აშშ-ის საერთაშორისო რელიგიის თავისუფლების კომისია 2019 წლის ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი 2018 წელი) ირანის ისლამური რესპუბლიკის შესახებ წერს, რომ ირანის მოსახლეობა 83 მილიონზე მეტია (2018 ივლისის მონაცემებით)[1]. აქედან 99,4% არის მუსლიმი, მათ შორის 90-95% შიიტი და 5-10% სუნიტი; რელიგიური უმცირესობა ირანში მოსახლეობის 1 პროცენტს შეადგენს და მოიცავს იარსანებს (დაახლოებით 1 მილიონი), ბაჰაებს, სხვადასხვა ქრისტიანულ დენომინაციებს, ზოროასტრებს, ებრაელებს და საბეან-მანდეანებს.[2] ამასთან, ამავე კონტექსტში აღსანიშნავია, რომ ირანის კონსტიტუციის თანახმად, ზოროასტრიზმის მიმდევრები, ებრაელები და ქრისტიანები (დაბადებით) წარმოადგენენ რელიგიურ უმცირესობათა იმ ჯგუფს, რომელთა მიერაც თავიანთი რელიგიური რიტუალების შესრულება დასაშვებია კანონით განსაზღვრულ ფარგლებში (within the limits of the law).[3] აღნიშნულზე დამატებით ნიშანდობლივია, რომ ირანში ქრისტიანული საზოგადოების ეთნიკურ შემადგენლობასთან დაკავშირებით ნორვეგიის წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის მოპოვების ცენტრის (Landinfo) კვლევაში აღნიშნულია, რომ როგორც წესი ქრისტიანები სომხებთან და ასირიელებთან ერთად წარმოადგენენ ეთნიკურ უმცირესობათა ჯგუფს ირანში.[4] ამავე კვლევაში ქრისტიანებთან დაკავშირებით მითითებულია, რომ ის პირები, ვინც დაბადებით ქრისტიანები არიან იწოდებიან ,,ეთნიკურადაც ქრისტიანებად” (ethnic christians), ხოლო მაგალითისათვის პროტესტანტები, რომელთაც გააჩნიათ შიიტური წარმომავლობა იწოდებიან ,,არაეთნიკურ ქრისტიანებად” (non-ethnic christians).[5]
რაც შეეხება ირანში რელიგიის თავისუფლებასთან დაკავშირებულ სამართლებრივ მოწესრიგებას, ზემოთ დასახელებულ ანგარიშში მითითებულია, რომ ქვეყნის კონსტიტუციით განსაზღვრულია, რომ ირანი ისლამურ რესპუბლიკას წარმოადგენს, სადაც ისლამის შიიტური მიმდინარეობა სახელმწიფოს ოფიციალურ რელიგიად არის აღიარებული.[6] ამასთან, კონსტიტუციის თანახმად, ნებისმიერი სამართლებრივი ნორმა ან/და (სოციუმში) დამკვიდრებული ტრადიცია უნდა შეესაბამებოდეს ისლამით დადგენილ/ განსაზღვრულ წესებს ე.წ ,,ისლამურ კრიტერიუმს“ (Islamic Criteria) და შარიათის კანონებს. ამასთან, ირანის კონსტიტუციის თანახმად, ნებისმიერი მოქალაქე სარგებლობს პოლიტიკური, სოციალური, ეკონომიკური და კულტურული უფლებებით, რომლებიც შესაბამისობაში უნდა იყოს ,,ისლამის კრიტერიუმებთან“.[7] რელიგიის შეცვლასთან (Apostasy) დაკავშირებით კანონში აღნიშნულია, რომ მუსლიმ პირებს ეკრძალებათ რელიგიის შეცვლა და ნებადართულია მხოლოდ სხვა პირთა მიერ (არამუსლიმები) რელიგიური კონვერტაცია ისლამზე.[8]
ირანში რელიგიის შეცვლასთან დაკავშირებით არსებული სამართლებრივი მოწესრიგების შესახებ ფინეთის იმიგრაციის სამსახურის (Finnish Immigration Servive) მიერ მომზადებულ ანგარიშში აღნიშნულია, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ბევრი მუსლიმი თეოლოგი აღნიშნავს, რომ დაბადებით მუსლიმს არ აქვს რელიგიის შეცვლის უფლება, მუსლიმთა წმინდა წიგნში (ყურანი) არ არსებობს მკაცრი ჩანაწერი (განსაზღვრული მითითება) რელიგიის შეცვლის შეუძლებლობის შესახებ.[9] რელიგიის შეცვლის სამართლებრივ შესაძლებლობაზე და თანმდევ გარემოებებზე ამახვილებს ყურადღებას ასევე ნორვეგიის წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის მოპოვების ცენტრი (Landinfo), რომელიც თავის კვლევაში აღნიშნავს, რომ ირანში რელიგიის შეცვლის აკრძალვის მიუხედავად, ხელისუფლებამ წარსულში ზოგიერთ შემთხვევაში ნებადართულად გამოაცხადა (tolerated) ირანში პროტესტანტული ეკლესიის საზოგადოების არსებობა, რომლის (საეკლესიო საზოგადოება) წევრების უმრავლესობაც სწორედ კონვერტირებული მუსლიმები არიან.[10] აღსანიშნავია, რომ ამავე საკითხთან დაკავშირებით კვლევაში აღნიშნულია, რომ ხელისუფლების მხრიდან გარკვეულ შემთხვევებში მსგავსი სასულიერო გაერთიანებების არსებობაზე ნებართვის დაშვების მიუხედავად, შემდგომში (ძირითადად 2009–2013 წწ.) ზოგიერთი ასეთი ეკლესია დაიხურა და კონვერტირებულ ქრისტიანებს ხშირად თავიანთი რელიგიური პრაქტიკის განხორციელება ინტერნეტ რესურსების გამოყენების საშულებით უხდებათ.[11]
ირანში რელიგიური კონვერტაციის პრაქტიკასთან დაკავშირებით მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ ნორვეგიის წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის მოპოვების ცენტრის (Landinfo) განცხადებით, რელიგიური კონვერტაცია ირანში ორ ძირითად ჯგუფს უკავშირდება. კერძოდ, რელიგიის შეცვლა (კონვერტაცია ქრისტიანულ რელიგიაზე) ირანში ჯერ კიდევ 1979 წლამდე (ე.ი ირანის ისლამური რესპუბლიკის შექმნამდე) დაიწყო დასავლური ტიპის სახელმწიფოების ,,მისიონერული მოქმედებების“ (missionary activities) შედეგად და შესაბამისად კონვერტირებული პირების პირველი ჯგუფიც სწორედ ამ პერიოდს უკავშირდება (1979 წლამდე კონვერტირებული პირები და მათი შთამომავლები).[12] ქვეყანაში არსებული შეზღუდვების მიუხედავად, რელიგიური კონვერტაციის მასშტაბური მეორე ტალღა 2005–2006 წწ. არის დაკავშირებული, როდესაც ირანში კვლავ გაიზარდა სხვა რელიგიაზე (ძირითადად ქრისტიანობა) კონვერტირებული პირების რაოდენობა.[13] კერძოდ, დასავლეთიდან მართული ,,მისიონერული საქმიანობის“ შედეგად (missionary work) კონვერტირებული პირების რიცხვი დასახელებულ წლებში კიდევ უფრო მზარდი გახდა. მისიონერები ქრისტიანული რელიგიის გასავრცელებლად აქტიურად იყენებდნენ საკაბელო ტელევიზიას, ინტერნეტს, სოციალურ მედიას და ავრცელებდნენ ბიბლიას. სწორედ ამ გარემოებების გათვალისწინებით, დღესდღეობით კონვერტირებული ქრისტიანები ირანში მჭიდროდ თანამშრომლობენ საზღვარგარეთ არსებულ ქრისტიანულ ორგანიზაციებთან, რომლის შედეგადაც მათ (კონვერტირებული ირანელები) განავითარეს სხვადასხვა სახის საშუალებები (მათ შორის რელიგიური სახის ფორუმები), რომლებიც კონვერტირებულ პირებს რელიგიური ლიტერატურის მოპოვებისა და სასულიერო პირებთან კომუნიკაციის შესაძლებლობას აძლევს.[14]
(შენიშვნა: ქვემოთ წარმოდგენილია ინფორმაცია ირანში ზოგადად კონვერტირებული ქრისტიანებისა და მათ შორის ისეთი კონვერტირებული პირების მდგომარეობის შესახებ, რომლებმაც რელიგია შეიცვალეს არა წარმოშობის ქვეყანაში, არამედ წარმოშობის ქვეყნის საზღვრებს გარეთ, სხვა სახელმწიფოში)
