აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2021 წელი] ირანის ისლამური რესპუბლიკის შესახებ წერს, რომ გაუპატიურება უკანონო ქმედებაა და ირანის კანონმდებლობით ძალიან მკაცრად ისჯება; სასჯელის ზომა, შესაძლებელია, სიკვდილით დასჯაც იყოს. მიუხედავად ამისა, გაუპატიურება ირანში კვლავ პრობლემად რჩება. ქვეყნის კანონმდებლობით, ქორწინებაში მყოფი წყვილს შორის სექსუალური კავშირი ნებაყოფლობითადაა მიჩნეული, ამიტომ ირანის კანონმდებლობა, დაქორწინებულ წყვილს შორის, შესაძლო იძულებით სექსუალურ კავშირსაც არ ცნობს გაუპატიურებად, მათ შორის იძულებითი ქორწინების შემთხვევაშიც. გაუპატიურების მსხვერპლები, როგორც წესი, გაუპატიურების ფაქტის შესახებ დუმილს ამჯობინებენ, რადგან ეშინიათ, როგორც შურისძიების, ასევე საზოგადოების მხრიდან რეპრესიებისა და გარიყვის. წყაროების შეფასებით, გაუპატიურების შემთხვევების 80% შეუტყობინებლად რჩება. ირანის კანონმდებლობით, დანაშაულის გაუპატიურებად დაკვალიფიცირებისა და დანაშაულის დადასტურებისთვის საჭიროა 4 მუსლიმი მამაკაცის ჩვენება ან სამი მუსლიმი მამაკაცისა და ორი ქალის ან ორი მამაკაცისა და ოთხი ქალის ჩვენება. გაუპატიურების შესახებ ცრუ ჩვენებაში დადანაშაულებული ქალიც და კაციც 80 შოლტით ისჯება.[1]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“ 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2021 წელი] ირანის ისლამური რესპუბლიკის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის სისხლის სამართლის კოდექსი დანაშაულად მიიჩნევს ყველანაირ სექსუალურ კავშირს ქორწინების მიღმა.[2]

ირანის სისხლის სამართლის კოდექსით, გაუპატიურება მოხსენიებულია როგორც [zena-e ba onf va ekrah] „გარყვნილება ძალით და იძულებით“ და „ზენა“ დანაშაულთა [აღნიშნული კატეგორიის დანაშაულისთვის შეიძლება სიკვდილით დასჯის განაჩენის გამოყენება] კატეგორიას მიეკუთვნება. 82-ე მუხლის მიხედვით, ასაკისა და ოჯახური სტატუსის მიუხედავად, „ზენა“ დანაშულისთვის [სექსუალური კავშირი ქორწინების მიღმა] დამნაშავე სიკვდილით ისჯება შემდეგი გარემოებებისას: ზენა ინცესტის თანხლებით (სისხლით ნათესავები, რომელთა დაქორწინება რელიგიური კანონმდებლობით დაუშვებელია); ზენა დედინაცვალთან (ამ შემთხვევაში მამაკაცი ისჯება სიკვდილით, დედინაცვალი კი ჩაქოლვით); ზენა არა-მუსლიმ მამაკაცთან (მამაკაცი ისჯება სიკვდილით; ქალი 100 შოლტით თუ დასაქორწინებელია და სიკვდილით თუ დაქორწინებულია); [zena-e ba onf va ekrah] გარყვნილება ძალით და იძულებით [გაუპატიურება] ქორწინების მიღმა (გაუპატიურების ჩამდენი ისჯება სიკვდილით). ირანის სისხლის სამართლის კოდექსის მიხედვით, ქმედება გაუპატიურებად კვალიფიცირდება, როდესაც ჩადენილია ქორწინების მიღმა და ახლავს ძალისა და იძულების ელემენტი. ამასთან, აღსანიშნავია ისიც, რომ ირანის სისხლის სამართლის კოდექსით, ქორწინების მიღმა ნებაყოფლობითი სექსუალური კავშირიც დასჯადი ქმედებაა. მთავრობა ცდილობს სექსუალური ცხოვრების კონტროლს და სექსუალური კავშირს მხოლოდ დაქორწინებული წყვილის საქმედ მიიჩნევს; ამიტომ, მკაცრად სჯის ნებისმიერ ქმედებას, რომელიც ამ ნორმიდან გადახვევად ჩაითვლება.[3]

