აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ტაჯიკეთის შესახებ წერს, ქვეყნის მოსახლეობა დაახლოებით 8.9 მილიონია. ადგილობრივი წყაროების ინფორმაციით, მოსახლეობის 90 პროცენტი მუსლიმია, რომელთა უმეტესობა სუნიტური ისლამის მიმდევარია (ჰანაფის სკოლა). მუსლიმთა დაახლოებით 4 პროცენტი შიიტია, რომელთა უმრავლესობა გორნო-ბადახშანის ავტონომიურ რეგიონში ცხოვრობს, ქვეყნის აღმოსავლეთ ნაწილში. უმსხვილესი ქრისტიანული ჯგუფი რუსი მართლმადიდებლები არიან. ტაჯიკეთში ცხოვრობენ, ასევე, ევანგელისტ ქრისტიანთა, ბაპტისტთა, კათოლიკთა, იეჰოვას მოწმეთა და სხვა მიმდინარეობების მცირე ჯგუფები.

ტაჯიკეთის კონსტიტუცია აწესებს უფლებას, ინდივიდუალურად ან ჯგუფის მიერ, ხალხმა აღასრულოს ნებისმიერი რელიგია ან იყო არელიგიური, ასევე, მონაწილეობა მიიღოს რელიგიურ ცერემონიებსა და დღესასწაულებში. კონსტიტუცია ამბობს, რომ რელიგიური ასოციაციები და სახელმწიფო განცალკევებული უნდა იყოს და არ უნდა ერეოდნენ ერთმანეთის საქმეში. კანონმდებლობა ზღუდავს ისლამურ ლოცვას კონკრეტულ ადგილებში, არეგულირებს მეჩეთების ადგილმდებარეობის რეგისტრაციას და უკრძალავს 18 წლამდე პირებს საჯარო რელიგიურ რიტუალებში მონაწილეობას. რელიგიის, ტრადიციების, დღესასწაულებისა და ცერემონიების სამთავრობო კომიტეტი ფართო მანდატით სარგებლობს და მისი მანდატის ქვეშაა რელიგიური ასოციაციების რეგისტრაცია, სალოცავების მშენებლობის, რელიგიურ სწავლებებში ბავშთა ჩართულობის და რელიგიური ლიტერატურის გავრცელების საკითხები.

მთავრობა კვლავ განაგრძობს ისეთი ქმედებების გატარებას, რაც დააბრკოლებს ისეთ რელიგიურ ორგანიზაციებში პირთა გაწევრიანებას, რომელთაც თავად მიიჩნევს ექსტრემისტულად, მაგალითად „მუსლიმთა საძმო“. აკრძალული ექსტრემისტული ორგანიზაციის წევრობის გამო, პატიმრობაში რჩება დაახლოებით 20 იმამი სუგჰდის რეგიონიდან.[1]

საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაცია „Human Rights Watch“ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ტაჯიკეთის შესახებ წერს, რომ 2020 წლის 2 იანვარს ტაჯიკეთში ძალაში შევიდა კანონი ექსტრემიზმთან ბრძოლის შესახებ, რამაც ხელისუფლებას დამატებითი საშუალება მისცა, გამოხატვის თავისუფლება შეზღუდოს. კანონის ამოქმედებიდან მოყოლებული, წლის ბოლომდე, 113 პირი დააპატიმრეს ქვეყნის მასშტაბით; მათ შორის იყვნენ უნივერსიტეტის თანამშრომლები, სტუდენტები, მეწარმეები და საჯარო სექტორში დასაქმებულები; ყველა მათგანს ბრალად ედებოდა ტაჯიკეთში აკრძალული მოძრაობის „მუსლიმთა საძმო“ წევრობა.[2]

მედია საშუალება „რადიო თავისუფლება“ 2021 წლის 21 აპრილს გამოქვეყნებულ ინფორმაციაში წერდა, რომ დუშანბეს შოჰმანსურის რაიონის მეჩეთის იმამი აბდულჰაქ ობიდოვი ექსტრემიზმის ბრალდებით დააკავეს მას შემდეგ, რაც სასულიერო პირმა ერთერთი მუსლიმი სასულიერო პირი „ქვეყნის ერთერთ დიდებულ ლიდერად“ მოიხსენია. იმამს ბრალი დასდეს სალაფიტური ისლამის მიმდევრობაში, რაც ტაჯიკეთში ექსტრემისტულ მიმდინარეობად მიიჩნევა და აკრძალულია.[3] იმამი ორ თვეში გაათავისუფლეს. ქალაქ ვაჰდათის პოლიციის ოფიცერმა „რადიო თავისუფლებას“ აცნობა, რომ აბდულჰაქ ობიდოვმა საპატიმრო დატოვა. საპატიმრო დატოვეს ასევე მასთან ერთად დაკავებულმა ორმა პირმაც, აზიზ ტურკოვმა და აჰმადხოჯა ტაბაროვმა. მედია საშუალების ანონიმური წყაროს ინფორმაციით, ობიდოვს იმამის მოვალეობები ჩამოართვეს. უცნობია, მას ბრალდებები მოუხსნეს თუ სისხლის სამართლის საქმისწარმოება კვლავ გაგრძელდა.[4]

მედია საშუალება „რადიო თავისუფლება“ 2021 წლის 16 ივნისს გამოქვეყნებულ ინფორმაციაში წერს, რომ ტაჯიკეთის 18 მოქალაქის მიმართ დახურული სასამართლო პროცესი დაიწყო. 18-ვე პირი ეჭვმიტანილია აკრძალული „სალაფია მოძრაობის“ წევრობაში. სტატიაში ნათქვამია, რომ სხვა რაიმე ინფორმაცია ან დაკავებულების ან წაყენებული ბრალის შესახებ საჯაროდ არ ვრცელდება. სასამართლო პროცესი დაიწყო ორი თვის შემდეგ, რაც ქვეყნის უზენაესმა სასამართლომ დაახლოებით 120 პირს გამოუტანა სასჯელი კიდევ ერთი აკრძალული მოძრაობის „მუსლიმთა საძმო“ წევრობის გამო.[5]

ადამიანის უფლებათა დამცველი ორგანიზაცია „ფორუმი 18“ 2021 წლის 30 ივლისს გამოქვეყნებულ ინფორმაციაში წერს, რომ ტაჯიკეთში უკვე დიდი ხნის განმავლობაში მიმდინარე კამპანია ჰიჯაბის წინააღმდეგ, კიდევ უფრო გაძლიერდა. წყაროების ცნობით, როდესაც პოლიციელები ან სხვა ოფიციალური პირები ქუჩში ხედავენ მუსლიმ ქალს, რომელიც ჰიჯაბს ატარებს, აჩერებენ მას და აიძულებენ ჰიჯაბი მოიხსნას. მათ, ვინც ჰიჯაბის მოხსნაზე უარს იტყვის, უხეშად ელაპარაკებიან და ავიწროვებენ. დუშანბეს შოჰმანსურის პოლიციის განყოფილების უფროსის მოადგილემ, ვისმა დაქვემდებარებულებმაც დააკავეს ქალი, რომელიც ჰიჯაბს ატარებდა, უარი თქვა, რაიმე განმარტება გაეკეთება მომხდართან დაკავშირებით. წყაროს ცნობით, ქალი, რომელიც ჰიჯაბს ატარებდა, ასევე არ შეუშვეს სკოლაში, სადაც მშობელთა შეკრება იმართებოდა.[6]

