აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი სომალიში ადამიანის უფლებათა კუთხით არსებული მდგომარეობის შესახებ 2021 წლის მარტში გამოქვეყნებულ ყოველწლიურ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2020 წელი) წერდა, რომ სომალი არის ფედერალური მოწყობის რესპუბლიკა, რომელსაც 2017 წელს არჩეული პრეზიდენტი მოჰამედ აბდულლაჰი მოჰამედ „ფარმააჯო“ ხელმძღვანელობს.

სომალის კონსტიტუციის მიხედვით, ქვეყნაში უსაფრთხოებასა და საზოგადოებრივ წესრიგზე პასუხისმგებელი ორგანოა სომალის ეროვნული არმია, რომლის ყველაზე დიდი გამოწვევა, ამ ეტაპზე, ტერორისტული დაჯგუფება „ალ-შაბააბის“ წინააღმდეგ ბრძოლაა. აღნიშნული სამხედრო ოპერაციები, ქვეყნის უმრავლეს რეგიონში აქტიურად მიმდინარეობს. ანგარიშის მიხედვით, სომალის სამოქალაქო ინსტიტუტები, ზოგჯერ, ვერ ინარჩუნებდნენ ეფექტურ კონტროლს უსაფრთხოების ძალებზე.[1]

ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისი 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში სომალიში უსაფრთხოების კუთხით არსებული სიტუაციის შესახებ წერს, რომ ქვეყანა უჩვეულოდ მაღალი პოლიტიკური მღელვარების პერიოდშია. ამის გამომწვევი მიზეზი კი გადადებული საპარლამენტო არჩევნები და საარჩევნო პროცედურებთან დაკავშირებული უთანხმოებაა. იმის მიუხედავად, რომ არჩევნები შეიძლება გახდეს კონფლიქტის გამომწვევი მიზეზი,  ქვეყანაში  დომინანტურ პრობლემად მაინც საფრთხის ენდემური [ადგილობრივი] ფორმები რჩება.

საფრთხის წყაროები

• ალ-შაბააბი, შეიარაღებული ისლამისტურ-ექსტრემისტული ორგანიზაცია კვლავ საფრთხეს უქმნის ადგილობრივ მოსახლეობას. საგარეო საქმეთა საბჭოს განცხადებით, დაჯგუფება რჩება უსაფრთხოების პრინციპულ პრობლემად, რომელიც აგრძელებს ლეტალურ თავდასხმებს, როგორც დასავლური ძალების ასევე, სამოქალაქო პირთა მიმართ. აღნიშნული დაჯგუფების ზოგად მიზნად რჩება სომალიში ისლამური სახელმწიფოს შექმნა და დასავლეთის მიერ მხარდაჭერილი მთავრობისთვის წინააღმდეგობის გაწევა. ანგარიშის მიხედვით, გარდა იმისა, რომ დაჯგუფება აკონტროლებს ტერიტორიის დიდ ნაწილს ქვეყნის ცენტრალურ და სამხრეთ ნაწილებში, მისი გავლენა საზოგადოებაზე ბევრად ფართოა.
• ქვეყანაში საფრთხის კიდევ ერთ წყაროს სომალილენდსა და პუნტლენდს შორის დაპირისპირება წარმოადგენს. აღნიშნული კონფლიქტი უკავშირდება სოლისა და სანაგის რეგიონებზე კონტროლის აღებას.
• ისლამური სახელმწიფო რჩება საფრთხის წყაროდ სომალელებისთვის. 2020 წლის თებერვალი-მარტის პერიოდში დაფიქსირდა ისლამური სახელმწიფოს შეიარაღებული ძალებისკენ მიმართული ინციდენტები ქანდალას რაიონში, ხოლო 2021 წლის მაისი – აგვისტოს პერიოდში ბოსასოსა და მოგადიშოში.[2]
• კრიმინალი საფრთხის კიდევ ერთი სერიოზული წყაროა. გლობალური ორგანიზებული დანაშაულის ინდექსის მიხედვით, სომალი კონტინენტზე მეთვრამეტე ადგილს იკავებს კრიმინალური მაჩვენებლით, ხოლო 54 აფრიკულ სახელმწიფოს შორის 53 ადგილზეა „სახელმწიფო მდგრადობის“ მაჩვენებლით. სახელმწიფო მდგრადობა მოიცავს ისეთ კომპონენტებს, როგორიცაა პოლიტიკური ლიდერობა და მმართველობა; მთავრობის გამჭვირვალობა და ანგარიშვალდებულება; ფულის გათეთრების მიმართ არსებული წინააღმდეგობა; ტერიტორიული მთლიანობა და ა.შ.[3]

მოქმედი პირები

ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისის  2021 წელს გამოქვეყნებული ანგარიშის მიხედვით, სომალიში მოქმედებს მრავალი სახელმწიფო და არასახელმწიფო შეიარაღებული ჯგუფი:

• სომალის ეროვნული არმია; ეროვნული დაზვერვისა და უსაფრთხოების სააგენტო [NISA]
• აფრიკის კავშირის მისია სომალში[AMISOM]
• ალ-შაბააბი
• ისლამური სახელმწიფო სომალიში
• შეიარაღებული ფორმირებები
• ეთიოპიის ეროვნული თავდაცვის ძალები და კენიის თავდაცვის ძალები

უსაფრთხოების ბოლოდროინდელი ინციდენტები და ტენდენციები

გაერთიანებული ერების უშიშროების საბჭოს არაერთი ანგარიში 2019 წლის 5 ნოემბრიდან 2021 წლის 7 მაისის პერიოდში  სომალიში არსებულ სიტუაციას აფასებს, როგორც არასტაბილურს.

ორგანიზაცია ACLED-ის მიერ მოპოვებული მონაცემების მიხედვით,  2020 წლის იანვრიდან 2021 წლის 30 ივნისის პერიოდში სომალიში ჯამში 3663 ძალადობრივი შემთხვევა დაფიქსირდა. ამ შემთხვევებიდან  2 212  დაკვალიფიცირებული იყო, როგორც ბრძოლა, 812 – აფეთქება, ხოლო 639, როგორც სამოქალაქო პირთა მიმართ არსებული ძალადობის შემთხვევა. ჯამში აღნიშულმა ინციდენტებმა 4820 ადამიანის სიცოცხლე იმსხვერპლა.

*ორგანიზაცია ACLED-ის მონაცემებზე დაყრდნობით სომალიში 2020 წლის იანვარი 2021 წლის ივნისის პერიოდში მომხდარი უსაფრთხოების ინციდენტები (ბრძოლები, აფეთქებები/ შორეული ძალადობა, არეულობა და სამოქალაქო პირთა წინააღმდეგ მიმართული ძალადობები) რეგიონების მიხედვით.

მოგადიშო – უსაფრთხოების ინციდენტები, სამოქალაქო პირთა მიმართ არსებული ძალადობა და სამოქალაქო მსხვერპლი

ACLED-ის მონაცემების მიხედვით 2020 წელს და 2021 წლის პირველ ნახევარში ქალაქი მოგადიშო მეორე ადგილზე იყო უსაფრთხოების ინციდენტთა რაოდენობით ქვეყანაში. 2021 წლის პირველ ნახევარში რეგიონში 252 უსაფრთხოების ინციდენტი დაფიქსირდა, რომლის შედეგად 272 ადამიანი დაიღუპა.