ირანში კონვერტირებული პირების მდგომარეობასთან დაკავშირებით მნიშვნელოვან განმარტებას აკეთებს დიდი ბრიტანეთის შინაგან საქმეთა სამინისტრო კვლევაში სახელწოდებით, ,,ირანი: ქრისტიანები და კონვერტირებული ქრისტიანები“. კერძოდ, წინამდებარე კვლევაში აღნიშნულია, რომ კონვერტირებული ქრისტიანების დაკავების სავარაუდო შემთხვევები (რაოდენობა), ირანში ზოგადად კონვერტირებული ქრისტიანების რაოდენობასთან მიმართებით არის სტატისტიკურად, საგრძნობლად მცირე.[15] გარდა ამისა, კვლევა განსაკუთრებულ ყურადღებას ამახვილებს იმ ფაქტზე, რომ არსებულ მონაცემებზე დაყრდნობით, ირანის ხელისუფლებისათვის, კონვერტირებულ ქრისტიანთაგან როგორც წესი სამიზნეს (დაკავების სამიზნე) წარმოადგენს ე.წ ,,ოჯახური (არაოფიციალური) ეკლესიების“ (house churches) ლიდერები და მსგავსი რელიგიური შეკრებების ორგანიზატორები.[16] მაშასადამე, კვლევის თანახმად, ირანის ხელისუფლების მხრიდან დაკავების საფრთხე შესაძლოა ეხებოდეს არა ჩვეულებრივ (უბრალო) კონვერტირებულ პირებს, არამედ რელიგიურ ლიდერებსა და რელიგიური შეკრებების ორგანიზატორებს.[17] აქედან გამომდინარე, დიდი ბრიტანეთის შსს–ს კვლევაში აღნიშნულია, რომ ირანის ხელისუფლების ძირითად მიზანს წარმოადგენს ქრისტიანობის გავრცელების შეჩერება, თუმცა მათ ხელთ არსებული რესურსების გათვალისწინებით, ხელისუფლებას ყველა კონვერტირებული ქრისტიანის შესახებ ინფორმაციის მოძიება და მათი კონტროლი არ ხელეწიფება.[18]
აღნიშნულზე დამატებით, ზემოთ დასახელებული კვლევის მიხედვით, მხოლოდ ქრისტიანულ რელიგიაზე კონვერტაცია არ წარმოადგენს საკმარის საფუძველს წარმოშობის ქვეყანაში დევნის საფრთხის წარმოსაშობად.[19] ხელისუფლების მხრიდან დევნის საფრთხის არსებობა დამოკიდებულია კონვერტირებული პირის მიერ განხორციელებულ მოქმედებებზე, რომელიც სახელმწიფოსათვის მკაფიოდ (ადვილად) აღსაქმელი უნდა იყოს (the degree to which their conversion is ‘visible’).[20] მაგალითისათვის, წინამდებარე კვლევაში მითითებულია, რომ ხელისუფლებისათვის ადვილად აღსაქმელი კონვერტაციის შემთხვევა შესაძლებელია იყოს პროზელიტიზმი (proselytising activities) და ასეთი პირების წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნების შემთხვევაში სწორედ ისინი შეიძლება აღმოჩნდნენ დევნის საფრთხის წინაშე. ამასთან, არამხოლოდ პროზელიტიზმის განმახორციელებელი პირები, არამედ ასევე ისინიც, ვინც ქვეყნის დატოვებამდე სახელმწიფოს მხრიდან (სხვადასხვა მიზეზით) განსაკუთრებული დაკვირვების ქვეშ იმყოფებოდნენ, შესაძლებელია დადგნენ რელიგიური კონვერტაციის გამო (დამატებითი ფაქტორი) დევნის საფრთხის წინაშე. ამასთან, კვლევის თანახმად, ის პირები, ვინც შეიცვლა რელიგია საზღვარგარეთ, შემდგომ დაბრუნდნენ ირანში და არ არიან პროზელიტიზმით დაკავებული, შეუძლიათ შეძლებისდაგვარად შეუმჩნევლად (discreetly) შეასრულონ თავიანთი რელიგიური ტრადიციები.[21]
საინტერესოა ასევე ამ საკითხთან დაკავშირებით, ნორვეგიის წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის მოპოვების ცენტრის (Landinfo) კვლევა (აღნიშნული კვლევა ეფუძნება 2016 წელს ე.წ ,,ფაქტების დამდგენი მისიის“ (fact finding mission) განხორციელებისას მიღებულ შედეგებს), რომლის თანახმადაც, ორგანიზაცია Human Rights Watch-ის წარმომადგენელთან კვლევის განმახორციელებელი პირების სამუშაო შეხვედრისას, მათ (Human Righs Watch) განაცხადეს, რომ ირანის ხელისუფლება იშვიათად ინტერესდებია უშუალოდ კონვერტირებული პირებით (ინდივიდუალური საქმეებით).[22] მიუხედავად ამისა, კვლევაში ნათქვამია, რომ იმ შემთხვევაში თუკი ცენტრალური სადაზვერვო სამსახური აღმოაჩენს, რომ მაგალითად კონვერტირებული პირის საცხოვრებელ სახლში (კერძო საკუთრებაში) იმართება რელიგიური შეკრებები, შესაძლებელია სწორედ ასეთ შემთხვევაში დაინტერესდეს ინდივიდუალური კონვერტაციის შემთხვევით ხელისუფლება. კერძოდ, Amnesty International და Human Rights Watch აღნიშნავენ, რომ როგორც წესი ირანში ხელისუფლებისათვის განსაკუთრებით საყურადღებოა ის ორგანიზაციები და პირები, ვინც ეწევა ე.წ ,,მისიონერულ საქმიანობას“ (missionary activities) და ავრცელებენ ისეთ რელიგიური ლიტერატურას, როგორიცაა მაგალითად ბიბლია. თუმცა აქაც ექსპერტები დასძენენ, რომ ხელისუფლების მხრიდან ინტერესის გამოვლენის ხარისხი დამოკიდებულია თავად ორგანიზაციის საქმიანობის არეალზე, სპეციფიკაზე (რამდენად მნიშვნელოვანია მათ მიერ განხორციელებული ქმედებები).[23] ამასთან, ირანის ეკლესიათა გაერთიანების (საბჭოს) სასულიერო პირმა (პასტორმა) Landinfo-სთან საუბრისას განაცხადა, რომ ირანში ძირითადად ის პირები არიან ხელისუფლების მხრიდან დევნის საფრთხის წინაშე, ვინც მუსლიმთა გაქრისტიანებაში აქტიურ მონაწილეობას იღებს (თავიანთ კერძო საკუთრებას იყენებენ ,,საოჯახო (არაოფიციალური) ეკლესიების“ ფუნქციონერებისათვის).[24] გარდა ამისა, სხვა (ეთნიკურად ირანელი) პასტორი ასევე აღნიშნავს, რომ ირანში კონვერტირებულ ქრისტიანებს შეუძლიათ ჩვეულებრივ განაგრძონ ცხოვრება და მონაწილეობა მიიღონ ე.წ ,,საოჯახო (არაოფიციალურ) ეკლესიებში“ გამართულ რელიგიურ რიტუალებში, თუმცა აქვე მნიშვნელოვანია, რომ პასტორის განცხადებით, კონვერტირებული პირების მოქმედებები შესაბამისობაში იყოს ქვეყანაში დამკვიდრებულ სოციალურ ნორმებთან და ირანული საზოგადოებაში არსებულ სოციალურ (ცხოვრების სტილი) ჩარჩოებთან. კერძოდ, პასტორი აღნიშნავს, რომ კონვერტირებული პირებისათვის პრობლემის წარმოშობა დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენად მკაფიოდ აღსაქმელია საზოგადოებისათვის მათ მიერ განხორციელებული მოქმედებები. მაგალითისათვის, პასტორმა დაასახელა კონკრეტული შემთხვევა, როდესაც ერთ–ერთი ოჯახი ირანში მართავდა რელიგიურ შეკრებებს, ხოლო ამ უკანასკნელის ჩატარების ადგილი იყო კერძო სახლის ვერანდა, რა დროსაც რელიგიური შეკრების მონაწილეები ასევე უკრავდნენ გიტარაზე და მღეროდნენ სხვადასხვა სიმღერას, რაც მათი შეკრების ადგილმდებარეობის გათვალისწინებით (სახლის ვერანდა) მკაფიოდ აღსაქმელი იყო მათ შორის მეზობლებისთვისაც. სწორედ ამ მიზეზით, ერთ–ერთმა მეზობელმა აღნიშნულის შესახებ სამართალდამცავ უწყებას მიაწოდა ინფორმაცია.[25]