ადამიანის უფლებათა დამცველი ორგანიზაცია „ფორუმი 18“ 2021 წლის 10 აგვისტოს გავრცელებულ ინფორმაციაში წერს, რომ ტაჯიკეთის საიდუმლო პოლიციამ დააპატიმრა იმამი მაჰმადსოდუკ საიდოვი, რომელმაც პარასკევის ლოცვისას უარი თქვა, სახელმწიფოს მიერ მიწოდებული ქადაგების წაკითხვაზე და საკუთარი სიტყვებით იქადაგა. სასამართლომ მას 5 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯა. ორგანიზაციის ცნობით, ასევე დააპატიმრეს ორი პირი, რომლებიც იმავე მეჩეთში დადიოდნენ. აბდუგაფორ რაჯაბოვსა და ასლამხორ კარიმოვს 5-5 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიესაჯათ რელიგიურ ექსტრემისტულ ორგანიზაციის საქმიანობაში ჩართულობის ბრალდებით. ადგილობრივ მოსახლეობაზე დარყდნობით, ორგანიზაცია წერს, რომ რაჯაბოვისა და კარიმოვის დაპატიმრება ისლამის აღორძინების პარტიასთანაა დაკავშირებული.[7]

[1] USDOS – US Department of State: 2020 Report on International Religious Freedom: Tajikistan, 12 May 2021

 (accessed on 15 October 2021)

[2] HRW – Human Rights Watch: World Report 2021 – Tajikistan, 13 January 2021

 (accessed on 15 October 2021)

[3] RFE/RL – Radio Free Europe/Radio Liberty: Tajik Imam Detained On Extremism Charges After Speech At Funeral, 22 April 2021

 (accessed on 15 October 2021)

[4] RFE/RL – Radio Free Europe/Radio Liberty: Tajik Authorities Release Imam Detained On Extremism Charges, 22 June 2021

 (accessed on 15 October 2021)

[5] RFE/RL – Radio Free Europe/Radio Liberty: After Clampdown On ‘Muslim Brotherhood,’ Tajikistan Goes After Alleged Salafiya Members, 16 June 2021

 (accessed on 15 October 2021)

[6] Forum 18: Male police continue targeting women wearing hijabs, 30 July 2021

 (accessed on 15 October 2021)

[7] Forum 18: Imam jailed for preaching his own sermon, 10 August 2021

 (accessed on 13 October 2021)

ა.შ.შ. სახელმწიფო დეპარტამენტი თურქმენეთში რელიგიის თავისუფლების კუთხით არსებული ვითარების შესახებ 2021 წლის მაისში გამოქვეყნებულ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2020 წელი) წერდა, რომ ქვეყნის მოსახლეობა 5.5 მილიონ პირს შეადგეს. ა.შ.შ. მთავრობის გათვლებით, მოსახლეობის 89 % მუსლიმია, 9 % მართლმადიდებელი ქრისტიანი, ხოლო დანარჩენი 2 % სხვა რელიგიებს მიეკუთვნება.

ანგარიშის მიხედვით, 21 თებერვალს, პრეზიდენტმა ბერდიმუხამედოვი დაესწრო 3 000 ადამიანის ტევადობის ახალი მეჩეთის გახსნას თურქმენაბათში. ხელისუფლება აგრძელებდა მაღალი მუსლიმი ღვთისმსახურების თანამდებობებზე დანიშვნის პრაქტიკას. რელიგიური უმცირესობების ზოგიერთი წარმომადგენელი ამბობდა, რომ ფიქსირდებოდა საზოგადოების მხრიდან დისკრიმინაციის ფაქტები იმ რელიგიური უმცირესობების წევრების მიმართ, რომლებიც არ წარმოადგენდნენ მუსლიმურ უმრავლესობას.

ანგარიშში საუბარი არ არის მუსლიმთა მიმართ რაიმე პრობლემაზე.[1]

საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაცია Freedom House თურქმენეთის შესახებ 2021 წლის ანგარიშში წერდა, რომ მაღალ მუსლიმ ღვთისმსახურებს თანამდებობაზე ხელისუფლება ნიშნავდა. ამას გარდა, ის მუსლიმები, რომლებიც არ მისდევენ ისლამის ხელისუფლებისეულ ინტერპრეტაციას, ექვემდებარებიან სამართლებრივ დევნას, მათ შორის – ხანგრძლივი პერიოდით პატიმრობას.[2]

არასამთავრობო ორგანიზაცია Forum 18 თურქმენეთში რელიგიის თავისუფლების კუთხით 2017 წლის ანგარიშში წერდა, რომ სუნიტური მუფთი ხელისუფლების კონტროლის ქვეშაა. მუფთი ფორმალურად ნიშნავს იმამებს რეგიონებში, თუმცა, საბოლოო გადაწყვეტილებას ამაზე სახელმწიფო უსაფრთხოების სამინისტროს საიდუმლო პოლიცია იღებს. ისინი იკვლევენ კანდიდატის წარმოშობას, ახლობლებს, პოლიტიკურ შეხედულებებსა და აქტივობებს. იმამი აუცილებლად ეთნიკურად თურქმენი უნდა იყოს. არა-თურქმენ ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენლებს, როგორც წესი, არ უჭირავთ ადგილობრივ რიგით მოლაზე მაღალი რელიგიური თანამდებობა. თავის მხრივ, მოლებს ნიშნავს იმამი, მხოლოდ მას შემდეგ, რაც აღნიშნულ კანდიდატებსაც ს.უ.ს. საიდუმლო პოლიცია შეამოწმებს.