2020-2021 წლებში დაფიქსირებული ინციდენტებიდან 380 დაკვალიფიცირდა, როგორც ბრძოლა; 193 – აფეთქება ან შორეული ძალადობა, ხოლო 168, როგორც სამოქალაქო პირთა მიმართ არსებული ძალადობა. 2020 წელს მოგადიშოში ასევე დაფიქსირდა სექსუალური ძალადობის 100 შემთხვევა.

*ბენადირი – უსაფრთხოების ინციდენტები რაიონების მიხედვით [2020 იანვარი – 2021 ივნისი]

სხვადასხვა წყარო მოგადიშოში არსებულ სიტუაციას აღწერს, როგორც დაძაბულს, არაპროგნოზირებადსა და სახიფათოს. გარდა ამისა მოგადიშოს მოიხსენიებენ, როგორც ყველა დაუცველ ტერიტორიას სომალიში.

აღნიშნული არასტაბილური სიტუაცია აფერხებს ხალხის გადაადგილებას ქალაქში. კერძოდ ისეთ ადგილებში გადაადგილება, როგორიც არის ბაზრები ითვლება მნიშვნელოვან რისკად. აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ ისლამისტებმა მიზანში ამოიღეს ავიაცია, რომელიც მოგადიშოს ადენ ადეს საერთაშორისო აეროპორტიდან ოპერირებს.[4]

ფინეთის საიმიგრაციო სამსახურის 2020 წლის მარტში გამოქვეყნებული ანგარიში მოგადიშოში უსაფრთხოების კუთხით არსებული სიტუაციის შესახებ ადასტურებს, რომ სიტუაცია ქალაქში არასტაბილურია.

გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატის თანახმად მოგადიშო უსაფრთხოების გარემოებების გათვალისწინებით სამ ზონად იყოფა. პირველ ზონას, რომელიც მოიცავს აეროპორტსა და მის სიახლოვეს არსებულ ტერიტორიას, იცავენ „სომალიში აფრიკის კავშირის მისის ძალები“ (African Union Mission in Somalia (AMISOM)). აღნიშნული ზონა დაცვის მიუხედავად, მაინც დაუცველია ალ-შაბააბის თავდასხმებისგან.

ანგარიშის მიხედვით ალ-შაბააბი საკმაოდ აქტიურია ქალაქის მეორე და მესამე ზონებში, სადაც ტერორიზმთან დაკავშირებული უსაფრთხოების ინციდენტი რეგულარულად ფიქსირდება. გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატი უთითებს, რომ ალ-შაბააბს შეუძლია მოგადიშოს ყველა ნაწილში შეღწევა, თუმცა პირველ ზონაში არსებული მჭიდრო უსაფრთხოების ზომები ამას შედარებით ართულებს.

ანგარიშში აღნიშნულია ისიც, რომ მოგადიშოში მეტ-ნაკლებად ყველაზე უსაფრთხო ნაწილად ითვლება დეინილის (Dayniile) რაიონი, სადაც ჰაუიე/მურუსადეს (Hawiye/Murusade) თემებს მყარი პოზიცია უჭირავთ და შესაბამისად შეუძლიათ წესრიგისა და უსაფრთხოების შენარჩუნება.[5]

ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისის მიერ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში სომალიში არსებული სოციალურ-ეკონომიკური სიტუაციის შესახებ წერია, რომ შეიარაღებული კონფლიქტი ჯერ კიდევ გრძელდება სომალის მთავრობასა და „ალ-შაბააბას“ შორის.

გაეროს ჰუმანიტარულ საკითხთა კოორდინაციის ოფისის თანახმად 2020 წლის  პირველ ნახევარში გაეროს შტაბბინას მოგადიშოში ექვსჯერ მოხვდა ნაღმტყორცნი ბომბა, ხოლო 4 თვითმფრინავი, რომლის ბორტზეც იმყოფებოდნენ ჰუმანიტარული მუშაკები ჰუმანიტარულ დახმარებასთან ერთად, ან ხმელეთიდან გახსნილ ცეცხლს ემსხვერპლა  ან ჩამოაგდეს.

ანგარიშის მიხედვით მოგადიშოში იძულებით გადაადგილებულ პირთა  ყველაზე დიდი რაოდენობაა, კერძოდ 497.000 ადამიანი. გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატის მიერ 2021 წლის აპრილში გამოქვეყნებული სტატისტიკის მიხედვით ბენადირის რეგიონში 198.000 იძულებით გადაადგილებული პირი ჩავიდა.[6]

[1] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი – ანგარიში ადამიანის უფლებათა კუთხით არსებული მდგომარეობის შესახებ – სომალი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 30 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

 [ნანახია 2022 წლის 5 დეკემბერს]

[2] ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისი – ანგარიში უსაფრთხოების კუთხით არსებული სიტუაციის შესახებ – სომალი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის სექტემბერში:

[ნანახია 2022 წლის 5 დეკემბერს]

[3] გლობალური ორგანიზებული დანაშაულის ინდექსი – 2021 წელი; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://ocindex.net/country/somalia [ნანახია 2022 წლის 5 დეკემბერს]

[4] ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისი – ანგარიში უსაფრთხოების კუთხით არსებული სიტუაციის შესახებ – სომალი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის სექტემბერში:

[ნანახია 2022 წლის 5 დეკემბერს]

[5] ფინეთის საიმიგრაციო სამსახური: სომალი – ფაქტების დამდგენი მისიის ანგარიში ; გამოქვეყნებულია 2020 წლის 7 აგვისტოს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 5 დეკემბერს]

[6] ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისი – ანგარიში სოციალურ-ეკონომიკური სიტუაციის შესახებ – სომალი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის სექტემბერში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 5 დეკემბერს]

ავღანეთში არსებული ვითარება – ავღანეთის ჩრდილოეთით, ბალხის პროვინციაში „თალიბანის“ მებრძოლების თავდასხმას 15 სამხედრო ემსხვერპლა. მთებში განლაგებულ იზოლირებულ საგუშაგოზე იერიში „თალიბანის“ ათობით მებრძოლმა მიიტანა. დაჯგუფებამ მომხდარზე პასუხისმგებლობა საჯაროდ აიღო.[1]

„თალიბანმა“ ავღანური ორგანიზაციის „სახალხო მოძრაობა მშვიდობისთვის“ 27 წევრი გაიტაცა. მოძრაობის აქტივისტები მთელი ქვეყნის მასშტაბით მარშებს აწყობენ და ავღანეთში მძვინვარე კონფლიქტის ყველა მხარეს მოლაპარაკებებისა და მშვიდობისკენ მოუწოდებენ. აქტივისტები  ქვეყნის დასავლეთით, ფარაჰის პროვინციაში გაიტაცეს. მოძრაობის ლიდერების თქმით, მათ აქტივისტებს უკვე მეოთხედ იტაცებენ. „თალიბანს“ მომხდართან დაკავშირებით საჯარო კომენტარი არ გაუკეთებია.[2]

