისი – სამხედრო აღლუმზე ირანის მიერ მხარდაჭერილი ჰუსიტების მიერ განხორციელებულ საჰაერო იერიშს ათამდე ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არცერთ დაჯგუფებას არ აუღია და საჯარო კომენტარი არც ჰუსიტების წარმომადგენლებს გაუკეთებიათ.[6]

ერაყში აშშ-ის საელჩოს თავს დაესხნენ – ბაღდადში, აშშ-ის მიერ ერაყში საბრძოლო დაჯგუფება „ქატაიბ ჰეზბოლას“ ობიექტებზე მიტანილი იერიშის გამო დაწყებული საპროტესტო აქციის მონაწილეები, აშშ-ის საელჩოში შეიჭრნენ. დემონსტრანტებმა ერთერთ საგუშაგო კოშკს ცეცხლი წაუკიდეს, ამერიკელმა ჯარისკაცებმა კი ხალხის დასაშლელად ცრემლმდენი გაზი გამოიყენეს. მანამდე აშშ-ის ქმედებები ერაყის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ დაგმო, ირანმა კი, რომელიც „ქატაიბ ჰეზბოლას“ უჭერს მხარს, თავდასხმას „ტერორიზმის ნათელი მაგალითი“ უწოდა. აშშ-ის საჰაერო ძალებმა სირიასა და ერაყში დაჯგუფება ქატაიბ ჰეზბოლას“ ობიექტებზე იერიში 29 დეკემბერს მიიტანეს. „ქატაიბ ჰეზბოლა“ შიიტი მუსლიმების საბრძოლო დაჯგუფებაა, რომელსაც ირანი უჭერს მხარს. ის 2007 წელს შეიქმნა.[7]

ვაშინგტონი არ აპირებს საელჩოს ევაკუაცია მოხდინოს, პირიქით, შტატები რეგიონში დამატებითი სამხედრო ძალის გაგზავნას გეგმავს. აშშ-ის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა საელჩოზე თავდასხმაში ირანი დაადანაშაულა. „ირანმა ამერიკელი კონტრაქტორი მოკლა, ბევრი დაჭრა. ჩვენ მტკიცედ ვუპასუხეთ და ყოველთვის ასე მოვიქცევით. ახლა კი ირანმა ერაყში აშშ-ის საელჩოზე თავდასხმის ორგანიზება განახორციელა. ისინი სრულად აგებენ პასუხს“, – დაწერა ტრამპმა.[8]

[1] Reuters; Taliban kill 15 in attack on Afghan security checkpoint: local officials; 24 December, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-attack/taliban-kill-15-in-attack-on-afghan-security-checkpoint-local-officials-idUSKBN1YS0K2

[2] BBC; Afghan People’s Peace Movement marchers kidnapped by Taliban; 25 December, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-asia-50911882

[3] Saudi Gazette; Ministry of Justice bans marriage under 18; 23 December, 2019; available at: http://saudigazette.com.sa/article/585608/SAUDI-ARABIA/Ministry-of-Justice-bans-marriage-under-18?fbclid=IwAR3A67z1p8wzGLCBfSMC766MM2X0rJj7ybj95xbix7SgtkmeYfynHHLi8t8

[4] BBC; Rush-hour vehicle bomb kills dozens in Somali capital; 28 December, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-africa-50932130

[5] Reuters; Ukraine holds big prisoner swap with pro-Russian separatists; By Pavel Polityuk and Vladimir Soldatkin; 29 December, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-ukraine-crisis-prisoners-swap/ukraine-and-separatists-begin-all-for-all-prisoner-swap-reports-idUSKBN1YX04N?il=0

[6] Reuters; Missile hits military parade in Yemen, killing at least seven; 29 December, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-yemen-security-blast/blast-hits-military-parade-in-yemen-idUSKBN1YX047?il=0

[7] BBC; US Baghdad embassy attacked by protesters angry at air strikes; 31 December, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-50956111