აღნიშნულ ინფორმაციას ადასტურებს ასევე ერთ–ერთი კონვერტირებული პირი, რომელიც Landinfo–ს მონაცემებით ამჟამად ცხოვრობს ირანში. დასახელებულმა პირმა განმარტა, რომ მთავრობის დამოკიდებულება იმასთან დაკავშირებით, თუ როგორი იქნება კონვერტირებული პირის მდგომარეობა ირანში, განსაზღვრავს ის თუ რამდენად თვალშისაცემია ამ უკანასკნელის (კონვერტირებული პირის) მოქმედებები (რელიგიური კუთხით) ირანში. წინამდებარე დასკვნის გაკეთების შესაძლებლობას ზემოთ აღნიშნულ პირს აძლევს ორი მნიშვნელოვანი მაგალითი საკუთარი გამოცდილებიდან. კერძოდ, კონვერტირებული ქალბატონი აცხადებს, რომ მაშინ როდესაც მისი ძმა დააკავეს ქრისტიანული რელიგიის პროპაგანდის ბრალდებით, ისიც (კონვერტირებული ქალბატონი) დაიბარეს სადაზვერვო სამსახურში განმარტების მისაცემად, რა დროსაც ქალბატონმა ასევე სადაზვერვო სამსახურის წარმომადგენელებს განუმარტა, რომ არამხოლოდ მისი ძმა, არამედ თავადაც კონვერტირებულ ქრისტიანს წარმოადგენდა. აღნიშნულის შემდეგ როგორც ამას კონვერტირებული ქალბატონი აცხადებს, სახელმწიფოს წარმომადგენელმა გამოხატა პატივისცემა მის მიერ არჩეული რელიგიისადმი, თუმცა ასევე განუცხადა, რომ მათ (კონვერტირებულ და–ძმას) თავი უნდა შეეკავებინათ რელიგიის პროპაგანდისაგან. ამასთან, აღნიშნული პირი დასძენს, რომ მან სახელმწიფო დაზვერვის სამსახურის წარმომადგენელს ასევე განუცხადა, რომ იმ შემთხვევაში თუკი სხვა პირები მას შეეკითხებოდნენ რელიგიური კუთვნილების შესახებ, კონვერტირებული ქალბატონი არ დამალავდა თავის რელიგიურ იდენტობას, რასთან დაკავშირებითაც სახელმწიფო სადაზვერვო სამსახურის წარმომადგენელს პრეტენზია არ ჰქონია და კონვერტირებულ ქალბატონის ურთიერთობა ცენტრალური სადაზვერვო სამსახურის წარმომადგენელთან ამით დასრულდა.[26] გარდა ამისა, იგივე პირი სახელმწიფო სამსახურებთან თავისი ურთიერთობის შესახებ აღნიშნავს, რომ მაშინ როდესაც ამ უკანასკნელს სურდა პასპორტის დამზადება და მიმართა შესაბამის უწყებას, იქაც განაცხადა მისი რელიგიური იდენტობის შესახებ (რომ წარმოადგენდა კონვერტირებულ ქრისტიანს). ამის შემდგომ, უფლებამოსილმა თანამდებობის პირმა (საპასპორტო ოფიცერმა) დაარეგისტრირა (ოფიციალურად გააფორმა) განმცხადებლის მიერ მოწოდებული ინფორმაცია, განმცხადებელს გადასცეს პასპორტი, რითაც კონვერტირებულ ქალბატონს შესაძლებლობა მიეცა სხვების მსგავსად (მუსლიმები) ჩვეულებრივი წესით გაიარა საპასპორტო კონტროლი და სურვილის შემთხვევაში დაეტოვებინა წარმოშობის ქვეყანა.[27]
ნორვეგიის წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის მოპოვების ცენტრი (Landinfo) ზემოთ წარმოდგენილი მაგალითების შესახებ დასძენს, რომ აღნიშნული ფაქტები ადასტურებს იმას, რომ ირანის ხელისუფლებას არ აქვს კონვერტირებულ პირებთან უნიფიცირებული მიდგომა და შესაბამისად მათდამი მოპყრობა მეტწილად დამოკიდებულია იმაზე, თუ რა ქმედებებს განახორციელებს თავად კონვერტირებული პირი.[28]
აღნიშნულზე დამატებით, მაგალითად, ფინეთის იმიგრაციის სამსახურის (Finnish Immigration Service) მიერ მომზადებულ კვლევაში ნათქვამია, რომ რელიგიის შეცვლა ძალიან სენსიტიური თემაა ირანში. ზოგიერთი ადამიანი სასამართლოში დადანაშაულებულ იქნა ისლამზე უარის თქმისათვის (relinquishing Islam), თუმცა სასამართლოში განხილულ საქმეთა უმრავლესობაში, რელიგიის შეცვლა (apostasy) მითითებული იყო ჩადენილ სხვა დანაშაულებებთან ერთად.[29] ამასთან, წინამდებარე ნაშრომის მიხედვით, მხოლოდ რელიგიის შეცვლა იშვიათად არის სასამართლოში საქმის განხილვის საფუძველი, ხოლო ის საქმეები, რომლებიც აქამდე იქნა განხილული მათ შორის ,,რელიგიის შეცვლის“ მიზეზით, ეს უკანასკნელი (რელიგიური კონვერტაცია) მითითებულ იქნა, როგორც ბრალდების ერთ–ერთი საფუძველი. კერძოდ, ზემოთ დასახელებულ შემთხვევებში, რელიგიის შეცვლასთან ერთად, სასამართლომ განიხილა სხვა მნიშვნელოვანი პოლიტიკური ბრალდებებიც.[30] გარდა ამისა, კვლევის თანახმად, შესაძლებელია (ზემოთ წარმოდგენილ ნიშნებზე დაყრდნობით, გარდა რელიგიური აქტივობისა სხვა სახის პოლიტიკური აქტივობაც უნდა იყოს სახეზე), კონვერტირებული ქრისტიანი დააკავონ ირანში, თუმცა ასეთი პირების მიმართ სიკვდილით დასჯის გამოყენება შარიათის კანონების თანახმად (თუკი პირი ერთდროულად ახორციელებს რელიგიურ და პოლიტიკურ აქტივობას) არის ძალიან იშვიათი და გამოყენებულ იქნა მხოლოდ ერთეულ შემთხვევებში.[31]
დიდი ბრიტანეთის შინაგან საქმეთა სამინისტროს კვლევაში სახელწოდებით, ,,ირანი: ქრისტიანები და კონვერტირებული ქრისტიანები“, ირანის გარეთ, სხვა სახელმწიფოში კონვერტირებული ქრისტიანების წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნების შესახებ მითითებულია, რომ კონვერტირებული პირების (მათ შორის ქრისტიანების) წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნების შემთხვევაში, თუკი ისინი (პირები, რომლებმაც შეიცვალეს რელიგია) არ განახორციელებენ აქტიურ მოქმედებებს, რომლებიც დაკავშირებული იქნება ქრისტიანულ რელიგიასთან (მოიაზრება პროზელიტიზმი), წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნებისას არ გახდებიან ხელისუფლების ინტერესის ობიექტები.[32]
ორგანიზაციამ სახელწოდებით, Middle East Concern[33] მნიშვნელოვანი განმარტება გააკეთა იმასთან დაკავშირებით, თუ როდის და რატომ შეიძლება შეექმნას კონვერტირებულ ქრისტიანს ირანში დაბრუნების შემთხვევაში პრობლემები. კერძოდ, Middle East Concen – ის თანახმად, უკან დაბრუნების შემდეგ კონვერტირებულ ქრისტიანს მხოლოდ მაშინ შეიძლება შეექმნას პრობლემა, თუკი აღნიშნულ პირს წარმოშობის ქვეყნის დატოვებამდეც ჰქონდა მნიშვნელოვანი სახის პრობლემა უსაფრთხოების სამსახურებთან (სახელმწიფოს სტრუქტურებთან).[34] წინააღმდეგ შემთხვევაში, Middle East Concern განმარტავს, რომ კონვერტირებული პირის ირანში დაბრუნება არ არის საფრთხის შემცველი.[35]
დანიის იმიგრაციის სამსახურისა (Danish Immigration Service) და დანიის ლტოლვილთა საბჭოს (Danish Refugee Council) მიერ ერთობლივად მომზადებულ ანგარიშში, სახელწოდებით ,,საოჯახო (არაოფიციალური) ეკლესიები და რელიგიური კონვერტაცია“, აღნიშნულია, რომ თუკი კონვერტირებული პირი წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნებისას ღიად ისაუბრებს თავისი შეცვლილი რელიგიური კუთვნილების შესახებ სოციალურ მედიაში, მათ შორის “Facebook”–ზე, ამ შემთხვევაში სახელმწიფო ორგანოს წარმომადგენლებს ინფორმაცია ექნებათ პირის შეცვლილი რელიგიური იდენტობის შესახებ და შესაძლებელია სწორედ ამის საფუძველზე დაიწყონ მის მიმართ გამოძიება.[36] აქვე აღსანიშნავია, რომ ანგარიშის თანახმად, ის, თუ როგორ განვითარდება შემდგომში მოვლენები კონვერტირებული პირის მიმართ, უმეტესწილად დამოკიდებულია იმაზე, თუ რა ინფორმაციას მიაწოდებს რელიგიური კონვერტაციის შესახებ სახელმწიფო უწყებებს უშუალოდ კონვერტირებული პირი. ამასთან, ანგარიშში ნათქვამია, რომ გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც კონვერტირებული პირების შესახებ ინფორმაცია რაიმე სხვა ნიშნის გამო (მაგალითად პოლიტიკური აქტივობა) უკვე აქვს სახელმწიფო უწყებებს და თუკი არიან ჩართულები ქრისტიანობის პროპაგანდაში ან ახორციელებენ ისეთ აქტივობებს, რაც შესაძლებელია (სახელმწიფოს აზრით) საფრთხის შემცველი იყოს ეროვნული უსაფრთხოებისათვის, სხვა შემთხვევაში კონვერტირებული პირები არ დაექვემდებარებიან რაიმე ტიპის მკაცრ სასჯელს.