საუდის არაბეთში ნაადრევი ქორწინება აიკრძალა – ახალი კანონმდებლობით, ქორწინებისთვის მინიმალურ ასაკად 18 წელი განისაზღვრა. მათ, ვისაც 18 წლამდე ასაკში მოუნდება დაქორწინება, სპეციალური ნებართვის აღება დასჭირდება, რომელიც სასამართლომ უნდა გასცეს.[3]

სომალიში აფეთქებას ათობით ადამიანი ემსხვერპლა – შემთხვევა დედაქალაქ მოგადიშუში მოხდა. დანაღმული ავტომობილი საკონტროლო-გამშვებ პუნქტზე 28 დეკემბერს აფეთქდა. დაღუპულთა რიცხვმა 75-ს გადააჭარბა, დაშავებულია 90-მდე ადამიანი. აფეთქებაზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია.[4]

უკრაინის კრიზისი – უკრაინის მთავრობამ და პრო-რუსმა სეპარატისტებმა პატიმრების გაცვლა დაიწყეს. საუბარია ყველა პატიმარზე. პატიმრების გაცვლის შესახებ შეთანხმებას რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა და უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ დეკემბერში მიაღწიეს. გავრცელებული ინფორმაციით, უკრაინულ მხარეს 55 კაცს გადასცემენ, თუმცა უკრაინის ობმუდსმენმა, ლიუდმილა დენისოვამ უკრაინელ ჟურნალისტებს განუცხადა, რომ კიევი პატიმართა გაცვლის პროცესში 80 კაცის გადაცემას ელის. თავის მხრივ, კიევი მზად არის, სხვადასხვა მძიმე დანაშაულისათვის მსჯავრდებული და ბრალდებული 87 პირი გაათავისუფლოს. ამასთან, აღმოსავლეთ უკრაინაში კონფლიქტებზე მომუშავე საერთაშორისო ჯგუფი რუსეთსა და უკრაინას შორის პატიმრების გაცვლის პირობაზე შეთანხმდა. ამის შესახებ ჯგუფში რუსეთის წარმომადგენელმა ბორის გრიზლოვმა 23 დეკემბერს განაცხადა. რუსეთმა და უკრაინამ პატიმრები 7 სექტემბერს გაცვალეს. ამ ფაქტს პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ დონბასის რეგიონში „საშინელი ომის“ დასრულებისკენ გადადგმული ნაბიჯი უწოდა.[5]

იემენის კრიზისი – სამხედრო აღლუმზე ირანის მიერ მხარდაჭერილი ჰუსიტების მიერ განხორციელებულ საჰაერო იერიშს ათამდე ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არცერთ დაჯგუფებას არ აუღია და საჯარო კომენტარი არც ჰუსიტების წარმომადგენლებს გაუკეთებიათ.[6]

ერაყში აშშ-ის საელჩოს თავს დაესხნენ – ბაღდადში, აშშ-ის მიერ ერაყში საბრძოლო დაჯგუფება „ქატაიბ ჰეზბოლას“ ობიექტებზე მიტანილი იერიშის გამო დაწყებული საპროტესტო აქციის მონაწილეები, აშშ-ის საელჩოში შეიჭრნენ. დემონსტრანტებმა ერთერთ საგუშაგო კოშკს ცეცხლი წაუკიდეს, ამერიკელმა ჯარისკაცებმა კი ხალხის დასაშლელად ცრემლმდენი გაზი გამოიყენეს. მანამდე აშშ-ის ქმედებები ერაყის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ დაგმო, ირანმა კი, რომელიც „ქატაიბ ჰეზბოლას“ უჭერს მხარს, თავდასხმას „ტერორიზმის ნათელი მაგალითი“ უწოდა. აშშ-ის საჰაერო ძალებმა სირიასა და ერაყში დაჯგუფება ქატაიბ ჰეზბოლას“ ობიექტებზე იერიში 29 დეკემბერს მიიტანეს. „ქატაიბ ჰეზბოლა“ შიიტი მუსლიმების საბრძოლო დაჯგუფებაა, რომელსაც ირანი უჭერს მხარს. ის 2007 წელს შეიქმნა.[7]

ვაშინგტონი არ აპირებს საელჩოს ევაკუაცია მოხდინოს, პირიქით, შტატები რეგიონში დამატებითი სამხედრო ძალის გაგზავნას გეგმავს. აშშ-ის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა საელჩოზე თავდასხმაში ირანი დაადანაშაულა. „ირანმა ამერიკელი კონტრაქტორი მოკლა, ბევრი დაჭრა. ჩვენ მტკიცედ ვუპასუხეთ და ყოველთვის ასე მოვიქცევით. ახლა კი ირანმა ერაყში აშშ-ის საელჩოზე თავდასხმის ორგანიზება განახორციელა. ისინი სრულად აგებენ პასუხს“, – დაწერა ტრამპმა.[8]

[1] Reuters; Taliban kill 15 in attack on Afghan security checkpoint: local officials; 24 December, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-attack/taliban-kill-15-in-attack-on-afghan-security-checkpoint-local-officials-idUSKBN1YS0K2

[2] BBC; Afghan People’s Peace Movement marchers kidnapped by Taliban; 25 December, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-asia-50911882

[3] Saudi Gazette; Ministry of Justice bans marriage under 18; 23 December, 2019; available at: http://saudigazette.com.sa/article/585608/SAUDI-ARABIA/Ministry-of-Justice-bans-marriage-under-18?fbclid=IwAR3A67z1p8wzGLCBfSMC766MM2X0rJj7ybj95xbix7SgtkmeYfynHHLi8t8

[4] BBC; Rush-hour vehicle bomb kills dozens in Somali capital; 28 December, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-africa-50932130

[5] Reuters; Ukraine holds big prisoner swap with pro-Russian separatists; By Pavel Polityuk and Vladimir Soldatkin; 29 December, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-ukraine-crisis-prisoners-swap/ukraine-and-separatists-begin-all-for-all-prisoner-swap-reports-idUSKBN1YX04N?il=0

[6] Reuters; Missile hits military parade in Yemen, killing at least seven; 29 December, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-yemen-security-blast/blast-hits-military-parade-in-yemen-idUSKBN1YX047?il=0

[7] BBC; US Baghdad embassy attacked by protesters angry at air strikes; 31 December, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-50956111

[8] Reuters; US has no plans to evacuate embassy in Baghdad, more forces being sent to compound; By Idrees Ali and David Brunnstrom; 31 December, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-iraq-security-usa-trump/trump-blames-iran-for-orchestrating-attack-on-u-s-embassy-in-iraq-idUSKBN1YZ0TD

იემენის კრიზისი – სამხედრო აღლუმზე აფეთქებას სულ მცირე 32 ადამიანი ემსხვერპლა, არიან დაჭრილებიც. ინციდენტი ქალაქ ადენში მოხდა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა ჰუსიტმა ამბოხებულებმა აიღეს. თავდასხმისას საშუალო მანძილის რაკეტები და დრონი გამოიყენეს.[1]