პარასკევის ლოცვების დროს, იმამები ხელისუფლების მიერ „რეკომენდირებულ“ თემებს აჟღერებენ. ყველა ლოცვა მთავრდება პრეზიდენტის მოხსენიებით. ახალგაზრდა მუსლიმ მამაკაცებს, ზოგიერთ რეგიონებში, ხელისუფლება წვერის ტარებას უკრძალავს, ხოლო ქალებს – ჰიჯაბის ტარებას. დაშგუზის მკვიდრმა მუსლიმმა ორგანიზაციას განუცხადა, რომ ადგილობრივმა პოლიციამ „პრევენციული დიალოგის“ მიზნით გამოიძახა წვეროსანი ახალგაზრდები და, მათ შორის, მოუწოდა წვერის გაპარსვისკენ.[3]

იგივე ორგანიზაცია 2021 წლის 4 აგვისტოს გამოქვეყნებულ სტატიაში წერდა, რომ ამა წლის 21 ივლისს, ყურბან-ბაირამის დღესასწაულის პირველ დღეს, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამინისტროს საიდუმლო პოლიციის წევრებმა ლებაპის რეგიონის 4 ქალაქის სახლებში რეიდები მოაწყვეს. მათ კონფისკაციას დაუქვემდებარეს ის რელიგიური ლიტერატურა, რაც მათი თქმით, პირებს სახლებში არ უნდა ჰქონდეთ. ოფიცრებმა ასევე მოსთხოვეს მეჩეთებში რეგულარულად მოსიარულე მუსლიმებს, შეეწყვიტათ ყურანის გარდა სხვა ლიტერატურის კითხვა.

ერთ-ერთმა ადგილობრივმა ორგანიზაციას განუცხადა, რომ როდესაც პოლიცია რელიგიური ხასიათის წიგნს პოულობს, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ის თავსებადია თურქმენეთის რელიგიური ლიტერატურის სტანდარტებთან, ოფიცრები პირების დაკითხვას იწყებენ. ზოგჯერ, ისინი უფრო მკაცრ მეთოდებსაც მიმართავენ და მორწმუნეებს აიძულებენ, არაყი დალიონ, რაც მძიმედ ლახავს მათ უფლებებს.[4]

Forum 18-ის 2021 წლის 16 მარტის, ანგარიშის მიხედვით, იანვარში, ლებაპის პოლიციის რეგიონალურმა პოლიციამ ქუჩაში წვერიანი მამაკაცები დააკავა. ოფიცრებმა ისინი განყოფილებაში გადაიყვანეს, რადგან ეჭვი ჰქონდათ, რომ ისინი ზედმეტად რელიგიურები იყვნენ (მაგ. ლოცულობდნენ ყოველ დღე). ერთ-ერთმა მათგანმა განაცხადა, რომ მათ ეპყრობოდნენ უხეშად და მიაყენეს სიტყვიერი შეურაცყოფა. მისი თქმით,  პოლიციას სურდა გაეგო, რამდენად რელიგიურები იყვნენ ისინი და სვამდნენ თუ არა ალკოჰოლურ სასმელს. ოფიცრებმა ერთ-ერთ დაკავებულს წვერი იძულებით გაპარსეს და ასევე იძულებით მიაღებინეს არაყი.

ამას გარდა, ფარაპში, 15 იანვარს პოლიციამ რეიდი მოაწყო სახლში, სადაც დაახლოებით 10 პირი იყო შეკრებილი ყოველდღიური „ნამაზისთვის“. პოლიციამ ყველა მათგანი დააკავა წინასწარი დაკავების ციხეში, „ლოქდაუნის“ რეგულაციების სავარაუდო დარღვევისთვის. უცნობია, რა ბედია ეწიათ დაკავებულებს შემდგომ. [5]

[1] United States Department of State – 2020 Report on International Religious Freedom: Turkmenistan; published in May 2021; available at

[accessed 13 October 2021]

[2] Freedom House – Freedom in the World 2021 – Turkmenistan; published in March 2021; available at

[accessed 13 March 2021]

[3] Forum 18 – TURKMENISTAN: Religious freedom survey, January 2017; published in January 2017; available at https://www.forum18.org/archive.php?article_id=2244 [accessed 13 October 2017]

[4] Forum 18 – publication “”The right to acquire and use religious literature .. of their choice”?”; published in August 2021; available at

[accessed 13 October 2021]

[5] Forum 18 – Police detain, threaten, swear at Muslims; published in March 2021; available at

[accessed 13 October 2021]

გაერთიანებული სამეფოს საშინაო საქმეთა ოფისი შრი-ლანკაში რელიგიურ უმცირესობათა მიმართ დამოკიდებულების შესახებ 2021 წლის აგვისტოში გამოქვეყნებულ ანგარიშში წერდა, რომ შრი-ლანკა ბუდისტურ ქვეყანას წარმოადგენს. რელიგიური უმცირესობები ქვეყნის მოსახლეობის დაახლოებით 30 %-ს შეადგენენ (6.8 მილიონი პირი). რაც შეეხება უშუალოდ მუსლიმებს, ისინი მოსახლეობის 9.7 %-ს შეადგენენ და ძირითადად ბინადრობენ შემდეგ რეგიონებში: ამპარა, ბატტიცალოა და ტინცომალეე აღმოსავლეთში და მანნარისა და პუტტალამის რეგიონები დასავლეთში.

ქვეყნის კონსტიტუციითა და სისხლის სამართლის კოდექსით დაცულია რელიგიის თავისუფლება და აკრძალულია დისკრიმინაცია რელიგიური ნიშნით, ხოლო კანონით აღიარებულია 4 ძირითადი რელიგია: ბუდიზმი, ისლამი, ქრისტიანობა და ჰინდუიზმი. თუმცაღა, კონსტიტუციის მე-9 მუხლით ბუდიზმი ქვეყნის „უპირველეს რელიგიად“ არის აღიარებული და სახელმწიფო ვალდებულია, დაიცვას ბუდას სწავლებები.

2019 წლის ნოემბერში, ქვეყნის პრეზიდენტა გოტაბაია რაჯაპაკსა აირჩიეს, რომელმაც პრემიერ მინისტრად საკუთარი ძმა დანიშნა. მათი ხელისუფლებაში მოსვლის შემდგომ, ეთნიკურ ურთიერთობებთან დაკავშირებით საკმაოდ მნიშვნელოვანი ცვლილებები შემოირეს, რამაც, ზოგიერთის აზრით, შესაძლოა გაზარდოს ეთნიკური და რელიგიური დაპირისპირებები. ამასთანავე, აღსანიშნავია, რომ გასული წლების განმავლობაში, სახელმწიფოს მიერ შემოღებულ იქნა არაერთი ინიციატივა, რათა გაეუმჯობესებინათ რელიგიური უმცირესობების მდგომარეობა. მაგალითად, 2018 წელს შეიქმნა საპარლამენტო კომიტეტი, რომელიც შეისწავლის და იმუსავებს შრი-ლანკაში რელიგიური ჰარმონიის გაზრდის კუთხით.