[37] გარდა ამისა, უშუალოდ კონვერტირებული პირის მიერ რელიგიის შეცვლის შესახებ ინფორმაციის განთავსება ისეთ სოციალურ პლატფორმაზე, როგორიცაა “Facebook” არ ნიშნავს იმას, რომ ასეთ შემთხვევაში ეს აუცილებლად გამოიწვევს პირისთვის გარკვეული სახის პრობლემის შექმნას და დადგება დევნის საფრთხის წინაშე. არამედ, ამის საპირწონედ, ანგარიშში აღნიშნულია, რომ ასეთ დროს იწყება პირის შესახებ ინფორმაციის მოძიება და წესდება კონტროლი. მაგალითისათვის, ანგარიშის მიხედვით, ფოტო, რომელიც ასახავს ერთ–ერთი კონვერტირებული პირის ნათლობის პროცესს და რომელიც პირის მიერ განთავსებულ იქნება “Facebook”–ზე, შესაძლებელია შესწავლილ იქნას სახელმწიფოს შესაბამისი უწყების მიერ ამავე პირის (კონვერტირებული პირის) მიერ განხორციელებულ მოქმედებებთან და ინდივიდუალური პროფილთან ერთად. ხოლო ერთ–ერთი უმნიშვნელოვანესი ჩანაწერი, რომელიც ზემოთ დასახელებულ ანგარიშში არის წარმოდგენილი და რომელიც ხაზს უსვამს იმ ფაქტს, რომ სხვა ქვეყანაში კონვერტირებული პირები წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნების შემთხვევაში არ დადგებიან დევნის საფრთხის წინაშე, შემდეგნაირად ჟღერს: ,,თუკი წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნებული პირი, წარმოშობის ქვეყნის დატოვებამდე არ იყო აფილირებული ქრისტიანულ რელიგიასთან (მისი ქმედებები არ უკავშირდებოდა ქრისტიანობას), ის არ დადგება დევნის საფრთხის წინაშე“.[38]
ზემოთ აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით, მნიშვნელოვან მინიშნებას აკეთებს ასევე დანიის იმიგრაციის სამსახური (Danish Immigration Service) ანგარიშში სახელწოდებით, ,,კონვერტირებული ქრისტიანები ირანში“, რომლის თანახმადაც, მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეიძლება დაემუქროს კონვერტირებულ პირს რაიმე ტიპის საფრთხე წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნებისას, როდესაც ამ უკანასკნელის მიმართ ქვეყნის დატოვებამდე (ანუ კონვერტაციამდე) უკვე ჰქონდა ინტერესი სახელმწიფოს შესაბამის ორგანოებს. მაშასადამე, ასეთი გარემოებების არარსებობის შემთხვევაში კი, პირს, რომელმაც წარმოშობის ქვეყნის ფარგლებს გარეთ შეიცვალა რელიგია, შეუძლია მშვიდად დაბრუნდეს ირანში, ისე რომ მას ამ მხრივ რაიმე ტიპის პრობლემა არ შეექმნას.[39]
აღსანიშნავია, რომ არასამთავრობო ორგანიზაცია “Article 18“–ის იურისტი, ადამიანის უფლებათა დამცველი Mansour Borji აცხადებს, რომ ის პირები, ვინც ირანში ბრუნდება ევროპაში ან დასავლეთის რომელიმე სახელმწიფოში რელიგიის შეცვლის შემდეგ, არსებობს გარკვეული რისკი მათდამი მოპყრობასთან დაკავშირებით. მაგალითად, თუკი კონვერტირებული პირის შესახებ ქვეყნის დატოვებამდე არაფერი იყო ცნობილი სახელმწიფოს შესაბამისი უწყების წარმომადგენლებისათვის, უფლებადამცველი ასეთი პირის წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნებასთან დაკავშირებით აცხადებს, რომ კონვერტირებული ქრისტიანი არ დადგება რაიმე ტიპის საფრთხის წინაშე.[40]
ავსტრალიის საგარეო ურთიერთობებისა და ვაჭრობის საკითხთა დეპარტამენტის (Department of Foreign Affairs and Trade – DFAT) მიერ მომზადებულ ანგარიშში სახელწოდებით ,,ირანი, სახელმწიფოს შესახებ ინფორმაცია“ მითითებულია, რომ ირანელები, ვინც სახელწმიფოს (ირანის) ფარგლებს გარეთ შეიცვალეს რელიგია (გახდნენ ქრისტიანები) წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნების შემთხვევაში, ხელისუფლება მათ მიმართ არ იჩენს განსაკუთრებით ინტერესს.[41] კერძოდ, ისევე როგორც ზემოთ განხილული კვლევები, მათ შორის ავსტრალიის სახელმწიფოს მიერ მომზადებული კვლევა ცხადყოფს, რომ თუკი მანამდე (ქვეყნის დატოვებამდე) კონვერტირებული პირების პოლიტიკური საქმიანობის აქტივობის) შესახებ რელევანტურ უწყებებს არ ჰქონიათ ინფორმაცია და არ არიან/იყვნენ ჩართულები პროზელიტიზმში ან/და პოლიტიკურ აქტივობაში ირანში, ასეთი კონვერტირებული პირები არ დგებიან საფრთხის წინაშე.[42]
ამასთან, დიდი ბრიტანეთის შსს–ს მიერ მომზადებული კვლევის თანახმად, იმ პირების მდგომარეობა, ვინც ირანის ფარგლებს გარეთ მოინათლა არ განსხვავდება (თითქმის ისეთივეა), როგორც ირანში რელიგია შეცვლილი პირების[43]. კერძოდ, კონვერტირებული პირები წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნებისას ძალიან ფრთხილად უნდა იყვნენ, რათა მათ მიერ რელიგიური რიტუალების განხორციელება არ გახდეს სახელმწიფოს წარმომადგენლებისათვის მკაფიოდ აღსაქმელი (თვალშისაცემი).[44] ამავე საკითხის შესახებ ფინეთის საიმიგრაციო სამსახური (Finnish Immigration Service) მის მიერ გამოქვეყნებულ ანგარიშში აღნიშნავს, რომ კონვერტირებული ირანელების წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნების შემთხვევაში, სახელმწიფოს უფრო დიდი ინტერესი აქვს არა უშუალოდ პირის მიერ რელიგიის შეცვლასთან მიმართებით, არამედ იმაზე, თუ როგორ გამოხატავს კონვერტირებული პირი მის მიერ რელიგიის შეცვლას საზოგადოებაში, მუსლიმურ თემში.[45]
აღნიშნულ ფაქტთან დაკავშირებით მნიშვნელოვან განმარტებას აკეთებს, დანიის იმიგრაციის სამსახურისა (Danish Immigration Service) და დანიის ლტოლვილთა საბჭოს (Danish Refugee Council) მიერ ერთობლივად მომზადებული ანგარიში, სახელწოდებით ,,ირანი: საოჯახო ტიპის (არაოფიციალური) ეკლესიები და რელიგიური კონვერტაცია“, რომლის თანახმადაც იმ შემთხვევაში თუკი კონვერტირებული პირი იყენებს თავის (ახალ) რელიგიას მათ შორის პოლიტიკური მიზნებისათვის, მაგალითად რომ შეადაროს და წარმოაჩინოს ქრისტიანული რელიგიის უპირატესობანი ისლამთან შედარებით და აღნიშნული აქტივობისათვის მიმართავს სოციალურ ქსელს, ეს უკანასკნელი შესაძლებელია მნიშვნელოვან პრობლემად გარდაიქმნეს კონვერტირებული პირისათვის.[46] როგორც წინამდებარე ანგარიშშია აღნიშნული, ბევრი ირანელი არ არის ძალიან რელიგიური, მაგრამ ისინი (ირანელები) აღიქვამენ კონვერტაციას, როგორც დასავლური სახელმწიფოების ღირებულებებთან მჭიდრო კავშირის ქონის შესაძლებლობად ან/და როგორც ირანში არსებული პოლიტიკური რეჟიმის პროტესტად.[47] თუმცა, ამავე თვალსაზრისით განსაკუთრებით ყურადსაღებია ის საკითხი, რომ სოციალურ ქსელში ორი რელიგიის შედარებისას და ამ მხრივ ქრისტიანული რელიგიის უპირატესობების გამოვლენისას, პრობლემა იქმნება მაშინ როდესაც კონვერტირებული პირი გამოხატავს თავის აზრს (რაც განსხვავებულია სხვებისგან და ახალია) და არ წარმოადგენს სხვისი ნათქვამის სიტყვასიტყვით გამეორებას (not someone who has used “copy paste” phrases).[48] მაშასადამე, ამ შემთხვევაშიც შესაძლებელია ითქვას, რომ სოციალურ მედიაში რელიგიური კონვერტაციის შემთხვევაში აქტიურობისას, პრობლემის წინაშე დგებიან განსაკუთრებით ის ადამიანები, ვინც თავიანთ (პირად) მოსაზრებებს გამოხატავენ და არ ახდნენ სხვისი ნათქვამის ზედმიწევნით ციტირებას.
