საერთაშორისო ორგანიზაცია „Amnesty International“ 2023 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2022 წელი] ირანის ისლამური რესპუბლიკის შესახებ წერს, რომ ბაჰაის უმცირესობის წევრები აწყდებიან ფართოდ გავრცელებულ და სისტემატურ ძალადობას თავიანთი აღმსარებლობის გამო; მათ შორის, თვითნებურ დაკავებებს, დაკითხვებს, წამებას და სხვა სახის არასათანადო მოპყრობას და იძულებით გაუჩინარებებს. ხელისუფლება ძალით ხურავს ბაჰაის მიმდევრების ბიზნესებს, ახდენს ათობით ბაჰაისტის ქონების კონფისკაციას, ანგრევს მათ სახლებსა და სალოცავ ადგილებს და უკრძალავს მათ განათლების მიღებას. 2022 წლის ივნისში, სააპელაციო სასამართლომ ძალაში დატოვა ვერდიქტი, რომლითაც სემანის პროვინციაში 18 ბაჰაისტის ქონების კონფისკაცია იყო დადგენილი. აგვისტოში ხელისუფლებამ დაანგრია 6 ბაჰაისტის სახლი და მოახდინა 20 ჰექტარზე მეტი მიწის ნაკვეთის კონფისკაცია მაზანდარანის პროვინციის ერთერთ სოფელში; შედეგად, ხალხმა საარსებო წყაროები დაკარგა.[1]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“ 2023 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2022 წელი] ირანის ისლამური რესპუბლიკის შესახებ წერს, რომ ბაჰაისტები სისტემატური დევნის ობიექტები არიან. მათ აპატიმრებენ და უკრძალავენ უმაღლესი განათლების მიღებას. 2022 წლის ივლისიდან მოყოლებული, სასულიერო ელიტამ გააძლიერა ბაჰაისტების დარბევა, რაც გამოიხატა ათობით პირის დაკავებასა და დაპატიმრებაში, სახლების დანგრევასა და ქონების კონფისკაციაში; განსაკუთრებით მაზანდარანის პროვინციაში. აკადემიური თავისუფლება ირანში კვლავ შეზღუდულია – სტუდენტებს არ აძლევენ საშუალებას, განაგრძონ სწავლა თუ ისინი ბაჰაის თემს მიეკუთვნებიან.[2]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Human Rights Watch“ 2023 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2022 წელი] ირანის ისლამური რესპუბლიკის შესახებ წერს, რომ ირანული კანონმდებლობა არ აღიარებს რელიგიის თავისუფლების უფლებას ბაჰაიზმის მიმდევრებისთვის და ბაჰაისტების მიმართ დისკრიმინაციულია. ხელისუფლება განაგრძობს ბაჰაის მიმდევართა დაპატიმრებასა და სამართლებრივ დევნას ეროვნულ უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული საეჭვო ბრალდებებით. ირანის ხელისუფლება სისტემატურად ბლოკავს ბაჰაისტების საჯარო უნივერსიტეტებში რეგისტრაციას და ხურავს ბაჰაის თემის წევრთა ბიზნესებს.[3]

ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტი 2023 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2022 წელი] ირანის ისლამური რესპუბლიკის შესახებ წერს, რომ ბაჰაის თემი კვლავ წარმოადგენს ხელისუფლების მხრიდან სისტემატური რეპრესიების ობიექტს. აღნიშნული რეპრესიები კიდევ უფრო გაძლიერდა 2022 წლის ზაფხულის შემდეგ და გამოიხატა რეიდების, ქონების კონფისკაციის და დაპატიმრებების ფაქტების ზრდაში. ბაჰაისტების ეროვნული ცენტრის ინფორმაციით, 2022 წლის სექტემბრის მდგომარეობით, ათასი ბაჰაისტი სისხლის სამართლებრივი დევნის ობიექტი იყო. აქამდე, ყველაზე დიდი მაჩვენებელი, 2014 წელს [443] დაფიქსირდა. ბაჰაისტების ეროვნული ცენტრის ცნობით, ხელისუფლებამ გააძლიერა ბაჰაისტების მიმართ დეზინფორმაციის კამპანიაც. 2022 წლის იანვარში, გრაფიკული ხელოვნების მეორე ეროვნული ფესტივალის თემა იყო „ბაჰაიზმი: ღალატის ასამბლეა“. ხელისუფლება მოუწოდებდა ხელოვანებს, წარმოადგენათ ნამუშევრები, სადაც ხაზგასმული იქნებოდა „ისლამურ-ირანული კულტურის ნგრევა“ და „მორალური ნორმებიდან გადახრა“.[4]

ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტი 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2021 წელი] ირანის ისლამურ რესპუბლიკაში რელიგიის თავისუფლების შესახებ წერს, რომ ბაჰაის საზოგადოება, რომელთა რაოდენობა ირანში, დაახლოებით 300 ათასია, კვლავ აწყდება სოციალურ დისკრიმინაციას და შევიწროვებას. დამსაქმებლებს აიძლებენ არ აიყვანონ სამსახურში ბაჰაიზმის მიმდევრები, ხოლო უკვე დასაქმებულები, სამსახურიდან დაითხოვონ. კვლავ ადგილი აქვს ბაჰაისტების სასაფლაოების დარბევასა და ვანდალიზმს.

ბაჰაისტებს ეზღუდებათ უმაღლეს სასწავლებლებში რეგისტრაცია თუ თავს ბაჰაისტებად აცხადებენ. უნივერსიტეტში რეგისტრაციისთვის, ბაჰაისტმა სტუდენტებმა სპეციალურ ფორმაში უნდა მიუთითონ ერთერთი აღიარებული რელიგიისადმი [ისლამი, ქრისტიანობა, ზოროასტრიზმი] კუთვნილება. ბაჰაისტებს, ასევე, ეკრძალებათ საკუთარი სასწავლებლების დაფუძნება.

ირანის ხელისუფლება ბლოკავს ბაჰაისტების საჯარო სექტორში დასაქმებას და კრძალავს მათი სამთავრობო საპენსიო სისტემაში ჩართვას. ირანის უზენაესი ლიდერის რელიგიური ფატვა მოუწოდებს მოქალაქეებს, უარი თქვან ბაჰაისტებთან რაიმე სახის კავშირზე. ხელისუფლება არ აღიარებს ბაჰაისტების ქორწინებას ან განქორწინებას, თუმცა ნებას რთავს  სამოქალაქო ქორწინების ატესტაციას. აღნიშნული ატესტაცია არ მოიცავს სამართლებრივი დაცვის მექანიზმებს.

ქვეყნის კონსტიტუცია განსაზღვრავს ირანს, როგორც ისლამურ რესპუბლიკას და სახელმწიფო რელიგიად ასახელებს შიიტურ ისლამს. კონსტიტუცია ადგენს, რომ ყველა კანონი უნდა ეფუძნებოდეს „ისლამურ კრიტერიუმებს“ და შარიათის ოფიციალურ ინტერპრეტაციას. „ისლამური კრიტერიუმების“ შესაბამისად, მოქალაქეები უნდა სარგებლობდნენ ყველა ადამიანური, პოლიტიკური, ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებებით. კანონი უკრძალავს მუსლიმებს რელიგიური მწრამსის უარყოფას ან შეცვლას, ერთადერთი საკანონმდებლო დონეზე დაშვებული ცვლილებაა, სხვა რელიგიდიან კონვერტაცია ისლამზე.

შარიათის თანახმად, მრწამსის ცვლილება კვალიფიცრდება, როგორც დანაშაული და ისჯება სიკვდილით. მუსლიმი მამისგან დაბადებული ბავშვი მუსლიმია. სხვა რელიგიის წარმომადგენლებს ეკრძალებათ მუსლიმების კონვერტაციის მცდელობა, ეს ქმედებაც ითვლება დანაშაულად და ისჯება სივდილით.

მოქალაქეებს, რომლებიც არ არიან ქრისტიანები, ზოროასტრიზმის მიმდევრები და ებრაელები ეკრძალებათ საჯაროდ საკუთარი რწენის გამოხატვა. გამოხატვის აკძალვა გულისხმობს, ეკლესიაში თაყვანისცემას და რელიგიური სიმბოლოების ტარებას.[5]

[1] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Amnesty International“; ყოველწლიური ანგარიში ადამიანის უფლებების დაცვის პრაქტიკის შესახებ ირანში – 2022 წელი; გამოქვეყნებულია 2023 წლის 27 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2023 წლის 13 აპრილს]

[2] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“; ყოველწლიური ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ ირანში – 2022 წელი; გამოქვეყნებულია 2023 წლის 10 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2023 წლის 13 აპრილს]

[3] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Human Rights Watch“; ყოველწლიური ანგარიში ადამიანის უფლებების დაცვის პრაქტიკის შესახებ ირანში – 2022 წელი; გამოქვეყნებულია 2023 წლის 12 იანვარს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2023 წლის 13 აპრილს]

[4] ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში ადამიანის უფლებების დაცვის პრაქტიკის შესახებ ირანში – 2022 წელი; გამოქვეყნებულია 2023 წლის 20 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2023 წლის 13 აპრილს]

