ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტი 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2021 წელი] ლიბანის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის კონსტიტუცია აწესებს რწმენის აბსოლუტურ თავისუფლებას და ადგენს სახელმწიფოს პატივისცემას ყველა რელიგიური ჯგუფისა და დენომინაციის მიმართ, ისევე როგორც ნებისმიერი რელიგიური ჯგუფის წარმომადგენლის პირად სტატუსსა და რელიგიურ ინტერესს. კონსტიტუცია, ასევე, აწესებს რელიგიური რიტუალების აღსრულების თავისუფლებას ერთადერთი პირობით – არ დაირღვეს საზოგადოებრივი წესრიგი. ქვეყნის უზენაესი კანონით, ასევე, განატირებულია ყველა მოქალაქის თანაბარი უფლებები განურჩევლად მათი რელიგიური კუთვნილებისა.

ლიბანის კანონმდებლობით, პირს თავისუფლად შეუძლია, შეიცვალოს რელიგია. ამისთვის პირს სჭირდება იმ რელიგიური ჯგუფის ადგილობრივი ლიდერის თანხმობა, რომელ რელიგიურ ჯგუფსაც აპირებს, შეუერთდეს. რელიგიური ჯგუფი გასცემს კონვერტაციის დამადასტურებელ დოკუმენტს, რაც კონვერტირებული პირის ახალ რელიგიურ კუთვნილებას ადასტურებს და უფლებას აძლევს, თავისი ახალი რელიგიური კუთვნილება ასახოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მონაცემთა ბაზაში. პირს, ასევე, შეუძლია, მთავრობის მიერ გაცემულ დოკუმენტებში არ მიუთითოს საკუთარი რელიგიური კუთვნილება. დოკუმენტების ცვლილებას არ სჭირდება რელიგიური პირების მხრიდან დასტური და რელიგიასთან დაკავშირებული ცნობის ცვლილება არ აუქმებს პირის მიმდინარე რეგისტრაციას ზემოაღნიშნულ მონაცემთა ბაზაში.

ლიბანის სისხლის სამართლის კოდექსით მაქსიმუმ 1 წლით პატიმრობაა განსაზღვრული ნებისმიერი პირისთვის, ვისაც ცნობენ დამნაშავედ „ღმერთის მიმართ საჯაროდ მკრეხელობისთვის“. ლიბანის კანონმდებლობა კრძალავს ნებისმიერ პუბლიკაციას, რომელიც იქნება პროვოკაციული და გამოიწვევს კონფესიებს შორის დაძაბულობას. ასევე, აკრძალულია ქვეყანაში აღიარებული რელიგიების მიმართ მკრეხელობის შემცევლი ნამუშევრების გამოქვეყნება.

ლიბანში, სადაც დაახლოებითი მონაცემებით, 5.3 მილიონი ადამიანი ცხოვრობს, ოფიციალურად აღიარებულია 18 რელიგიური ჯგუფი: 5 მუსლიმური [შიიტები, სუნიტები, დრუზები, ალავიტები და ისმაილები], 12 ქისტიანული [მარონიტები, ბერძნული მართლმადიდებლები, ბერძნული კათოლიკეები, სომხური კათოლიკეები, სომხური მართლმადიდებლები, სირიული მართლმადიდებლები, სირიული კათოლიკეები, ასირიები, ქალდეანები, კოპტები, ევანგელისტური პროტესტანტები და რომაული კათოლიკეები] და იუდეველები. რელიგიური ჯგუფები, რომელთაც მთავრობა არ აღიარებს, მოიცავს ბაჰაიზმის მიმდევრებს, ინდუისტებს, სხვადასხვა პროტესტანტულ მიმდინარეობას და იესო ქრისტეს ეკლესიის მიმდევრებს. თუმცა, არაღიარებულ რელიგიურ ჯგუფებსაც აქვთ უფლება ფლობდნენ ქონებას, თავისუფლად შეიკრიბონ სალოცავად და აღასრულონ რელიგიური რიტუალები. აღსანიშნავია ისიც, რომ ლიბანი სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების საერთაშორისო შეთანხმების მხარეა.[1]

ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტი 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2021 წელი] ლიბანის შესახებ წერს, რომ ლიბანი საპარლამენტო რესპუბლიკაა, რომელიც 1943 წლის ეროვნული პაქტის საფუძველზე იმართება. აღნიშნული პაქტის მიხედვით, სახელისუფლებლო მმართველობა განაწილებულია და პრეზიდენტი ყოველთვის არის მარონიტი ქრისტიანი, პარლამენტის თავმჯდომარე შიიტი მუსლიმი და პრემიერ-მინისტრი სუნიტი მუსლიმი.[2] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“ 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2021 წელი] ლიბანის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის პოლიტიკური სისტემა უზრუნველყოფს თითქმის ყველა რელიგიური ჯგუფის წარმომადგენლობას.[3]

[1] ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში რელიგიის თავისუფლების შესახებ ლიბანში – 2021 წელი; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 2 ივნისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 17 აგვისტოს]

[2] ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში ადამიანის უფლებების დაცვის პრაქტიკის შესახებ ლიბანში – 2021 წელი; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 12 აპრილს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 16 აგვისტოს]

[3] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“; ყოველწლიური ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ ლიბანში – 2021 წელი; გამქოვეყნებულია 2022 წლის 28 თებერვალს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 17 აგვისტოს]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ერაყში რელიგიის თავისუფლების შესახებ წერია, რომ ერაყის ქურთისტანის რეგიონში 11 დარეგისტრირებული ევანგელისტურ ქრისტიანული და სხვა პროტესტანტული ეკლესია, მათ შორის ერთ-ერთი ბაპტისტური (Baptist Church of the Good Shepherd).

აშშ-ის ანგარიშში აღნიშნულია, რომ ქრისტიანების, უმრავლესობა (67 %) ქალდეანურ-კათოლიკურ ეკლესიას მიეკუთვნება; 20 % – აღმოსავლეთის ასირიულ ეკლესიას, ხოლო დანარჩენი ნაწილდება სხვადასხვა ქრისტიანულ დენომინაციებზე.[1]

წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის მოპოვების განყოფილების მიერ შესწავლილ წყაროებში არ იძებნება სხვა ინფორმაცია ერაყში ბაფტისტების ან მათი მდგომარეობის შესახებ.

ერაყში ქრისტიანების მდგომარეობა

ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტოს მიერ 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ერაყში რისკ ჯგუფების შესახებ წერია, რომ სადამ ჰუსეინის მმართველობის დროს, ერაყში დაახლოებით 1 500 000 ქრისტიანი ცხოვრობდა და მათი უმრავლესობა დაცვით და ერაყის მუსლიმ მოსახლეობასთან თითქმის გათანაბრებული უფლებებით სარგებლობდა. 2003 წელს, ერაყში აშშ-ის სამხედრო ინტერვენციის შემდგომ,  ქრისტიანთა მდგომარეობა გაუარესდა, ისინი განიცდიდნენ დევნასა და დისკრიმინაციას.

ანგარიშში აღნიშნულია, რომ აშშ-ის ერაყში სამხედრო ინტერვენციის შემდეგ 1100-ზე მეტი ქრისტიანი გახდა ტერორიზმისა და სექტანტური ძალადობის მსხვერპლი.

2013 წელს ისლამური სახელმწიფოს მიერ ნინევის დაბლობის ოკუპაციამ ქრისტიანი მოსახლეობს მასიური გასვლა გამოიწვია, რის შედეგადაც ნინევის დაბლობის რეგიონი ქრისტიანებისაგან დაიცალა. 2017 წელს, ისლამური სახელმწიფოს მარცხის შემდეგ, დევნილმა ქრისტიანებმა დაიწყეს საკუთარ სახლებში დაბრუნება, მაგრამ ნელი ტემპით, რადგან ტერიტორიას შიიტი პოლიციელები აკონტროლებდნენ.

ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტოს 2021 წლის 22 სექტემბრის მონაცემებით, ქრისტიანები  ერაყის მოსახლეობის 1%-ს წარმოადგენდნენ. ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტოს ანგარიშში წერია, რომ ქრისტიანული თემი ოფიციალურად მოიცავს 14 ოფიციალურად აღიარებულ სექტას, რომელთაგანაც გამორჩეულია ქალდეველები და ასირიელები.

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის 2020 წლის ანგარიშში, ერაყში რელიგიური თავისუფლების შესახებ წერია, რომ ქალდეველები, ერაყში ყველაზე მრავალრიცხოვანი ქრისტიანული ჯგუფია, ისინი წარმოადგენენ ერაყში მცხოვრები ქრისტიანული მოსახლეობის 80%-ს. რაც შეეხება ასირიელებს, ისინი, დეპარტამენტის მონაცემებით, ერაყში მცხოვრები ქრისტიანების 20 %-ს წარმოადგენენ.

ერაყის ქრისტიანთა ფონდის 2021  წლის 20 აპრილის მონაცემების თანახმად, სირიელები ერაყში განეკუთვნებიან სირიულ კათოლიკურ ან სირიულ მართმადიდებლურ ეკლესიას და საუბრობენ არამეულ დიალექტზე. ისტორიულად სირიელები ბინადრობდნენ ბაღდადში, მოსულში და სხვა პატარა ქალაქებში, რომლებიც  ნინევის დაბლობზე მდებარეობს. ნინევის დაბლობზე ისლამური სახელმწიფოს შეჭრამდე, 2014 წელს, 50 000 ერაყელი ქრისტიანი (ქრისტიანების 10%) ცხოვრობდა.

“Reuters”-ის მიერ 2021 წელს გამოქვეყნებულ სტატიაში  წერია, რომ სომეხი მართლმადიდებლები და სომეხი კათოლიკეები სომხეთიდან 1915-1923 წლებში ოტომანების მიერ განხორციელებული სომეხთა გენოციდის შემდგომ ჩამოვიდნენ. ისინი ერაყში მცხოვრები ქრისტიანების, დაახლოებით, 3%-ს შეადგენენ.

„Freedom House”-ის  2021 წლის მარტში გამოქვეყნებულ სტატიაში, ერაყის შესახებ წერია, რომ 329 წევრისგან შემდგარ ერაყის პარლამენტში, რელიგიურ უმცირესობებს 9 ადგილი ეთმობათ, საიდანაც 5 ადგილი განკუთვნილია ქრისტიანი წევრებისათვის. დანარჩენი კი ქურთებისთვის, იეზიდებისთვის, შაბაქებისთვის და მანდეელებისთვის.