საუდელ ქალებს დამოუკიდებლად მოგზაურობის უფლება მისცეს – შესაბამისი ნებართვა არაბეთის მეფემ გასცა. აქამდე საუდელ ქალებს ქვეყნის დასატოვებლად ოჯახის მამაკაცი წევრის ნებართვა სჭირდებოდათ. ახლა მათ კაცების მსგავსად შეუძლიათ სასურველ ქვეყანაში წასვლა. მათ ასევე შეუძლია პასპორტის აღებაც.[2]

სომალიში თავდასხმისას დაშავებული დედაქალაქის მერი საავადმყოფოში გარდაიცვალა – აბდირაჰმან ომარ ოსმანი 24 ივლისს სამთავრობო შენობაზე განხორციელებული თავდასხმის დროს დაიჭრა და კლინიკაში მკურნალობდა. ის პირველ აგვისტოს გარდაიცვალა. აფეთქებაზე კი პასუხისმგებლობა დაჯგუფება ალ-შაბაბმა აიღო.[3]

ვითარება ავღანეთში – ავტობუსს, რომელსაც ავღანეთის ტელევიზიის თანამშრომლები გადაყავდა, თავს დაესხნენ. ქაბულში მომხდარ შემთხვევას ორი ადამიანი ემსხვერპლა, ორი კი დაშავდა. თავდასხმაზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია.[4]

ჰერათში მომხდარი აფეთქებისას 4 ადამიანი დაიღუპა და 25 დაშავდა. ხელნაკეთი ასაფეთქებელი მოწყობილობა მოტოციკლზე იყო დამონტაჟებული და პოლიციის განყოფილებასთან ამოქმედდა. დაღუპულთა და დაშავებულთა უმრავლესობა გარე მოვაჭრეები იყვნენ.[5]

ქაბულის დასავლეთით მომხდარი აფეთქებისას 14 ადამიანი დაიღუპა და 145 დაშავდა. თვითმკვლელმა ტერორისტმა ავტომობილში დამონტაჟებული ბომბი პოლიციის სამმართველოსთან ახლოს ააფეთქა. დაღუპულთა შორის ძირითადად მშვიდობიანი მოსახლეობაა, მათ შორის ქალები და ბავშვები. მომხდარზე პასუხისმგებლობა დაჯგუფება თალიბანმა აიღო.[6]

[1] Reuters; Houthi attack kills more than 30 in Yemen’s Aden, Saudi blames Iran; By Fawaz Salman, Mohammed Ghorabi; 1^st August, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-yemen-security/blast-hits-military-parade-in-yemens-aden-houthis-claim-responsibility-idUSKCN1UR3PC

[2] BBC; Saudi Arabia allows women to travel independently; 2 August, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-49201019

[3] News 24; Mogadishu mayor dies of wounds after Shabaab attack; 1^st August, 2019; available at: https://www.news24.com/Africa/News/mogadishu-mayor-dies-of-wounds-after-shabaab-attack-20190801

[4] Reuters; At least two killed in Afghan TV bus bombing in Kabul; 4 August, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-attack-media/at-least-two-killed-in-afghan-tv-bus-bombing-in-kabul-idUSKCN1UU0HT?il=0

[5] Tolo News; Blast in Herat kills four civilian; 5 August, 2019; available at: https://www.tolonews.com/afghanistan/blast-herat-kills-four-civilians

[6] Reuters; Taliban bomb kills 14, wounds 145, despite hopes for Afghan pact; By Abdul Qadir Sediqi; 7 August, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-blast/taliban-claim-bomb-attack-on-police-in-afghanistan-nearly-100-wounded-idUSKCN1UX0DF

აღმოსავლეთ უკრაინაში ორი სამხედრო დაიღუპა – ოფიციალური კიევის მტკიცებით, რუსულმა მხარემ ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ შეთანხმება 7 ივნისს 28-ჯერ დაარღვია. ორმხრივი სროლისას დაიღუპა ორი სამხედრო და დაიჭრა 12 ჯარისკაცი, მათგან 5-ის მდგომარეობა მძიმეა.[1]

თეირანში 500-ზე მეტი რესტორანი ისლამის პრინციპების დაუცველობის დამო დახურეს – ირანის დედაქალაქში რეიდი 547 რესტორანსა და კაფეში ჩატარდა. რამადანის ბოლო კვირაში დაწესებულებები ისლამური წესების დაუცველობის გამო დალუქეს. დაკავებულია 11 მფლობელი.[2]

ინდოეთში 8 წლის მუსლიმი გოგოს გაუპატიურებაში, წამებასა და მკვლელობაში ბრალდებული 8 კაციდან 6 სასამართლომ დამნაშავედ ცნო – მათგან სამს სამუდამო პატიმრობა მიესაჯა. მსხვერპლი ბავშვი ინდოეთში მცხოვრები მუსლიმი მომთაბარე ტომიდან იყო. ის 2018 წლის იანვარში ქალაქ კატჰუასთან მდებარე ტყეში იპოვეს. ეს ამბავი ინდური მედიის ყურადღების ცენტრში მას შემდეგ მოექცა, რაც ადვოკატებმა და მემარჯვენე ჯგუფებმა საქმეზე ბრალდებული 8 ადამიანის დაკავება გააპროტესტეს. საქმეზე დაკავებულებს შორის იყო ერთ ერთი მსჯავრდებულის შვილიც, თუმცა სასამართლომ ის გაამართლა. დანარჩენ ბრალდებულებს შორის კი არიან როგორც ყოფილი პოლიციელები, ასევე საჯარო სამსახურის თანამშრომლები და არასრულწლოვანი. მისი სასამართლო პროცესი ცალკე გაიმართება, რადგან 18 წელს მიუღწეველი პირია.

როგორც გამოძიების პროცესში ითქვა, ბრალდებულებს ბავშვის გამოყენებით სურდათ ის ტომი, რომელსაც ბავშვი წარმოადგენდა (მათ გუჯარებს უწოდებენ), დაეშინებინათ და ტერორის ქვეშ ჰყოლოდათ. როგორც მოკლული გოგოს მშობლებმა სასამართლოზე თქვეს, მათი ოჯახი კატჰუში თავს დაუცველად გრძნობს, სადაც საზოგადოების დიდი ნაწილი ინდოელებისგან შედგება.