[5] ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში რელიგიის თავისუფლების შესახებ ირანში – 2021 წელი; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 2 ივნისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2023 წლის 13 აპრილს]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ 2023 წლის 21 მარტს გამოქვეყნებულ ანგარიშში რუსეთის ფედერაციაში ადამიანის უფლებების კუთხით არსებული ვითარების შესახებ წერია, რომ რუსეთის ზოგიერთ ქალაქში იეჰოვას მოწმეები დაპატიმრების შემდეგ პოლიციის მხრიდან დაექვემდებარნენ ფიზიკურ შეურაცხყოფასა და წამებას. Amnesty International-ის თანახმად იეჰოვას მოწმეთა მიმართ დევნა გაძლიერდა წლის განმავლობაში.[1]

Freedom House-ის მიერ 2023 წლის 10 მარტს გამოქვეყნებულ ანგარიშში რუსეთში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ წერია, რომ 2017 წელს ორგანიზაცია „იეჰოვას მოწმეები“ რუსეთში ექსტრემისტულად გამოცხადდა, რაც წინ უძღოდა იეჰოვას მოწმეთა წინააღმდეგ დაწყებულ კამპანიას, რომლის ფარგლებშიც მათ აკვირდებოდნენ, აპატიმრებდნენ და აწამებდნენ. 2022 წლის სექტემბრის მდგომარეობით იეჰოვას 600 მოწმის მიმართ აღძრული იყო  სისხლის სამართლის საქმე. 2022 წლის ივნისში ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ გამოაცხადა, რომ რუსეთის ხელისუფლების მიერ აღნიშნული ორგანიზაციის აკრძალვა იყო უკანონო და დაავალა მას რეპარაციების გადახდა, სისხლისსამართლებრივი საქმეების შეწყვეტა, დაპატიმრებული პირების გათავისუფლება და ჩამორთმეული ქონების უკან დაბრუნება. 2022 წლის სექტემბრის მდგომარეობით რუსეთის ფედერაცია აღარ არის ევროპის საბჭოს წევრი და შესაბამისად ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს იურისდიქცია მასზე აღარ ვრცელდება.[2]

Human Rights Watch-ის მიერ 2023 წლის 12 იანვარს გამოქვეყნებულ ანგარიშში რუსეთში ადამიანის უფლებების კუთხით არსებული ვითარების შესახებ წერია, რომ პოლიცია აგრძელებდა იეჰოვას მოწმეების სახლების რეიდსა და მათ მიმართ სისხლისსამართლებრივ დევნას.  2022 წელს იეჰოვას 87 მოწმეს მიუსაჯეს 7 წლამდე პატიმრობა, ხოლო 68 პირი იყო სასამართლო პროცესის მოლოდინში.[3]

Amnesty International-ის მიერ 2023 წლის 27 მარტს გამოქვეყნებულ ანგარიშში რუსეთში ადამიანის უფლებების კუთხით არსებული ვითარების შესახებ წერია, რომ ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს 2022 წლის გადაწყვეტილებების მიუხედავად იეჰოვას მოწმეები კვლავ ექვემდებარებოდნენ შევიწროებას და სისხლისსამართლებრივ დევნას. მათ მიმართ გამოტანილი სასჯელები შესაძლოა ყოფილიყო დიდი ოდენობით ჯარიმა ან 7 წლამდე პატიმრობა.

ანგარიშში აღნიშნულია, რომ 2022 წლის მაისში საპატიმროდან გამოვიდა დანიის მოქალაქე დენის კრისტენსენი, რომელიც იყო იეჰოვას პირველი მოწმე, რომელსაც პატიმრობა შეეფარდა 2017 წელს ორგანიზაციის აკრძალვის შემდეგ. მან საპატიმრო დაწესებულება 6 წლიანი პატიმრობის შემდეგ დატოვა.[4]

ორგანიზაცია „იეჰოვას მოწმეები რუსეთში“ ოფიციალურ ვებ-გვერდზე წერს, რომ 2017 წელს უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილების (აღნიშნული გადაწყვეტილების ფარგლებში აკრძალეს იეჰოვას მოწმეთა ორგანიზაცია და მის დაქვემდებარებაში არსებული ფილიალები) შემდეგ იეჰოვას 700 მოწმის მიმართ დაიწყო გარკვეული სახის სამართლებრივი ქმედებები. 2023 წლის 30 მარტის მდგომარეობით იეჰოვას მოწმეების მიმართ აღძრული იყო 333 სისხლის სამართლის საქმე (ჯამში 702 პირის მიმართ). ინფორმაციის თანახმად 311 პირის მიმართ უკვე გამოტანილია განაჩენი. კერძოდ, 105-მა პირმა მიიღო რეალური საპატიმრო სასჯელი, 32-მა – ჯარიმა, 173-მა – პირობითი სასჯელი. ინფორმაციის გამოქვეყნების მომენტში (2023 წლის 30 მარტი) 122 პირი იმყოფებოდა საპატიმრო ან წინასწარი პატიმრობის დაწესებულებაში, ხოლო 16 – შინაპატიმრობაში.[5]

იმავე წყაროს მიერ 2019 წლის 10 სექტემბერს გამოქვეყნებულ ინფორმაციაში აღნიშნულია, რომ რუსეთში იეჰოვას მოწმეობა (ზოგადად იეჰოვას მოწმეები) აკრძალული არ არის. რუსეთის ფედერაციის მთავრობის განცხადებით უზენაესის სასამართლოს 2017 წლის 20 აპრილის და უზენაესის სასამართლოს სააპელაციო კოლეგიის 2017 წლის 17 ივლისის გადაწყვეტილებები არ შეიცავს შეზღუდვებს ან აკრძალვას პირის მიერ აღნიშნული სწავლების ინდივიდუალურად გამოყენებისთვის.

2021 წლის 28 ოქტომბერს რუსეთის უზენაესი სასამრთლოს პლენუმმა დაადგინა, რომ  მიუხედავად იურიდიული პირების ლიკვიდაციისა, იეჰოვას მოწმეების მსახურება, რიტუალებისა და ცერემონიების ერთობლივი შესრულება, თავისთავად, არ წარმოადგენს დანაშაულს (რუსეთის სისხლის სამართლის კოდექსის 282.2 მუხლით გათვალისწინებული დანაშაული).

რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტთან არსებულმა საბჭომ სამოქალაქო საზოგადოებისა და ადამიანის უფლებების განვითარებისთვის განაცხადა, რომ უზენაესი სასამართლოს მიერ მიღებული განჩინება მოიცავს სალიკვიდაციო იურიდიული პირების ამომწურავ ჩამონათვალს. ამასთან ერთად განცხადებაში აღინიშნა, რომ სასამართლო გადაწყვეტილება არ შეიცავს რაიმე სახის დასკვნას იმასთან დაკავშირებით, რომ რელიგია „იეჰოვას მოწმეები“, როგორც ასეთი აიკრძალა.

გამოქვეყნებულ ინფორმაციაში წერია, რომ რუსეთის კონსტიტუციის 28-ე მუხლით დაცულია ყველა ადამიანის რწმენის თავისუფლება. გარდა ამისა აღნიშნულია ისიც, რომ რუსეთში არც ერთ სასამართლოს არ უღიარებია იეჰოვას მოწმეების რელიგია ან რწმენა დანაშაულებრივად.[6]

[1] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი – რუსეთის ფედერაცია – ანგარიში ადამიანის უფლებების კუთხით არსებული ვითარების შესახებ; გამოქვეყნებულია 2023 წლის 21 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2023 წლის 12 აპრილს]

[2] Freedom House – რუსეთის ფედერაცია – ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ; გამოქვეყნებულია 2023 წლის 10 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2023 წლის 12 აპრილს]

[3] Human Rights Watch – რუსეთის ფედერაცია – ანგარიში ადამიანის უფლებების კუთხით არსებული ვითარების შესახებ; გამოქვეყნებულია 2023 წლის 12 იანვარს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2023 წლის 12 აპრილს]

[4] Amnesty International – რუსეთი – ანგარიში ადამიანის უფლებების კუთხით არსებული ვითარების შესახებ; გამოქვეყნებულია 2023 წლის 27 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2023 წლის 12 აპრილს]

[5] იეჰოვას მოწმეები – რუსეთი – „Уже 700 жертв правовой коллизии. Мужчины, женщины и инвалиды преследуются за мирные религиозные убеждения”; გამოქვეყნებულია 2023 წლის 30 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://jw-russia.org/news/2023/03/301603.html [ნანახია 2023 წლის 12 აპრილს]

[6] იეჰოვას მოწმეები – რუსეთი – კითხვა პასუხი; გამოქვეყნებულია 2019 წლის 10 სექტემბერს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://jw-russia.org/news/about/faq/5.html [ნანახია 2023 წლის 12 აპრილს]

ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტი 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2021 წელი] ლიბანის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის კონსტიტუცია აწესებს რწმენის აბსოლუტურ თავისუფლებას და ადგენს სახელმწიფოს პატივისცემას ყველა რელიგიური ჯგუფისა და დენომინაციის მიმართ, ისევე როგორც ნებისმიერი რელიგიური ჯგუფის წარმომადგენლის პირად სტატუსსა და რელიგიურ ინტერესს. კონსტიტუცია, ასევე, აწესებს რელიგიური რიტუალების აღსრულების თავისუფლებას ერთადერთი პირობით – არ დაირღვეს საზოგადოებრივი წესრიგი. ქვეყნის უზენაესი კანონით, ასევე, განატირებულია ყველა მოქალაქის თანაბარი უფლებები განურჩევლად მათი რელიგიური კუთვნილებისა.