ევროკავშირის სააგენტოს ანგარიშში აღნიშნულია ისიც, რომ 2020 წლის 16 დეკემბერს ერაყის პარლამენტმა კენჭისყრის საფუძველზე ქრისტიანული შობა ეროვნულ დღესასწაულად გამოაცხადა. მანამდე, შობის დღესასწაული სახალხო დღესასწაულად არ იყო აღიარებული.

ანგარიშის მიხედვით, 2021 წლის 3 ივნისს ერაყის პრეზიდენტმა, ბაჰრამ სალეჰმა, ოფიციალური შეხვედრის დროს განაცხადა, რომ იძულებით გადაადგილებულ ქრისტიანებს უნდა მიეცეთ სახლში დაბრუნების საშუალება. პრეზიდენტმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ყველაფერი უნდა გაკეთდეს იმისათვის, რომ ქრისტიანებს მიეცეთ საშუალება მონაწილეობა მიიღონ ქვეყნის პოლიტიკურ, სოციალურ და კულტურულ ცხოვრებაში.

ნინევის პოლიციის განცხადების თანახმად, 2020 წელს 50-ზე მეტი იძულებით გადაადგილებული ქრისტიანი ოჯახი დაუბრუნდა საკუთარ სახლებს, ხოლო ამავე წლის ნოემბერში კი კიდევ 200 იძულებით გადაადგილებული ქრისტიანი დაუბრუნდა საკუთარ ოჯახს.

ანგარიშის თანახმად ერაყის ქურთისტანის რეგიონში (KRI) ქრისტიანობა აღიარებული 8 რელიგიიდან ერთ-ერთია, რომელიც სახელმწიფოს მხრიდან იღებს დახმარებას სასულიერო პირების ხელფასებისა და ინფრასტრუქტურის ხარჯებისათვის. ერაყის ქურთისტანში ამოქმედებული კანონი რელიგიური უმცირესობების უფლებების დაცვის შესახებ, წარმოადგენს გარანტიას, ქრისტიანებისთვის და სხვა რელიგიური უმცირესობებისთვის, რომ მათი რელიგიური უფლებები დაცული იქნება ქურთისტანის რეგიონში, სადაც მოსახლეობის უმრავლესობას მუსლიმები წარმოადგენენ.

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ 2020 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში  ერაყში რელიგიის თავისუფლების შესახებ წერია, რომ ერაყის ქურთისტანში (KRI) ფუნქციონირებს 49 სკოლა, სადაც სასწავლო ენას  წარმოადგენს დიალექტი, რომელზეც ქრისტიანთა უმრავლესობა საუბრობს.

ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტო ქრისტიანებთან დაკავშირებით წერს, რომ 2017 წელს მოსულისა და ნინევის გათავისუფლების შემდგომ, მთავრობასთან დაახლოებულმა სახალხო მობილიზაციის ძალებმა (PMU) უკანონო ეკონომიკური სარგებლის მიღებისა და დემოგრაფიული ცვლილებების აღკვეთის მიზნით, ხელი შეუშალეს იძულებით გადაადგილებული ქრისტიანების საკუთარ სახლებში დაბრუნებას. ქრისტიანები აღმოჩდნენ დისკრიმინაციის პირისპირ. შიიტურმა ძალებმა დაიკავეს  ქრისტიანთა საცხოვრებელი და სასოფლო-სამეურნეო მიწები.

PMU-ს 50-ე ბრიგადა იყო  მთავარი მიზეზი იმისა, რის გამოც ასურეთის ქალაქ ტალ კაიფიდან დევნილი ქრისტიანები უარს ამბობდნენ სახლში დაბრუნებაზე. ტალ კაიფი PMU-ს 50-ე ბრიგადის კონტროლს ექვემდებარება. მიუხედავად იმისა, რომ 50-ე ბრიგადა თავს ქრისტიანულ ძალებად აცხადებს,  ის ძირითადად, შიიტი არაბებისა და შებაქების გაერთიანებას წარმოადგენს. ანგარიშის თანახმად სახალხო მობილიზაციის ქვედანაყოფების 50-ე ბრიგადა ეწევა ქრისტიანთა დისკრიმინაციას. კერძოდ,  ქრისტიანები უძრავი ქონების შესყიდვის დროს ვალდებულები არიან მოიპოვონ არაკანონიერი ნებართვა შიიტური ძალებისგან, მათთვის ქრთამის მიცემის გზით.

შებაქებით დომინირებული PMU-ს 30-ე ბრიგადა გამოირჩევა ქრისტიანების მიმართ ძალადობით. 2020 წლის ივლისში ქალაქ ბარტელას საგუშაგოზე, შებაქები თავს დაესხნენ ორ ქრისტიანს, ძალით გადმოიყვანეს  ისინი მანქანიდან და სცემეს. აგრეთვე, 30-ე ბრიგადამ ნინევის პროვინციაში რელიგიური მოტივით 1000 ადამიანი დააკავა. დაფიქსირდა 30-ე და 50-ე ბრიგადების მიერ თვითნებური დაკავებებისა და გატაცების ფაქტები.

სირიის კათოლიკური ეკლესიის წარმომადგენლის, ბენჰამ ბენოკას თქმით, ბარტელას რაიონში, 2020 წლის თებერვალში ასა’იბ აჰლ ალ-ჰაკმა გამოიყენა ცრუ ბრალდება ქრისტიანი ოჯახების წინააღმდეგ სისხლისსამართლებრივი დევნის დასაწყებად.

“Middle East Monitor”-ის მიერ 2020 წელს გამოქვეყნებულ სტატიაში ერაყში ქრისტიანების მდგომარეობის შესახებ წერია, რომ რამდენიმე მედიასაშუალების მიერ გავრცელებული ინფორმაციის მიხედვით, 2020 წელს თავს დაესხნენ ქრისტიანებისა და იეზიდების საკუთრებაში მყოფ ალკოჰოლურ მაღაზიებს. ერაყელი ქრისტიანები ამტკიცებდნენ, რომ მფლობელების დაშინების მიზნით, მაღაზიას თავს შიიტი ირანელები დაესხნენ.

2020 წელს ქალაქ ტალ კაიფში მცხოვრები ქრისტიანების განცხადებით ისინი ერაყის უსაფრთხოების ძალების (ISF)  მხრიდან ექვემდებარებოდნენ  ჩხრეკას, გადაადგილების შეზღუდვას, კომპენსაციის გარეშე საცხოვრებლის დაკავებას და ა.შ.

ერაყის პარლამენტში ქრისტიანთა ერთ-ერთმა წარმომადგენელმა 2020 წელს აღნიშნა, რომ მიუხედავად ისლამური სახელმწიფო დამარცხებისა, მაინც გრძელდება ორგანიზაციის მიერ ქრისტიანების დევნა, თვითნებური დაპატიმრება და გატაცება.

ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტო ანგარიშში წერს, რომ ისლამისტი ექსტრემისტების არსებობა აისახება, ქრისტიანების მიმართ განხორციელებული ძალადობის შემთხვევების რაოდენობაზე, რომელიც 2020 წელს გაიზარდა.

2020 წელს ინტერვიუში ქალდეის კათოლიკური ეკლესიის მეთაურმა განაცხადა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ქრისტიანები არ განიცდიან საზოგადოებისგან პირდაპირ ზეწოლას ისინი  მაინც ექვემდებარებიან „ყოველდღიურ დისკრიმინაციას“, რადგან რჩებიან სახელმწიფო ინსტიტუტების მიღმა. სასულიერო პირმა დასძინა, ისიც, რომ ქრისტიანები საზოგადოების მხრიდან განიცდიან ზეწოლას, რომელიც მათ აიძულებს უარი თქვან იმ დღესასწაულთა აღნიშვნაზე, რომელიც გადაფარავს ისეთ ისლამურ დღესასწაულებს როგორებიცაა, რამადანი ან შურა. გარდა ამისა, ცნობილია ქრისტიანი ქალების შევიწროების ფაქტები ჰიჯაბის გარეშე გადაადგილების გამო.

„Modern diplomacy”-ის 2021 გამოქვეყნებული სტატიის თანახმად, ერაყის ქურთისტანის რეგიონში (KRI) თურქეთსა და ერაყელ ქურთებს შორის კონფლიქტის მიმდინარეობის გამო საფრთხეში იყვნენ საზღვრის მახლობლად მდებარე ქრისტიანულ სოფლები.

კონვერტირებული ქრისტიანების მდგომარეობა ერაყში და ერაყის ქურთისტანში (KRI)

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის 2020 წლის ანგარიშში ერაყში რელიგიური თავისუფლების შესახებ წერია, რომ ერაყის პერსონალური კანონი კრძალავს ისლამიდან სხვა რელიგიაზე კონვერტირებას. მიუხედავად იმისა, რომ ერაყის კონსტიტუციით გარანტირებულია რელიგიური თავისუფლება, ეროვნული კანონმდებლობა განაგრძობს არა მუსლიმი საზოგადოების რელიგიური უფლებების შეზღუდვას, მათ შორის ქრისტიანების  უფლებების.

ანგარიშში წერია ისიც, რომ ერთი კონვერტირებული მუსლიმი მშობელი ჰყავს, ითვლება  მუსლიმად, იმ შემთხვევაშიც, როცა „ბავშვი გაუპატიურების ნაყოფია“. გარდა ამისა, ქრისტიანი ოჯახები, რომლებიც ქრისტიანობას საჯაროდ არ მისდევენ, ვალდებულნი არიან ბავშვები დაარეგისტრირონ მუსლიმებად, რათა ჰქონდეთ სახელმწიფო სერვისებზე წვდომა.

“Open Doors”-ის მიერ გამოქვეყნებული სტატიის თანახმად, ისლამიდან კონვერტირებული ქრისტიანები, შესაძლოა დისკრიმინაციის მსხვერპლნი აღმოჩნდნენ არა მხოლოდ საზოგადოების, არამედ ოჯახის მხრიდანაც. წყაროს თანახმად, ისლამიდან კონვერტირებულმა ქრისტიანმა, შესაძლოა, დაკარგოს მემკვიდრეობის ან ქორწინების უფლება.[2]

[1] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი – ანგარიში რელიგიის თავისუფლების შესახებ – ერაყი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.state.gov/reports/2020-report-on-international-religious-freedom/iraq/ [ნანახია 2022 წლის 19 აპრილს]

[2] ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტო – ანგარიში რისკ ჯგუფების შესახებ – ერაყი; გამოქვეყნებულია 2022 წლის იანვარში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 19 აპრილს]

ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტოს მიერ 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ერაყში რისკ-ჯგუფების შესახებ წერია, რომ ერაყის კანონი პირადი სტატუსების შესახებ კრძალავს ისლამიდან სხვა რელიგიაზე კონვერტაციას. მიუხედავად იმისა, რომ ერაყის კონსტიტუციით გარანტირებულია რელიგიის თავისუფლება, ეროვნული კანონმდებლობა მაინც არღვევს არა-მუსლიმთა, მათ შორის ქრისტიანთა, უფლებებს.