ანგარიშის მიხედვით, ქვეყანაში არც ერთი კანონი არ უშლის ხელს პირებს, მიმართონ სახელმწიფოს დაცვისთვის, როდესაც მათ მიმართ ადგილი აქვს უფლებადარღვევას ეთნიკური ან რელიგიური ნიშნით. ყველა მოქალაქეს შეუძლია მიმართოს როგორც პოლიციასა და სასამართლოს, ასევე – შრი-ლანკას ადამიანის უფლებათა კომისიას. თუმცა, ზოგადად, პოლიციის ოფიცრებს ხშირად არ გააჩნიათ სათანადო რესურსი ან არ არიან შესაბამისად გადამზადებულები, ხოლო სასამართლო სისტემა გადატვირთულია, რის შედეგადაც სახეზეა ხანგრძლივი სამართლებრივი პროცედურები. ამას გარდა, ფართოდ გავრცელებული კორუფცია უარყოფითად მოქმედებს პოლიციის ეფექტურობაზე.

რაც შეეხება კონკრეტულად მუსლიმთა მდგომარეობას შრი-ლანკაში, ანგარიშის და ბრიტანელ ექსპერტთა მიხედვით, მათ ზოგადად თავისუფლად შეუძლიათ საკუთარი რწმენის რეალიზება: უპრობლემოდ დადიან მეჩეთებში, აქვთ წვდომა დასაქმებაზე და სათანადოდ არიან წარმოდგენილნი პოლიტიკურ სფეროში ორი პოლიტიკური პარტიით. კერძოდ,  „შრი-ლანკას მუსლიმთა კონგრესს“ (SLMC) პარლამენტში 7 დეპუტატი ყავს, ხოლო „სრულიად ცეილონის მაკკალის კონგრესი“ (ACMC) 5 მანდატითაა წარმოდგენილი.

თუმცაღა, ანგარიშის მიხედვით, 2019 წელს, აღდგომისას მომხდარი ტერაქტების („ისლამურ სახელმწიფოსთან“ აფილირებული ტერორისტული დაჯგუფება National Thowheeth Jama’ath’ (NTJ) მიერ კოორდინირებული თავდასხმები ქრისტიანულ თემზე, რის შედეგადაც 253 პირი დაიღუპა, ხოლო 500 დაშავდა) შემდგომ, პოლიციამ საგანგებო მდგომარეობის კანონების საფუძველზე, ტერორიზმთან კავშირში ეჭვმიტანილი 2300-მდე პირი (უმრავლესობა მუსლიმი) დააკავა. 2019 წლის ივლისის მდგომარეობით, 1655 პირი გირაოს საფუძველზე გაათავისუფლეს, 423 პატიმრობა შეეფარდა, ხოლო 211 წინასწარ დაკავებაში დარჩა. ტერაქტებთან კავშირში ბრალდებულ პირებს პრობლემები ჰქონდათ ადეკვატური სამართლებრივი დაცვის მოპოვების კუთხით, რადგან ადვოკატები ერიდებოდნენ მუსლიმთა ინტერესების დაცვას, საზოგადოებისგან ძალადობის შიშით. თავდაპირველი დაპატიმრებების მაღალი ტალღის შემდგომ, გავრცელებული ცნობებით, ახლა მხოლოდ 42 ეჭვმიტანილის საქმეთა გამოძიება მიმდინარეობს.

2019 წლის აღდგომის ტერაქტების შედეგად, მუსლიმთა მიმართ საზოგადოების მხრიდან დისკრიმინაციის და ფიზიკური თავდასხმების შემთხვევებმა იმატა. აღნიშნული ძალადობისას პოლიციის ქმედებები ზოგადად არაადეკვატური იყო და მხოლოდ რამდენიმე დაკავება განხორციელდა. არ ყოფილა დამნაშავეთა დასჯის შემთხვევები და ხელისუფლებასაც სრულად არ მოუხდენია ძალადობის შედეგად დაზარალებულთა კომპენსირება.

COVID-19 პანდემიის დროს, შრი-ლანკის ხელისუფლებას აკრიტიკებდნენ ახალი რეგულაციის გამო, რომლის მიხედვითაც, ვირუსით გარდაცვლილი ყველა პირი სავალდებულო კრემაციას უნდა დაქვემდებარებოდა. აღნიშნული მეთოდი ეწინააღმდეგება გარდაცვლილის დამარხვის ისლამურ ტრადიციას და აღქმული იყო, როგორც მუსლიმებისადმი დისკრიმინაციულად. 1 წლის შემდგომ, 2021 წლის თებერვალში, ხელისუფლებამ გააუქმა აღნიშნული ვალდებულება.

2021 წლის ივნისში გავრცელდა ცნობები იმის შესახებ, რომ COVID-19 ლოქდაუნის წესების დარღვევისთვის არმიის ოფიცრებმა, სასჯელის სახით, აიძულეს მუსლიმების ჯგუფი, გზებზე დაეჩოქათ. სამხედრო ძალების მაღალჩინოსნებმა განაცხადეს, რომ ამასთან დაკავშირებით გამოძიებას აწარმოებენ.

ამას გარდა, 2021 წლის მარტში, ხელისუფლებამ, „ეროვნული უსაფრთხოების“ მიზნებით, სცადა შემოეღო კანონი, რომელიც კრძალავდა საჯარო სივრცეში ბურქას და სხვა სახის საფრების გამოყენებას და ასევე, დახურავდა 1 000-მდე „მადრასსას“ (ისლამური სასწავლებელი). აღნიშნული კანონი, ანგარიშის მომზადების დროისთვის, პარლამენტს არ დაუმტკიცებია, თუმცა, არაერთხელ იქნა გაკრიტიკებული გაეროს მიერ, როგორც საერთაშორისო სამართლის სერიოზული დარღვევა.

ოფისის ექსპერტთა შეფასებით, მართალია, 2019 წლის აღდგომის მოვლენების შემდგომ სახელმწიფოს მხრიდან მუსლიმთა დისკრიმინაციის შემთხვევებმა იმატა, თუმცა, ზოგადად, აღნიშნული საკუთარი ბუნებით ან/და განმეორებითი ხასიათით არ არის არის იმდენად სერიოზული, რომ უტოლდებოდეს დევნას ან სერიოზულ ზიანს.[1]

ა.შ.შ. სახელმწიფო დეპარტამენტი შრი-ლანკაში რელიგიის თავისუფლების კუთხით არსებული ვითარების შესახებ 2021 წლის მაისში გამოქვეყნებულ ყოველწლიურ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2020 წელი) წერდა, რომ ა.შ.შ. მთავრობის გათვლებით, ქვეყნის მოსახლეობა 22. 7 მილიონი ადამიანია. 2012 წლის მონაცემებით, პოპულაციის 70.2 % ბუდისტია, 12.6 % – ჰინდუ; 9.7 % – მუსლიმი და 7.4 % ქრისტიანი. მუსლიმთა უმრავლესობა საკუთარ თავს ეთნიკურად  არც თამილად და არც სინჰალესად არ მიიჩნევს, თუმცა, ისინი თამილურ ენაზე საუბრობენ. მათი უმრავლესობა სუნიტია, თუმცა, გვხვდებიან სუფიტური, აჰმადია და შიიტური დენომინაციების წარმომადგენლებიც.