[8] Reuters; US has no plans to evacuate embassy in Baghdad, more forces being sent to compound; By Idrees Ali and David Brunnstrom; 31 December, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-iraq-security-usa-trump/trump-blames-iran-for-orchestrating-attack-on-u-s-embassy-in-iraq-idUSKBN1YZ0TD

ერაყში არსებული ვითარება – ბაღდადის ცენტრში დანაღმული ავტომობილი აფეთქდა. ინციდენტის შედეგად 6 ადამიანი დაიღუპა და 30 დაშავდა. აფეთქება ღამით, ტაჰრირის მოედანთან მოხდა, სადაც რამდენიმე კვირაა საპროტესტო აქციის მონაწილეები არიან შეკრებილნი. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არცერთ დაჯგუფებას არ აუღია.[1]

ერაყის რამდენიმე ქალაქში ანტი-სამთავრობო აქციები განახლდა. საპროტესტო აქციები გაიმართა ბაღდადში, კუტში, ნეჯეფში, დივანიაში, ნასირიასა და ბასრაში. აქციებში ათობით ათასი ადამიანი ჩაერთო. ისინი ხიდების დაკავებასა და ავტომაგისტრალების გადაკეტვას ცდილობდნენ.[2]

მორიგ შეტაკებებს ერაყში სულ მცირე სამი ადამიანი ემსხვერპლა, 20-ზე მეტი კი დაშავდა. მედიის ცნობით, პოლიციამ ბაღდადში დემონსტრანტების წინააღმდეგ საბრძოლო ტყვიები გამოიყენა. ბოლო მონაცემებით, ქვეყანაში შეტაკებებს უკვე 300-ზე მეტი ადამიანი ემსხვერპლა. სადამ ჰუსეინის რეჟიმის დამხობის შემდეგ ეს ყველაზე მასშტაბური გამოსვლებია. საპროტესტო აქციები პირველ ოქტომბერს დაიწყო – მოსახლეობა უმუშევრობას და საჯარო უწყებებში კორუფციას აპროტესტებს.[3]

საპროტესტო აქციები ირანში – ირანში მთავრობის მიერ საწვავის გაძვირებას საპროტესტო აქციები მოჰყვა. დემონსტრაციები ქვეყნის რამდენიმე ქალაქში გაიმართა. სირჟანში აქციის მონაწილეებმა ნავთობის საცავის დაწვა სცადეს, თუმცა სამართალდამცველებმა ამის საშუალება არ მისცეს. ირანის ხელისუფლებამ საწვავის გაძვირების გადაწყვეტილება 15 ნოემბერს მიიღო. კერძოდ, ხელისუფლებამ დააწესა, რომ ერთმა მანქანამ თვეში 60 ლიტრ საწვავზე მეტი არ უნდა მოიხმაროს. მანამდე დაშვებული რაოდენობა 250 ლიტრს შეადგენდა. საწვავის ღირებულება კი 50%-ით გაიზარდა. ქვეყნის პრეზიდენტ ჰასან როუჰანის თქმით, ცვლილებების მიზეზი დაბალი შემოსავლის მქონე მოსახლეობის მხარდაჭერაა.[4]

საპროტესტო აქციებმა ქვეყნის 21 ქალაქი მოიცვა. აქციების დროს სამართალდამცველებმა ძალა გამოიყენეს. მედიის ინფორმაციით, ქციების დროს 100-ზე მეტი ადამიანი დაიღუპა. ირანის ხელისუფლების ცნობით, ქვეყნის მასშტაბით 1000-ზე მეტი ადამიანი დააკავეს. 19 ნოემბრის მდგომარეობით, ხელისუფლების შეფასებით, ვითარება ნორმალიზებულია.[5]