ანგარიშში ასევე წერია, რომ იმ შემთხვევაში, თუ ერთ-ერთმა მშობელმა მიიღო ისლამი, არასრულწლოვანი ბავშვი ავტომატურად გადადის ისლამზე. გარდა ამისა, კონვერტაციის შედეგად პირი შეიძლება წააწყდეს ისეთ სირთულეებს, როგორიცაა დოკუმენტების მიღება, დაქორწინება და ბავშვების  სკოლაში დარეგისტრირება.

აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ ქრისტიანობაზე კონვერტირებული პირები შესაძლებელია დაექვემდებარონ დისკრიმინაციას საზოგადოების, რელიგიური ლიდერებისა და ოჯახის მხრიდან.[1]

“Freedom House”-ის მიერ 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ერაყში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ წერია, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ქვეყნის კონსტიტუციით რელიგიის თავისუფლება გარანტირებულია, პრაქტიკაში ბევრი ერაყელი ექვემდებარება ძალადობასა და დისკრიმინაციას რელიგიური იდენტობის გამო.[2]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ერაყში ადამიანის უფლებების შესახებ წერია, რომ ერაყის ქურთისტანის რეგიონში (IKR) იშვიათად ხდება პირადის სტატუსების შესახებ კანონის აღსრულება, რომელიც კრძალავს ისლამიდან სხვა რელიგიაზე კონვერტაციას. შესაბამისად, პირებს ერაყის ქურთისტანის რეგიონში აქვთ სხვა რელიგიაზე კონვერტაციის უფლება.[3]

დიდი ბრიტანეთის საშინაო საქმეთა ოფისის მიერ 2021 წლის ივლისში გამოქვეყნებულ ანგარიშში ერაყში რელიგიური უმცირესობების შესახებ წერია, რომ ერაყის სისხლის სამართლის კანონმდებლობა არ კრძალავს ისლამიდან ქრისტიანობაზე (ან სხვა რელიგიაზე) კონვერტაციას, მაგრამ პირადი სტატუსის სამართალი იურიდიულად არ აღიარებს რელიგიის შეცვლას.  ისლამიდან ქრისტიანობაზე ღია კონვერტაცია იშვიათია ერაყში. ანგარიშის მიხედვით ღია კონვერტაცია შესაძლებელია პირის მიმართ ძალადობის მიზეზიც გახდეს. გარდა ძალადობისა ისლამიდან ქრისტიანობაზე კონვერტირებული პირები შესაძლებელია მოკვლის რისკის ქვეშ იდგნენ, განსაკუთრებით ოჯახისა და საზოგადოების მხრიდან.

დიდი ბრიტანეთის საშინაო საქმეთა ოფისი ასევე უთითებს, რომ  მიუხედავად იმისა, რომ ერაყის ქურთისტანის რეგიონი მხარს უჭერს რეგიონში მცხოვრებ კონვერტირებულ პირებს, რეგიონის ხელისუფლებას არ შეუძლია უზრუნველყოს ამ პირთა მუდმივი დაცვა საკუთარი ტომისა თუ ოჯახებისგან.

ქურთისტანის ხელისუფლება საკმაოდ ტოლერანტულია კონვერტირებული ქრისტიანების მიმართ, თუმცა კონვერტირებულ პირებს მაინც არ შეუძლიათ შვილებისთვის ოფიციალური რელიგიური სტატუსის შეცვლა.[4]

“Open Doors”-ის (ამერიკული ორგანიზაცია/მისია, რომელიც მხარს უჭერს ქრისტიანებს) მიერ 2021 წლის დეკემბერში გამოქვეყნებულ ანგარიშში ერაყის შესახებ წერია, რომ ისლამიდან ქრისტიანობაზე კონვერტირებული პირები ყველაზე დიდ ზეწოლას საკუთარი ოჯახებისგან განიცდიან. ისინი შესაძლებელია დაექვემდებარონ ცემას ან სხვა სახის ძალადობას. ანგარიშის თანახმად სწორედ ამიტომ ისლამიდან ქრისტიანობაზე კონვერტირებული პირები თავიანთ რწმენას მალავენ.[5]

[1] ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტო – ანგარიში ერაყში რისკ-ჯგუფების შესახებ; გამოქვეყნებულია 2022 წლის იანვარში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 5 აპრილს]

[2] Freedom House – ანგარიში ერაყში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 28 თებერვალს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 5 აპრილს]

[3] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი – ანგარიში ადამიანის უფლებების შესახებ – ერაყი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 30 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.state.gov/reports/2020-country-reports-on-human-rights-practices/iraq/ [ნანახია 2022 წლის 5 აპრილს]

[4] დიდი ბრიტანეთის საშინაო საქმეთა ოფისი – ერაყი – ანგარიში რელიგიური უმცირესობების შესახებ; გამოქვეყნებულია 2021 წლის ივლისში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 5 აპრილს]

[5] Open Doors – ერაყი – სრული ანგარიში; გამოქვეყნებულია 2021 წლის დეკემბერში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 5 აპრილს]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“ 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2021 წელი] ნიგერიის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის საკანონმდებლო ბაზა, ზოგადად, აწესებს პოლიტიკურ ცხოვრებაში მონაწილეობის თანასწორობას ქვეყნის სხვადასხვა კულტურული, რელიგიური და ეთნიკური ჯგუფისთვის; თუმცა, პოლიტიკური ლიდერები და პარტიები ხშირად გათვლას აკეთებენ ამომრჩეველთა რაოდენობაზე, ამიტომ კონკრეტული ჯგუფის, რომელიც კონკრეტულ გეოგრაფიულ არეალში უმცირესობას ქმნის, ინტერესები, შესაძლოა, უგულებელყოფილი იყოს.

რელიგიის თავისუფლება კონსტიტუციითაა გარანტირებული, მაგრამ უკანასკნელ წლებში ხელისუფლება უფრო ხშირად არბევს იმ რელიგიურ ჯგუფებს, ვინც მის ავტორიტეტს კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებს. გავრცელებული ინფორმაციით, შტატის და ადგილობრივი ხელისუფლებები აწესებენ დე ფაქტო ოფიციალურ რელიგიებს თავიანთ ტერიტორიებზე და ზღუდავენ რელიგიურ აქტივობებს.[1]

საერთაშორისო ადამიანის უფლებათა დამცველი ორგანიზაცია „Freedom House“ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ნიგერიის შესახებ წერს, რომ ნიგერია ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში იბრძვის ტერორისტული ჯგუფის „ბოკო ჰარამის“ წინააღმდეგ, რომელიც თავის მხრივ ებრძვის არა ღრმადმორწმუნე მუსლიმებსა და ქრისტიანებს. ნიგერიელები, ზოგადად, თავისუფლად ერთვებიან დისკუსიაში პოლიტიკურ თუ სხვა საკითხებზე; თუმცა, კრიტიკული აზრის გამოთქმა ისეთ მგრძნობიარე საკითხებზე, როგორიცაა ჯარი, რელიგია და ეთნიკურობა, ზოგჯერ დაპატიმრებას ან ძალადობრივ რეპრესიებს იწვევს.[2]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ნიგერიის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის კონსტიტუცია ფედერალურ და შტატის ხელისუფლებებს უკრძალავს სახელმწიფო რელიგიის დაწესებას და კრძალავს რელიგიური ნიშნით დისკრიმინაციას. ქვეყნის უზენაესი კანონი ადგენს პირთა თავისუფლებას აირჩიოს, აღასრულოს, იქადაგოს და შეიცვალოს თავისი რელიგია. კონსტიტუცია შტატებს უფლებას აძლევს დააფუძნონ შარიათის ან ჩვეულებითი სასამართლოები, ზოგადად მოქმედი სამოქალაქო სასამართლოების პარალელურად; ამასთან, სამოქალაქო სასამართლოები სარგებლობენ უპირატესი უფლებით – შარიათისა და ჩვეულებითი სასამართლოს გადაწყვეტილებები შეიძლება გასაჩივრდეს სამოქალაქო სასამართლოებში. სამოქალაქო სასამართლოების პარალელურად, ჩრდილოეთის 12 შტატში და დედაქალაქის ფედერალურ ტერიტორიაზე მოქმედებს შარიათის სასამართლოები. ჩვეულებითი სასამართლოები ნიგერიის თითქმის ყველა შტატში ფუნქციონირებს.

ტერორისტული ჯგუფები, მათ შორის „ბოკო ჰარამი“ და „დასავლეთ აფრიკის ისლამური სახელმწიფო“ თავს ესხმიან დასახლებულ ცენტრებს და რელიგიურ სამიზნეებს და ახორციელებენ იერიშებს მშვიდობიანი მოსახლეობის და სამხედროების წინააღმდეგ ნიგერიის ჩრდილო-აღმოსავლეთში. აღნიშნული ჯგუფები განაგრძობენ იერიშებს ადგილობრივ მშვიდობიან მოსახლეობაზე, ეკლესიებსა და მეჩეთებზე.

ძალადობრივი კონფლიქტი ძირითადად მუსლიმ ფულანი მწყემსებსა და ძირითადად ქრისტიან ფერმერებს შორის გრძელდება და მოიცავს ნიგერიის ჩრდილოეთ და ცენტრალურ შტატებს, ძირითადად. ზოგიერთი რელიგიური ჯგუფი მიიჩნევს, რომ აღნიშნულ კონფლიქტს რელიგიური საფუძველი აქვს, თუმცა წყაროთა უმრავლესობა მიიჩნევს, რომ კონფლიქტის განმაპირობებელი მაინც მიწისა და რესურსების გარშემო დავაა.