ლიბანის კანონმდებლობით, პირს თავისუფლად შეუძლია, შეიცვალოს რელიგია. ამისთვის პირს სჭირდება იმ რელიგიური ჯგუფის ადგილობრივი ლიდერის თანხმობა, რომელ რელიგიურ ჯგუფსაც აპირებს, შეუერთდეს. რელიგიური ჯგუფი გასცემს კონვერტაციის დამადასტურებელ დოკუმენტს, რაც კონვერტირებული პირის ახალ რელიგიურ კუთვნილებას ადასტურებს და უფლებას აძლევს, თავისი ახალი რელიგიური კუთვნილება ასახოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მონაცემთა ბაზაში. პირს, ასევე, შეუძლია, მთავრობის მიერ გაცემულ დოკუმენტებში არ მიუთითოს საკუთარი რელიგიური კუთვნილება. დოკუმენტების ცვლილებას არ სჭირდება რელიგიური პირების მხრიდან დასტური და რელიგიასთან დაკავშირებული ცნობის ცვლილება არ აუქმებს პირის მიმდინარე რეგისტრაციას ზემოაღნიშნულ მონაცემთა ბაზაში.

ლიბანის სისხლის სამართლის კოდექსით მაქსიმუმ 1 წლით პატიმრობაა განსაზღვრული ნებისმიერი პირისთვის, ვისაც ცნობენ დამნაშავედ „ღმერთის მიმართ საჯაროდ მკრეხელობისთვის“. ლიბანის კანონმდებლობა კრძალავს ნებისმიერ პუბლიკაციას, რომელიც იქნება პროვოკაციული და გამოიწვევს კონფესიებს შორის დაძაბულობას. ასევე, აკრძალულია ქვეყანაში აღიარებული რელიგიების მიმართ მკრეხელობის შემცევლი ნამუშევრების გამოქვეყნება.

ლიბანში, სადაც დაახლოებითი მონაცემებით, 5.3 მილიონი ადამიანი ცხოვრობს, ოფიციალურად აღიარებულია 18 რელიგიური ჯგუფი: 5 მუსლიმური [შიიტები, სუნიტები, დრუზები, ალავიტები და ისმაილები], 12 ქისტიანული [მარონიტები, ბერძნული მართლმადიდებლები, ბერძნული კათოლიკეები, სომხური კათოლიკეები, სომხური მართლმადიდებლები, სირიული მართლმადიდებლები, სირიული კათოლიკეები, ასირიები, ქალდეანები, კოპტები, ევანგელისტური პროტესტანტები და რომაული კათოლიკეები] და იუდეველები. რელიგიური ჯგუფები, რომელთაც მთავრობა არ აღიარებს, მოიცავს ბაჰაიზმის მიმდევრებს, ინდუისტებს, სხვადასხვა პროტესტანტულ მიმდინარეობას და იესო ქრისტეს ეკლესიის მიმდევრებს. თუმცა, არაღიარებულ რელიგიურ ჯგუფებსაც აქვთ უფლება ფლობდნენ ქონებას, თავისუფლად შეიკრიბონ სალოცავად და აღასრულონ რელიგიური რიტუალები. აღსანიშნავია ისიც, რომ ლიბანი სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების საერთაშორისო შეთანხმების მხარეა.[1]

ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტი 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2021 წელი] ლიბანის შესახებ წერს, რომ ლიბანი საპარლამენტო რესპუბლიკაა, რომელიც 1943 წლის ეროვნული პაქტის საფუძველზე იმართება. აღნიშნული პაქტის მიხედვით, სახელისუფლებლო მმართველობა განაწილებულია და პრეზიდენტი ყოველთვის არის მარონიტი ქრისტიანი, პარლამენტის თავმჯდომარე შიიტი მუსლიმი და პრემიერ-მინისტრი სუნიტი მუსლიმი.[2] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“ 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2021 წელი] ლიბანის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის პოლიტიკური სისტემა უზრუნველყოფს თითქმის ყველა რელიგიური ჯგუფის წარმომადგენლობას.[3]

[1] ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში რელიგიის თავისუფლების შესახებ ლიბანში – 2021 წელი; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 2 ივნისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 17 აგვისტოს]

[2] ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში ადამიანის უფლებების დაცვის პრაქტიკის შესახებ ლიბანში – 2021 წელი; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 12 აპრილს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 16 აგვისტოს]

[3] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“; ყოველწლიური ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ ლიბანში – 2021 წელი; გამქოვეყნებულია 2022 წლის 28 თებერვალს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 17 აგვისტოს]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ერაყში რელიგიის თავისუფლების შესახებ წერია, რომ ერაყის ქურთისტანის რეგიონში 11 დარეგისტრირებული ევანგელისტურ ქრისტიანული და სხვა პროტესტანტული ეკლესია, მათ შორის ერთ-ერთი ბაპტისტური (Baptist Church of the Good Shepherd).

აშშ-ის ანგარიშში აღნიშნულია, რომ ქრისტიანების, უმრავლესობა (67 %) ქალდეანურ-კათოლიკურ ეკლესიას მიეკუთვნება; 20 % – აღმოსავლეთის ასირიულ ეკლესიას, ხოლო დანარჩენი ნაწილდება სხვადასხვა ქრისტიანულ დენომინაციებზე.[1]

წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის მოპოვების განყოფილების მიერ შესწავლილ წყაროებში არ იძებნება სხვა ინფორმაცია ერაყში ბაფტისტების ან მათი მდგომარეობის შესახებ.

ერაყში ქრისტიანების მდგომარეობა

ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტოს მიერ 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ერაყში რისკ ჯგუფების შესახებ წერია, რომ სადამ ჰუსეინის მმართველობის დროს, ერაყში დაახლოებით 1 500 000 ქრისტიანი ცხოვრობდა და მათი უმრავლესობა დაცვით და ერაყის მუსლიმ მოსახლეობასთან თითქმის გათანაბრებული უფლებებით სარგებლობდა. 2003 წელს, ერაყში აშშ-ის სამხედრო ინტერვენციის შემდგომ,  ქრისტიანთა მდგომარეობა გაუარესდა, ისინი განიცდიდნენ დევნასა და დისკრიმინაციას.

ანგარიშში აღნიშნულია, რომ აშშ-ის ერაყში სამხედრო ინტერვენციის შემდეგ 1100-ზე მეტი ქრისტიანი გახდა ტერორიზმისა და სექტანტური ძალადობის მსხვერპლი.

2013 წელს ისლამური სახელმწიფოს მიერ ნინევის დაბლობის ოკუპაციამ ქრისტიანი მოსახლეობს მასიური გასვლა გამოიწვია, რის შედეგადაც ნინევის დაბლობის რეგიონი ქრისტიანებისაგან დაიცალა. 2017 წელს, ისლამური სახელმწიფოს მარცხის შემდეგ, დევნილმა ქრისტიანებმა დაიწყეს საკუთარ სახლებში დაბრუნება, მაგრამ ნელი ტემპით, რადგან ტერიტორიას შიიტი პოლიციელები აკონტროლებდნენ.

ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტოს 2021 წლის 22 სექტემბრის მონაცემებით, ქრისტიანები  ერაყის მოსახლეობის 1%-ს წარმოადგენდნენ. ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტოს ანგარიშში წერია, რომ ქრისტიანული თემი ოფიციალურად მოიცავს 14 ოფიციალურად აღიარებულ სექტას, რომელთაგანაც გამორჩეულია ქალდეველები და ასირიელები.

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის 2020 წლის ანგარიშში, ერაყში რელიგიური თავისუფლების შესახებ წერია, რომ ქალდეველები, ერაყში ყველაზე მრავალრიცხოვანი ქრისტიანული ჯგუფია, ისინი წარმოადგენენ ერაყში მცხოვრები ქრისტიანული მოსახლეობის 80%-ს. რაც შეეხება ასირიელებს, ისინი, დეპარტამენტის მონაცემებით, ერაყში მცხოვრები ქრისტიანების 20 %-ს წარმოადგენენ.

ერაყის ქრისტიანთა ფონდის 2021  წლის 20 აპრილის მონაცემების თანახმად, სირიელები ერაყში განეკუთვნებიან სირიულ კათოლიკურ ან სირიულ მართმადიდებლურ ეკლესიას და საუბრობენ არამეულ დიალექტზე. ისტორიულად სირიელები ბინადრობდნენ ბაღდადში, მოსულში და სხვა პატარა ქალაქებში, რომლებიც  ნინევის დაბლობზე მდებარეობს. ნინევის დაბლობზე ისლამური სახელმწიფოს შეჭრამდე, 2014 წელს, 50 000 ერაყელი ქრისტიანი (ქრისტიანების 10%) ცხოვრობდა.

“Reuters”-ის მიერ 2021 წელს გამოქვეყნებულ სტატიაში  წერია, რომ სომეხი მართლმადიდებლები და სომეხი კათოლიკეები სომხეთიდან 1915-1923 წლებში ოტომანების მიერ განხორციელებული სომეხთა გენოციდის შემდგომ ჩამოვიდნენ. ისინი ერაყში მცხოვრები ქრისტიანების, დაახლოებით, 3%-ს შეადგენენ.