ანგარიშის მიხედვით, 2020 წლის მარტში ჯანდაცვის სამინისტრომ COVID-19-ით გარდაცვლილი პირების კრემაცია სავალდებულო გახადა, რის გამოც მუსლიმებს არ მიეცათ საშუალება, ისლამური ტრადიციის თანახმად, საკუთარი გარდაცვლილები დაემარხათ. ადგილობრივი არასამთავრობო ორგანიზაციის მიხედვით, რომელიც აკვირდებოდა ონლაინ-სივრცეში „სიძულვილის ენას“, ყველა ეროვნულ ენაზე (სინჰალურ, თამილური და ინგლისური) მარტი-ივნისი პერიოდში გამოხატული „სიძულვილის ენის“ შემთხვევათა 58 % თავს ესხმოდა მუსლიმებს ან ისლამს. კონკრეტულად სინჰალურ ენაზე აღნიშნული მაჩვენებელი 79 %-მდეც ადიოდა.

მუსლიმური სამოქალაქო აქტივისტები აცხადებდნენ, რომ ფიქსირდებოდა ანტი-მუსლიმური რეტორიკისა და სიძულვილის ენის მასობრივი გამოვლინება სოციალურ ქსელებსა და მედიაში, რაც უკავშირდებოდა COVID-19 პანდემიას. Human Rights Watch-ის მიხედვით, აპრილსა და მაისში სოციალურ ქსელებში ვრცელდებოდა მოწოდებები მუსლიმური მაღაზიების ბოიკოტირების შესახებ იმ მოტივით, რომ მუსლიმები ვირუსს მიზანმიმართულად ავრცელებდნენ.

წლის განმავლობაში, არ ფიქსირდებოდა 2019 წლის მაისში ანტი-მუსლიმური მასობრივი ძალადობის შედეგად გარდაცვლილი ერთი მუსლიმისა და მეჩეთებზე თავდასხმების ინციდენტებში დამნაშავე პირების გასამართლების შემთხვევები. წლის ბოლოსთვის არსებული სიტუაციით, ხელისუფლებამ არ გასცა სათანადო კომპენსაციები აღნიშნული ძალადობის დროს დაზიანებული ქონებების მეპატრონეებს.[2]

საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაცია Amnesty International შრი-ლანკას შესახებ 2021 წლის ანგარიშში წერდა, რომ პანდემიის დროს გაიზარდა ანტი-მუსლიმური რეტორიკა როგორც სოციალური ქსელებში, ასევე – მედიაში, ზოგიერთ შემთხვევაში, სახელმწიფო მაღალჩინოსნების მხრიდან. შესაბამისი სამსახურები ახორციელებდნენ ვირუსით გარდაცვლილ მუსლიმთა იძულებით კრემაციას (რაც ისლამით აკრძალულია). აღსანიშნავია, რომ მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის გაიდლაინებით, პანდემიის პირობებში ნებადართული იყო როგორც კრემაცია, ისევე – მიცვალებულის დამარხვა.[3]

საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაცია Freedom House შრი-ლანკას შესახებ 2021 წლის მარტში გამოქვეყნებულ ყოველწლიურ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2020 წელი) წერდა, რომ ქვეყნის კონსტიტუცია ბუდიზმს განსაკუთრებულ სტატუსს ანიჭებს, მაშინ, როდესაც სხვა რელიგიური უმცირესობების წარმომადგენლები პერიოდულად ექვემდებარებიან დისკრიმინაციას და ზოგჯერ – ძალადობასაც. მიუხედავად იმისა, რომ 2020 წელს არ დაფიქსირდა ინტერ-რელიგიური ძალადობის სერიოზული შემთხვევები, მანამდე მომხდარმა ანტი-მუსლიმურმა გამოსვლებმა ბევრი მუსლიმი დააშინა. 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინსაარჩევნო პერიოდში, ზოგიერთი ბუდისტი პოლიტიკოსი დებდა პირობას, რომ გამარჯვების შემთხვევაში ბუდისტებს აეკრძალებოდათ მუსლიმთა მაღაზიებში ვაჭრობა, აიკრძალებოდა ბურქას ტარება, დაიხურებოდა მადრასსები (მუსლიმური სასწავლებლები) და მოახდენდნენ მუსლიმთა განათლებისა და ქორწინების კუთხით კანონმდებლობის იძულებით ცვლილებას.

როდესაც COVID-19 გავრცელებმა სერიოზულ ზღვარს მიაღწია, ზოგიერთმა სამთავრობო თანამდებობის პირმა ამაში მუსლიმური თემი დაადანაშაულა. ამას გარდა, ხელისუფლება იაძულებდა მუსლიმებს ვირუსით გარდაცვლილი ნათესავების კრემაციას, მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნული მეთოდი ეწინააღმდეგება ისლამს და რომ მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის რეკომენდაციით, დასაშვები იყო ვირუსის შედეგად გარდაცვლილთა როგორც კრემაცია, ასევე – დასაფლავება.[4]

 

[1] UK Home Office – Country Policy and Information Note Sri Lanka – Religious Minorities; published in August 2021; available at

[accessed 5 October 2021]

[2] United States Department of State – 2020 Report on International Religious Freedom: Sri Lanka; published in May 2021; available at

[accessed 5 October 2021]

[3] Amnesty International – Amnesty International Report 2020/21; The State of the World’s Human Rights; Sri Lanka 2020; published in April 2021; available at

[accessed 5 October 2021]

[4] Freedom House – Freedom in the World 2021 – Sri Lanka; published in March 2021; available at

[accessed 5 October 2021]

ა.შ.შ. ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტოს (CIA) ფაქტ-წიგნის მიხედვით, ინდოეთის პარლამენტში უმრავლესობით წარმოდგენილია Bharatiya Janata Party (BJP), რომელიც  აკომპლექტებს ინდოეთის მთავრობას. პარტიის ლიდერი და ქვეყნის პრემიერ-მინისტრი არის ნარედრა მოდი.[1] მედია საშუალება AL-Jazeera მიხედვით, BJP წარმოადგენს მემარჯვენე იდეოლოგიის პარტიას, რომლის ძირითადი პოსპულატები ინდურ ნაციონალიზმს ეფუძვნება. სტატიის ავტორთა შეფასებით, არჩევნებში პარტიის ლიდერები, მეტი ხმების მოსაზიდად, მათ შორის, იყენებდნენ ანტი-მუსლიმურ რიტორიკას.[2]

ა.შ.შ. სახელმწიფო დეპარტამენტი ინდოეთში რელიგიის თავისუფლების კუთხით არსებული სიტუაციის შესახებ 2019 წელს გამოქვეყნებულ ყოველწლიურ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2018 წელი) წერდა, რომ ინდოეთი არის სეკულარული სახელმწიფო, რომლის კონსტიტუციაც უზრუნველყოფს რელიგიის თავისუფლებას. ზოგადად, აღნიშნული უფლება პრაქტიკაში დაცულია მთავრობის მიერ და რელიური მოტივით დისკრიმინაცია, მათ შორის – დასაქმების კუთხით, აკრძალულია.