წყაროების ინფორმაციით, ნიგერიის მოსახლეობა დაახლოებით 214 მილიონია. რელიგიური დემოგრაფიის შესახებ ოფიციალური მონაცემები არ არის ხელმისაწვდომი, თუმცა წყაროების მტკიცებით, მოსახლეობის ნახევარი ქრისტიანია, ხოლო ნახევარი მუსლიმი და მხოლოდ 2% მიაკუთვნებს თავს სხვა რელიგიურ მიმდინარეობას ან საერთოდ არ მიაკუთვნებს თავს არცერთ რელიგიურ მიმდინარეობას. ნიგერიელებისთვის დამახასიათებელია და ბევრი ნიგერიელი აღასრულებს როგორც ძირძველ, ტრადიციულ რელიგიას, ასევე ქრისტიანობას ან ისლამს.[3]

ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტო EUAA [ყოფილი EASO – ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისი] 2019 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ნიგერიის შესახებ წერს, რომ ქრისტიანებიც და მუსლიმებიც საუბრობენ დისკრიმინაციულ მოპყრობაზე იმ გეოგრაფიულ არეალში, სადაც ისინი უმცირესობას წარმოადგენენ. ნიგერიის კონსტიტუცია ადგენს, რომ ქვეყანა სეკულარულია და რელიგიის თავისუფლება გარანტირებული. ქვეყნის მოსახლეობის დაახლოებით 49-49 პროცენტი ქრისტიანები და მუსლიმები არიან; დანარჩენი 2 პროცენტი ან ტრადიციული რელიგიების მიმდევარია ან საერთოდ არცერთი რელიგიის მიმდევრად მიიჩნევს თავს. ზოგადად, ნიგერიის ჩრდილოეთი მეტწილად მუსლიმური, ხოლო სამხრეთი მეტწილად ქრისტიანული რეგიონია; თუმცა, ზოგიერთ ჩრდილოეთ შტატში არც თუ ისე მცირე ქრისტიანული უმცირესობა ცხოვრობს, ხოლო სამხრეთში, განსაკუთრებით სამხრეთ-დასავლეთში ასევე, არც თუ ისე მცირე მუსლიმი უმცირესობაა წარმოდგენილი.

ნიგერიის კონსტიტუცია აღიარებს სამოქალაქო პროცედურებისთვის, როგორიცაა ქორწინება, მემკვიდრეობა და სხვა საოჯახო საკითხი, შარიათის კანონის გამოყენების შესაძლებლობას, როდესაც საქმეში ჩართული ორივე მხარე მუსლიმია. 2000-2002 წლებში ჩრდილოეთის 12 შტატში შარიათი სისხლის სამართლის საქმეებზე გავრცელდა და რიგი საკონსტიტუციო საკითხებიც წამოიჭრა. გავრცელებული ცნობებით, შტატებში, სადაც შარიათია გამოცხადებული, რელიგიური უმცირესობები უჩივიან დისკრიმინაციას და მძიმე სასჯელებს, რაც არღვევს ნიგერიის საერთაშორისო ვალდებულებებს ადამიანის უფლებების დაცვის კუთხით. ნიგერიის არა მუსლიმ მოქალაქეებს ასევე აქვთ შესაძლებლობა, მიმართონ შარიათის სასამართლოს, როდესაც ისინი სამოქალაქო ან სისხლის სამართლებრივ დავაში არიან მუსლიმებთან. მსგავსი რამ ხშირად ხდება, რადგან შარიათის სასამართლო, ზოგადად, მიიჩნევა, რომ უფრო იაფი და ეფექტურია სამოქალაქო სასამართლოსთან შედარებით. თუმცა, შარიათის სასამართლოს არ აქვს უფლებამოსილება, არა მუსლიმს შარიათის სასამართლოში მონაწილეობა აიძულოს.

ქრისტიანებსა და მუსლიმებს შორის კონფლიქტი ძირითადად ხდება ჩრდილოეთში, შუა ქამრის რეგიონში და კადუნას შტატში, სადაც ფერმერები ძირითადად ქრისტიანები, ხოლო მწყემსები ძირითადად მუსლიმები არიან. მსგავს კონფლიქტებში რელიგიური ფაქტორი გადაჯაჭვულია სოციალურ და ეკონომიკურ ფაქტორებთან. ქრისტიანები განსაკუთრებულ სირთულეებს აწყდებიან ნიგერიის ჩრდილო-დასავლეთში, სადაც ტერორისტული დაჯგუფება „ბოკო ჰარამია“ აქტიური. აღნიშნული დაჯგუფება ასევე ემტერება არა ღრმადმორწმუნე მუსლიმებსაც. ამასთან, ქრისტიანები უჩივიან ხელისუფლების მხრიდან ეკლესიებისა და ქრისტიანული საზოგადოებების დაცვის ნაკლებობას, განსაკუთრებით ცენტრალურ და ჩრდილოეთ შტატებში (შარიათის შტატები). ასევე, ქრისტიანული თემი, აღნიშნულ გეოგრაფიულ არეალში, უჩივის დაბრკოლებებს უნივერსიტეტში ჩაბარების და ეკლესიის მშენებლობისთვის მიწების გამოყოფის კუთხით. ანგარიშში ნათქვამია, რომ ქრისტიანების მსგავსად, მუსლიმებიც უჩივიან დისკრიმინაციულ მოპყრობას იმ გეოგრაფიულ არეალში, სადაც ისინი უმცირესობას წარმოადგენენ.[4]

[1] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“; ყოველწლიური ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების დაცვის პრაქტიკის შესახებ ნიგერიაში – 2021 წელი; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 28 თებერვალს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 31 მარტს]

[2] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“; ყოველწლიური ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების დაცვის შესახებ; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 3 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 18 თებერვალს]

[3] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში ადამიანის უფლებების დაცვის პრაქტიკის შესახებ ნიგერიაში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 18 თებერვალს]

[4] ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტო; ნიგერია: სახელმძღვანელო პრინციპები და ანალიზი; გამოქვეყნებულია 2019 წლის თებერვალში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 18 თებერვალს]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ეგვიპტის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის კონსტიტუცია რწმენის აბსოლუტურ თავისუფლებას აღიარებს. რელიგიური რიტუალების პრაქტიკის თავისუფლება და სალოცავი ადგილების დაფუძნება [ე.წ. აბრაამისეული რელიგიის მიმდევრებისთვის] კანონით რეგულირდება. კონსტიტუციის მიხედვით, ეგვიპტის მოქალაქეები კანონის წინაშე თანასწორნი არიან და დისკრიმინაციული მოპყრობა და სიძულვილის გაღვივება რაიმე, მათ შორის რელიგიური, ნიშნით, კანონით დასჯადი ქმედებაა. ისლამი სახელმწიფო რელიგიია და ისლამური შარიათის პრინციპები კანონმდებლობის მთავარი წყაროა. ხელისუფლება ოფიციალურად აღიარებს სუნიტურ ისლამს, ქრისტიანობას და იუდაიზმს და მხოლოდ აღნიშნული რელიგიების მიმდევრებს აძლევს უფლებას, ააშენონ სალოცავები და საჯაროდ აღასრულონ რელიგიური რიტუალები.

2020 წლის მარტში მუსლიმმა მეცნიერმა, დოქტორი ჰაითამ ტალაატი, გამოქვეყნა ვიდეო, სადაც ათეისტებს სოციალურად გარიყულებს, ურწმუნოებს და განდგომილებს უწოდებდა და ამბობდა, რომ ისინი ტერორისტებსა და შეიარაღებულ მძარცველებზე უარესები არიან. ეგვიპტეში ათეისტების რაოდენობის შესახებ სარწმუნო ცნობები ხელმისაწვდომი არაა. 2020 წლის 21 ივნისს, ალექსანდრიის სააპელაციო სასამართლომ წარმოებაში არ მიიღო ათეისტი აქტივისტი და ბლოგერი ანას ჰასანის საჩივარი. მას 27 თებერვალს 3-წლიანი პატიმრობა მიესაჯა და 300 ათასი ფუნტის [19,100 აშშ დოლარი] ოდენობის ჯარიმა დაეკისრა სოციალურ ქსელში „Facebook“ გვერდის „ეგვიპტელი ათეისტები“ მართვისთვის. ხელისუფლებამ ჰასანი 2019 წელს ათეისტური იდეებისა და „ღვთაებრივად გამოცხადებული რელიგიების“ კრიტიკისთვის დააპატიმრა.

2018 წელს ეგვიპტის პრეზიდენტი ალ-სისიმ განაცხადა, რომ ყველას აქვს უფლება სწამდეს ღმერთი ისე, როგორც ამას თავად ხედავს ან საერთოდაც არ სწამდეს არაფრის. მიუხედავად ამისა, ძალისხმევა, რომელიც ათეიზმის წინააღმდეგ ბრძოლისკენაა მიმართული, ხშირად სარგებლობს ოფიციალური პირების მხარდაჭერით. 2019 წელს, ალ-აზჰარის მეჩეთმა, თავის ელექტრონული ფატვის ცენტრში, დააფუძნა „ათეიზმის წინააღმდეგ ბრძოლისა“ და „ახალგაზრდების ურწმუნობაში ჩავარდნისგან“ დაცვის მიმართულება [Bayan]. აღნიშნული მიმართულება სოციალურ ქსელებში აქვეყნებდა ათეიზმის კრიტიკულ განცხადებებს და 25 აგვისტოს, სასწავლო პროგრამის ფარგლებში, მოაწყო სამუშაო შეხვედრა ათეიზმისა და ათეიზმის იდეების მიმდევართა მიმართ მოპყრობის მთავარი მეთოდების შესახებ.

2020 წლის 6 თებერვალს უსაფრთხოების სამსახურმა დააპატიმრა აჰმედ საბაიე [ვიდეო პლატფორმის „Youtube“ რელიგიური თემატიკის არხის (404 ათასი გამომწერით) ადმინისტრატორი]. საბაიე აქვეყნებდა ვიდეოებს, სადაც ქრისტიანულ დოქტრინაზე მსჯელობდა, ტოვებდა კომენტარებს ათეიზმის შესახებ პოსტებზე და განიხილავდა ისლამს. 29-დღიანი დაკავების შემდეგ, ხელისუფლებამ ის ბრალის წაყენების გარეშე გაათავისუფლა. 27 ნოემბერს ის ხელახლა დააპატიმრეს [მას შემდეგ, რაც გამოაქვეყნა ვიდეო, სადაც ის ბიბლიასა და ქრისტიანულ დოქტრინას განიხილავდა] და ბრალი წაუყენეს მცდარი ინფორმაციის წაკითხვისა და სოციალური მედიის არასათანადოდ გამოყენების გამო.