„Freedom House”-ის  2021 წლის მარტში გამოქვეყნებულ სტატიაში, ერაყის შესახებ წერია, რომ 329 წევრისგან შემდგარ ერაყის პარლამენტში, რელიგიურ უმცირესობებს 9 ადგილი ეთმობათ, საიდანაც 5 ადგილი განკუთვნილია ქრისტიანი წევრებისათვის. დანარჩენი კი ქურთებისთვის, იეზიდებისთვის, შაბაქებისთვის და მანდეელებისთვის.

ევროკავშირის სააგენტოს ანგარიშში აღნიშნულია ისიც, რომ 2020 წლის 16 დეკემბერს ერაყის პარლამენტმა კენჭისყრის საფუძველზე ქრისტიანული შობა ეროვნულ დღესასწაულად გამოაცხადა. მანამდე, შობის დღესასწაული სახალხო დღესასწაულად არ იყო აღიარებული.

ანგარიშის მიხედვით, 2021 წლის 3 ივნისს ერაყის პრეზიდენტმა, ბაჰრამ სალეჰმა, ოფიციალური შეხვედრის დროს განაცხადა, რომ იძულებით გადაადგილებულ ქრისტიანებს უნდა მიეცეთ სახლში დაბრუნების საშუალება. პრეზიდენტმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ყველაფერი უნდა გაკეთდეს იმისათვის, რომ ქრისტიანებს მიეცეთ საშუალება მონაწილეობა მიიღონ ქვეყნის პოლიტიკურ, სოციალურ და კულტურულ ცხოვრებაში.

ნინევის პოლიციის განცხადების თანახმად, 2020 წელს 50-ზე მეტი იძულებით გადაადგილებული ქრისტიანი ოჯახი დაუბრუნდა საკუთარ სახლებს, ხოლო ამავე წლის ნოემბერში კი კიდევ 200 იძულებით გადაადგილებული ქრისტიანი დაუბრუნდა საკუთარ ოჯახს.

ანგარიშის თანახმად ერაყის ქურთისტანის რეგიონში (KRI) ქრისტიანობა აღიარებული 8 რელიგიიდან ერთ-ერთია, რომელიც სახელმწიფოს მხრიდან იღებს დახმარებას სასულიერო პირების ხელფასებისა და ინფრასტრუქტურის ხარჯებისათვის. ერაყის ქურთისტანში ამოქმედებული კანონი რელიგიური უმცირესობების უფლებების დაცვის შესახებ, წარმოადგენს გარანტიას, ქრისტიანებისთვის და სხვა რელიგიური უმცირესობებისთვის, რომ მათი რელიგიური უფლებები დაცული იქნება ქურთისტანის რეგიონში, სადაც მოსახლეობის უმრავლესობას მუსლიმები წარმოადგენენ.

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ 2020 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში  ერაყში რელიგიის თავისუფლების შესახებ წერია, რომ ერაყის ქურთისტანში (KRI) ფუნქციონირებს 49 სკოლა, სადაც სასწავლო ენას  წარმოადგენს დიალექტი, რომელზეც ქრისტიანთა უმრავლესობა საუბრობს.

ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტო ქრისტიანებთან დაკავშირებით წერს, რომ 2017 წელს მოსულისა და ნინევის გათავისუფლების შემდგომ, მთავრობასთან დაახლოებულმა სახალხო მობილიზაციის ძალებმა (PMU) უკანონო ეკონომიკური სარგებლის მიღებისა და დემოგრაფიული ცვლილებების აღკვეთის მიზნით, ხელი შეუშალეს იძულებით გადაადგილებული ქრისტიანების საკუთარ სახლებში დაბრუნებას. ქრისტიანები აღმოჩდნენ დისკრიმინაციის პირისპირ. შიიტურმა ძალებმა დაიკავეს  ქრისტიანთა საცხოვრებელი და სასოფლო-სამეურნეო მიწები.

PMU-ს 50-ე ბრიგადა იყო  მთავარი მიზეზი იმისა, რის გამოც ასურეთის ქალაქ ტალ კაიფიდან დევნილი ქრისტიანები უარს ამბობდნენ სახლში დაბრუნებაზე. ტალ კაიფი PMU-ს 50-ე ბრიგადის კონტროლს ექვემდებარება. მიუხედავად იმისა, რომ 50-ე ბრიგადა თავს ქრისტიანულ ძალებად აცხადებს,  ის ძირითადად, შიიტი არაბებისა და შებაქების გაერთიანებას წარმოადგენს. ანგარიშის თანახმად სახალხო მობილიზაციის ქვედანაყოფების 50-ე ბრიგადა ეწევა ქრისტიანთა დისკრიმინაციას. კერძოდ,  ქრისტიანები უძრავი ქონების შესყიდვის დროს ვალდებულები არიან მოიპოვონ არაკანონიერი ნებართვა შიიტური ძალებისგან, მათთვის ქრთამის მიცემის გზით.

შებაქებით დომინირებული PMU-ს 30-ე ბრიგადა გამოირჩევა ქრისტიანების მიმართ ძალადობით. 2020 წლის ივლისში ქალაქ ბარტელას საგუშაგოზე, შებაქები თავს დაესხნენ ორ ქრისტიანს, ძალით გადმოიყვანეს  ისინი მანქანიდან და სცემეს. აგრეთვე, 30-ე ბრიგადამ ნინევის პროვინციაში რელიგიური მოტივით 1000 ადამიანი დააკავა. დაფიქსირდა 30-ე და 50-ე ბრიგადების მიერ თვითნებური დაკავებებისა და გატაცების ფაქტები.

სირიის კათოლიკური ეკლესიის წარმომადგენლის, ბენჰამ ბენოკას თქმით, ბარტელას რაიონში, 2020 წლის თებერვალში ასა’იბ აჰლ ალ-ჰაკმა გამოიყენა ცრუ ბრალდება ქრისტიანი ოჯახების წინააღმდეგ სისხლისსამართლებრივი დევნის დასაწყებად.

“Middle East Monitor”-ის მიერ 2020 წელს გამოქვეყნებულ სტატიაში ერაყში ქრისტიანების მდგომარეობის შესახებ წერია, რომ რამდენიმე მედიასაშუალების მიერ გავრცელებული ინფორმაციის მიხედვით, 2020 წელს თავს დაესხნენ ქრისტიანებისა და იეზიდების საკუთრებაში მყოფ ალკოჰოლურ მაღაზიებს. ერაყელი ქრისტიანები ამტკიცებდნენ, რომ მფლობელების დაშინების მიზნით, მაღაზიას თავს შიიტი ირანელები დაესხნენ.

2020 წელს ქალაქ ტალ კაიფში მცხოვრები ქრისტიანების განცხადებით ისინი ერაყის უსაფრთხოების ძალების (ISF)  მხრიდან ექვემდებარებოდნენ  ჩხრეკას, გადაადგილების შეზღუდვას, კომპენსაციის გარეშე საცხოვრებლის დაკავებას და ა.შ.

ერაყის პარლამენტში ქრისტიანთა ერთ-ერთმა წარმომადგენელმა 2020 წელს აღნიშნა, რომ მიუხედავად ისლამური სახელმწიფო დამარცხებისა, მაინც გრძელდება ორგანიზაციის მიერ ქრისტიანების დევნა, თვითნებური დაპატიმრება და გატაცება.

ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტო ანგარიშში წერს, რომ ისლამისტი ექსტრემისტების არსებობა აისახება, ქრისტიანების მიმართ განხორციელებული ძალადობის შემთხვევების რაოდენობაზე, რომელიც 2020 წელს გაიზარდა.

2020 წელს ინტერვიუში ქალდეის კათოლიკური ეკლესიის მეთაურმა განაცხადა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ქრისტიანები არ განიცდიან საზოგადოებისგან პირდაპირ ზეწოლას ისინი  მაინც ექვემდებარებიან „ყოველდღიურ დისკრიმინაციას“, რადგან რჩებიან სახელმწიფო ინსტიტუტების მიღმა. სასულიერო პირმა დასძინა, ისიც, რომ ქრისტიანები საზოგადოების მხრიდან განიცდიან ზეწოლას, რომელიც მათ აიძულებს უარი თქვან იმ დღესასწაულთა აღნიშვნაზე, რომელიც გადაფარავს ისეთ ისლამურ დღესასწაულებს როგორებიცაა, რამადანი ან შურა. გარდა ამისა, ცნობილია ქრისტიანი ქალების შევიწროების ფაქტები ჰიჯაბის გარეშე გადაადგილების გამო.

„Modern diplomacy”-ის 2021 გამოქვეყნებული სტატიის თანახმად, ერაყის ქურთისტანის რეგიონში (KRI) თურქეთსა და ერაყელ ქურთებს შორის კონფლიქტის მიმდინარეობის გამო საფრთხეში იყვნენ საზღვრის მახლობლად მდებარე ქრისტიანულ სოფლები.

კონვერტირებული ქრისტიანების მდგომარეობა ერაყში და ერაყის ქურთისტანში (KRI)

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის 2020 წლის ანგარიშში ერაყში რელიგიური თავისუფლების შესახებ წერია, რომ ერაყის პერსონალური კანონი კრძალავს ისლამიდან სხვა რელიგიაზე კონვერტირებას. მიუხედავად იმისა, რომ ერაყის კონსტიტუციით გარანტირებულია რელიგიური თავისუფლება, ეროვნული კანონმდებლობა განაგრძობს არა მუსლიმი საზოგადოების რელიგიური უფლებების შეზღუდვას, მათ შორის ქრისტიანების  უფლებების.