ირანის პრეზიდენტმა ჰასან როუჰანიმ აქციების ორგანიზებაში აშშ და ისრაელი დაადანაშაულა. მისი თქმით, არეულობა დასრულდა და ქვეყანამ მორიგი გამოცდა წარმატებით ჩააბარა. პრეზიდენტმა აღნიშნა, რომ მთავრობის მხარდამჭერი სპონტანური აქციები, რომლებიც რამდენიმე ქალაქში გაიმართა, ირანელი ხალხის სიძლიერის ნიშანია.[6]

ავღანეთში არსებული ვითარება – მოძრაობა „თალიბანმა“ ქაბულის უნივერსიტეტის გატაცებული პროფესორები გაათავისუფლა. დაჯგუფებამ გადაწყვეტილება მას შემდეგ მიიღო, რაც ავღანეთის მთავრობამ მოძრაობის 3 დაკავებული მეთაური გაათავისუფლა. ავღანეთის პრეზიდენტმა დაკავებულების გათავისუფლებას მძიმე, მაგრამ მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება უწოდა. ამერიკელი კევინ კინგი და ავსტრალიელი ტიმოთი ვიქსი ტყვეობაში 2016 წლის შემდეგ იმყოფებოდნენ.[7]

ავღანეთის ჩრდილოეთით მდებარე კუნდუზის პროვინციაში თალიბები სამხედრო ბაზას დაესხნენ თავს. თავდასხმის შემდეგად 13 ჯარისკაცი დაიღუპა.[8]

სირიის კრიზისი – სირიის სასაზღვრო ქალაქ ტელ აბიადში აფეთქებას სულ ცოტა 10 ადამიანი ემსხვერპლა, 25 კი დაშავდა. შემთხვევა ქალაქის ცენტრალურ ქუჩაზე მოხდა. ასაფეთქებელი მოწყობილობა მანქანაზე იყო დამონტაჟებული. აფეთქებას ერთი ოჯახის 4 წევრი ემსხვერპლა. ტელ აბიადს თურქეთის მიერ მხარდაჭერილი ძალები აკონტროლებენ. თურქეთის თავდაცვის მინისტრმა მომხდარში ქურთული დაჯგუფება YPG დაადანაშაულა, თუმცა აფეთქებაზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია.[9]

[1] ANI News; 6 killed as bomb explodes amid protests in Iraq’s Tahrir Square; 16 November, 2019; available at: https://www.aninews.in/news/world/middle-east/6-killed-as-bomb-explodes-amid-protests-in-iraqs-tahrir-square20191116093802/

[2] იმედის ახალი ამბები; ერაყის რამდენიმე ქალაქში ანტისამთავრობო აქციები განახლდა; 18 ნოემბერი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/121568/erakis-ramdenime-qalaqshi-antisamtavrobo-demonstratsiebi-ganakhlda

[3] იმედის ახალი ამბები; ერაყში მორიგ შეტაკებას ისევ მსხვერპლი მოჰყვა; 22 ნოემბერი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/122007/erakshi-morig-shetakebas-isev-mskhverpli-mohkva

[4] DW; Iran: Deadly protests erupt over shock fuel price hike; 16 November, 2019; available at: https://www.dw.com/en/iran-deadly-protests-erupt-over-shock-fuel-price-hike/a-51275142

[5] Amnesty International; Iran: More than 100 protesters believed to be killed as top officials give green lights to crush protests; 19 November, 2019; available at: https://www.amnesty.org/en/latest/news/2019/11/iran-more-than-100-protesters-believed-to-be-killed-as-top-officials-give-green-light-to-crush-protests/

[6] Reuters; Iran’s Rouhani claims victory over unrest; 20 November, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-iran-gasoline-protests/irans-rouhani-claims-victory-over-unrest-and-blames-foreigners-idUSKBN1XU0YW

[7] BBC; US and Australian hostages freed in Taliban prisoner swap; 19 November, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-asia-50471186