2020 წლის 16 ივნისს, ფატვის გამომცემი 4 ავტორიზებული დაწესებულებიდან ერთერთმა, რელიგიური განკარგულებების სახლმა „დარ ალ-იფტა“, ეგვიპტელი ლესბოსელი აქტივისტისა და მწერლის სარა ჰეგაზის [რომელიც, სავარაუდოდ, ათეისტიც იყო] თვითმკვლელობის შემდეგ, განცხადებების სერია გამოაქვეყნა. „დარ ალ-იფტა“ წერდა, რომ „ყველა ღვთიური რელიგია“ გმობს ჰომოსექსუალიზმს და რომ ათეიზმი „ინტელექტუალური პრობლემა“ და „ფსიქოლოგიური დაავადებაა“, რომელსაც მკურნალობა სჭირდება. განცხადებაში ასევე ეწერა, რომ მუსლიმები, ვინც „დარწმუნებით“ ამბობენ ვინმეზე, რომ ის სამოთხეში ვერ მოხვდება, ცდებიან, რადგან მხოლოდ ალაჰს შეუძლია განსაჯოს, ვინ მოხვდება სამოთხეში და ვინ არა.[1]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ეგვიპტის შესახებ წერს, რომ მიუხედავად კონსტიტუციით აღიარებული რელიგიის თავისუფლების აბსოლუტური უფლებისა, ათეისტები და რელიგიური უმცირესობები აწყდებიან დევნას და ძალადობას, კერძოდ კი ქრისტიანი კოპტები, რომლებიც იძულებითი გადაადგილების, ფიზიკური თავდასხმების, ასაფეთქებელი მოწყობილობებით იერიშებისა და სალოცავების აშენების აკრძალვების ობიექტები ხდებიან.[2]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Amnesty International“ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ეგვიპტის შესახებ წერს, რომ მუსლიმი უმცირესობა, ათეისტები და ქრისტიანები სისხლისსამართლებრივი დევნის ობიექტები ხდებიან ღვთისგმობის ან ტერორიზმთან დაკავშირებული ბრალდებებით.[3]

აღსანიშნავია, რომ ზემოაღნიშნული წყაროები, მიუხედავად იმისა, რომ ათეიზმის მიმდევრებს ახსენებენ რელიგიის თავისუფლების შეზღუდვის ფაქტებზე საუბრისას, ანგარიშებში არ არის აღწერილი არცერთი შემთხვევა, როდესაც კონკრეტულად ათეიზმის მიმდევარი გახდა ფიზიკური ძალადობის ან სამართლებრივი პასუხისმგებლობის ობიექტი.

გაერთიანებული სამეფოს საშინაო საქმეთა ოფისი 2020 წლის დეკემბერში გამოქვეყნებულ ანგარიშში ეგვიპტის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის კანონმდებლობაში არ არის მკაფიო ჩანაწერი, რომელიც კონკრეტულად ჰომოსექსუალიზმს აკრძალავს; თუმცა, აღნიშნული თემა მკაცრ სოციალურ ტაბუს წარმოადგენს. ლგტბ თემის თითქმის სრული უმრავლესობა საკუთარ იდენტობას მალავს, რამდენადაც ეს შეუძლია; თუ პირის იდენტობა გამჟღავნდება ან მის მიმართ ეჭვი გაჩნდება, როგორც ურბანულ, ასევე პერიფერიულ რაიონებში, მნიშვნელოვანი მტრული დამოკიდებულების წინაშე აღმოჩნდება.[4]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ეგვიპტის შესახებ წერს, რომ დისკრიმინაციული მოპყრობა ქალების, ლგბტ თემის და სხვა ჯგუფების მიმართ, სერიოზულ პრობლემად რჩება. ქალები, ქრისტიანები, შიიტი მუსლიმები და ლგბტ პირები აწყდებიან დისკრიმინაციას და შეზღუდვებს პოლიტიკურ ცხოვრებაში მონაწილეობის კუთხით. 2017-2020 წლებში ლგბტ თემის 13 წარმომადგენელი მისცეს პასუხისგებაში. პოლიციის ოფიცრების მიერ დაკავების შემდეგ, ისინი გახდნენ წამების მსხვერპლნი, მათ მიმართ გამოიყენეს „ქალწულობის ტესტი“ და სხვა სახის სექსუალური ძალადობა; უარი უთხრეს სამედიცინო დახმარებასა და სამართლებრივ კონსულტანტთან შეხვედრაზე.[5]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ეგვიპტის შესახებ წერს, რომ ხელისუფლება არ იყენებს ანტი-დისკრიმინაციულ კანონმდებლობას ლგბტ თემის დასაცავად. სამართლებრივი დისკრიმინაცია და სოციალური სტიგმა ლგბტ პირებს საკუთარი უფლებების საჯაროდ დაცვის საშუალებას არ აძლევს. სექსუალური ორიენტაციისა და გენდერული იდენტობის გამო დასაქმების, განსახლების, მოქალაქეობის, განათლებისა და თუ ჯანდაცვის კუთხით დისკრიმინაციის შესახებ ინფორმაცია ხელმისაწვდომი არაა; თუმცა, მთავრობა შესაძლო დიკრიმინაციის წინააღმდეგ ძალისხმევას არ იჩენს. წყაროების ინფორმაციით, ადგილი ჰქონდა ლგბტ პირების დაპატიმრებებსა და შევიწროვებებს. დაპატიმრების თავიდან აცილების სანაცვლოდ, ლგბტ პირებს აიძულებენ, სხვა ლგბტ პირების შესახებ ინფრომაციის მიწოდებას.

წყაროების ცნობით, ხელისუფლება იყენებს სოციალურ მედიას, გაცნობის საიტებს და სატელეფონო აპლიკაციებს ლგბტ პირებად მიჩნეულთა მახეში გასაბმელად. იქიდან გამომდინარე, რომ ბევრი საჯარო სივრცე, სადაც ლგბტ თემისთვის უსაფრთხო გარემო იყო შექმნილი, უკანასკნელ წლებში დაიხურა, როგორც თავად ლგბტ პირები აღნიშნავენ, აღნიშნული მეთოდი ეფექტურად მუშაობს. ლგბტ უფლებათა დამცველი ორგანიზაციების ინფორმაციით, 2019 წელს, ეგვიპტეში 92 ლგბტ პირი დააპატიმრეს, რომელთაგან შვიდი იძულებითი გამოკვლევის მსხვერპლი გახდა.[6]

[1] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლირი ანგარიში რელიგიის თავისუფლების პრაქტიკის შესახებ ეგვიპტეში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 8 თებერვალს]

[2] საერთშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“; ყოველწლიური ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ ეგვიპტეში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 3 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 8 თებერვალს]

[3] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Amnesty International“; ყოველწლიური ანგარიში ადამიანის უფლებების დაცვის პრაქტიკის შესახებ ეგვიპტეში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 7 აპრილს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 8 თებერვალს]

[4] გაერთიანებული სამეფოს საშინაო საქმეთა ოფისი; წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაცია – ეგვიპტე; გამოქვეყნებულია 2020 წლის დეკემბერში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 8 თებერვალს]

[5] საერთშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“; ყოველწლიური ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ ეგვიპტეში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 3 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 8 თებერვალს]

[6] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში ადამიანის უფლებების დაცვის პრაქტიკის შესახებ ეგვიპტეში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 30 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 8 თებერვალს]

დემოგრაფია – აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] რელიგიის თავისუფლების შესახებ ტუნისში წერია, რომ 2020 წლის მდგომარეობით ქვეყნის მოსახლეობა შეადგენს 11.7 მილიონ ადამიანის, რომელთა 99 პროცენტი არიან სუნიტი მუსლიმები. ქრისტიანები, ებრაელები, შიიტი მუსლიმები, ბაჰაის რელიგიის მიმდევრები კი მოსახლეობის 1 პროცენტზე ნაკლებს წარმოადგენენ.

ქრისტიანული თემის ცნობების მიხედვით ქვეყანაში დაახლოებით 7 000 ტუნისის ქრისტიანი მოქალაქე ცხოვრობს, რომელთა უმრავლესობა  ანგლიკანი ან პროტესტანტია. ტუნისის რელიგიის საკითხთა სამინისტრო აღნიშნავს, რომ ქვეყანაში დაახლოებით 30 000 ქრისტიანი ცხოვრობს, უმეტესობა უცხოელი, რომელთა 80 პროცენტი წარმოადგენს კათოლიკეს.

დანარჩენი ქრისტიანული მოსახლეობა შედგება პროტესტანტებისგან, რუსი მართლმადიდებლებისგან, ფრანგი რეფორმისტებისგან, ანგლიკანებისგან, ბერძენი მართლმადიდებლებისგან, იეჰოვას მოწმეებისა და სხვა ქრისტიანული რელიგიის წარმომადგენლებისგან.

კანონმდებლობა

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიშში წერია, რომ კონსტიტუცია ქვეყნის რელიგიად ისლამს განსაზღვრავს, თუმცა ქვეყანას „სამოქალაქო სახელმწიფოდ“ აცხადებს.

კონსტიტუცია ქვეყანას „რელიგიის მცველად“ განსაზღვრავს და მოითხოვს, რომ პრეზიდენტი იყოს მუსლიმი. გარდა ამისა ქვეყნის კონსტიტუცია უზრუნველყოფს რელიგიის, სინდისისა და რელიგიური პრაქტიკის თავისუფლებას.

დამატებით ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ ქვეყანაში რელიგიური პროზელიტიზმის კანონით არ იკრძალება, მაგრამ კანონით ისჯება იძულებითი კონვერტაცია.

პრაქტიკა

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის ანგარიშში მითითებულია, რომ ქრისტიანი მოქალაქეების განცხადებით გრძელდება მათ მიმართ სამთავრობო და საზოგადოებრივი ზეწოლა, რომ არ განიხილონ ეკლესიის აქტივობები ან თეოლოგია საჯაროდ.

წყაროები აცხადებენ, რომ უსაფრთხოების ძალებმა აკრძალეს 2020 წლის თებერვალში დაგეგმილი რელიგიური კონფერენცია იმ მიზეზების გამო, რომლებიც არ იყო დაკავშირებული COVID-19-თან.

ანგარიშში ასევე ხაზგასმულია, რომ ტუნისის მთავრობა კვლავ უარს აცხადებს ქრისტიანი თემის მიერ იურიდიული პირის ან ასოციაციის შექმნის უფლებაზე, რომელიც მათ საშუალებას მისცემდა შეექმნათ არაბულენოვანი ეკლესია და სასაფლაო. თუმცა, ქრისტიანულ თემს წლის განმავლობაში ხელახლა აღარ წარუდგენია ოფიციალური მოთხოვნა ასოციაციის ან იურიდიული სტატუსის შესახებ.