ანგარიშში წერია ისიც, რომ ერთი კონვერტირებული მუსლიმი მშობელი ჰყავს, ითვლება  მუსლიმად, იმ შემთხვევაშიც, როცა „ბავშვი გაუპატიურების ნაყოფია“. გარდა ამისა, ქრისტიანი ოჯახები, რომლებიც ქრისტიანობას საჯაროდ არ მისდევენ, ვალდებულნი არიან ბავშვები დაარეგისტრირონ მუსლიმებად, რათა ჰქონდეთ სახელმწიფო სერვისებზე წვდომა.

“Open Doors”-ის მიერ გამოქვეყნებული სტატიის თანახმად, ისლამიდან კონვერტირებული ქრისტიანები, შესაძლოა დისკრიმინაციის მსხვერპლნი აღმოჩნდნენ არა მხოლოდ საზოგადოების, არამედ ოჯახის მხრიდანაც. წყაროს თანახმად, ისლამიდან კონვერტირებულმა ქრისტიანმა, შესაძლოა, დაკარგოს მემკვიდრეობის ან ქორწინების უფლება.[2]

[1] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი – ანგარიში რელიგიის თავისუფლების შესახებ – ერაყი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.state.gov/reports/2020-report-on-international-religious-freedom/iraq/ [ნანახია 2022 წლის 19 აპრილს]

[2] ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტო – ანგარიში რისკ ჯგუფების შესახებ – ერაყი; გამოქვეყნებულია 2022 წლის იანვარში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 19 აპრილს]

ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტოს მიერ 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ერაყში რისკ-ჯგუფების შესახებ წერია, რომ ერაყის კანონი პირადი სტატუსების შესახებ კრძალავს ისლამიდან სხვა რელიგიაზე კონვერტაციას. მიუხედავად იმისა, რომ ერაყის კონსტიტუციით გარანტირებულია რელიგიის თავისუფლება, ეროვნული კანონმდებლობა მაინც არღვევს არა-მუსლიმთა, მათ შორის ქრისტიანთა, უფლებებს.

ანგარიშში ასევე წერია, რომ იმ შემთხვევაში, თუ ერთ-ერთმა მშობელმა მიიღო ისლამი, არასრულწლოვანი ბავშვი ავტომატურად გადადის ისლამზე. გარდა ამისა, კონვერტაციის შედეგად პირი შეიძლება წააწყდეს ისეთ სირთულეებს, როგორიცაა დოკუმენტების მიღება, დაქორწინება და ბავშვების  სკოლაში დარეგისტრირება.

აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ ქრისტიანობაზე კონვერტირებული პირები შესაძლებელია დაექვემდებარონ დისკრიმინაციას საზოგადოების, რელიგიური ლიდერებისა და ოჯახის მხრიდან.[1]

“Freedom House”-ის მიერ 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ერაყში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ წერია, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ქვეყნის კონსტიტუციით რელიგიის თავისუფლება გარანტირებულია, პრაქტიკაში ბევრი ერაყელი ექვემდებარება ძალადობასა და დისკრიმინაციას რელიგიური იდენტობის გამო.[2]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ერაყში ადამიანის უფლებების შესახებ წერია, რომ ერაყის ქურთისტანის რეგიონში (IKR) იშვიათად ხდება პირადის სტატუსების შესახებ კანონის აღსრულება, რომელიც კრძალავს ისლამიდან სხვა რელიგიაზე კონვერტაციას. შესაბამისად, პირებს ერაყის ქურთისტანის რეგიონში აქვთ სხვა რელიგიაზე კონვერტაციის უფლება.[3]

დიდი ბრიტანეთის საშინაო საქმეთა ოფისის მიერ 2021 წლის ივლისში გამოქვეყნებულ ანგარიშში ერაყში რელიგიური უმცირესობების შესახებ წერია, რომ ერაყის სისხლის სამართლის კანონმდებლობა არ კრძალავს ისლამიდან ქრისტიანობაზე (ან სხვა რელიგიაზე) კონვერტაციას, მაგრამ პირადი სტატუსის სამართალი იურიდიულად არ აღიარებს რელიგიის შეცვლას.  ისლამიდან ქრისტიანობაზე ღია კონვერტაცია იშვიათია ერაყში. ანგარიშის მიხედვით ღია კონვერტაცია შესაძლებელია პირის მიმართ ძალადობის მიზეზიც გახდეს. გარდა ძალადობისა ისლამიდან ქრისტიანობაზე კონვერტირებული პირები შესაძლებელია მოკვლის რისკის ქვეშ იდგნენ, განსაკუთრებით ოჯახისა და საზოგადოების მხრიდან.

დიდი ბრიტანეთის საშინაო საქმეთა ოფისი ასევე უთითებს, რომ  მიუხედავად იმისა, რომ ერაყის ქურთისტანის რეგიონი მხარს უჭერს რეგიონში მცხოვრებ კონვერტირებულ პირებს, რეგიონის ხელისუფლებას არ შეუძლია უზრუნველყოს ამ პირთა მუდმივი დაცვა საკუთარი ტომისა თუ ოჯახებისგან.

ქურთისტანის ხელისუფლება საკმაოდ ტოლერანტულია კონვერტირებული ქრისტიანების მიმართ, თუმცა კონვერტირებულ პირებს მაინც არ შეუძლიათ შვილებისთვის ოფიციალური რელიგიური სტატუსის შეცვლა.[4]

“Open Doors”-ის (ამერიკული ორგანიზაცია/მისია, რომელიც მხარს უჭერს ქრისტიანებს) მიერ 2021 წლის დეკემბერში გამოქვეყნებულ ანგარიშში ერაყის შესახებ წერია, რომ ისლამიდან ქრისტიანობაზე კონვერტირებული პირები ყველაზე დიდ ზეწოლას საკუთარი ოჯახებისგან განიცდიან. ისინი შესაძლებელია დაექვემდებარონ ცემას ან სხვა სახის ძალადობას. ანგარიშის თანახმად სწორედ ამიტომ ისლამიდან ქრისტიანობაზე კონვერტირებული პირები თავიანთ რწმენას მალავენ.[5]

[1] ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტო – ანგარიში ერაყში რისკ-ჯგუფების შესახებ; გამოქვეყნებულია 2022 წლის იანვარში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 5 აპრილს]

[2] Freedom House – ანგარიში ერაყში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 28 თებერვალს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 5 აპრილს]

[3] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი – ანგარიში ადამიანის უფლებების შესახებ – ერაყი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 30 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.state.gov/reports/2020-country-reports-on-human-rights-practices/iraq/ [ნანახია 2022 წლის 5 აპრილს]

[4] დიდი ბრიტანეთის საშინაო საქმეთა ოფისი – ერაყი – ანგარიში რელიგიური უმცირესობების შესახებ; გამოქვეყნებულია 2021 წლის ივლისში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 5 აპრილს]

[5] Open Doors – ერაყი – სრული ანგარიში; გამოქვეყნებულია 2021 წლის დეკემბერში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 5 აპრილს]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“ 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2021 წელი] ნიგერიის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის საკანონმდებლო ბაზა, ზოგადად, აწესებს პოლიტიკურ ცხოვრებაში მონაწილეობის თანასწორობას ქვეყნის სხვადასხვა კულტურული, რელიგიური და ეთნიკური ჯგუფისთვის; თუმცა, პოლიტიკური ლიდერები და პარტიები ხშირად გათვლას აკეთებენ ამომრჩეველთა რაოდენობაზე, ამიტომ კონკრეტული ჯგუფის, რომელიც კონკრეტულ გეოგრაფიულ არეალში უმცირესობას ქმნის, ინტერესები, შესაძლოა, უგულებელყოფილი იყოს.