BBC-ის ინფორმაციით, 2018 წლის მონაცემებით, ინდოეთში ყოველ 155 წუთში ერთხელ 16 წლამდე ბავშვს,  ყოველ 13 საათში ერთხელ კი 10 წლამდე ბავშვს აუპატიურებენ. 2012 წელს ინდოეთში ბავშვებზე სექსუალური ძალადობის 8,541 შემთხვევა დაფიქსირდა, ეს მაშინ, როდესაც 2016 წელს მაჩვენებელი 19,765 იყო. 2015 წელს ინდოეთში სექსუალური ძალადობის მსხვერპლი 10 000-ზე მეტი ბავშვი და მოზარდი გახდა. ამასთან, ინდოეთში 240 მილიონამდე ქალმა ოჯახი 18 წლამდე შექმნა. ბავშვებზე სექსუალური მოძალადეების 50% მსხვერპლისთვის ნაცნობები ან ოჯახისთვის ნდობით აღჭურვილი ადამიანები არიან.[3]

ვენესუელაში სამხედრო გადატრიალების მცდელობის ბრალდებით 17 ადამიანი დააკავეს – ვენესუელის გენერალურმა პროკურატურამ, 30 აპრილს მომხდარი სამხედრო გადატრიალების მცდელობის ბრალდებით, 17 ადამიანს ბრალი წაუყენა. „გამოძიება 34 ადამიანის მიმართ მიმდინარეობს, მათგან 17 დაკავებულია. ვენესუელაში ვითარება განსაკუთრებით იანვარში დაიძაბა, როდესაც აშშ-ის მხარდაჭერილმა ოპოზიციის ლიდერმა, ხუან გუაიდომ საკუთარი თავი ვენესუელის დროებით პრეზიდენტად გამოაცხადა. გუაიდოს ლეგიტიმურობა მსოფლიოს 20-ზე მეტმა ქვეყანამ, მათ შორის, საქართველომაც აღიარა. მადუროს ხელისუფლების პირობებში ვენესუელამ საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიები დამოუკიდებელ ქვეყნებად ცნო. მიმდინარე წლის აპრილში გუაიდოს მხარი სამხედროების ჯგუფმა დაუჭირა, რის შემდეგაც ქვეყანაში მასშტაბური საპროტესტო აქციები განახლდა. პოლიციასთან შეტაკებების შედეგად დაიღუპა 5 და დაშავდა ასობით ადამიანი.[4]

ეგვიპტეში ტერორიზმის ბრალდებით 296 ადამიანი გაასამართლეს – 32 მათგანს სამუდამო პატიმრობა მიესაჯა. მოსამართლის განცხადებით, დამნაშავეები ეგვიპტის პრეზიდენტის აბდელ ფატაჰ ალ-სისის მოკვლას 2014 წელს საუდის არაბეთში ვიზიტისას გეგმავდნენ. დანარჩენ 264 ადამიანს 3-დან 15 წლამდე პატიმრობა მიესაჯა.[5]

სომალის დედაქალაქში ორი ძლიერი აფეთქება მოხდა – მოგადიშუს ცენტრში მომხდარი აფეთქების შედეგად 8 ადამიანი დაიღუპა და 16 დაშავდა.  კიდევ ერთი აფეთქება, რომლის შედეგადაც არავინ დაშავებულა, აეროპორტისკენ მიმავალ გზაზე მოხდა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია.[6]

[1] UNIAN; Donbas warzone update: Number of attacks on Ukraine almost doubles; 8 June, 2019; available at: https://www.unian.info/war/10579224-donbas-warzone-update-number-of-attacks-on-ukraine-almost-doubles.html?fbclid=IwAR2LtMn2A50Yvow76_qu3e5T85hOe1utoR7tfjNBJrX_xpk3Sn7AfLU9gOY

[2] DW; Tehran shuts hundreds of restaurants for flouting Islam; By Nik Martin; 9 June, 2019; available at: https://www.dw.com/en/tehran-shuts-hundreds-of-restaurants-for-flouting-islam/a-49118896?fbclid=IwAR0x2xOe0np5i_lxjsRJfARI_HCw07b7sYqH-IQqDaWr1XqU8MccLaq__9Q

[3] BBC; Kathuna child rape and murder: Three men given life sentences; 10 June, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-asia-india-48552354?fbclid=IwAR3u3ERGGxIO4s6qml6D52d3FSUqs4175svg9hQ5NJ1QL5tUnihr-A0Pg_A

[4] France 24; Venezuela says 17 arrested and charged over anti-Maduro coup; 11 June, 2019; available at: https://www.france24.com/en/20190611-venezuela-says-17-arrested-charged-over-anti-maduro-coup

[5] იმედის ახალი ამბები; ეგვიპტეში ტერორიზმის ბრალდებით 296 ადამიანი გაასამართლეს; 12 ივნისი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/108525/egvipteshi-terorizmis-braldebit-296-adamiani-gaasamartles

[6] იმედის ახალი ამბები; სომალის დედაქალაქში ორი ძლიერი აფეთქება მოხდა; 15 ივნისი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/108783/somalis-dedaqalaqshi-ori-dzlieri-apetqeba-mokhda

ტრამპმა გოლანის მაღლობები ისრაელის ტერიტორიად გამოცხადა – ტრამპმა დეკლარაციას ხელი თეთრ სახლში მოაწერა. ტერიტორია 1976 წლის შემდეგ სადავოა ისრაელსა და სირიას შორის. ერთი მხრივ, გაეროს უშიშროების საბჭომ გოლანის მაღლობების ისრაელის მიერ დაკავება ოკუპაციად გამოაცხადა; მეორე მხრივ, ბოლომდე ნათელი არაა, ჰქონდა თუ არა სირიას ამ ტერიტორიაზე უფლება 1967 წლამდე.[1]

ტერაქტი სომალიში – ტერორისტების სამიზნე ამჯერად მოგადიშუს ცენტრალური რაიონი გახდა. დანაღმული ავტომობილი ალ-მუკარამის ქუჩაზე რესტორნის სიახლოვეს აფეთქდა. დაიღუპა 15 და დაშავდა 17 ადამიანი.[2]

ეგზიტპოლის შედეგებით უკრაინაში მეორე ტური გაიმართება – პირველ ტურში მოქმედმა პრეზიდენტმა პეტრო პოროშენკომ ხმათა 17.8% მიიღო, ვლადიმერ ზელენსკის 30.4%, ხოლო იულია ტიმოშენკოს 14.2% აქვს. მეორე ტური სავარაუდოდ 21 აპრილს გაიმართება. პრეზიდენტობისთვის მოქმედი პრეზიდენტი და მსახიობი და კომიკოსი ვლადიმერ ზელენსკი იბრძოლებენ.[3]

[1] Reuters; Trump sighs declaration recognizing Israel’s sovereignty over disputed Golan Heights territory; 25 March, 2019; available at: https://twitter.com/Reuters/status/1110214093741400064/photo/1

[2] Al Jazeera; Car bomb blast kills 15 in Somalia’s Mogadishu; 28 March, 2019; available at: https://www.aljazeera.com/news/2019/03/8-killed-car-bomb-mogadishu-190328110849696.html?fbclid=IwAR1n6JfulSWGfE58fSejER98N6r73OXPNljv2y6yknJTe8ZWxLumNfKIEM0

[3] იმედის ახალი ამბები; ეგზიტპოლის შედეგებით უკრაინაში საპრეზიდენტო არჩევნების მეორე ტური გაიმართება; 31 მარტი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/101318/egzitpolis-shedegebit-ukrainashi-saprezidento-archevnebis-meore-turi-gaimarteba

უსაფრთხოების თვალსაზრისით არსებული ზოგადი მდგომარეობა სომალიში – მედია საშუალება BBC-ის მიერ 2018 წლის 17 დეკემბერს გამოქვეყნებული სტატიაში მოცემულია რუკა, სადაც, სადაც აღნიშნულია თუ რა ტერიტორიებს აკონტროლებენ ქვეყნის ოფიციალური მთავრობა და ორგანიზაცია ალ-შაბაბი სომალიში. აღსანიშნავია, რომ დედაქალაქი მოგადიშუ სწორედ ალ-შაბაბის აქტივობის არეალში ხვდება.[1]

საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაცია Human Rights Watch სომალის შესახებ 2019 წელს გამოქვეყნებულ ყოვეწლიურ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2018 წელი) წერს, რომ წლის განმავლობაში მიმდინარე  ხშირმა საბრძოლო მოქმედებებმა, სახელმწიფოს მხრიდან დაცვის არარსებობამ და ჰუმანიტარულმა კრიზისმა გამანადგურებელი ზიანი მიაყენა სომალის მოქალაქეებს. იძულებით გადაადგილებულ პირთა რაოდენობამ, რომელთა დიდი ნაწილიც ყოველგვარი დახმარების გარეშე და სერიოზული უფლებადარღვევების რიკის ქვეშ იმყოფება, 2.7 მილიონს მიაღწია.