ავსტრალიის საგარეო ურთიერთობებისა და ვაჭრობის საკითხთა დეპარტამენტის (Department of Foreign Affairs and Trade – DFAT) მიერ მომზადებულ ანგარიშში სახელწოდებით ,,ირანი, სახელმწიფოს შესახებ ინფორმაცია“, აღნიშნულია, რომ ირანის ხელისუფლება ნაკლებ ყურადღებას უთმობს ქვეყანაში დაბრუნებულ (ყოფილ) თავშესაფრის მაძიებლებს.[49] კერძოდ, საერთაშორისო დამკვირვებლების (International observers) ინფორმაციით ირანის სახელისუფლებო უწყებები როგორც წესი არ ინტერესდებიან იმ აქტივობებით, რაც ხორციელდება ირანის გარეთ, მათ შორის წინამდებარე აქტივობები ასევე მოიცავს ირანის მოქალაქეების მიერ სხვა სახელმწიფოში საერთაშორისო დაცვის მოთხოვნას.[50] აღსანიშნავია, რომ ავსტრალიის საგარეო ურთიერთობებისა და ვაჭრობის საკითხთა დეპარტამენტის ინფორმაციით, ირანის სახელმწიფოს ნაკლები ინტერესი ქვეყნის გარეთ მყოფი პირების (მათ შორის თავშესაფრის მაძიებლის) მიმართ მჟღავნდება ასევე ასეთი პირების მიერ ე.წ კრიტიკული პოსტების სხვადასხვა სოციალურ პლატფორმაზე გამოქვეყნებაში – ვინაიდან ირანში არსებული მკაცრი ,,ცენზურის“ (heavy internet filtering) გამო ბევრი ირანელი წარმოშობის ქვეყანაში (ირანში) მოკლებული იქნება მაგალითისათვის კონვერტირებული ქრისტიანების ან LGBTI საზოგადოების განხორციელებული ქმედებების შესახებ ინფორმაციის მიღებას.[51] აქედან გამომდინარე, ზემოთ დასახელებული ანგარიშის თანახმად, მხოლოდ ე.წ ,,მაღალი ინტერესის მქონე პირები“ (განსაკუთრებით, პოლიტიკური აქტივობის მქონე პირები) დადგებიან წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნების შემთხვევაში საფრთხის წინაშე.[52]
მაშასადამე, წარმოშობის ქვეყნის შესახებ არსებულ ინფორმაციის შეჯერებისას გამოიყოფა რამდენიმე მნიშვნელოვანი კრიტერიუმი, რაც შესაძლებელია გახდეს ობიექტური შიშის წარმოშობის საფუძველი, კერძოდ:
ა) თავშესაფრის მაძიებელი აქტიურად უნდა იყოს დაკავებული რელიგიის პროპაგანდით (პროზელიტიზმი);
ბ) თავშესაფრის მაძიებლის მიერ განხორციელებული მოქმედებები მკაფიოდ აღსაქმელი უნდა იყოს ხელისუფლებისათვის;
გ) თავშესაფრის მაძიებლის მიერ მათ შორის სოციალურ ქსელში აქტიურობის შემთხვევაში, მის მიერ გაკეთებული განცხადებები (ქრისტიანობისა და ისლამის შედარება) უნდა იყოს სხვებისგან გამორჩეული და განსხვავებული;
დ) რელიგიური კონვერტაციის შემთხვევაში, წარმოშობის ქვეყანაში მხოლოდ ისეთი პირები შეიძლება დადგნენ საფრთხის წინაშე, ვინც გარდა რელიგიის შეცვლისა რაიმე სხვა დამატებითი ნიშნით (მაგალითად, პოლიტიკური აქტივობა) გახდნენ სახელმწიფოს მხრიდან ინტერესის ობიექტები.
ე) თავშესაფრის მაძიებლებს რელიგიური კონვერტაციის შემდეგ შეუძლიათ გამოხატონ თავიანთი რელიგიური იდენტობა, აღასრულონ რელიგიური რიტუალები, თუმცა მათ მიერ განხორციელებული მოქმედებები არ უნდა მოიცავდეს რელიგიური პროპაგანდის, პროზელიტიზმის ნიშნებს.
სამმართველო ასევე ყურადღებას ამახვილებს სასამართლო გადაწყვეტილებებზე, რომლებიც დაკავშირებულია რელიგიურ კონვერტაციასთან, სადაც (გადაწყვეტილება) განხილულია კონვერტირებული პირისათვის საფრთხის წარმოშობის შესაძლებლობა ირანში. ამ მხრივ განსაკუთრებით საინტერესოა ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს (შემდგომში – ECtHR) საქმე სახელწოდებით A. v. Switzerland, რომლის თანახმადაც, ECtHR-მა დაადასტურა ეროვნული სახელმწიფოების მიდგომა კონვერტირებული ქრისტიანების მიმართ. კერძოდ, ECtHR–მა განმარტა, რომ ის პირები, ვინც არ ყოფილან სახელმწიფო უწყებების მხრიდან ყურადღების ობიექტი და ვინც თავის რელიგიურ პრაქტიკას ახორციელებს შეუმჩნევლად (discreetly) წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნების შემთხვევაში, არ დადგება (რაიმე ტიპის) საფრთხის წინაშე.
რაც შეეხება საქმეში არსებულ ფაქტობრივ გარემოებებს, აღსანიშნავია, რომ მოსარჩელემ პირობითად “A”, 2013 წლის 13 ნოემბერს შვეიცარიის საიმიგრაციო სამსახურში (Staatssekretariat für Migration – SEM), წარადგინა საერთაშორისო დაცვაზე განცხადება მისი ხელმეორედ განხილვის მოთხოვნით (განმცხადებელი თავდაპირველ საერთაშორისო დაცვაზე განცხადებაში (2009 წელი) აღნიშნავდა, რომ იგი მონაწილეობას იღებდა სხვადასხვა პოლიტიკური სახის დემონსტრაციაში ირანში, მათ შორის, მონაწილეობა ჰქონდა მიღებული 2009 წელს საპრეზიდენტო არჩევნებთან დაკავშირებით გამართულ პოლიტიკურ დემონსტრაციაში. განმცხადებელი ასევე მიუთითებდა, რომ ის დააკავეს ერთ–ერთ ასეთ შეკრებაში მონაწილეობის მიღებისას და დაკავებისას მას ყოველდღე აწამებდნენ. შვეიცარიის საიმიგრაციო სამსახურმა განიხილა “A”-ს საერთაშორისო დაცვაზე განცხადება და განმცხადებელს უარი უთხრა ლტოლვილის სტატუსის მინიჭებაზე.