მუსლიმები ინდოეთის მოსახლეობის დაახლოებით 14.2 %-ს შეადგენენ და მათი განსახლების ძირითადი არეალია  შტატები: უტტარ პრადეში; ბიჰარი; მაჰარაშტრა; დასავლეთი ბენგალი; ტელანგალა; კარნატაკა  და ქერალა. ამას გარდა, მუსლიმები შეადგენენ ჯამმუ და ქაშმირის შტატის 63 %-ს, რომელიც წარმოადგენს ინდოეთის ერთადერთ შტატს, სადაც ისინი უმრავლესობით არიან წარმოდგენილნი. ფედერალური კანონმდებლობის თანახმად, მუსლიმებს, ისევე როგორც კიდევ 5 სხვა ჯგუფს, რელიგიური უმცირესობის სტატუსი აქვთ მინიჭებული.

ანგარიშის მიხედვით, ექსტრემისტი ჰინდუსი ჯგუფები, ზოგჯერ ახორციელედბდნენ თავდასხმებს უმცირესობის წარმომადგენლებზე (მეტწილად, მუსლიმებზე) იმ მოტივით, რომ არსებობდა ეჭვი, თითქოს აღნიშნულმა უმცირესობის წევრებმა დაკლეს ძროხა ან ვაჭრობდნენ საქონლის ხორცით. 2018 წლის ნოემბერის მდგომარეობით, ფიქსირდებოდა სულ 18 ასეთი თავდასხმა, რასაც 8 ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა. თავდასხმათა 73 %-ის შემთხვევაში, მსხვერპლი მუსლიმები იყვნენ. 2017 წელს 43 თავდასხმის შედეგად 108 ადამიანი დაზარალდა, აქედან 13 კი – გარდაიცვალა. დაზარალებულტა 60 %-ს მუსლიმები შეადგენდნენ. მაგალითად, 22 ივნისს  უტტარ პრადეშის შტატის პოლიციის ორი თანამშრომლის წინააღმდეგ დადგა გამამტყუნებელი სასამართლო განაჩენი, მას შემდეგ, რაც მუსლიმი პირუტყვით მოვაჭრე, მათი მხრიდან დაკითხვის პროცესის დროს მიღებული დაზიანებების შედეგად, გარდაიცვალა. ამას გარდა, ჯჰარკჰანდის სასამართლომ თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯა 11 პირს, მათ შორის – BJP პარტიის მაღალჩინოსანს, მას შემდეგაც რაც დადგინდა, რომ მათ, იმ ვარაუდით, რომ ის საქონლის ხორცით ვაჭრობდა, მსხვერპლი სიკვდილამდე ცემეს.

ანგარიშში ასევე საუბარია, რომ როგორც ფედერალური, ასევე – საშტატო მთავრობები, ზოგჯერ დგამდნენ გარკვეულ ნაბიჯებს, რაც გავლენას ახდენდა მუსლიმთა ყოფა-ცხოვრებაზე. მაგალითად, ფედერალური მთავრობა კვლავაც აწარმოებდა სამართლებრივ დავას ქვეყნის უზენაეს სასამართლოში, სადაც ითხოვდა, რომ მუსლიმურ საგანმანათლებლო დაწესებულებებს ჩამორთმეოდათ უმცირესობის სტატუსი, რომელიც მათი დასაქმებისა და სასწავლო პროგრამის შედგენის კუთხით დამოუკიდებლობას უზრუნველყოფს. ამას გარდა, ითხოვნდნენ ზოგიერთი მუსლიმური დასახლების ქალაქს სახელი გადარქმეოდა (მაგალითად, ქ. ალლაჰაბადი უნდა გამხდარიყო პრაიაგრაჯი). აქტივისტების განცხადებით, აღნიშნული ნაბიჯები ეთნიკურ-რელიგიურ ჯგუფებს შორის შუღლისა და დაპირისპირებების გაღვივებისკენ იყო მიმართული. დეკემბერში, პარტია „შივ სენა“-მ გამოაქვეყნა ინიციატივა, რომლის ფარგლებშიც მთავრობას მოუწოდებდა ქვეყანაში მუსლიმთა მზარდი შობადობის რიცხვის შემცირებას ისეთი რეგულაციების საშუალებით, როგორიცაა „სავალდებულო ხასიათის ოჯახობრივი დაგეგმვა“ მხოლოდ მუსლიმებისთვის.[3]

საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაცია Freedom House ინდოეთის შესახებ 2019 წელს გამოქვეყნებულ ყოველწლიურ ანგარიშში წერდა, რომ ნარედრა მოდის მემარჯვენე Bharatiya Janata Party პარტიის მმართველობის პერიოდში, არა-ჰინდუს მოსახლეობაზე რელიგიურად მოტივირებული თავდასხმების რაოდენობა გაიზარდა. ანგარიშის მიხედვით, ინდოეთის უმცირესობები – მეტწილად, მუსლიმები, დალიტთა კასტისა და ადივასისის ტომის წარმომადგენლები,  კანონის წინაშე უმრავლესობათან გათანარებული უფლებებით სარგებლობენ და, ზოგჯერ, მათ მიმართ „პოზიტიურ დისკრიმინაციისაც“ (Affirmative Action) აქვს ადგილი. თუმცა, მიუხედავად ამისა, ისინი გარკვეულწილად, მაინც მარგინალიზებულნი არიან ეკონომიკური და სოციალური კუთხით.

ანგარიშის მიხედვით, ინდოეთის პარლამენტის ქვედა პალატაში – ლოკ საბჰა, 24 მუსლიმია წარმოდგენილი.[4]

Human Rights Watch 2018 წლის 21 მარტს გამოქვეყნებულ ანგარიშში წერდა, რომ BJP პარტიის ზოგიერთი ლიდერი ხშირად ჩადიოდა სიძულვილის დანაშაულს და ცდილობდა, გაეღვივებინა ეთნიკური და რელიგიური შუღლი, უფრო ხშირად მუსლიმების წინააღმდეგ მიმართული განცხადებებით, რომელთა ფარგლებშიც უსაფუძვლოდ ირწუმნებოდნენ, რომ მუსლიმი მამაკაცები იტაცებდნენ და იძულებით ქორწინდებოდნენ ჰინდუს ქალებზე, რათა ინდოეთი მუსლიმურ ქვეყნად გადაექციათ.[5]