[8] TOLO News; 13 Afghan soldiers killed in Taliban attack in Kunduz; 20 November, 2019; available at: https://tolonews.com/afghanistan/13%C2%A0afghan-soldiers-killed-taliban-attack-kunduz

[9] Reuters; Car bomb kills at least 10 people near Syria’s border with Turkey; 23 November, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-syria-security/car-bomb-kills-at-least-10-people-near-syrias-border-with-turkey-idUSKBN1XX0BS

სირიის საკონსტიტუციო კომიტეტის შემდეგი შეხვედრა 25 ნოემბერს დაიწყება – გაეროს სპეციალურმა წარმომადგენელმა გეირ პედერსენმა სირიის საკონსტიტუციო კომიტეტის პირველი შეხვედრა დადებითად შეაფასა. პედერსენმა განაცხადა, რომ შეხვედრები მოსალოდნელზე უკეთესად წარიმართა, თუმცა გარკვეული საკითხების განხილვა ძალიან მტკივნეული იყო. მისივე თქმით, დელეგატებმა სუვერენიტეტის, ტერიტორიული მთლიანობის და ტერორიზმის თემებზე ისაუბრეს. მოლაპარაკებების შემდეგი ეტაპი 25 ნოემბერს დაიწყება. სირიის საკონსტიტუციო კომიტეტის პირველი შეხვედრა ჟენევაში, 30 ოქტომბერს დაიწყო. კომიტეტში 150 დელეგატია, რომლებიც სირიის მთავრობას, ოპოზიციას და სამოქალაქო სექტორს წარმოადგენენ. მათ ქვეყნის ახალი კონსტიტუცია უნდა შექმნან. საკონსტიტუციო კომიტეტი სექტემბერში შეიქმნა. 2011 წელს სამოქალაქო ომის დაწყების შემდეგ ეს სირიის მთავრობასა და ოპოზიციას შორის მიღწეული პირველი შეთანხმებაა. კონფლიქტს 370 000 ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა, 5,6 მილიონი კი ლტოლვილი გახდა.[1]

დონბასში ძალების გაყვანის ბოლო ეტაპი დაიწყო – უკრაინის სახელმწიფო ძალებმა და რუსეთის მიერ მხარდაჭერილმა სეპარატისტებმა დონბასში ძალების გაყვანის პროცესი სოფელ პეტროვსკოესთან დაიწყეს. მინსკის ხელშეკრულების მიხედვით, ეს ბოლო წერტილია, რომელშიც ძალების გაყვანა უნდა მოხდეს. პროცესს ეუთოს წარმომადგენლები აკვირდებიან. როგორც უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ აღნიშნა, მას იმედი აქვს, რომ ძალების გაყვანა უახლოეს მომავალში დასრულდება. ძალების გაყვანის პროცესი ფრონტის ხაზზე 29 ოქტომბერს, სოფელ ზოლოტოესთან დაიწყო. აღმოსავლეთ უკრაინაში შეიარაღებული კონფლიქტი დონეცკისა და ლუგანსკის ადგილობრივ ხელისუფლებასა და რუსეთის მომხრე აჯანყებულებს შორის 2014 წლის 6 აპრილს დაიწყო. შედეგად 13 000 ადამიანი დაიღუპა, 40 000 კი დაიჭრა.[2]