[1] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში ადამიანის უფლებების დაცვის კუთხით არსებული ვითარების შესახებ ირანში – 2021 წელი; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 12 აპრილს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 2 მაისს]

[2] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“; ყოველწლიური ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების შესახებ ირანში – 2021 წელი; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 28 თებერვალს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 2 მაისს]

[3] საერთაშორისო მიდგომები გაუპატიურების მიმართ; ავტორები: ნიკოლ ვესტმარლანდი და გიტანჯალი განგოლი; ბეჭდური ვერსია გამოცემულია 2011 წელს; ონლაინ გამოქვეყნებულია 2012 წლის მარტში „Policy Press Scholarship Online“ მიერ; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://policypress.universitypressscholarship.com/view/10.1332/policypress/9781847426208.001.0001/upso-9781847426208-chapter-7 [ნანახია 2022 წლის 2 მაისს]

ვითარება ავღანეთში – ქვეყნის ჩრდილოეთით მდებარე სარ-ე-პულის პროვინციაში თალიბმა ექსტრემისტებმა რამდენიმე ბლოკპოსტზე მიიტანეს იერიში. თავდასხმების შედეგად 27 ავღანელი სამხედრო მოსამსახურე დაიღუპა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა თალიბანმა აიღო.[1]

26 ავღანელი პოლიციელი და სახალხო ლაშქრის წევრი დაიღუპა აღმოსავლეთ ავღანეთში უსაფრთხოების ძალების საგუშაგოებზე განხორციელებული თავდასხმების შედეგად. ბაგდის პროვინციის ორ რაიონში თავდამსხმელებმა კოორდინირებული იერიშები წამოიწყეს 6 იანვარს. უსაფრთხოების ძალებმა 15-ზე მეტი თავდამსხმელის ლიკვიდაცია მოახდინეს. მომხდარზე პასუხისმგებლობა თალიბანმა აიღო.[2]

საახალწლო ზავის მიუხედავად აღმოსავლეთ უკრაინაში ჯარისკაცი მოკლეს – ოფიციალური კიევის ინფორმაციით, ერთი ჯარისკაცი დაიღუპა და ორი დაიჭრა დონბასში, უკრაინის ჯარებსა და სეპარატისტებს შორის მომხდარი შეტაკებების დროს. უკრაინის თავდაცვის სამინისტროს ინფორმაციით, სეპარატისტებმა 1-ელ იანვარს სამჯერ დაარღვიეს შეთანხმება ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ. უკრაინის ჯარებმა საპასუხო ცეცხლი გახსნეს და მოკლეს ერთი და დაჭრეს ოთხი სეპარატისტი. თავის მხრივ, სეპარატისტებმა ზავის დარღვევაში კიევი დაადანაშაულეს.[3]

ნიგერის არმიამ „ბოკო ჰარამის“ 300-მდე მებრძოლი გაანადგურა – ექსტრემისტების პოზიციებზე არმიამ იერიში ქვეყნის სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში, ნიგერიის საზღვართან მიიტანა. ნიგერიის თავდაცვის სამინისტროში ასევე განაცხადეს, რომ სპეცოპერაციის დროს არმიას დანაკარგები არ აქვს. „ბოკო ჰარამი“ ისლამისტური დაჯგუფებაა, რომელიც ნიგერიის, ნიგერის, კამერუნისა და ჩადის ტერიტორიებზე მოქმედებს. 2015 წელს დაჯგუფებამ ერთგულება გამოუცხადა „ისლამურ სახელმწიფოს“.[4]

ბანგლადეშში ოპოზიციური პარტიისთვის ხმის მიცემის გამო ქალი ჯგუფურად გააუპატიურეს – ბანგლადეშის სასამართლომ 7 კაცი, მათ შორის მმართველი პარტიის ადგილობრივი ლიდერი, ჯგუფური გაუპატიურების ბრალდებით დააკავა. 4 შვილის დედა ირწმუნება, რომ ის ჯგუფურად გააუპატიურეს, რადგან მან ხმა ოპოზიციურ პარტიას მისცა. ქალზე ძალადობას მიტინგები და სოციალურ ქსელში დიდი კრიტიკა მოჰყვა. კაცებმა ბრალდება უარყვეს, პარტიის ლიდერი კი პარტიიდან გარიცხეს. ბანგლადეშში არჩევნები ქაოსის ფონზე ჩატარდა. ბოლო მონაცემებით დაპირისპირების დროს სულ მცირე 17 ადამიანი დაიღუპა.[5]