აღსანიშნავია, რომ ქრისტიანული სასაფლაოები ქვეყანაში განკუთვნილია უცხოელებისთვის, ხოლო ტუნისის ქრისტიან მოქალაქეებს ქრისტიანულ სასაფლაოზე დაკრძალვისთვის უწევთ ნებართვის მთავრობისგან აღება.

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი ანგარიშში წერს, რომ ისლამიდან კონვერტირებული ქრისტიანები განიცდიან ოჯახისა და საზოგადოების მხრიდან ძლიერ უარყოფას. ზოგიერთმა კონვერტირებულმა ქრისტიანმა განაცხადა, რომ ცემეს და რწმენის გამო სახლი იძულებით დაატოვებინეს.

2020 წლის 3 მაისს, ქალი, რომელსაც ჯვარი ეკეთა გახდა მეზობლის მხრიდან ფიზიკური და სიტყვიერი შეურაცხყოფის მსხვერპლი. დაზარალებულმა თავდამსხმელის წინააღმდეგ წარადგინა ბრალდებები, თუმცა წლის ბოლოს აღნიშნული საქმე განუხილველი დარჩა.

აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ 18 თებერვალს ტუნისის პოლიციამ დააპატიმრა უცხო ქვეყნის 4 მოქალაქე ქრისტიანობაზე კონვერტირების წამახალისებელი ბროშურების დარიგებისთვის.

ანგარიშში ასევე მითითებულია, რომ საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაციის მიერ გამოქვეყნებული სტატიის მიხედვით რამდენიმე ისტორიულმა ფაქტორმა იქონია გავლენა იმაზე, რომ ტუნისში რელიგიურ უმცირესობებს (ქრისტიანებს უფრო, ვიდრე ებრაელებს) აღიქვამენ, როგორც უცხოელებს ან სულ მცირე, როგორც არასრულ ტუნისელებს.[1]

საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაცია „Minority Rights Group International“-ის მიერ 2021 წლის ნოემბერში განახლებული ინფორმაციის მიხედვით, ტუნისში რამდენიმე სამოქალაქო-საზოგადოებრივი ორგანიზაციის, მათ შორის „ტუნისის ასოციაცია უმცირესობათა მხარდაჭერისთვის“ [The Tunisian Association for the Support of Minorities], განცხადებით იზრდება ისლამიდან ქრისტიანობაზე კონვერტირებულთა რიცხვი.

მიუხედავად იმისა, რომ კონვერტაცია ტუნისის კანონმდებლობით არ ისჯება, სოციალური ტაბუ აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით იმდენად ფართოდ არის გავრცელებული, რომ კონვერტირებულ ჯგუფებს ზოგადად დამალვა ურჩევნიათ.  ბევრი მათგანი ოჯახის მხრიდან განდევნასა და ძალადობასაც კი ექვემდებარება კონვერტაციასთან დაკავშირებული სტიგმის გამო.

ინფორმაციის მიხედვით, კონვერტირებულები ასევე შესაძლებელია დაექვემდებარონ უსაფრთხოების ძალების მხრიდან შევიწროებას.[2]

საერთაშორისო ორგანიზაცია “Freedom House”-ის მიერ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ ტუნისში წერია, რომ კონვერტირებული ქრისტიანები ხშირად განიცდიან შევიწროებასა და დისკრიმინაციას.[3]

[1] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი – ანგარიში რელიგიის თავისუფლების შესახებ – ტუნისი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 7 თებერვალს]

[2] Minority Rights Group International – Tunisia – Christians;  განახლებულია 2021 წლის ნოემბერში; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://minorityrights.org/minorities/christians-7/ [ნანახია 2022 წლის 7 თებერვალს]

[3] Freedom House – ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და თავისუფლებების შესახებ – ტუნისი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 3 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 7 თებერვალს]

დემოგრაფია – გაერთიანებული სამეფოს სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში რუსეთში იეჰოვას მოწმეთა შესახებ წერია, რომ რუსეთის ფედერაციის მოსახლეობა 2019 წლის მონაცემებით შეადგენდა 141.9 მილიონ ადამიანს და მოსახლეობის 1 პროცენტზე ნაკლები იდენტიფიცირდებოდა როგორც იეჰოვას მოწმე.[1]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ 2021 წელს გამოქვეყნებული ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] რელიგიის თავისუფლების შესახებ რუსეთში წერია, რომ ქვეყანაში 2020 წლის მდგომარეობით იეჰოვას  150.000-ზე მეტი მიმდევარი იმყოფება.

კანონმდებლობა და პრაქტიკა

კონსტიტუცია ახასიათებს რუსეთის ფედერაციას, როგორც სეკულარულ სახელმწიფოს, სადაც დაცულია რელიგიისა და რწმენის თავისუფლებები. აღსანიშნავია ის ფაქტი, რომ ქვეყნის კანონმდებლობა აღიარებს 4 ტრადიციულ რელიგიას: ქრისტიანობას, ისლამს, იუდაიზმსა და ბუდიზმს. გარდა ამისა, კანონმდებლობაში აღნიშნულია რუსული მართლმადიდებლური ქრისტიანობის „განსაკუთრებული როლი“ ქვეყნის ისტორიის, მისი სულიერებისა და კულტურის ჩამოყალიბება-განვითარებაში.^[2]

რუსეთის უზენაესი სასამართლოს 2017 წელს მიღებული გადაწყვეტილების საფუძველზე იეჰოვას მოწმეთა ადმინისტრაციული ცენტრი [Jehovah’s Witnesses Administrative Center] გამოცხადდა ექსტრემისტულ ორგანიზაციად, რამაც მისი და მასში შემავალი 395 სხვა იეჰოვას მოწმეთა ორგანიზაციის ლიკვიდაცია გამოიწვია.[3]

აღნიშნული გადაწყვეტილების მიხედვით, უზენაესმა სასამართლომ აკრძალა 396 დარეგისტრირებული და მოქმედი იეჰოვას მოწმეთა ორგანიზაცია. ის პირები, რომლებიც არიან მსგავსი ორგანიზაციის წევრები და ახორციელებენ გარკვეული სახის ქმედებებს უმეტესწილად ხდებიან სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობის ობიექტები და ისჯებიან რუსეთის სისხლის სამართლის კოდექსის 282.2 მუხლით, კერძოდ ექსტრემისტული საზოგადოების აქტივობის ორგანიზებისთვის.[4]

უზენაესი სასამართლოს აღნიშნული გადაწყვეტილების საპირწონედ იეჰოვას მოწმეებმა შეიტანეს სარჩელი ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში, სადაც გაასაჩივრეს მათი საქმიანობის აკრძალვა. აღნიშნულ სარჩელთან დაკავშირებით რუსეთის ფედერაციამ განაცხადა, რომ უზენაესი სასამართლოს 2017 წლის 20 აპრილს მიღებული გადაწყვეტილება და ასევე უზენაესი სასამართლოს სააპელაციო კოლეგიის განჩინება არ ზღუდავს იეჰოვას მოწმეების მიერ რელიგიის ინდივიდუალურ სწავლებასა და პრაქტიკას.[5]

გარდა ამისა რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტთან არსებულმა საბჭომ სამოქალაქო საზოგადოებისა და ადამიანის უფლებების განვითარებისთვის განაცხადა, რომ უზენაესი სასამართლოს მიერ მიღებული განჩინება მოიცავს სალიკვიდაციო იურიდიული პირების ამომწურავ ჩამონათვალს. ამასთან ერთად განცხადებაში აღინიშნა, რომ სასამართლო გადაწყვეტილება არ შეიცავს რაიმე სახის დასკვნას იმასთან დაკავშირებით, რომ რელიგია „იეჰოვას მოწმეები“, როგორც ასეთი აიკრძალა.[6]

ადამიანის უფლებათა დაცვის ცენტრ „მემორიალის“ მიერ 2021 წლის 27 დეკემბერს განახლებული მონაცემების თანახმად სისხლის სამართლის კოდექსის 282.2 მუხლის საფუძველზე იეჰოვას 566 მოწმე იმყოფება პასუხისგებაში. აქედან 35 პირს მისჯილი აქვს პატიმრობა, 31 იმყოფება შინაპატიმრობაში, ხოლო 16 პირმა სასჯელის სახით მიიღო ჯარიმა.[7]

ორგანიზაცია „Human Rights Watch“-ის მიერ 2020 წელს გამოქვეყნებული ცნობების თანახმად, რუსეთში ჩატარდა იეჰოვას მოწმეთა სახლის ჩხრეკები, რომელსაც ხშირად შეიარაღებული და შენიღბული ეროვნული გვარდია [როს გვარდია] ახორციელებდა. ისინი კონფისკაციას უკეთებდნენ ბიბლიებს და სხვა რელიგიურ მასალებს, კომპიუტერებს, ტელეფონებსა და სხვა პირად ნივთებს.[8]

ორგანიზაცია “Freedom House“-ის მიერ 2020 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში რუსეთის შესახებ წერია, რომ 2019 წლის თებერვალში იეჰოვას მოწმე დენის კრისტენსენი იყო პირველი ადამიანი, რომელსაც მიესაჯა პატიმრობა ექსტრემიზმის საფუძვლით. აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ 2019 წლის ბოლოს დამატებით 8 იეჰოვას მოწმეს მიესაჯა პატიმრობა ვადით 2-დან 6 წლამდე.[9]

ორგანიზაცია „Human Rights Watch“-ის მიერ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში რუსეთის შესახებ წერია, რომ 2020 წელს რუსეთის სასამართლოებმა ათობით იეჰოვას მოწმეს გამოუტანა გამამტყუნებელი განაჩენი მათ მიერ განხორციელებული რელიგიური ქმედებებისთვის.[10]

გამამართლებელი განაჩენები

2020 წლის ოქტომბერში იური ზალიპაევი გახდა იეჰოვას პირველი მოწმე, რომელიც სასამართლომ ექსტრემიზმთან დაკავშირებული სამართალდარღვევისთვის გაამართლა.  ვებ-გვერდზე „იეჰოვას მოწმეები რუსეთში“ განთავსებული ინფორმაციის თანახმად, გადაწყვეტილების  მიღების პროცესში სასამართლომ მხედველობაში მიიღო გაეროს სამუშაო ჯგუფის უკანასკნელი დასკვნები, რომლებიც ადასტურებს, რომ იეჰოვას მოწმეები არ ახორციელებენ და არ მოუწოდებენ ძალადობისკენ.[11] ასევე აღსანიშნავია, რომ 2021 წლის იანვარში ყაბარდო-ბალყარეთის უზენაესმა სასამართლომ უარყო პროკურორის საჩივარი თავდაპირველი განაჩენის შესახებ, რომლითაც იური ზალიპაევი უდანაშაულოდ ცნო.[12]