რელიგიის თავისუფლება კონსტიტუციითაა გარანტირებული, მაგრამ უკანასკნელ წლებში ხელისუფლება უფრო ხშირად არბევს იმ რელიგიურ ჯგუფებს, ვინც მის ავტორიტეტს კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებს. გავრცელებული ინფორმაციით, შტატის და ადგილობრივი ხელისუფლებები აწესებენ დე ფაქტო ოფიციალურ რელიგიებს თავიანთ ტერიტორიებზე და ზღუდავენ რელიგიურ აქტივობებს.[1]

საერთაშორისო ადამიანის უფლებათა დამცველი ორგანიზაცია „Freedom House“ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ნიგერიის შესახებ წერს, რომ ნიგერია ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში იბრძვის ტერორისტული ჯგუფის „ბოკო ჰარამის“ წინააღმდეგ, რომელიც თავის მხრივ ებრძვის არა ღრმადმორწმუნე მუსლიმებსა და ქრისტიანებს. ნიგერიელები, ზოგადად, თავისუფლად ერთვებიან დისკუსიაში პოლიტიკურ თუ სხვა საკითხებზე; თუმცა, კრიტიკული აზრის გამოთქმა ისეთ მგრძნობიარე საკითხებზე, როგორიცაა ჯარი, რელიგია და ეთნიკურობა, ზოგჯერ დაპატიმრებას ან ძალადობრივ რეპრესიებს იწვევს.[2]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ნიგერიის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის კონსტიტუცია ფედერალურ და შტატის ხელისუფლებებს უკრძალავს სახელმწიფო რელიგიის დაწესებას და კრძალავს რელიგიური ნიშნით დისკრიმინაციას. ქვეყნის უზენაესი კანონი ადგენს პირთა თავისუფლებას აირჩიოს, აღასრულოს, იქადაგოს და შეიცვალოს თავისი რელიგია. კონსტიტუცია შტატებს უფლებას აძლევს დააფუძნონ შარიათის ან ჩვეულებითი სასამართლოები, ზოგადად მოქმედი სამოქალაქო სასამართლოების პარალელურად; ამასთან, სამოქალაქო სასამართლოები სარგებლობენ უპირატესი უფლებით – შარიათისა და ჩვეულებითი სასამართლოს გადაწყვეტილებები შეიძლება გასაჩივრდეს სამოქალაქო სასამართლოებში. სამოქალაქო სასამართლოების პარალელურად, ჩრდილოეთის 12 შტატში და დედაქალაქის ფედერალურ ტერიტორიაზე მოქმედებს შარიათის სასამართლოები. ჩვეულებითი სასამართლოები ნიგერიის თითქმის ყველა შტატში ფუნქციონირებს.

ტერორისტული ჯგუფები, მათ შორის „ბოკო ჰარამი“ და „დასავლეთ აფრიკის ისლამური სახელმწიფო“ თავს ესხმიან დასახლებულ ცენტრებს და რელიგიურ სამიზნეებს და ახორციელებენ იერიშებს მშვიდობიანი მოსახლეობის და სამხედროების წინააღმდეგ ნიგერიის ჩრდილო-აღმოსავლეთში. აღნიშნული ჯგუფები განაგრძობენ იერიშებს ადგილობრივ მშვიდობიან მოსახლეობაზე, ეკლესიებსა და მეჩეთებზე.

ძალადობრივი კონფლიქტი ძირითადად მუსლიმ ფულანი მწყემსებსა და ძირითადად ქრისტიან ფერმერებს შორის გრძელდება და მოიცავს ნიგერიის ჩრდილოეთ და ცენტრალურ შტატებს, ძირითადად. ზოგიერთი რელიგიური ჯგუფი მიიჩნევს, რომ აღნიშნულ კონფლიქტს რელიგიური საფუძველი აქვს, თუმცა წყაროთა უმრავლესობა მიიჩნევს, რომ კონფლიქტის განმაპირობებელი მაინც მიწისა და რესურსების გარშემო დავაა.

წყაროების ინფორმაციით, ნიგერიის მოსახლეობა დაახლოებით 214 მილიონია. რელიგიური დემოგრაფიის შესახებ ოფიციალური მონაცემები არ არის ხელმისაწვდომი, თუმცა წყაროების მტკიცებით, მოსახლეობის ნახევარი ქრისტიანია, ხოლო ნახევარი მუსლიმი და მხოლოდ 2% მიაკუთვნებს თავს სხვა რელიგიურ მიმდინარეობას ან საერთოდ არ მიაკუთვნებს თავს არცერთ რელიგიურ მიმდინარეობას. ნიგერიელებისთვის დამახასიათებელია და ბევრი ნიგერიელი აღასრულებს როგორც ძირძველ, ტრადიციულ რელიგიას, ასევე ქრისტიანობას ან ისლამს.[3]

ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტო EUAA [ყოფილი EASO – ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისი] 2019 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ნიგერიის შესახებ წერს, რომ ქრისტიანებიც და მუსლიმებიც საუბრობენ დისკრიმინაციულ მოპყრობაზე იმ გეოგრაფიულ არეალში, სადაც ისინი უმცირესობას წარმოადგენენ. ნიგერიის კონსტიტუცია ადგენს, რომ ქვეყანა სეკულარულია და რელიგიის თავისუფლება გარანტირებული. ქვეყნის მოსახლეობის დაახლოებით 49-49 პროცენტი ქრისტიანები და მუსლიმები არიან; დანარჩენი 2 პროცენტი ან ტრადიციული რელიგიების მიმდევარია ან საერთოდ არცერთი რელიგიის მიმდევრად მიიჩნევს თავს. ზოგადად, ნიგერიის ჩრდილოეთი მეტწილად მუსლიმური, ხოლო სამხრეთი მეტწილად ქრისტიანული რეგიონია; თუმცა, ზოგიერთ ჩრდილოეთ შტატში არც თუ ისე მცირე ქრისტიანული უმცირესობა ცხოვრობს, ხოლო სამხრეთში, განსაკუთრებით სამხრეთ-დასავლეთში ასევე, არც თუ ისე მცირე მუსლიმი უმცირესობაა წარმოდგენილი.

ნიგერიის კონსტიტუცია აღიარებს სამოქალაქო პროცედურებისთვის, როგორიცაა ქორწინება, მემკვიდრეობა და სხვა საოჯახო საკითხი, შარიათის კანონის გამოყენების შესაძლებლობას, როდესაც საქმეში ჩართული ორივე მხარე მუსლიმია. 2000-2002 წლებში ჩრდილოეთის 12 შტატში შარიათი სისხლის სამართლის საქმეებზე გავრცელდა და რიგი საკონსტიტუციო საკითხებიც წამოიჭრა. გავრცელებული ცნობებით, შტატებში, სადაც შარიათია გამოცხადებული, რელიგიური უმცირესობები უჩივიან დისკრიმინაციას და მძიმე სასჯელებს, რაც არღვევს ნიგერიის საერთაშორისო ვალდებულებებს ადამიანის უფლებების დაცვის კუთხით. ნიგერიის არა მუსლიმ მოქალაქეებს ასევე აქვთ შესაძლებლობა, მიმართონ შარიათის სასამართლოს, როდესაც ისინი სამოქალაქო ან სისხლის სამართლებრივ დავაში არიან მუსლიმებთან. მსგავსი რამ ხშირად ხდება, რადგან შარიათის სასამართლო, ზოგადად, მიიჩნევა, რომ უფრო იაფი და ეფექტურია სამოქალაქო სასამართლოსთან შედარებით. თუმცა, შარიათის სასამართლოს არ აქვს უფლებამოსილება, არა მუსლიმს შარიათის სასამართლოში მონაწილეობა აიძულოს.

ქრისტიანებსა და მუსლიმებს შორის კონფლიქტი ძირითადად ხდება ჩრდილოეთში, შუა ქამრის რეგიონში და კადუნას შტატში, სადაც ფერმერები ძირითადად ქრისტიანები, ხოლო მწყემსები ძირითადად მუსლიმები არიან. მსგავს კონფლიქტებში რელიგიური ფაქტორი გადაჯაჭვულია სოციალურ და ეკონომიკურ ფაქტორებთან. ქრისტიანები განსაკუთრებულ სირთულეებს აწყდებიან ნიგერიის ჩრდილო-დასავლეთში, სადაც ტერორისტული დაჯგუფება „ბოკო ჰარამია“ აქტიური. აღნიშნული დაჯგუფება ასევე ემტერება არა ღრმადმორწმუნე მუსლიმებსაც. ამასთან, ქრისტიანები უჩივიან ხელისუფლების მხრიდან ეკლესიებისა და ქრისტიანული საზოგადოებების დაცვის ნაკლებობას, განსაკუთრებით ცენტრალურ და ჩრდილოეთ შტატებში (შარიათის შტატები). ასევე, ქრისტიანული თემი, აღნიშნულ გეოგრაფიულ არეალში, უჩივის დაბრკოლებებს უნივერსიტეტში ჩაბარების და ეკლესიის მშენებლობისთვის მიწების გამოყოფის კუთხით. ანგარიშში ნათქვამია, რომ ქრისტიანების მსგავსად, მუსლიმებიც უჩივიან დისკრიმინაციულ მოპყრობას იმ გეოგრაფიულ არეალში, სადაც ისინი უმცირესობას წარმოადგენენ.[4]

[1] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“; ყოველწლიური ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების დაცვის პრაქტიკის შესახებ ნიგერიაში – 2021 წელი; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 28 თებერვალს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 31 მარტს]

[2] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“; ყოველწლიური ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების დაცვის შესახებ; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 3 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 18 თებერვალს]

[3] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში ადამიანის უფლებების დაცვის პრაქტიკის შესახებ ნიგერიაში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 18 თებერვალს]

[4] ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტო; ნიგერია: სახელმძღვანელო პრინციპები და ანალიზი; გამოქვეყნებულია 2019 წლის თებერვალში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 18 თებერვალს]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ეგვიპტის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის კონსტიტუცია რწმენის აბსოლუტურ თავისუფლებას აღიარებს. რელიგიური რიტუალების პრაქტიკის თავისუფლება და სალოცავი ადგილების დაფუძნება [ე.წ. აბრაამისეული რელიგიის მიმდევრებისთვის] კანონით რეგულირდება. კონსტიტუციის მიხედვით, ეგვიპტის მოქალაქეები კანონის წინაშე თანასწორნი არიან და დისკრიმინაციული მოპყრობა და სიძულვილის გაღვივება რაიმე, მათ შორის რელიგიური, ნიშნით, კანონით დასჯადი ქმედებაა. ისლამი სახელმწიფო რელიგიია და ისლამური შარიათის პრინციპები კანონმდებლობის მთავარი წყაროა. ხელისუფლება ოფიციალურად აღიარებს სუნიტურ ისლამს, ქრისტიანობას და იუდაიზმს და მხოლოდ აღნიშნული რელიგიების მიმდევრებს აძლევს უფლებას, ააშენონ სალოცავები და საჯაროდ აღასრულონ რელიგიური რიტუალები.