საუდელი ქალები განქორწინების შესახებ ცნობას მოკლე ტექსტური შეტყობინების სახით მიიღებენ – საუდის არაბეთის ხელისუფლებამ სასამართლოებს დაავალა, რომ ქალებს გაყრის შესახებ ცნობა მოკლე ტექსტური შეტყობინებით გაუგზავნონ. ეს წესი ე.წ. საიდუმლო განქორწინებების პრაქტიკას დაუსვამს წერტილს, როცა კაცს ამ გადაწყვეტილების მიღება მეორე ნახევრის საქმის კურსში ჩაუყენებლად, ერთპიროვნულად შეეძლო. ამჯერად ქალები უკვე ინფორმირებულები იქნებიან და ალიმენტის უფლებით სარგებლობაც შეეძლებათ. ეს წესი პრინც მუჰამედ ბინ სალმანის რეფორმების ფარგლებში ამოქმედდება. ამავე რეფორმის ფარგლებში, გასულ წელს ქალებს ავტომობილის მართვის უფლება მისცეს. ამას გარდა, მათ ფეხბურთის მატჩებზე დასწრებაც უკვე შეუძლიათ. თუმცა, კიდევ ბევრი რამ არის ისეთი, რასაც სამეფოში ქალები მეურვე კაცის თანხმობის გარეშე ვერ აკეთებენ. მაგალითად, ვერ იღებენ პასპორტს, ვერ მიდიან საზღვარგარეთ, ვერ ხსნიან საბანკო ანგარიშს, ვერ იკეთებენ გეგმურ ოპერაციას, ვერ თხოვდებიან.[6]

ეგვიპტეში კოპტურ ეკლესიაზე თავდასხმა მოხდა – ბომბი კაიროსთან ახლოს მდებარე ქრისტიანულ ტაძართან აფეთქდა. თავდასხმას ერთი პოლიციელი ემსხვერპლა, ორი კი დაშავდა. დაღუპული პოლიციელი ბომბის გაუვნებელყოფას ცდილობდა. თავდასხმაზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია.[7]

ეგვიპტის პრეზიდენტმა ახლო აღმოსავლეთში ყველაზე დიდი ქრისტიანული კათედრალი და მეჩეთი ერთდროულად გახსნა – აბდელ ფატაჰ ალ-სისიმ ტაძარი და მეჩეთი ახალ ადმინისტრაციულ დედაქალაქში შობის ღამეს გახსნა. ის ტრადიციულად დაესწრო საშობაო ლიტურგიას და სიტყვით გამოსვლისას თავის თავს ექსტრემისტების წინააღმდეგ ქრისტიანების დამცველი უწოდა. მისი თქმით, ტაძრისა და მეჩეთის ერთდროულად გახსნა ერთიანობის შესახებ გზავნილია. „ჩვენ ვართ და ვიქნებით ერთი“, – თქვა მან. ტაძრის გახსნას ქრისტიანული მრევლი და პატრიარქი ესწრებოდნენ.[8]

[1] New York Times; Taliban attacks in northern Afghanistan kill 27 security officers; By Najim Rahim and Fahim Abed; 1^st January, 2019; available at: https://www.nytimes.com/2019/01/01/world/asia/afghanistan-attacks-taliban.html

[2] Radio Free Europe / Radio Liberty; At least 26 killed in Taliban attacks in western, eastern Afghanistan; 7 January, 2019; available at: https://www.rferl.org/a/taliban-attacks-security-posts-in-western-afghanistan-killing-21/29695327.html

[3] იმედის ახალი ამბები; საახალწლო ზავის მიუხედავად აღმოსავლეთ უკრაინაში ერთი ჯარისკაცი მოკლეს; 2 იანვარი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/91716/saakhaltslo-zavis-miukhedavad-agmosavlet-ukrainashi-jariskatsi-mokles