2013 წელს ხელმეორედ საერთაშორისო დაცვაზე განცხადებით მიმართვისას “A”-მ შვეიცარიის საიმიგრაციო სამსახურს განუმარტა, რომ იგი 2013 წლის 25 აგვისტოს მოინათლა ქრისტიანული წესით და წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნების შემთხვევაში მის სიცოცხლეს საფრთხე ემუქრებოდა რელიგიის შეცვლის (apostasy) გამო. ამასთან დამატებით “A” გასაუბრებისას განსაკუთრებით უსვამდა ხაზს იმ გარემოებას, რომ მისი მამა თანამშრომლობდა ირანში საიდუმლო სამსახურებთან, რაც წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნების შემთხვევაში ზრდიდა განმცხადებლის დაკავების საფრთხეს. თავშესაფრის მაძიებელმა შვეიცარიის საიმიგრაციო სამსახურს ასევე წარუდგინა პროტესტანტული ეკლესიის მიერ გაცემული ნათლობის მოწმობა. 2014 წელს შვეიცარიის საიმიგრაციო სამსახურის წარმომადგენელებმა დეტალურად შეისწავლეს “A”-ს განაცხადი საერთაშორისო დაცვაზე და განმცხადებლის მიერ დასახელებული გარემოების მიუხედავად (დევნის საფრთხე, წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნების შემთხვევაში), შვეიცარიის საიმიგრაციო სამსახურმა დაასკვნა, რომ მართალია “A” ნამდვილად წარმოადგენდა კონვერტირებულ პირს, თუმცა განმცხადებლის მხრიდან რელიგიის შეცვლა, “A”-ს მიმართ არ წარმოშობდა არასათანადო მოპყრობის საფრთხეს (they considered that his conversion to Christianity did not in and of itself expose him to a real risk of ill-treatment). შვეიცარიის საიმიგრაციო სამსახურის გადაწყვეტილებით, წარმოშობის ქვეყანაში დევნის საფრთხის წინაშე შესაძლებელია დადგნენ მხოლოდ ის პირები, ვინც ეწევა რელიგიის პროპაგანდას (პროზელიტიზმი) ან რომლის მიერ განხორციელებული მოქმედებებიც ადვილად აღსაქმელი, შეცნობადია საზოგადოებისათვის. ხოლო განმცხადებლის ინდივიდუალური გარემოებების გათვალისწინებით, შვეიცარიის საიმიგრაციო სამსახურმა დაადგინა, რომ თავშესაფრის მაძიებელს წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნების შემთხვევაში არ ჰქონდა რელიგიის პროპაგანდის სურვილი და არც მსგავსი ქმედებები ჰქონდა აქამდე განხორციელებული. ამასთან, უფლებამოსილმა სახელმწიფო უწყებამ განმარტა, რომ არ არსებობდა რაიმე საფუძველი ვარაუდისთვის, რომ ირანის შესაბამისი უწყებებს ჰქონოდათ ინფორმაცია “A”-ს რელიგიური კონვერტაციის შესახებ. სწორედ ამ საფუძვლით “A”-ს უარი ეთქვა საერთაშორისო დაცვაზე.
შვედეთის საიმიგრაციო სამსახურის მიღებული გადაწყვეტილება განმცხადებელმა გაასაჩივრა შვეიცარიის ფედერალურ ადმინისტრაციული კატეგორიის სასამართლოში (Federal Administrative Court) და განმარტა, რომ მისი რელიგიური კონვერტაცია ირანში თავშესაფრის მაძიებლისათვის მნიშვნელოვანი საფრთხის (მათ შორის დაკავება და არასათანადო მოპყრობა) წარმოშობის საფუძველი გახდებოდა. აგრეთვე, თავშესაფრის მაძიებელი მიუთითებდა, რომ კონვერტირებული ქრისტიანი ირანში უფრო მეტად მნიშვნელოვანი საფრთხის წინაშე დადგებოდა, ვიდრე დაბადებით ქრისტიანი.
სასამართლოს გადაწყვეტილებით (Federal Administrative Court), მოსარჩელეს უარი ეთქვა სარჩელის დაკმაყოფილებაზე და განმცხადებლის სარჩელი აშკარად დაუსაბუთებლად (manifestly ill-founded) ცნო. Federal Administrative Court–ის თანახმად, კონვერტირებული პირი წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნების შემთხვევაში მხოლოდ მაშინ დადგებოდა საფრთხის წინაშე, თუკი განმცხადებლის მიერ შვეიცარიაში განხორციელებული მოქმედებები იყო იმდენად მკაფიოდ აღსაქმელი, რომ იგი შეცნობადი იქნებოდა შვეიცარიის ფარგლებს გარეთ, წარმოშობის ქვეყანაში, მათ შორის თავშესაფრის მაძიებლის მეგობრებისა და ოჯახის წევრებისათვის.[53] ხოლო იმ შემთხვევაში თუკი თავშესაფრის მაძიებლის ოჯახის წევრები ან მეგობრები არიან ,,ფანატიკოსი“ მუსლიმები (“fanatic” Muslims), სწორედ მათი საშუალებით შეიძლებოდა პირის რელიგიური კონვერტაციის შესახებ ინფორმაცია მიწოდებოდა ირანის საიდუმლო სამსახურს. თუმცა, განმცხადებლის საქმეში არსებული ინდივიდუალური გარემოებების გათვალისწინებით, თავშესაფრის მაძიებლის რელიგიური კონვერტაციის უტყუარობის (genuine) მიუხედავად, სასამართლომ ჩათვალა, რომ განმცხადებელს მიმღებ ქვეყანაში (შვეიცარია) თავისი რელიგიური კუთვნილება არ გამოუხატავს იმგვარად, რომ იგი რაიმე ფორმით შეცნობადი გამხდარიყო წარმოშობის ქვეყანისათვის. მაშასადამე, Federal Administrative Court–ის გადაწყვეტილებით, “A”–ს საქმეში არ არსებობდა რაიმე ტიპის საფუძველი ვარაუდისათვის, რომ განმცხადებლის რელიგიური კონვერტაციის შესახებ ინფორმაციის მიღებას შეძლებდნენ ირანის შესაბამისი სახელმწიფო უწყების წარმომადგენლები (there were no indications that the Iranian authorities had even become aware of his conversion).
თავშესაფრის მაძიებელმა 2016 წელს კვლავ მიმართა შვეიცარიის საიმიგრაციო სამსახურს და ამჯერად განაცხადა, რომ შვეიცარიის უცხოელთა შესახებ კანონის 83–ე მუხლის საფუძველზე[54] (დროებითი დაშვება სახელმწიფოს ტერიტორიაზე – temporary admission) არ გაეძევებინათ განმცხადებელი შვეიცარიიდან, ვინაიდან თავშესაფრის მაძიებლის მტკიცებით, ირანის ხელისუფლებას ჰქონდა განმცხადებლის რელიგიური კონვერტაციის შესახებ ინფორმაცია. თუმცა წინამდებარე განაცხადის შესწავლის შემდეგ შვეიცარიის საიმიგრაციო სამსახურმა მოცემულ საქმესთან დაკავშირებით კიდევ ერთხელ აღნიშნა, რომ განმცხადებელი შვეიცარიაში არ ყოფილა ქრისტიანული თემის ლიდერი, იგი წარმოადგენდა ჩვეულებრივ წევრს (he was only an ordinary member) და შესაბამისად ირანის ხელისუფლებისათვის “A” ინტერესის ობიექტს არ წარმოადგენდა. შესაბამისად, განმცხადებელს ასევე უარი ეთქვა სახელმწიფოს ტერიტორიაზე დროებით ყოფნაზე და გაძევების შესახებ გადაწყვეტილების აღსრულების შეჩერებაზე.
განმცხადებელმა (“A”) შემდგომ უკვე მიმართა ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოს და ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის შესახებ კონვენციის მე–2 (სიცოცხლის უფლება) და მე–3 (წამების აკრძალვა) მუხლების საფუძველზე განაცხადა, რომ მისი წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნება, რელიგიური კონვერტაციის გამო გამოიწვევდა ზემოთ დასახელებული მუხლების დარღვევას.