2020 წლის მარტში მუსლიმმა მეცნიერმა, დოქტორი ჰაითამ ტალაატი, გამოქვეყნა ვიდეო, სადაც ათეისტებს სოციალურად გარიყულებს, ურწმუნოებს და განდგომილებს უწოდებდა და ამბობდა, რომ ისინი ტერორისტებსა და შეიარაღებულ მძარცველებზე უარესები არიან. ეგვიპტეში ათეისტების რაოდენობის შესახებ სარწმუნო ცნობები ხელმისაწვდომი არაა. 2020 წლის 21 ივნისს, ალექსანდრიის სააპელაციო სასამართლომ წარმოებაში არ მიიღო ათეისტი აქტივისტი და ბლოგერი ანას ჰასანის საჩივარი. მას 27 თებერვალს 3-წლიანი პატიმრობა მიესაჯა და 300 ათასი ფუნტის [19,100 აშშ დოლარი] ოდენობის ჯარიმა დაეკისრა სოციალურ ქსელში „Facebook“ გვერდის „ეგვიპტელი ათეისტები“ მართვისთვის. ხელისუფლებამ ჰასანი 2019 წელს ათეისტური იდეებისა და „ღვთაებრივად გამოცხადებული რელიგიების“ კრიტიკისთვის დააპატიმრა.

2018 წელს ეგვიპტის პრეზიდენტი ალ-სისიმ განაცხადა, რომ ყველას აქვს უფლება სწამდეს ღმერთი ისე, როგორც ამას თავად ხედავს ან საერთოდაც არ სწამდეს არაფრის. მიუხედავად ამისა, ძალისხმევა, რომელიც ათეიზმის წინააღმდეგ ბრძოლისკენაა მიმართული, ხშირად სარგებლობს ოფიციალური პირების მხარდაჭერით. 2019 წელს, ალ-აზჰარის მეჩეთმა, თავის ელექტრონული ფატვის ცენტრში, დააფუძნა „ათეიზმის წინააღმდეგ ბრძოლისა“ და „ახალგაზრდების ურწმუნობაში ჩავარდნისგან“ დაცვის მიმართულება [Bayan]. აღნიშნული მიმართულება სოციალურ ქსელებში აქვეყნებდა ათეიზმის კრიტიკულ განცხადებებს და 25 აგვისტოს, სასწავლო პროგრამის ფარგლებში, მოაწყო სამუშაო შეხვედრა ათეიზმისა და ათეიზმის იდეების მიმდევართა მიმართ მოპყრობის მთავარი მეთოდების შესახებ.

2020 წლის 6 თებერვალს უსაფრთხოების სამსახურმა დააპატიმრა აჰმედ საბაიე [ვიდეო პლატფორმის „Youtube“ რელიგიური თემატიკის არხის (404 ათასი გამომწერით) ადმინისტრატორი]. საბაიე აქვეყნებდა ვიდეოებს, სადაც ქრისტიანულ დოქტრინაზე მსჯელობდა, ტოვებდა კომენტარებს ათეიზმის შესახებ პოსტებზე და განიხილავდა ისლამს. 29-დღიანი დაკავების შემდეგ, ხელისუფლებამ ის ბრალის წაყენების გარეშე გაათავისუფლა. 27 ნოემბერს ის ხელახლა დააპატიმრეს [მას შემდეგ, რაც გამოაქვეყნა ვიდეო, სადაც ის ბიბლიასა და ქრისტიანულ დოქტრინას განიხილავდა] და ბრალი წაუყენეს მცდარი ინფორმაციის წაკითხვისა და სოციალური მედიის არასათანადოდ გამოყენების გამო.

2020 წლის 16 ივნისს, ფატვის გამომცემი 4 ავტორიზებული დაწესებულებიდან ერთერთმა, რელიგიური განკარგულებების სახლმა „დარ ალ-იფტა“, ეგვიპტელი ლესბოსელი აქტივისტისა და მწერლის სარა ჰეგაზის [რომელიც, სავარაუდოდ, ათეისტიც იყო] თვითმკვლელობის შემდეგ, განცხადებების სერია გამოაქვეყნა. „დარ ალ-იფტა“ წერდა, რომ „ყველა ღვთიური რელიგია“ გმობს ჰომოსექსუალიზმს და რომ ათეიზმი „ინტელექტუალური პრობლემა“ და „ფსიქოლოგიური დაავადებაა“, რომელსაც მკურნალობა სჭირდება. განცხადებაში ასევე ეწერა, რომ მუსლიმები, ვინც „დარწმუნებით“ ამბობენ ვინმეზე, რომ ის სამოთხეში ვერ მოხვდება, ცდებიან, რადგან მხოლოდ ალაჰს შეუძლია განსაჯოს, ვინ მოხვდება სამოთხეში და ვინ არა.[1]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ეგვიპტის შესახებ წერს, რომ მიუხედავად კონსტიტუციით აღიარებული რელიგიის თავისუფლების აბსოლუტური უფლებისა, ათეისტები და რელიგიური უმცირესობები აწყდებიან დევნას და ძალადობას, კერძოდ კი ქრისტიანი კოპტები, რომლებიც იძულებითი გადაადგილების, ფიზიკური თავდასხმების, ასაფეთქებელი მოწყობილობებით იერიშებისა და სალოცავების აშენების აკრძალვების ობიექტები ხდებიან.[2]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Amnesty International“ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ეგვიპტის შესახებ წერს, რომ მუსლიმი უმცირესობა, ათეისტები და ქრისტიანები სისხლისსამართლებრივი დევნის ობიექტები ხდებიან ღვთისგმობის ან ტერორიზმთან დაკავშირებული ბრალდებებით.[3]

აღსანიშნავია, რომ ზემოაღნიშნული წყაროები, მიუხედავად იმისა, რომ ათეიზმის მიმდევრებს ახსენებენ რელიგიის თავისუფლების შეზღუდვის ფაქტებზე საუბრისას, ანგარიშებში არ არის აღწერილი არცერთი შემთხვევა, როდესაც კონკრეტულად ათეიზმის მიმდევარი გახდა ფიზიკური ძალადობის ან სამართლებრივი პასუხისმგებლობის ობიექტი.

გაერთიანებული სამეფოს საშინაო საქმეთა ოფისი 2020 წლის დეკემბერში გამოქვეყნებულ ანგარიშში ეგვიპტის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის კანონმდებლობაში არ არის მკაფიო ჩანაწერი, რომელიც კონკრეტულად ჰომოსექსუალიზმს აკრძალავს; თუმცა, აღნიშნული თემა მკაცრ სოციალურ ტაბუს წარმოადგენს. ლგტბ თემის თითქმის სრული უმრავლესობა საკუთარ იდენტობას მალავს, რამდენადაც ეს შეუძლია; თუ პირის იდენტობა გამჟღავნდება ან მის მიმართ ეჭვი გაჩნდება, როგორც ურბანულ, ასევე პერიფერიულ რაიონებში, მნიშვნელოვანი მტრული დამოკიდებულების წინაშე აღმოჩნდება.[4]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ეგვიპტის შესახებ წერს, რომ დისკრიმინაციული მოპყრობა ქალების, ლგბტ თემის და სხვა ჯგუფების მიმართ, სერიოზულ პრობლემად რჩება. ქალები, ქრისტიანები, შიიტი მუსლიმები და ლგბტ პირები აწყდებიან დისკრიმინაციას და შეზღუდვებს პოლიტიკურ ცხოვრებაში მონაწილეობის კუთხით. 2017-2020 წლებში ლგბტ თემის 13 წარმომადგენელი მისცეს პასუხისგებაში. პოლიციის ოფიცრების მიერ დაკავების შემდეგ, ისინი გახდნენ წამების მსხვერპლნი, მათ მიმართ გამოიყენეს „ქალწულობის ტესტი“ და სხვა სახის სექსუალური ძალადობა; უარი უთხრეს სამედიცინო დახმარებასა და სამართლებრივ კონსულტანტთან შეხვედრაზე.[5]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ეგვიპტის შესახებ წერს, რომ ხელისუფლება არ იყენებს ანტი-დისკრიმინაციულ კანონმდებლობას ლგბტ თემის დასაცავად. სამართლებრივი დისკრიმინაცია და სოციალური სტიგმა ლგბტ პირებს საკუთარი უფლებების საჯაროდ დაცვის საშუალებას არ აძლევს. სექსუალური ორიენტაციისა და გენდერული იდენტობის გამო დასაქმების, განსახლების, მოქალაქეობის, განათლებისა და თუ ჯანდაცვის კუთხით დისკრიმინაციის შესახებ ინფორმაცია ხელმისაწვდომი არაა; თუმცა, მთავრობა შესაძლო დიკრიმინაციის წინააღმდეგ ძალისხმევას არ იჩენს. წყაროების ინფორმაციით, ადგილი ჰქონდა ლგბტ პირების დაპატიმრებებსა და შევიწროვებებს. დაპატიმრების თავიდან აცილების სანაცვლოდ, ლგბტ პირებს აიძულებენ, სხვა ლგბტ პირების შესახებ ინფრომაციის მიწოდებას.