ავღანეთი დაკავებულ ტერორისტებს თალიბანის მძევლებზე გაცვლის – ასე ქვეყნის მთავრობა „თალიბანთან“ მოლაპარაკებების დაწყებას ცდილობს. ამერიკელი კევინ კინგი და ავსტრალიელი ტიმოთი ვიქსი ქაბულში, ავღანეთის ამერიკული უნივერსიტეტის ლექტორები იყვნენ, როცა 2016 წელს ისინი „თალიბანის“ მებრძოლებმა გაიტაცეს. 2017 წელს დაჯგუფებამ მათი მონაწილეობით ვიდეომიმართვა ჩაწერა, რომელშიც პროფესორები აშშ-ის პრეზიდენტს მათი გათავისუფლების სანაცვლოდ „თალიბანთან“ მოლაპარაკებების დაწყებას სთხოვდნენ. „თალიბანი“ და ვაშინგტონი შეთანხმებასთან ახლოს იყვნენ, მაგრამ დონალდ ტრამპმა მოლაპარაკებები მას შემდეგ გააუქმა, რაც „თალიბანის“ მიერ მოწყობილ ტერაქტს ამერიკელი ჯარისკაცი ემსხვერპლა. ავღანეთის მთავრობა „თალიბანსა“ და აშშ-ის შორის მოლაპარაკებებში არ მონაწილეობდა.[3]

ქაბულში შინაგან საქმეთა სამინისტროს შენობასთან ძლიერი აფეთქება მოხდა – წინასწარი ცნობით, დაიღუპა 7 ადამიანი და კიდევ 7 დაშავდა. ასაფეთქებელი მოწყობილობა ავტომობილში იყო დამონტაჟებული. აფეთქება ადგილობრივი დროით, დილის 07:30-ზე მოხდა, როდესაც ქუჩაში ცოტა ხალხი იყო. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია.[4]

საუდის არაბეთმა ანტი-ფემინისტური ვიდეოს გამო ბოდიში მოიხადა – საუბარია სოციალური ქსელში (Twitter) გამოქვეყნებულ რგოლზე, სადაც ფემინიზმი, ჰომოსექსუალიზმი და ათეიზმი სახიფათო და ექსტრემიზმის შემცველ იდეებად სახელდება. სააგენტო საუდის არაბეთის მოქალაქეებს ამ კონცეფციების საფრთხის შესახებ აფრთხილებს. ვიდეო უფლებადამცველმა ორგანიზაციებმა გააკრიტიკეს, რის შემდეგაც სააგენტომ ოფიციალური განმარტება გამოაქვეყნა. განცხადების თანახმად, რგოლში რამდენიმე შეცდომაა და მისმა ავტორებმა დაკისრებულ დავალებას თავი სათანადოდ ვერ გაართვეს. მომხდართან დაკავშირებით განცხადება საუდის არაბეთის ადამიანის უფლებების კომისიამაც გაავრცელა. უწყებაში მიიჩნევენ, რომ ფემინიზმი დანაშაული არ არის, თუმცა ჰომოსექსუალიზმსა და ათეიზმზე კომენტარს არ აკეთებენ. ქალთა უფლებებზე ზრუნვა საუდის არაბეთის მემკვიდრე პრინცმა, მუჰამედ ბენ სალმანმა დაიწყო. მის მიერ წარმოდგენილ ეკონომიკური გარდაქმნის პროგრამაში, სახელწოდებით „ხედვა 2030“, ქალთა როლი მნიშვნელოვნად არის გაზრდილი.[5]

[1] Reuters; First Syria talks in more than a year better than expected but no handshake; By Emma Farge, Babak Dehghanpisheh; 8 November, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-syria-security-un/syrian-talks-to-reconvene-in-geneva-on-november-25-u-n-envoy-idUSKBN1XI1IP

[2] Reuters; Ukraine, Russian-backed rebels begin Donbass village withdrawal; 9 November, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-ukraine-crisis-withdrawal/ukraine-russian-backed-rebels-begin-donbass-village-withdrawal-idUSKBN1XJ07M

[3] BBC; Afghanistan announces Taliban prisoner swap to free hostages; 12 November, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-asia-50386284

[4] იმედის ახალია ამბები; ავღანეთის შსს-ის შენობასთან აფეთქებას მსხვერპლი მოჰყვა; 13 ნოემბერი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/121098/avganetis-shsss-shenobastan-apetqebas-mskhverpli-mohkva

[5] BBC; Saudi Arabia apologizes for video labeling feminism as extremism; 13 November, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-50401311უკრაი