ისლამისტთა ჯგუფები „ალ-შაბაბი“ (Al-Shabab) საკუთარ კონტროლს დაქვემდებარებულ ტერიტორიაზე მცხოვრებ მოსახლეობას უქვემდებარებდა არასათანადო მოპყრობას, იძულებით გაწვევას და, ასევე, ახორციელებდა მომაკვდინებელ თავდასხმებს მოსახლეობაზე.

გაეროს სომალის ასისტირების მისიის (UNSOM) ინფორმაციით, ოქტომბრის თვის მდგომარეობით სახეზე იყო 982 სამოქალაქო დანაკარგი, რომელთაგან ნახევარზე მეტი ალ-შაბაბის თავდასხმების შედეგად იყო გამოწვეული. კლანებს შორის შიდა დაპირისპირებებს, ასევე, შიდა შეტაკებებს უსაფრთხოების ძალებში და სომალის მთავრობის მიერ ალ-შაბაბის წინააღმდეგ განხორციელებულ სპორადულ თავდასხმებს შედეგად მოჰყვა სამოქალაქო პირების იძულებითი გადაადგილება, დაშავებისა და გარდაცვალების უამრავი ფაქტი.

მიუხედავად იმისა, რომ ფედერალურმა და რეგიონალურმა ორგანოებმა უსაფრთხოების და იუსტიციის კუთხით ფუნქციების განსაზღვრის კუთხით გარკვეული პროგრესული ნაბიჯები გადადგეს, არასტაბილური პოლიტიკური მდგომარეობა არ ქმნიდა მეტად საჭირო რეფორმების დანერგვის საფუძველს. პარლამენტის სპიკერ მოჰამედ ოსმან ჯავარისა და აღმასრულებელ ხელისუფლებას შორის დაპირისპირება საბოლოოდ აღნიშნული პირის გადადგომით დასრულდა.

მთავრობას ჯერ კიდევ არ დაუკომპლექტებია ქვეყნის ისტორიაში პირველი,  ადამიანის უფლებათა დამოუკიდებელი კომისია. ასევე, არ აღინიშნებოდა არანაირი პროგრესი ბოროტმოქმედი უსაფრთხოების ძალების (განსაკუთრებით – დაზვერვის სააგენტოს) წევრების  დასჯის კუთხით. ქვეყანაში კვლავ გრძელდებოდა იძულებით გადაადგილებულ პირთა იძულებითი გამოსახლება.

ალ-შაბაბი აგრძელებდა სერიოზული სამართალდარღვევების ჩადენას, მათ შორის იყო –  ბავშვთა და ზრდასრულთა იძულებითი რეკრუტირება; თვითნებური სიკვდილით დასჯა, განსაკუთრებით, იმ პირთა შემთხვევაში, რომელთაც ბრალი ედებოდათ მთავრობისთვის ჯაშუშობაში; „გადასახადის“ იძულების წესით გამოძალვა და ა.შ. დედაქალაქ მოგადიშუში ტერორისტული ჯგუფი ხელნაკეთი ასაფეთქებელი მოწყობილობების თუ თვითმკვლელი პირების მეშვეობით თავს ესხმოდა სამოქალაქო პირებსა და ინფრასტრუქტურას, ასევე, აწარმოებდა ქალაქის დისტანციურ დაბომბვას, რასაც ასობით სამოქალაქო დანაკარგი მოყვა. ამას გარდა, ალ-შაბაბი ბლოკადას უქვემდებარებდა სამთავრობო ქალაქებს და თავს ესხმოდა იმ სამოქალაქო პირებს, რომლებიც ბლოკადის გარღვევას ცდილობდნენ.[2]

უსაფრთხოების კუთხით სიტუაცია მოგადიშუში და აღნიშნულ ქალაქში ალ-შაბაბის აქტივობები

ნორვეგიის წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის ცენტრი – Landinfo 2018 წლის ივლისში გამოქვეყნებულ სპეციალურ ანგარიშში სახელწოდებით „უსაფრთხოების კუთხით გამოწვევები მოგადიშუში“ წერს, რომ არ არსებობს ოფიციალური სტატისტიკა იმის შესახებ, თუ სტატისტიკურად რამდენი უსაფრთხოების კუთხით ინციდენტი მოხდა მოგადიშუში. თუმცა, ორგანიზაცია ACLED გააჩნია სხვადასხვა წყაროებიდან შეგროვებული მონაცემთა ბაზა, რომლის მიხედვითაც, 2017 წელს კონკრეტულად ქალაქ მოგადიშუში 678 ინციდენტს ქონდა ადგილი, რომელთაგან 313 სამხედრო ხასიათის იყო, 321 წარმოადგენდა თავდასხმას სამოქალაქო პირებზე, ხოლო 44 – სხვა ტიპის. აღნიშნულ შემთხვევებს შედეგად 1004 სამოქალაქო პირისა და 366 სამხედროს სიცოცხლე ემსხვერპლა.

რაც შეეხება უშუალოდ სამოქალაქო პირებზე განხორციელებულ თავდასხმებს, 115 ინციდენტის შემთხვევაში ინიციატორი იყო ალ-შაბაბი, 51 – სამთავრობო ძალები, ხოლო 155 – სხვა .სამთავრობო ძალების ინციდენტებს შედეგად 52, ხოლო ალ-შაბაბის თავდასხმებს 809 ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა.