წყაროების ცნობით, ხელისუფლება იყენებს სოციალურ მედიას, გაცნობის საიტებს და სატელეფონო აპლიკაციებს ლგბტ პირებად მიჩნეულთა მახეში გასაბმელად. იქიდან გამომდინარე, რომ ბევრი საჯარო სივრცე, სადაც ლგბტ თემისთვის უსაფრთხო გარემო იყო შექმნილი, უკანასკნელ წლებში დაიხურა, როგორც თავად ლგბტ პირები აღნიშნავენ, აღნიშნული მეთოდი ეფექტურად მუშაობს. ლგბტ უფლებათა დამცველი ორგანიზაციების ინფორმაციით, 2019 წელს, ეგვიპტეში 92 ლგბტ პირი დააპატიმრეს, რომელთაგან შვიდი იძულებითი გამოკვლევის მსხვერპლი გახდა.[6]

[1] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლირი ანგარიში რელიგიის თავისუფლების პრაქტიკის შესახებ ეგვიპტეში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 8 თებერვალს]

[2] საერთშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“; ყოველწლიური ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ ეგვიპტეში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 3 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 8 თებერვალს]

[3] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Amnesty International“; ყოველწლიური ანგარიში ადამიანის უფლებების დაცვის პრაქტიკის შესახებ ეგვიპტეში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 7 აპრილს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 8 თებერვალს]

[4] გაერთიანებული სამეფოს საშინაო საქმეთა ოფისი; წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაცია – ეგვიპტე; გამოქვეყნებულია 2020 წლის დეკემბერში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 8 თებერვალს]

[5] საერთშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“; ყოველწლიური ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ ეგვიპტეში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 3 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 8 თებერვალს]

[6] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში ადამიანის უფლებების დაცვის პრაქტიკის შესახებ ეგვიპტეში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 30 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 8 თებერვალს]

დემოგრაფია – აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] რელიგიის თავისუფლების შესახებ ტუნისში წერია, რომ 2020 წლის მდგომარეობით ქვეყნის მოსახლეობა შეადგენს 11.7 მილიონ ადამიანის, რომელთა 99 პროცენტი არიან სუნიტი მუსლიმები. ქრისტიანები, ებრაელები, შიიტი მუსლიმები, ბაჰაის რელიგიის მიმდევრები კი მოსახლეობის 1 პროცენტზე ნაკლებს წარმოადგენენ.

ქრისტიანული თემის ცნობების მიხედვით ქვეყანაში დაახლოებით 7 000 ტუნისის ქრისტიანი მოქალაქე ცხოვრობს, რომელთა უმრავლესობა  ანგლიკანი ან პროტესტანტია. ტუნისის რელიგიის საკითხთა სამინისტრო აღნიშნავს, რომ ქვეყანაში დაახლოებით 30 000 ქრისტიანი ცხოვრობს, უმეტესობა უცხოელი, რომელთა 80 პროცენტი წარმოადგენს კათოლიკეს.

დანარჩენი ქრისტიანული მოსახლეობა შედგება პროტესტანტებისგან, რუსი მართლმადიდებლებისგან, ფრანგი რეფორმისტებისგან, ანგლიკანებისგან, ბერძენი მართლმადიდებლებისგან, იეჰოვას მოწმეებისა და სხვა ქრისტიანული რელიგიის წარმომადგენლებისგან.

კანონმდებლობა

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიშში წერია, რომ კონსტიტუცია ქვეყნის რელიგიად ისლამს განსაზღვრავს, თუმცა ქვეყანას „სამოქალაქო სახელმწიფოდ“ აცხადებს.

კონსტიტუცია ქვეყანას „რელიგიის მცველად“ განსაზღვრავს და მოითხოვს, რომ პრეზიდენტი იყოს მუსლიმი. გარდა ამისა ქვეყნის კონსტიტუცია უზრუნველყოფს რელიგიის, სინდისისა და რელიგიური პრაქტიკის თავისუფლებას.

დამატებით ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ ქვეყანაში რელიგიური პროზელიტიზმის კანონით არ იკრძალება, მაგრამ კანონით ისჯება იძულებითი კონვერტაცია.

პრაქტიკა

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიშში მითითებულია, რომ ქრისტიანი მოქალაქეების განცხადებით გრძელდება მათ მიმართ სამთავრობო და საზოგადოებრივი ზეწოლა, რომ არ განიხილონ ეკლესიის აქტივობები ან თეოლოგია საჯაროდ.

წყაროები აცხადებენ, რომ უსაფრთხოების ძალებმა აკრძალეს 2020 წლის თებერვალში დაგეგმილი რელიგიური კონფერენცია იმ მიზეზების გამო, რომლებიც არ იყო დაკავშირებული COVID-19-თან.

ანგარიშში ასევე ხაზგასმულია, რომ ტუნისის მთავრობა კვლავ უარს აცხადებს ქრისტიანი თემის მიერ იურიდიული პირის ან ასოციაციის შექმნის უფლებაზე, რომელიც მათ საშუალებას მისცემდა შეექმნათ არაბულენოვანი ეკლესია და სასაფლაო. თუმცა, ქრისტიანულ თემს წლის განმავლობაში ხელახლა აღარ წარუდგენია ოფიციალური მოთხოვნა ასოციაციის ან იურიდიული სტატუსის შესახებ.

აღსანიშნავია, რომ ქრისტიანული სასაფლაოები ქვეყანაში განკუთვნილია უცხოელებისთვის, ხოლო ტუნისის ქრისტიან მოქალაქეებს ქრისტიანულ სასაფლაოზე დაკრძალვისთვის უწევთ ნებართვის მთავრობისგან აღება.

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი ანგარიშში წერს, რომ ისლამიდან კონვერტირებული ქრისტიანები განიცდიან ოჯახისა და საზოგადოების მხრიდან ძლიერ უარყოფას. ზოგიერთმა კონვერტირებულმა ქრისტიანმა განაცხადა, რომ ცემეს და რწმენის გამო სახლი იძულებით დაატოვებინეს.

2020 წლის 3 მაისს, ქალი, რომელსაც ჯვარი ეკეთა გახდა მეზობლის მხრიდან ფიზიკური და სიტყვიერი შეურაცხყოფის მსხვერპლი. დაზარალებულმა თავდამსხმელის წინააღმდეგ წარადგინა ბრალდებები, თუმცა წლის ბოლოს აღნიშნული საქმე განუხილველი დარჩა.

აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ 18 თებერვალს ტუნისის პოლიციამ დააპატიმრა უცხო ქვეყნის 4 მოქალაქე ქრისტიანობაზე კონვერტირების წამახალისებელი ბროშურების დარიგებისთვის.

ანგარიშში ასევე მითითებულია, რომ საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაციის მიერ გამოქვეყნებული სტატიის მიხედვით რამდენიმე ისტორიულმა ფაქტორმა იქონია გავლენა იმაზე, რომ ტუნისში რელიგიურ უმცირესობებს (ქრისტიანებს უფრო, ვიდრე ებრაელებს) აღიქვამენ, როგორც უცხოელებს ან სულ მცირე, როგორც არასრულ ტუნისელებს.[1]

საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაცია „Minority Rights Group International“-ის მიერ 2021 წლის ნოემბერში განახლებული ინფორმაციის მიხედვით, ტუნისში რამდენიმე სამოქალაქო-საზოგადოებრივი ორგანიზაციის, მათ შორის „ტუნისის ასოციაცია უმცირესობათა მხარდაჭერისთვის“ [The Tunisian Association for the Support of Minorities], განცხადებით იზრდება ისლამიდან ქრისტიანობაზე კონვერტირებულთა რიცხვი.

მიუხედავად იმისა, რომ კონვერტაცია ტუნისის კანონმდებლობით არ ისჯება, სოციალური ტაბუ აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით იმდენად ფართოდ არის გავრცელებული, რომ კონვერტირებულ ჯგუფებს ზოგადად დამალვა ურჩევნიათ.  ბევრი მათგანი ოჯახის მხრიდან განდევნასა და ძალადობასაც კი ექვემდებარება კონვერტაციასთან დაკავშირებული სტიგმის გამო.

ინფორმაციის მიხედვით, კონვერტირებულები ასევე შესაძლებელია დაექვემდებარონ უსაფრთხოების ძალების მხრიდან შევიწროებას.[2]

საერთაშორისო ორგანიზაცია “Freedom House”-ის მიერ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ ტუნისში წერია, რომ კონვერტირებული ქრისტიანები ხშირად განიცდიან შევიწროებასა და დისკრიმინაციას.[3]

[1] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი – ანგარიში რელიგიის თავისუფლების შესახებ – ტუნისი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 7 თებერვალს]

[2] Minority Rights Group International – Tunisia – Christians;  განახლებულია 2021 წლის ნოემბერში; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://minorityrights.org/minorities/christians-7/ [ნანახია 2022 წლის 7 თებერვალს]

[3] Freedom House – ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და თავისუფლებების შესახებ – ტუნისი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 3 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 7 თებერვალს]