2021 წლის 28 ოქტომბერს რუსეთის უზენაესი სასამართლოს პლენუმმა გამოსცა განკარგულება, რომლის თანახმად იეჰოვას მოწმეთა შეხვედრა და მსახურება არ შეიძლება ჩაითვალოს ექსტრემისტულ საქმიანობად.[13]

განკარგულების თანახმად, იმ პირთა საქმიანობა, რომლებიც არ არიან კავშირში სასამართლოს მიერ ექსტრემისტულად აღიარებული ორგანიზაციების საქმიანობის გაგრძელებასა ან განახლებასთან და რომელიც მოიცავს მხოლოდ სინდისის თავისუფლებისა და რელიგიის თავისუფლების რეალიზაციას, მათ შორის რელიგიის ინდივიდუალური ან ერთობლივი პრაქტიკა ან სხვა რელიგიური რიტუალებისა და ცერემონიების შესრულება, თავისთავად არ წარმოადგენენ დანაშაულის შემადგენელ ქმედებებს თუ ისინი არ შეიცავენ ექსტრემიზმის ნიშნებს.[14]

რუსეთის უზენაესი სასამართლოს პლენუმის მიერ აღნიშნული განკარგულების მიღების შემდეგ, 2021 წლის 23 ნოემბერს ვლადივოსტოკის რაიონულმა სასამართლომ იეჰოვას ადგილობრივი მოწმე დიმიტრი ბარმაკინი გაამართლა ექსტრემისტული ჯგუფის აქტივობების ორგანიზების საქმეში იმ განმარტებით, რომ მისი ქმედებები დანაშაულს არ წარმოადგენდა.[15]

მედია პროექტი „Idel.Реалии“-ის 2021 წლის 29 ნოემბერს გამოქვეყნებული სტატიაში წერია, რომ რუსეთის უზენაესი სასამართლოს პლენუმის განკარგულების მიხედვით, რუსეთის სისხლის სამართლის კოდექსის 282.2 მუხლის ქვეშ საქმეების განხილვისას სასამართლომ უნდა დაადგინოს ის თუ კონკრეტულად რა ქმედებები ჩაიდინა ბრალდებულმა, რა მნიშვნელობა აქვთ მათ ექსტრემისტულად გამოცხადებული ორგანიზაციის განახლებასა და გაგრძელებისთვის და ასევე, რა მოტივით ხელმძღვანელობდა პირი აღნიშნული ქმედებების განხორციელებისას.

გარდა ამისა, სტატიაში წერია, რომ საინფორმაციო და ანალიტიკური ცენტრი „სოვას“ [აღნიშნული ცენტრი შეტანილია რუსეთის მთავრობის მიერ „უცხოურო აგენტების“ სიაში] დირექტორის განცხადებით, უზენაესი სასამართლოს აღნიშნული განჩინება დადებითად უნდა აისახოს იმ პირებზე მაინც, რომლებსაც ბრალი ერთდროულად 282.2 მუხლის ორი ნაწილით ედებათ.[16]

ქვეყნების მიდგომა

პოლონეთი: ევროპის მიგრაციის ქსელისა და ევროპული კომისიის მიერ 2018 წელს გამოქვეყნებულ გამოკითხვაში რუსეთიდან იეჰოვას მოწმეების დაცვის შესახებ წერია, რომ პოლონეთმა 2015-2018 პერიოდში იეჰოვას მოწმეთა 12 განაცხადი განიხილა ლტოლვილის სტატუტის მინიჭებაზე და მხოლოდ ერთი დააკმაყოფილა. განმარტებით ნაწილში პოლონეთი უთითებს, რომ რუსეთში იეჰოვას ყველა მოწმე არ ექვემდებარება დევნას. თითოეული განცხადება ფასდება ინდივიდუალურად და რომ განმცხადებლებმა უნდა აჩვენონ რელიგიური შეხედულებების გამო დევნის რეალური რისკი.

ნორვეგია: კითხვაზე თვლის თუ არა ნორვეგიის საიმიგრაციო სამსახური, რომ არსებობს რუსეთში იეჰოვას ყველა მოწმის დევნის რეალური რისკი ნორვეგიამ უპასუხა, რომ ისინი არ მიიჩნევენ, რომ იეჰოვას ყველა მოწმე რუსეთში რისკის ქვეშ იმყოფება. გარდა ამისა განმარტებით ნაწილში მითითებული იყო, რომ რიგითი წევრების განცხადებები, რომლებსაც არანაირი პრობლემა არ შექმნიათ რუსეთში, შესაძლებელია არ დაკმაყოფილდეს. ხოლო პირები, რომლებსაც წამყვანი პოზიციები ეკავათ აღნიშნულ ორგანიზაციაში [იეჰოვას მოწმეები], უფრო მეტად დადგებიან დევნის რეალური რისკის წინაშე. განმარტებით ნაწილში ნორვეგიამ ხაზი იმასაც გაუსვა, რომ აღნიშნული გამოკითხვის ჩატარების პერიოდში ისინი რუსეთზე ახალ უფრო ღრმა კვლევას აკეთებენ.[17]

ფინეთი: რუსული ონლაინ გამოცემა „მედუზას“ [აღნიშნული ცენტრი შეტანილია რუსეთის მთავრობის მიერ „უცხოურო აგენტების“ სიაში] მიერ 2019 წლის 28 ივლისს გამოქვეყნებული სტატიის თანახმად, რუსეთში იეჰოვას მოწმეების წინააღმდეგ მიღებული გადაწყვეტილების შემდეგ, ფინეთის საიმიგრაციო სამსახურმა იეჰოვას მოწმეთა უმეტესობას თავშესაფარზე უარი უთხრა იმ საფუძვლით, რომ არ ჩანს იეჰოვას წევრთა მიმართ არსებული დევნის რეალური საფრთხე.[18]

ბელარუსი: ადამიანის უფლებათა დაცვის ცენტრ „მემორიალის“ მიერ გავრცელებული ცნობებით, 2021 წლის 14 ოქტომბერს ბელარუსის პროკურატურამ უარი უთხრა რუსეთის ფედერაციას ოლეგ ლონშაკოვის ექსტრადიციის მოთხოვნაზე, რომელიც რუსეთმა ექსტრემიზმის საფუძვლით სახელმწიფოთაშორის ძებნაში გამოაცხადა.[19] ეს არ არის პირველი შემთხვევა როდესაც, ბელარუსი უარყოფს რუსეთის ფედერაციის მოთხოვნას იეჰოვას მოწმეთა ექსტრადაციაზე. 2020 წლის 7 აპრილს პროკურატურამ უარყო რუსეთის მოთხოვნა იეჰოვას მოწმე ნიკოლაი მახალიჩევის ექსტრადაციასთან დაკავშირებით, რომელსაც ბრალად ედებოდა ექსტრემისტული ორგანიზაციის ორგანიზება და დაფინანსება. აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ, ბელარუსში რელიგიის თავისუფლების შესახებ, 2021 წელს გამოქვეყნებული ანგარიშის, [საანგარიშო პერიოდი 2020]  მიხედვით, ნიკოლაი მახალიჩევმა ბელარუსში მოითხოვა თავშესაფარი, რაზეც მთავრობისგან თანხმობაც მიიღო.[20]

[1] დიდი ბრიტანეთის სახელმწიფო დეპარტამენტი – საინფორმაციო ჩანაწერი – რუსეთი: იეჰოვას მოწმეები; გამოქვეყნებულია 2021 წლის აპრილში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2021 წლის 29 დეკემბერს]

[2] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი – ანგარიში რელიგიის თავისუფლების შესახებ – რუსეთი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

 [ნანახია 2021 წლის 29 დეკემბერს]

[3] „Human Rights Watch“ – Russia: Court Bans Jehovah’s Witnesses; გამოქვეყნებულია 2017 წლის 20 აპრილს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.hrw.org/news/2017/04/20/russia-court-bans-jehovahs-witnesses [ნანახია 2021 წლის 29 დეკემბერს]

[4] დიდი ბრიტანეთის სახელმწიფო დეპარტამენტი – საინფორმაციო ჩანაწერი – რუსეთი: იეჰოვას მოწმეები; გამოქვეყნებულია 2021 წლის აპრილში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2021 წლის 29 დეკემბერს]

[5] „იეჰოვას მოწმეები რუსეთში“- Российская Федерация представила в ЕСПЧ ответ на жалобу Свидетелей Иеговы о запрете их юридических лиц; გამოქვეყნებულია 2018 წლის 10 აპრილს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://jw-russia.org/news/2018/04/297.html [ნანახია 2021 წლის 29 დეკემბერს]

[6] რუსეთის ფედერაციის პრეზიდენტთან არსებული საბჭო სამოქალაქო საზოგადოებისა და ადამიანის უფლებების განვითარებისთვის – Cовет просит Генпрокуратуру проверить законность и обоснованность уголовного преследования Свидетелей Иеговы; გამოქვეყნებულია 2018 წლის 20 ივნისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: http://president-sovet.ru/presscenter/news/covet_prosit_genprokuraturu_proverit_zakonnost_i_obosnovannost_ugolovnogo_presledovaniya_svideteley_/ [ნანახია 2021 წლის 29 დეკემბერს]

[7] ადამიანის უფლებათა დაცვის ცენტრი „მემორიალი“ – Список преследуемых по обвинению в принадлежности к свидетелям Иеговы (обновляется); განახლებულია 2021 წლის 27 დეკემბერს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://memohrc.org/ru/special-projects/spisok-presleduemyh-po-obvineniyu-v-prinadlezhnosti-k-svidetelyam-iegovy [ნანახია 2021 წლის 29 დეკემბერს]

[8] “Human Rights Watch” – რუსეთი: Escalating Persecution of Jehovah’s Witnesses; გამოქვეყნებულია 2020 წლის 9 იანვარს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.hrw.org/news/2020/01/09/russia-escalating-persecution-jehovahs-witnesses [ნანახია 2021 წლის 29 დეკემბერს]

[9] „Freedom House“ – რუსეთი: თავისუფლება მსოფლიოში;  ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://freedomhouse.org/country/russia/freedom-world/2020 [ნანახია 2021 წლის 29 დეკემბერს]