იგივე Human Rights Watch 2018 წლის თებერვალში გამოქვეყნებულ ანგარიშში წერდა, რომ 2015 წლიდან 2018 წლის დეკემბერის ჩათვლით, ინდოეთის 12 სხვადასხვა შტატში,  საქონლის ხორცით სავარაუდოდ ვაჭრობის გამო, სულ მცირე 44 გარდაიცვალა, რომელთაგან 36 მუსლიმი იყო. ანგარიშის მიხედვით, პრემიერ მინისტრი ნარედრა მოდი 2018 წლის აგვისტომდე თავს იკავებდა აღნიშნულ საკითხზე აზრის ღიად დაფიქსირებისგან და აშკარად არ გმობდა ზემოხსენებულ ქმედებებს. თუმცა, საბოლოოდ, მან განაცხადა, რომ „მიუხედავად მოტივისა, ლინჩის წესით ადამინის მოკვლა გაუმართლებელია“ და, რომ „აღნიშნული ქმედებები ცუდ გავლენას ახდენს ცივილიზებულ საზოგადოებაზე“.[6]

გერმანული მედია საშუალება DandC 2019 წლის 10 ოქტომბერს გამოქვეყნებულ სტატიაში წერს, რომ ინდოეთის ეკონომიკის შემცირების პარალელურად, ქვეყანაში ფიქსირდება ისლამოფობია, რომელიც თავსებადია მმართველი პარტიის იდეოლოგიასთან, რომლის მიხედვითაც მულტი-კულტურული ინდოეთი ერთიან, ჰინდუსთა სახელმწიფოდ უნდა ჩამოყალიბდეს. ყველაზე მეტად, აღნიშნულმა პოლიტიკამ გავლენა იქონია ორ შტატზე, ქაშმირსა და ასსამზე. სტატიაში ძირითადად საუბარია კაშმირში გამკაცრებულ სამხედრო რეჟიმზე, შტატისთვის სპეციალური სტატუსის ჩამორთმევაზე, დაკავებულ დემონსტრანტებზე და ოპოზიციურად განწყობილ პირებზე, ასსამში 1.9 მილიონი პირის არალეგალურ მიგრანტად გამოცხადებაზე და ა.შ. სტატიის ავტორის შეფასებით, ინდოეთის მთავრობა აღნიშნული ნაბიჯებით ცდილობს, ინდოეთში მცხოვრები მუსლიმებისთვის „შიშის კლიმატი“ შექმნას.[7]

[1] CIA World Factbook – India; last updated on October 26 2019; available at https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/in.html [accessed 5 November 2019]

[2] Al Jazeera – article “What you need to know about India’s BJP’; published 23 may 2019; available at  https://www.aljazeera.com/news/2019/05/india-bjp-190523053850803.html [accessed 5 November 2019]

[3] United States Department of State – 2018 Report on International Religious Freedom: India; published 21 June 2019; available at

[accessed 7 November 2019]

[4] Freedom House – Freedom in the World: India; published 4 February 2019; available at

[accessed 6 November 2019]

[5] Human Rights Watch – Holding Killers to Account for Hate Crimes in India; available at https://www.hrw.org/news/2018/03/21/holding-killers-account-hate-crimes-india [accessed 6 November 2019]

[6] Human Rights Watch – Violent Cow Protection in India; published 18 February 2019; available at https://www.hrw.org/report/2019/02/18/violent-cow-protection-india/vigilante-groups-attack-minorities [accessed 6 November 2019]

[7] DandC – article of 15 October 2019; available at https://www.dandc.eu/en/article/spite-indias-constitution-modi-government-adopting-aggressive-anti-muslim-policies [accessed 7 November 2019]

ბენგაზიში პატიმრები ქუჩაში სიკვდილით დასაჯეს – 23 იანვარს ლიბიის დედაქალაქში ორი აფეთქება მოხდა, რომლის შედეგად 30 ადამიანზე მეტი დაიღუპა, 20-მდე კი დაშავდა. 2 დანაღმული ავტომობილი ბენგაზის უდეიდეს მეჩეთთან იმ დროს მოხდა, როდესაც მორწმუნეები ლოცვის შემდეგ მეჩეთს ტოვებდნენ. მომდევნო დღეს პატიმრები ქუჩაში, ხალხის თვალწინ დახვრიტეს. გავრცელებულ ვიდეოში ჩანს ცისფერტანსაცმლიანი 9 კაცი, ისინი მუხლებზე დგანან. შემდეგ მათ მიწაზე სისხლში ამოსვრილებს აჩვენებენ. დასჯის შემდეგ ცხედრები პიკაპების საბარგულებით შეკრებილთა შეძახილების ფონზე წაიღეს. ადამიანების ვინაობის შესახებ ინფორმაცია არ გავრცელებულა. პატიმრები იმ მეჩეთის გვერდით დახვრიტეს, სადაც 23 იანვარს ტერაქტი მოხდა. გაეროს მისიამ ლიბიაში შეშფოთება გამოთქვა მომხდარის გამო და განაცხადა, რომ ასეთი ქმედება საერთაშორისო სამართლით ისჯება.[1]

ავღანეთში ორგანიზაციის „Save the Children“ ოფისს თავს დაესხნენ – ავღანეთში, ჯალალაბადში საერთაშორისო ორგანიზაციის „Save the Children“ ოფისზე თავდასხმაზე პასუხისმგებლობა „ისლამურმა სახელმწიფომ“ აიღო. ოპერაცია ბრიტანეთის, შვედეთის და ავღანეთის სამთავრობო შენობებზე რამდენიმე თავდასხმას გულისხმობდა. ბოლო მონაცემებით, დაღუპულია 2 და დაშავებულია 11 ადამიანი.[2]

ქაბულის დიპლომატიურ უბანში მომხდარ აფეთქებას 103 ადამიანი ემსხვერპლა – ავღანეთის დედაქალაქ ქაბულის დიპლომატიურ უბანში მომხდარი აფეთქების შედეგად დაღუპულთა რიცხვი 103-მდე გაიზარდა, დაშავებულია 235 ადამიანი. პოლიციამ ტერაქტთან კავშირის ბრალდებით 4 ადამიანი დააკავა. აფეთქება თვითმკვლელმა ტერორისტმა დანაღმული სასწრაფო დახმარების მანქანით მოაწყო. თავდასხმაზე პასუხისმგებლობა დაჯგუფება „თალიბანმა“ აიღო. ავღანეთის ხელისუფლებამ ქაბულში მომხდარი ტერაქტის მსხვერპლთა პატივსაცემად, 28 იანვარი ეროვნული გლოვის დღედ გამოაცხადა.[3]

ტერაქტი ქაბულის სამხედრო აკადემიაში – მარშალ ფაჰიმის სახელობის სამხედრო აკადემიაზე თავდასხმაზე პასუხისმგებლობა ტერორისტულმა დაჯგუფება „ისლამურმა სახელმწიფომ“ აიღო. ბოლო მონაცემებით, დაიღუპა 9 ადამიანი და დაიჭრა რამდენიმე სამხედრო მოსამსახურე. თავდასხმაში სულ ხუთი ტერორისტი მონაწილეობდა, მათგან ორმხრივ სროლებში სამი დაიღუპა, ხოლო ერთი დააკავეს.[4]