ანგარიშის მიხედვით, მართალია, ალ-შაბაბს მოგადიშუში შესამჩნევი გავლენა არ გააჩნია, თუმცა, აღნიშნული ორგანიზაცია ფარული მხარდამჭერების, აგენტების, ინფორმატორების და მისდამი სიმპათიით განწყობილი პირების საშუალებით კვლავ აგრძელებს თავდასხმების მოწყობას. ACLED-ის ინფორმაციით, 2017 წელს მოგადიშუში მომხდარ ძალადობრივ ინციდენტთა თითქმის ნახევარზე (344 ჯამური 678-იდან) პასუხისმგებელი სწორედ ალ-შაბაბი იყო. აღნიშნულ ინციდენტთა მესამედი ანუ 115, წარმოადგენდა უშუალოდ სამოქალაქო პირების წინააღმდეგ მიმართულ თავდასხმებს. ამ მხრივ აღსანიშნავია 2017 წლის 14 ოქტომბრის ინციდენტი, როდესაც მოგადიშუს ერთ-ერთ ყველაზე გადატვირთულ ქუჩაზე ასაფეთქებელი ნივთიერებით დატვირთული სატვირთო მანქანა აფეთქდა, რასაც ჯამში 512 ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა.[3]

უკანაკსნელი პერიდოში მომხდარ ინციდენტებს ეხმარება მედია საშუალება BBC , რომელიც 2019 წლის 1 მარტს გამოქვეყნებულ სტატიაში წერს, რომ „გასულ ხუთშაბათს ალ-შაბაბის წევრები თავდასხმა მოაწყვეს მოგადიშუს ერთ-ერთ უბანში, რასაც 20 ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა. შემდგომ, მათ დაიკავეს ერთ-ერთი მიმდებარე შენობა და აიყვანეს მძევლები, რომელთაც გავრცელებული ცნობების მიხედვით, „ცოცხალ ფარად“ იყენებდნენ. 22 საათიანი ოპერაციის შემდეგ, სპეც. დანიშნულების რაზმა სამივე თავდამსხმელის ლიკვიდაცია მოახდინა.[4]

ქალებისა და გოგონების იძულებითი ქორწინების საფრთხე

რაც შეეხება საკითხს, არსებობს  თუ არა ალ-შაბაბის მხრიდან ქალებზე იძულებითი ქორიწინების საფრთხე, ა.შ.შ. სახელმწიფო დეპარტამენტი სომალიში ადამიანის უფლებათა კუთხით არსებული მდგომარეობის შესახებ 2018 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2017 წელი) წერს, რომ ალ-შაბაბი საკუთარ კონტროლს დაქვემდებარებულ ტერიტორიაზე მცხოვრებ ქალებსა და გოგონებს უქვემდებარებდა სექსუალური ხასიათის ძალადობას, მათ შორის – იძულებით ქორწინებას. აღნიშნული ტერორისტული ორგანიზაცია მათ აიძულებდა, დაქორწინებულიყვნენ  ჯგუფის წევრი მებრძოლებზე და აღნიშნული მეთოდი გამოიყენებოდა, როგორც ახალი წევრების სამხედრო გაწვევის ერთ-ერთი ფორმა. ცენტრალური და რეგიონული მთავრობა ვერ ახერხებდა, გოგონების ადრეულ ასაკში ან იძულებითი ქორწინების შემთხვევების აღკვეთა/პრევენციას.[5]

საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაცია Freedom House სომალის შესახებ 2018 წელს გამოქვეყნებულ ყოვეწლიურ ანგარიშში წერს, რომ  ადრეულ ასაკში ქორწინება გავრცელებულია. ამას გარდა, ორგანიზაცია ალ-შაბაბი აიძულებს ქალებს და გოგონებს, დაქორწინდნენ ჯგუფის წევრებზე.[6]

გაეროს ჰუმანიტარულ საკითხთა კოორდინირების სააგენტოც (UNOCHA) 2018 წლის ნოემბერში გამოქვეყნებულ ანგარიშში, სადაც საუბარია სომალიში არსებულ ჰუმანიტარულ საჭიროებებზე, აღნიშნავს, რომ ქვეყანაში ზოგადად, გოგონები იმყოფებიან ადრეულ ასაკში ან იძულებითი ქორწინების რისკის წინაშე.[7]

[1] BBC – article “Al-Shabab in Somalia: Air strikes kill 62 militants, US says” of 27 December 2018 available at https://www.bbc.com/news/world-africa-46592101 [accessed 7 March 2019]

[2] Human Rights Watch – World Report 2019  Somalia – available at https://www.hrw.org/world-report/2019/country-chapters/somalia [accessed 10 March 2019]

[3] Landinfo – Somalia: Security challenges in Mogadishu – available at

[accessed 10 March 2019]

[4] BBC – Somali forces end day-long Mogadishu siege 1 March 2019, available at https://www.bbc.com/news/world-africa-47412700 [accessed 10 March 2019]

[5] USDOS – SOMALIA 2017 HUMAN RIGHTS REPORT available at

[accessed 10 March 2019]

[6] Freedom House – Freedom on the Net 2018 – Somalia available at

[accessed 10 March 2019]

[7] UNOCHA – Report on Humanitarian Needs Somalia – available at

[accessed 10 march 2019]

ირანის გუშაგთა კორპუსზე თავდასხმას მსხვერპლი მოჰყვა – შემთხვევა ქვეყნის სამხრეთ-აღმოსავლეთით მოხდა, დაიღუპა 1 და დაშავდა 5 გუშაგი. ირანში ისლამური რევოლუციის 40 წლის იუბილეს აღნიშნავდნენ. მომხდარზე პასუხისმგებლობა სუნიტურმა დაჯგუფებამ „ჯაიშ-ალ-ადლი“ აიღო.[1]

ტერაქტები სომალიში – დანაღმული ავტომობილის აფეთქებას მსხვერპლი მოჰყვა. შემთხვევა ეთიოპიელი სამხედროების ბაზასთან მოხდა. ინციდენტის შედეგად 16 ეთიოპიელი სამხედრო დაიღუპა. ადგილობრივების განცხადებით, შემთხვევას რიგითი მოქალაქეებიც ემსხვერპლნენ. მომხდარზე პასუხისმგებლობა ტერორისტულმა დაჯგუფებამ „ალ შაბაბი“ აიღო.[2] კიდევ ერთი აფეთქება მოგადიშოს სავაჭრო ცენტრთან, რესტორნის სიახლოვეს მოხდა. ტერაქტს 11 ადამიანი ემსხვერპლა. აღნიშნულ აფეთქებაზეც პასუხისმგებლობა „ალ შაბაბმა“ აიღო.[3]

ნიგერიაში „ბოკო ჰარამის“ წევრებმა ორ კვირაში 60 ადამიანი მოკლეს – ძალადობა ქალაქ რანში მოხდა, საიდანაც დაჯგუფების წევრებმა ნიგერიელი სამხედროები განდევნეს და ტერიტორიაზე სრული კონტროლი დაამყარეს.[4]

თავდასხმას ნიგერიაში 26 ადამიანი ემსხვერპლა – ინციდენტი ზამფარის შტატში მოხდა. თავდამსხმელებმა ცეცხლი წაუკიდეს საცხოვრებელ სახლებს და მძევლები აიყვანეს.[5]

რუსეთში იეჰოვას მოწმეს 6-წლიანი პატიმრობა მიუსაჯეს – დანიის მოქალაქეს, დენის კრისტენსენს ჟილეზნოდოროჟნის რაიონულმა სასამართლომ 6 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯა. რუსეთში იეჰოვას მოწმეების საქმიანობა კანონითაა აკრძალული. 2016 წელს ორლოვის სასამართლომ იეჰოვას მოწმეები ექსტრემისტული ორგანიზაციების სიაში შეიყვანა.[6]