[10] “Human Rights Watch” – მსოფლიო ანგარიში – რუსეთი; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.hrw.org/world-report/2021/country-chapters/russia [ნანახია 2021 წლის 29 დეკემბერს]

[11]„იეჰოვას მოწმეები რუსეთში“- Russian Court Finds Brother Yuriy Zalipayev Not Guilty!; გამოქვეყნებულია 2020 წლის 7 ოქტომბერს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.jw.org/en/news/jw/region/russia/Russian-Court-Finds-Brother-Yuriy-Zalipayev-Not-Guilty/ [ნანახია 2021 წლის 29 დეკემბერს]

[12] „იეჰოვას მოწმეები რუსეთში“- Russian Appeal Court Upholds Brother Zalipayev’s Not-Guilty Verdict; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 25 იანვარს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.jw.org/en/news/jw/region/russia/Russian-Appeal-Court-Upholds-Brother-Zalipayevs-Not-Guilty-Verdict/ [ნანახია 2021 წლის 29 დეკემბერს]

[13] „НОВАЯ ГАЗЕТА“ – Верховный суд России постановил, что собрания «Свидетелей Иеговы» нельзя считать экстремизмом; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 16 ნოემბერს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:  https://novayagazeta.ru/articles/2021/11/16/verkhovnyi-sud-rossii-postanovil-chto-sobraniia-svidetelei-iegovy-nelzia-schitat-ekstremizmom-news [ნანახია 2021 წლის 29 დეკემბერს]

[14] რუსეთის უზენაესი სასამართლოს პლენუმის განჩინება; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 28 ოქტომბერს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2021 წლის 28 დეკემბერს]

[15] „იეჰოვას მოწმეები რუსეთში“-  Первый оправдательный приговор Свидетелю Иеговы по статье 282.2 УК РФ вынесен во Владивостоке; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 26 ნოემბერს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://dgoj30r2jurw5.cloudfront.net/news/2021/11/221624.html [ნანახია 2021 წლის 28 დეკემბერს]

[16] „Idel.Реалии“ – Спасет ли новое решение Пленума Верховного суда участников “экстремистских организаций”?; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 29 ნოემბერს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.idelreal.org/a/31573576.html [ნანახია 2021 წლის 30 დეკემბერს]

[17] ევროპის მიგრაციის ქსელი– ევროპული კომისია – EMN Ad-Hoc Query on NO EMN AHQ ON applications for protection from Jehovah’s Witnesses from Russia; გამოქვეყნებულია 2018 წლის 18 სექტემბერს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:  

[ნანახია 2021 წლის 29 დეკემბერს]

[18] “MEDUZA” – Finland is none too eager to grant asylum to Russia’s fleeing Jehovah’s Witnesses; გამოქვეყნებულია 2018 წლის 22 აგვისტოს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:   https://meduza.io/en/news/2018/08/22/finland-is-none-too-eager-to-grant-asylum-to-russia-s-fleeing-jehovah-s-witnesses [ნანახია 2021 წლის 29 დეკემბერს]

[19] ადამიანის უფლებათა დაცვის ცენტრი „მემორიალი“  – Беларусь отказалась выдать России свидетеля Иеговы. Верующего отпустили из СИЗО; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 20 ნოემბერს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://memohrc.org/ru/news_old/belarus-otkazalas-vydat-rossii-svidetelya-iegovy-veruyushchego-otpustili-iz-sizo [ნანახია 2021 წლის 30 დეკემბერს]

[20] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი – ანგარიში რელიგიის თავისუფლების შესახებ – ბელორუსია; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.state.gov/reports/2020-report-on-international-religious-freedom/belarus/ [ნანახია 2021 წლის 30 დეკემბერს]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი, რელიგიის თავისუფლების პრაქტიკის თაობაზე, 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ყაზახეთის შესახებ წერს, რომ კონსტიტუციის მიხედვით, ყაზახეთი სეკულარული ქვეყანაა და რელიგიის თავისუფლება კონსტიტუციითაა გარანტირებული. ქვეყნიის კონსტიტუციის მიხედვით, ყველა ადამიანს აქვს უფლება ჰქონდეს თავისი რელიგიური  მრწამსი, მიიღოს მონაწილეობა რელიგიურ ღონისძიებებში და გაავრცელოს თავისი რწმენა. მიუხედავად ამისა, პრაქტიკაში აღნიშნული უფლებებით სარგებლობენ მხოლოდ დარეგისტრირებული ან ე.წ. „ტრადიციული“ რელიგიური ჯგუფის წევრები. „ტრადიციულის“ მნიშნელობა ქვეყნის კანონმდებლობით განსაზღვრული არ არის, მაგრამ, როგორც წესი, ითვალისწინებს  სუნიტური ისლამის ჰანაფი სკოლას, რუსულ მართლმადიდებლურ ეკლესიას, კათოლიციზმს, ლუთერანიზმს, იუდაიზმსა და სხვა ისტორიულ ან მსხვილ რელიგიებს.[1]

აშშ-ის კომისია საერთაშორისო რელიგიის თავისუფლების შესახებ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ყაზახეთის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის მოსახლეობა შეადგენს დაახლოებით 19 მილიონს, საიდანაც დაახლოებით 26 პროცენტს წარმოადგენენ ქრისტიანები (მათ შორის მართლმადიდებლები, პროტესტანტები, კათოლიკეები და იეჰოვას მოწმეები).[2]

ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტი  იმავე ანგარიშში წერს, რომ  ქვეყანა განაგრძობს შეზღუდვების დაწესებასა და დამატებითი შემოწმებების ჩატარებას იმ „არატრადიციული“ რელიგიური ჯგუფების მიმართ, რომლებიც მოიცავენ მუსლიმებს, რომლებიც არ არიან ოფიციალურად აღიარებული სუნიტური ისლამის ჰანაფი სკოლის მიმდევრები, და, ასევე, პროტესტანტ ქრისტიანებს. აღნიშნული ანგარიშის მიხედვით 24 სუნიტი მუსლიმი იქნა დაკავებული მათი რელიგიური აქტივობებისა და რწმენის საფუძველზე, ხოლო 3 პროტესტანტ ქრისტიანს დაუსწრებლად მიესაჯა პატიმრობა.[3]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“, 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ყაზახეთის შესახებ წერს, რომ ადგილობრივი ოფიციალური პირები განაგრძობენ „არატრადიციული“ რელიგიური ჯგუფების წარმომადგენლების შევიწროებას, მათ შორის პროტესტანტი ქრისტიანების, იეჰოვას მოწმეებისა და იმ მუსლიმების, რომლებიც არ მიჰყვებიან მთავრობის მიერ აღიარებულ ისლამის ვერსიას. ანგარიშში ხაზგასმულია ისიც, რომ მთავრობის მიერ რელიგიურ ჯგუფებზე დაწესებული შეზღუდვები შეკრების თავისუფლებასთან დაკავშირებით, რომლებიც მიმართული უნდა ყოფილიყო კოვიდ-19-ის გავრცელების თავიდან აცილებისკენ, რეალურად, ბაპტისტური კრების პასუხისმგებლობის დაყენების საბაბად იქცა.[4]

გარდა ამისა, აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი თავის ანგარიშში, ადგილობრივ არასამთავრობო ორგანიზაციებზე დაყრდნობით, წერს, რომ ზოგიერთი ქრისტიანული ჯგუფი, მათ შორის ევანგელისტები, ბაპტისტები და იეჰოვას მოწმეები, ჯერ კიდევ დგანან დიდი სოციალური  დაკვირვებისა და დისკრიმინაციის წინაშე. ყაზახეთი ასევე მოხვდა საერთაშორისო ქრისტიანული არასამთავრობო ორგანიზაციის „Open Doors“-ის დაკვირვების ქვეშ მყოფ სახელმწიფოთა სიაში მთავრობის მხრიდან რელიგიურ გამოხატვაზე არსებული კონტროლის გამო. კონტროლის განხორციელება მოიცავს თვალთვალს, ეკლესიის შეხვედრებზე ჩატარებულ რეიდებსა და დაკავებებს. აღნიშნული არასამთავრობო ორგანიზაციის ცნობებზე დაყდნობით, კონვერტირებული ქრისტიანები ყაზახეთში ყველაზე მძიმე დევნას განიცდიან.[5]

წარმოშბის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის მოპოვების განყოფილების მიერ საკითხის კვლევის პროცესში შესწავლილ წყაროებზე არსებული ინფორმაციის მიხედვით, შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ ყაზახეთში ისეთი ქრისტიანული ჯგუფების მიმართ, როგორიც არიან ევანგელისტები, ბაპტისტები და იეჰოვას მოწმეები, აღინიშნება დისკრიმინაციის გარკვეული ნიშნები. ისინი ექვამდებარებიან სახელწმიფოს მხრიდან შევიწროებასა და შემოწმებას. რაც შეეხება ისეთ ქრისტიანულ ჯგუფებს, რომლებიც „ტრადიციულად“ არიან მიჩნეულნი, მათ შორის მართლმადიდებელი ქრისტიანები და კათოლიკეები, მათ მიმართ ზემოაღნიშნული ხასიათის შეზღუდვებს ადგილი არ აქვს; გარდა ამისა, აღსანიშავია, რომ განყოფილების მიერ შესწავლილი წყაროები არაფერს წერენ მართლმადიდებელი ქრისტიანების მიმართ ადამიანის უფლებების მასობრივი დარღვევების, დევნისა ან დისკრიმინაციული მოპყრობის შესახებ.

[1] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში რელიგიის თავისუფლების შესახებ ყაზახეთში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2021 წლის 6 დეკემბერს]

[2] აშშ-ის კომისია რელიგიის თავისუფლების შესახებ, ყოველწლიური ანგარიში; რეკომენდაცია სპეციალური დაკვირვების ქვეშ მყოფი ქვეყნებისთვის – ყაზახეთი – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის აპრილი, ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2021 წლის 6 დეკემბერს]

[3] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში რელიგიის თავისუფლების შესახებ ყაზახეთში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2021 წლის 6 დეკემბერს]

 

[4] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“; ყოველწლიური ანგარიში პოლიტიკურ უფლებებსა და სამოქალაქო თავისუფლებებზე ყაზახეთში – 2020 წელი, გამოქვეყნებულია 2021 წლის 3 მარტს, ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2021 წლის 6 დეკემბერს]; აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში რელიგიის თავისუფლების შესახებ ყაზახეთში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: [ნანახია 2021 წლის 6 დეკემბერს]

[5] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში რელიგიის თავისუფლების შესახებ ყაზახეთში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2021 წლის 6 დეკემბერს]