ECtHR–მა წინამდებარე საქმესთან დაკავშირებით, განმარტა, რომ სასამართლოს დადგენილი პრაქტიკით, განმცხადებელი დადგება თუ არა წარმოშობის ქვეყნაში დევნის საფრთხის წინაშე უნდა იქნას შეფასებული განცხადების განხილვისას არსებული გარემოებების (მიმდინარე) და არა მომავალში სავარაუდოდ წარმოშობილი გარემობების საფუძველზე (the question of whether he would face a real risk of persecution upon his return to Iran must be examined in the light of the present-day situation). სასამართლომ განმცხადებლის ინდივიდუალური გარემოებების გათვალისწინებით, შეაფასა ის, თუ რამდენად შეიძლებოდა შვეიცარიაში რელიგიური კონვერტაციის ფაქტი, “A”-ს წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნების შემთხვევაში გამხდარიყო კონვენციის მე–2 და მე–3 მუხლის დარღვევის საფუძველი. სასამართლომ აღნიშნული საქმის განხილვისას განაცხადა, რომ ეს უკანასკნელი (A v. Switzerland) განსხვავდებოდა საქმისგან სახელწოდებით, F.G v. Sweden წინააღმდეგ, რომლის თანახმადაც (F.G v. Sweden), შვედეთის პასუხისმგებელმა უწყებამ არ განიხილა განმცხადებლის რელიგიური კონვერტაციის ფაქტი, რის გამოც სასამართლომ დაადგინა, რომ განმცხადებლის წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნების შემთხვევაში, ეს უკანასკნელი შესაძლოა გამხდარიყო კონვენციის მე–2 და მე–3 მუხლების დარღვევის მსხვერპლი. მოცემულ შემთხვევაში კი (A v. Switzerland), შვეიცარიის უფლებამოსილმა უწყებამ განმცხადებლის მიმღებ ქვეყანაში რელიგიური კონვერტაცია (sur place conversion) დეტალურად შეისწავლა.
ამასთან, აღსანიშნავია ის გარემოება, რომ სასამართლოს შეფასებით, შვეიცარიის საიმიგრაციო სამსახურმა სანდოდ მიიჩნია განმცხადებლის რელიგიური კონვერტაცია, ხოლო გადაწყვეტილება იმის შესახებ, რომ განმცხადებელი არ აკმაყოფილებდა ლტოლვილის სტატუსის მინიჭების საფუძველს, შვეიცარიის საიმიგრაციო სამსახურის შეფასებით ეყრდნობოდა იმ ფაქტს, რომ “A”-ს მიერ განხორციელებული მოქმედები არ იყო ადვილად (მკაფიოდ) აღქმადი საზოგადოებისათვის და ეს უკანასკნელი წარმოადგენდა ჩვეულებრივ კონვერტირებულ პირს (და არა რელიგიურ ლიდერს, შეკრებების ორგანიზატორს).
აღნიშნული ფაქტების გათვალისწინებით, ECtHR–მა დაადგინა, რომ “A”–ს წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნება არ დაარღვევდა კონვენციის მე–2 და მე–3 მუხლებს.[55]
მნიშვნელოვანი სასამართლო გადაწყვეტილებაა ასევე PS and the Secretary Of State for the Home Department, რომელიც ეხება კონვერტირებული ქრისტიანების საერთაშორისო დაცვას. კერძოდ, აღნიშნული გადაწყვეტილების თანახმად, ჩვეულებრივი კონვერტირებული ქრისტიანები (‘ordinary’ Christians) არ იქცევენ ირანში სახელმწიფო უწყების წარმომადგენელთა ყურადღებას.
აღნიშნულ გადაწყვეტილებაში მითითებულია, რომ ,,ჩვეულებრივი კონვერტირებული ქრისტიანების“ (ordinary’ Christian converts) წარმოშობის ქვეყანაში დაბრუნების შემთხვევაში არსებული რისკი უნდა შეფასდეს ინდივიდუალურად, საქმეში არსებული ფაქტობრივი გარემობების გათვალისწინებით(must be assessed on a case by case basis). სასამართლო გადაწყვეტილებაში მითითებულია, რომ არსებობს ,,შევიწროების“ (harassment) ზოგადი საფრთხე, თუმცა წინამდებარე საფრთხე არ არის სერიოზული სახის. ამასთან, გადაწყვეტილებაში ხაზგასმითაა აღნიშნული, რომ რელიგიური კონვერტაციის მნიშვნელოვანი საფრთხის წარმოშობის შესაძლებლობა დაკავშირებულია არამხოლოდ უბრალოდ კონვერტაციის ანუ რელიგიის შეცვლის ფაქტთან, არამედ სხვა თანმდევ მნიშვნელოვან გარემოებასთან, მაგალითად, კონვერტირებული პირის ეთნოსი, პოლიტიკური აქტივობა და გენდერული იდენტობა. ,,ჩვეულებრივ კონვერტირებულ პირს“ როგორც წესი ირანში შესაძლებლობა აქვს დაკავდეს ქრისტიანული რელიგიის თაყვანისცემით მნიშვნელოვანი პრობლემების წარმოშობის გარეშეც.
წინამდებარე საქმეში (PS and the Secretary Of State for the Home Department), დიდი ბრიტანეთის იმიგრაციისა და თავშესაფრის საკითხთა პალატის უმაღლესმა ტრიბუნლმა (Upper Tribunal – Immigration and Asylum Chamber) განმარტა, რომ ,,ჩვეულებრივი კონვერტირებული პირს შესაძლებლობა აქვს დაბრუნდეს წარმოშობის ქვეყანაში და არ ჰქონდეს დევნის საფრთხის შიში, ამასთან კონვერტირებულ პირს ასევე შესაძლებლობა აქვს ილოცოს და აღასრულოს ქრისტიანული რელიგიისათვის თანმდევი რიტუალები ამ უფლებაში (რელიგიის თავისუფლება) უხეში ჩარევის გარეშე.[56]
[1],,საერთაშორისო რელიგიური თავისუფლება, 2018 წლის ანგარიში“, (International Religious Freedom Report for 2017)ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტის, დემოკრატიის, ადამიანის უფლებებისა და შრომის საკითხების ბიურო, (United States Department of State • Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor) 2018, გვ.4,ანგარიში სრულად ხელმისაწვდომია შემდეგ ბმულზე:
(ბოლოს ნანახია: 12.04.2020)
[2]იქვე.
[3]იქვე.
[4],,ირანი: კონვერტირებული ქრისტიანები და ,,საოჯახო ტიპის ეკლესიები“ – მასშტაბი და რელიგიური პრაქტიკის განხორციელების გზები“, (Iran: Christian converts and house churches (1) – prevalence and conditions for religious practice),ნორვეგიის წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის მოპოვების ცენტრის (Landinfo), 2017, 7, სრულად ანგარიშის ნახვა შესაძლებელია შემდეგ ელექტრონულ მისამართზე:
(უკანასკნელი წვდომის თარიღი: 13.04.2020)
[5]იქვე.
[6]იქვე, გვ.1
[7]იქვე.
[8]იქვე.
[9],,კონვერტირებული ქრისტიანები ირანში“ (Converted Christians in Iran), ფინეთის იმიგრაციის სამსახური, 2015,6 სრულად კვლევის ნახვა შესაძლებელია შემდეგ ელექტრონულ მისამართზე: https://bit.ly/2K5j7pH (უკანასკნელი წვდომის თარიღი: 13.04.2020)
[10],,ირანი: კონვერტირებული ქრისტიანები და ,,საოჯახო ტიპის ეკლესიები“ – მასშტაბი და რელიგიური პრაქტიკის განხორციელების გზები“, (Iran: Christian converts and house churches (1) – prevalence and conditions for religious practice), ნორვეგიის წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის მოპოვების ცენტრის (Landinfo), 2017, 20, სრულად ანგარიშის ნახვა შესაძლებელია შემდეგ ელექტრონულ მისამართზე:
(უკანასკნელი წვდომის თარიღი: 13.04.2020)
[11]იქვე.
[12]იქვე, გვ.7
[13]იქვე.
[14]იქვე.