თურქეთის სამხედრო ოპერაცია სირიაში – თურქეთის სამხედრო კოლონამ ქურთებზე თავდასხმის მიზნით, სირიის საზღვარი გადალახა და ალეპოს პროვინციაში შევიდა. თურქეთის სატანკო შენაერთი ქურთების პოზიციებს ალეპოს პროვინციიდან დაბომბავს. პარალელურად, ქურთულმა სამხედრო ჯგუფებმა აფრინის ერთ-ერთ ოლქში თურქეთისგან მხარდაჭერილი „თავისუფალი სირიის არმიის“ შეტევა უკუაგდო, ასევე თურქეთის არმიის სამი ტანკი ააფეთქა და შეტევა გაანეიტრალა. სირიის ჩრდილოეთში ინტენსიური საბრძოლო მოქმედებები მიმდინარეობს. თურქეთის საჰაერო ძალების იერიშის შედეგად, აფრინში ტერორისტული ორგანიზაციის 33 წევრი მოკლეს. წლის დასაწყისში, ანტიტერორისტული ოპერაციების დაწყებიდან დღემდე 649 ტერორისტია განადგურებული, ამის შესახებ ინფორმაცია თურქეთის გენერალურმა შტაბმა გაავრცელა. თურქეთმა სამხედრო ოპერაცია „ზეთისხილის რტო“ 20 იანვარს დაიწყო. თურქეთის არმია სირიის ჩრდილოეთში აფრინისა და აზაზის მიმართულებით ავითარებს შეტევას და პოტენციურ სამიზნედ მანბიჯსაც ასახელებს.[5]

ვითარება იემენში – სეპარატისტებმა სამხრეთ იემენში მდებარე ქალაქ ადენში სახელისუფლებო ძალებთან სისხლიანი შეტაკების შემდეგ სამთავრობო შენობები დაიკავეს. ქვეყნის პრემიერმა აჰმედ ბინ დაღერმა სეპარატისტები სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობაში დაადანაშაულა. ბრძოლები კვირას დაიწყო, როდესაც პოლიციამ დემონსტრანტებს აქციის ჩატარების უფლება არ მისცა. შეტაკებისას ათობით ადამიანი დაიღუპა და დაიჭრა. თვითმხილველების თქმით, აფეთქებები ქალაქის რამდენიმე უბანში ხდებოდა. სეპარატისტებს მხარს არაბთა გაერთიანებული საამიროები უჭერს, რომელიც ასევე, საუდის არაბეთის მეთაურობით შექმნილ კოალიციაშია, რომელიც ჰუსიტების წინააღმდეგ იბრძვის. იემენის პრემიერის განცხადებით, არაბთა გაერთიანებული საამიროებში „გადაწყვეტილების მიმღებმა პირებმა“ დროულად უნდა გაატარონ ღონისძიებები, რადგან სეპარატისტების ქმედებები ჰუსიტებს ხელსაყრელ მდგომარეობაში აყენებს. პარალელურად, იემენის ერთერთ სასაზღვრო გამშვებ პუნქტზე აფეთქება მოხდა. შემთხვევას 15 ჯარისკაცი ემსხვერპლა. გავრცელებული ცნობით, დანაღმული ავტომობილი შაბვას პროვინციაში აფეთქდა. ინციდენტი ქვეყნის სამხრეთ ნაწილში ადგილობრივი დროით 08:30 საათზე მოხდა.[6]

ინდოეთში მუსლიმებსა და ინდუისტებს შორის დაპირისპირებას მსხვერპლი მოჰყვა – ჩრდილოეთ ინდოეთში პოლიციამ 112 ადამიანი დააკავა.  გამოძიება დაკავებულებს ორი რელიგიური ჯგუფის დაპირისპირებაში მონაწილეობას ედავება. მუსლიმები და ინდუისტები ერთმანეთს ძალადობაში სდებენ ბრალს. მათ ერთმანეთს ქვები დაუშინეს, მაღაზიებსა და სატრანსპორტო საშუალებებს კი ცეცხლი წაუკიდეს. დაპირისპირებას ერთი ახალგაზრდის სიცოცხლე ემსხვერპლა. ერთის ჯანმრთელობის მდგომარეობა კი კრიტიკულად მძიმეა. დაპირისპირება ადგილობრივმა პოლიციამ უკვე აღკვეთა და შემდგომი ძალადობის თავიდან ასაცილებლად, რეგიონში პატრულირება დააწესა.[7]

[1] Imedi News; ბენგაზიში მომხდარი ტერაქტის მსხვერპლთა რიცხვი 33-მდე გაიზარდა; 24 იანვარი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/45349/bengazishi-momkhdari-ormagi-teraqtis-mskhverplta-ritskhvi-33mde-gaizarda

ლიბიაში პატიმრები ხალხის თვალწინ ქუჩაში სიკვდილით დასაჯეს; 25 იანვარი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/45597/libiashi-patimrebi-quchashi-khalkhis-tvaltsin-sikvdilit-dasajes

[2] Reuters; Islamic State claims attack on Jalalabad in Afghanistan; Reuters Staff; 24 January, 2018; available at: https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-blast-claim/islamic-state-claims-attack-on-jalalabad-in-afghanistan-idUSKBN1FD1HC?il=0

[3] BBC; Kabul attack: Taliban kill 95 with ambulance bomb in afghan capital; 28 January, 2018; available at: http://www.bbc.com/news/world-asia-42843897

[4] National Public Radio; 11 dead in attack on army garrison in Kabul claimed by ISIS; By Scott Neuman; 29 January, 2018; available at: https://www.npr.org/sections/thetwo-way/2018/01/29/581490219/3-dead-in-attack-on-army-garrison-in-kabul-claimed-by-isis

[5] AMN; Turkish military column reportedly enters Aleppo in pursuit of Kurds; 24 January, 2018; available at: https://www.almasdarnews.com/article/turkish-military-column-reportedly-enters-aleppo-pursuit-kurds/

Imedi News; თურქეთის სამხედრო ძალებმა აფრინში ოპერაციების დაწყებიდან 649 ტერორისტი გაანადგურეს; 30 იანვარი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/46205/turqetis-samkhedro-dzalebma-aprinshi-operatsiebis-datskebidan-649-teroristi-gaanadgures

[6] BBC; Yemen crisis: Separatists seize governmental buildings in Aden; 28 January, 2018; available at: http://www.bbc.com/news/world-middle-east-42852285

[7] BBC; India police qrrest 112 as religious clashes kill teenager; 29 January, 2018; available at: http://www.bbc.com/news/world-asia-india-42855953