[1] Reuters; One guard dead, five hurt in attack as Iran holds anniversary; 2 February, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-iran-attack/one-guard-dead-five-hurt-in-attack-as-iran-holds-anniversary-idUSKCN1PR04H?il=0

[2] Reuters; Suicide car bomb explosion in Somalia leaves casualties: police; 2 February, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-somalia-blast/suicide-car-bomb-explosion-in-somalia-leaves-casualties-police-idUSKCN1PR0CM?il=0

[3] CBS News; Al-Shabab claims Mogadishu blast despite relentless U.S. air war in Somalia; 4 February, 2019; available at: https://www.cbsnews.com/news/al-shabab-mogadishu-attack-somalia-us-warns-americans-kenya-despite-airstrikes/

[4] Al Jazeera; Boko Haram killed dozens in Monday’s attack in Nigeria: Amnesty; 1 February, 2019; available at: https://www.aljazeera.com/news/2019/02/boko-haram-killed-dozens-monday-attack-nigeria-amnesty-190201163427289.html

[5] იმედის ახალი ამბები; ნიგერიაში თავდასხმას 26 ადამიანი ემსხვერპლა; 6 თებერვალი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/95601/nigeriashi-tavdaskhmas-26-adamiani-emskhverpla

[6] იმედის ახალი ამბები; რუსეთში იეჰოვას მოწმეს 6-წლიანი პატიმრობა მიუსაჯეს; 6 თებერვალი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/95638/rusetshi-iehovas-motsmes-6tsliani-patimroba-miusajes

ერაყში თვითმკვლელმა ტერორისტმა საარჩევნო ურნების საწყობთან თავი აიფეთქა – აფეთქებისას დაშავდა 19 პირი. უშიშროების სამსახურის თანახმად, თვითმკვლელმა, რომელიც მანქანით მოძრაობდა, აფეთქება მოაწყო საწყობის ჭიშკართან ქალაქ კირკუკში, ხმების ხელმეორედ დათვლის წინა დღეს. საწყობის შენობა დაზიანდა, მაგრამ ურნები ბიულეტენებით უვნებელი გადარჩა, განაცხადა კირკუკის გუბერნატორმა, რაკან ალ-ჯურუბიმ. დაშავებულთა შორის არიან პოლიციელები, ანტიტერორისტული რაზმის წევრები და სამოქალაქო პირები. ზოგიერთი ცნობით, ერთი პირი გარდაიცვალა. 12 მაისის არჩევნების თავდაპირველი შედეგების თანახმად, ხმების უმრავლესობა მოიპოვა ალიანსმა, რომელსაც მეთაურობს შიიტი სასულიერო პირი მუქთადა ალ-სადრი. მაგრამ კენჭისყრა დაჩრდილა ბრალდებებმა გაყალბებების შესახებ. ბიულეტენების ხელმეორედ დათვლა უნდა მოხდეს, მათ შორის, ქალაქ კირკუკშიც. ასევე, ივნისის დასაწყისში დაიწვა საწყობი, სადაც ინახებოდა ბაღდადის ალ-რუსაფას რაიონის ბიულეტენები. ამ ინციდენტს ერაყის პრემიერმინისტრმა, ჰაიდარ ალ-აბადიმ უწოდა „შეთქმულება“, რომლის მიზანი ერაყის დემოკრატიისთვის ძირის გამოთხრაა.[1]

საუდის არაბეთში კაცებმა ქალს მანქანის მართვა აუკრძალეს და ავტომობილი დაუწვეს – საუდის არაბეთში ერთი თვის წინ ქალებს მართვის მოწმობების აღებისა და ავტომობილების მართვის უფლება მისცეს, თუმცა ადგილობრივი კაცები ამას ირონიით უყურებენ. ერთერთ მძღოლ ქალს, სალმა ალ შარის, რომელიც მექას პროვინციაში, პატარა სოფელში ცხოვრობს, კაცებმა შეურაცხყოფა მიაყენეს და ავტომობილი დაუწვეს. კაცებმა მას მოსთხოვეს, შეეწყვიტა მანქანის მართვა, რადგან ამით ის „ეწინააღმდეგებოდა ღმერთის ნებას“. როცა ქალმა მათ ყურადღება არ მიაქცია, კაცებმა მას ავტომობილი დაუწვეს. 31 წლის ქალი ამას ბარბაროსობას უწოდებს. შეზღუდვის მოხსნის შესახებ გადაწყვეტილება ჯერ კიდევ გასული წლის სექტემბერში მიიღეს. ივნისში კი ქალებმა პირველი მართვის მოწმობა აიღეს.[2]

თურქეთში საგანგებო მდგომარეობა გაუქმდება – თურქეთის პრემიერმინისტრმა ბინალი ილდირიმა განაცხადა, რომ 9 ივლისს თურქეთში საგანგებო მდგომორეობა გაუქმდება, რომელიც 2016 წელს სამხედრო გადატრიალების მცდელობის შემდეგ შემოიღეს. 6 ივლისს თურქეთში ხელს მოაწერენ ტერორიზმის წინააღმდეგ ბრძოლის ზომების შესახებ დოკუმენტს. ის საგანგებო მდგომარეობის გაუქმების შემდეგ ამოქმედდება, რა ზომებზეა საუბარი ჯერჯერობით უცნობია. საგანგებო მდგომარეობა ქვეყანაში 2016 წლის 15 ივლისს, სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობის შემდეგ შემოიღეს.[3]

სომალის დედაქალაქში აფეთქებებს 9 ადამიანი შეეწირა – ათზე მეტი დაშავებულია. მოგადიშუში შეიარაღებული ადამიანების ჯგუფი შინაგან საქმეთა სამინისტროში შეიჭრა. პოლკოვნიკ აჰმედ მოჰამედის განცხადებით, მსხვერპლის რაოდენობა შესაძლოა გაიზარდოს, რადგან შეტაკებები ისევ გრძელდება. სააგენტოს ცნობით, სამინისტროს შენობაში თანამშრომლები ისევ რჩებიან. თავდასხმაზე პასუხისმგებლობა რადიკალურმა ისლამისტურმა ორგანიზაცია „აშ-შაბაბმა“ აიღო.[4]

[1] იმედის ახალია ამბები; ერაყში თვითმკვლელმა ტერორისტმა საარჩევნო ურნების საწყობთან თავი აიფეთქა; 1-ელი ივლისი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/68223/erakshi-tvitmkvlelma-teroristma-saarchevno-urnebis-satskobtan-tavi-aipetqa

[2] Independent; Saudi woman’s new car set on fire by young men who harassed her; By Bethan McKernan; 4 July, 2018; available at: https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/saudi-woman-driving-ban-lifted-new-car-harrassment-intimated-arson-mecca-a8431591.html

[3] Anadolu Agency; Twitter News; State of emergency to be lifted as of Monday after announcement of news Cabinet: Turkish premier; 5 July, 2018; available at: https://twitter.com/anadoluagency/status/1014788828769476608

[4] Associated Press; The Latest: All attackers dead as Somali siege ends; 7 July, 2018; available at: https://apnews.com/0b1618f34cae409399f0aa8e0280e0a2