[15],,ირანი: ქრისტიანები და კონვერტირებული ქრისტიანები“ (CountryPolicy and InformationNoteIran: Christians and Christianconverts), დიდი ბრიტანეთის შინაგან საქმეთა სამინსიტრო, 2020, 7, სრულად კვლევის ნახვა შესაძლებელია შემდეგ ელექტრონულ მისამართზე: https://bit.ly/2vJRYVN (უკანასკნელი წვდომის თარიღი: 13.04.2020)
[16]იქვე.
[17]იქვე.
[18]იქვე.
[19]იქვე, გვ.8
[20]იქვე.
[21]იქვე.
[22],,ირანი: კონვერტირებული ქრისტიანები და ,,საოჯახო ტიპის ეკლესიები“ – მასშტაბი და რელიგიური პრაქტიკის განხორციელების გზები“, (Iran: Christian converts and house churches (1) – prevalence and conditions for religious practice), ნორვეგიის წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის მოპოვების ცენტრის (Landinfo), 2017, 26, სრულად ანგარიშის ნახვა შესაძლებელია შემდეგ ელექტრონულ მისამართზე:
(უკანასკნელი წვდომის თარიღი: 13.04.2020)
[23]იქვე.
[24]იქვე.
[25]იქვე.
[26]იქვე.
[27]იქვე.
[28]იქვე.
[29],,კონვერტირებული ქრისტიანები ირანში“ (Converted Christians in Iran), ფინეთის იმიგრაციის სამსახური, 2015, 7, სრულად კვლევის ნახვა შესაძლებელია შემდეგ ელექტრონულ მისამართზე: https://bit.ly/2K5j7pH (უკანასკნელი წვდომის თარიღი: 13.04.2020)
[30]იქვე.
[31]იქვე.
[32],,ირანი: ქრისტიანები და კონვერტირებული ქრისტიანები“ (CountryPolicy and InformationNoteIran: Christians and Christianconverts), დიდი ბრიტანეთის შინაგან საქმეთა სამინსიტრო, 2020, 30, სრულად კვლევის ნახვა შესაძლებელია შემდეგ ელექტრონულ მისამართზე: https://bit.ly/2vJRYVN (უკანასკნელი წვდომის თარიღი: 13.04.2020)
[33]Middle East Concern – დაარსდა 1991 წელს, რათა დეტალურად აღეწერა ქრისტიანი ლიდერების მდგომარეობა შუა აღმოსავლეთისა და ჩრდილოეთ აფრიკის რეგიონში. აღნიშნული ორგანიზაცია სხვა ქვეყნებთან ერთად ასევე ფარავს ირანის ტერიტორიასაც. ორგანიზაციის შესახებ ინფორმაცია ხელმისაწვდომია შემდეგ ელექტრონულ მისამართზე: https://www.meconcern.org/(უკანასკნელი წვდომის თარიღი: 15.04.2020)
[34],,ირანი: ქრისტიანები და კონვერტირებული ქრისტიანები“ (CountryPolicy and InformationNoteIran: Christians and Christianconverts), დიდი ბრიტანეთის შინაგან საქმეთა სამინსიტრო, 2020, 30, სრულად კვლევის ნახვა შესაძლებელია შემდეგ ელექტრონულ მისამართზე: https://bit.ly/2vJRYVN (უკანასკნელი წვდომის თარიღი: 13.04.2020)
[35]იქვე.
[36],,ირანი: საოჯახო ტიპის (არაოფიციალური) ეკლესიები და რელიგიური კონვერტაცია“ (IRAN, House Churches and Converts), დანიის იმიგრაციის სამსახურისა (Danish Immigration Service) და დანიის ლტოლვილთა საბჭოს (Danish Refugee Council) მიერ ერთობლივად მომზადებულ ანგარიში, 2018, 9, სრულად ანგარიშის ნახვა შესაძლებელია შემდეგ ელექტრონულ მისამართზე:
(უკანასკნელი წვდომის თარიღი: 16.04.2020)
[37]იქვე.
[38]იქვე.
[39],,კონვერტირებულიქრისტიანებიირანში“ (Update on the Situation for Christian Converts in Iran), დანიის იმიგრაციის სამსახური (Danish Immigration Service), 2014, 15, სრულად ანგარიშის ნახვა შესაძლებელია შემდეგ ელექტრონულ მისამართზე:
(უკანასკნელი წვდომის თარიღი: 16.04.2020)
[40],,ირანი: ქრისტიანები და კონვერტირებული ქრისტიანები“ (CountryPolicy and InformationNoteIran: Christians and Christianconverts), დიდი ბრიტანეთის შინაგან საქმეთა სამინსიტრო, 2020, 31, სრულად კვლევის ნახვა შესაძლებელია შემდეგ ელექტრონულ მისამართზე: https://bit.ly/2vJRYVN (უკანასკნელი წვდომის თარიღი: 13.04.2020)
[41],,ირანი, სახელმწიფოს შესახებ ინფორმაცია“ (DFAT COUNTRY INFORMATION REPORT, IRAN), ავსტრალიის საგარეო ურთიერთობებისა და ვაჭრობის საკითხთა დეპარტამენტის (Department of Foreign Affairs and Trade – DFAT), 2018, 10, სრულად ანგარიშის ნახვა შესაძლებელია შემდეგ ელექტრონულ მისამართზე:
(უკანასკნელი წვდომის თარიღი: 19.04.2020)
[42]იქვე.
[43]იქვე.
[44]იქვე.
[45],,კონვერტირებული ქრისტიანები ირანში“ (Converted Christians in Iran), ფინეთის იმიგრაციის სამსახური, 2015, 12, სრულად კვლევის ნახვა შესაძლებელია შემდეგ ელექტრონულ მისამართზე:https://bit.ly/2K5j7pH (უკანასკნელი წვდომის თარიღი: 13.04.2020)
[46],,ირანი: საოჯახო ტიპის (არაოფიციალური) ეკლესიები და რელიგიური კონვერტაცია“ (IRAN, House Churches and Converts), დანიის იმიგრაციის სამსახურისა (Danish Immigration Service) და დანიის ლტოლვილთა საბჭოს (Danish Refugee Council) მიერ ერთობლივად მომზადებულ ანგარიში, 2018, 9, სრულად ანგარიშის ნახვა შესაძლებელია შემდეგ ელექტრონულ მისამართზე:
(უკანასკნელი წვდომის თარიღი: 16.04.2020)
[47]იქვე.
[48]იქვე.
[49],,ირანი, სახელმწიფოს შესახებ ინფორმაცია“ (DFAT COUNTRY INFORMATION REPORT, IRAN), ავსტრალიის საგარეო ურთიერთობებისა და ვაჭრობის საკითხთა დეპარტამენტის (Department of Foreign Affairs and Trade – DFAT), 2018, 10, სრულად ანგარიშის ნახვა შესაძლებელია შემდეგ ელექტრონულ მისამართზე:
(უკანასკნელი წვდომის თარიღი: 19.04.2020)
[50]იქვე.
[51]იქვე.
[52]იქვე.
[53]It considered that a person could only face a real risk of ill-treatment upon return to Iran if that person’s Christian faith had been manifested in Switzerland in such a way as to make it visible to the outside and if it could be assumed that his or her family and acquaintances in Iran would learn about that active manifestation of faith, even if it was short of proselytising.
[54]შვეიცარიის უცხოელთა შესახებ კანონის 83–ე მუხლის (დროებითი დაშვების შესახებ გადაწყვეტილება) 1–ლი პუნქტი ,,იმ შემთხვევაში, თუკი ქვეყნიდან გაძევება შეუძლებელია ან არა არის ნებადართული ან არარაციონალურია, შვეიცარიის საიმიგრაციო სამსახურმა უნდა გამოსცეს დროებით ტერიტორიაზე ყოფნის შესახებ გადაწყვეტილება“. სრულად კანონის ნახვა შესაძლებელია შემდეგ ელექტრონულ მისამართზე:
(უკანასკნელი წვდომის თარიღი: 18.04.2020)
[55]A v. Switzerland, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლო, 2017, სრულად სასამარტლო გადაწვეტილების ნახვა შესაძლებელია შემდეგ ელექტრონულ მისაამართზე:
(უკანასკნელი წვდომის თარიღი: 18.04.2020)
[56]PS and the Secretary Of State for the Home Department, დიდი ბრიტანეთის იმიგრაციისა და თავშესაფრის პალატის უმაღლესმა ტრიბუნლმა (Upper Tribunal – Immigration and Asylum Chamber), სრულად გადაწყვეტილების ნახვა შესაძლებელია შემდეგ ელექტრონულ მისამართზე: https://www.bailii.org/uk/cases/UKUT/IAC/2020/46.html 9უკანაკსნელი წვდომის თარიღი: 19.04.2020)