[4] Daily Nation; Niger army kills at least 280 Boko Haram militants: ministry; 3 January, 2019; available at: https://www.nation.co.ke/news/africa/Niger-army-kills-at-least-280-Boko-Haram-militants–ministry/1066-4919334-vs6ndkz/index.html

[5] BBC; Bangladesh election: Gang rape suspects detained; 6 January, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-asia-46775833

[6] BBC; Saudi women to get divorce confirmation by text message; 5 January, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-46770612

[7] BBC; Egypt policeman killed defusing bomb near Coptic church; 6 January, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-46772729

[8] Reuters; Egypt’s Sisi opens mega-mosque and Middle East’s largest cathedral in New Capital; 6 January, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-egypt-religion/egypts-sisi-opens-mega-mosque-and-middle-easts-largest-cathedral-in-new-capital-idUSKCN1P00L9

ინდოეთში 3 წლის გოგო მეზობელმა გააუპატიურა – პოლიციამ ბავშვი გულწასული იპოვა და საავადმყოფოში გადაიყვანა. ადგილობრივებმა დამნაშავე 40 წლის მამაკაცი იპოვეს და მას თავს დაესხნენ. პედოფილი პოლიციამ დააკავა. ინდოეთში ყოველ 155 წუთში ერთხელ 16 წლამდე ბავშვს და ყოველ 13 საათში ერთხელ 10 წლამდე ბავშვს აუპატიურებენ.[1]

ვლადიმერ პუტინმა იეჰოვას მოწმეები დაიცვა – რუსეთის პრეზიდენტმა „სრული სისულელე“ უწოდა იეჰოვას მოწმეების ექსტრემისტული ორგანიზაციების სიაში შეყვანას. მისი თქმით, ხელისუფლებას შეუძლია და უნდა იყოს კიდეც რელიგიური უმცირესობების მიმართ უფრო ლიბერალური. „იეჰოვას მოწმეებიც ქრისტიანები არიან. რისთვის დევნით მათ, ვერ ვხვდები“, – განაცხადა პუტინმა. იეჰოვა მოწმეები ექსტრემისტულ ორგანიზაციად რუსეთის უზენაესმა სასამართლომ 2017 წლის აპრილში გამოაცხადა. 2012 წლის მონაცემებით, რუსეთში 200 ათასამდე იეჰოვას მოწმე ცხოვრობს.[2]

მსოფლიოში 2018 წელს 80 ჟურნალისტი მოკლეს – მოკლული ჟურნალისტების ნახევარზე მეტი 5 ქვეყანაზე მოდის: ავღანეთი (15), სირია (11), მექსიკა (9), იემენი (8) და ინდოეთი (6). აშშ-ში ივნისში „Capital Gazzetta“-ზე თავდასხმას ასევე 6 ჟურნალისტი ემსხვერპლა. მსოფლიოში ამჟამად 348 ჟურნალისტია დაპატიმრებული.[3]

ეუთოს ანგარიში: ჩეჩნეთში ხალხს აწამებენ, იტაცებენ და გაუსამართლებლად სჯიან – ორგანიზაციის მიერ გამოქვეყნებულ დოკუმენტში წერია, რომ ჩეჩნეთის ხელისუფლება მიმართავს წამებას, ხალხის გატაცებას, გაუსამართლებლად დასჯას და ადამიანის უფლებების სერიოზულ დარღვევას. ექსპერტების თქმით, მსხვერპლი მოიცავს, როგორც სექსუალური უმცირესობების წარმომადგენლებს, ასევე, უფლებადამცველ აქტივისტებს, ადვოკატებს, დამოუკიდებელი მედიის თანამშრომლებს და სამოქალაქო საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს. გარდა ამისა, ანგარიშის ავტორები მუშაობისას შეესწრნენ თუ როგორ ახდენდნენ მთავრობის წევრები ჟურნალისტებისა და სამოქალაქო საზოგადოების აქტივისტების დაშინებას. ანგარიშში ჩეჩნეთი გამოყოფილია როგორც საგანგებო შემთხვევა – გამონაკლისი, სადაც სტაბილურობის შენარჩუნებისთვის, დაუსჯელობის მიმართ შემგუებლობის სპეციალური რეჟიმი მოქმედებს.[4]

ალ-შაბაბმა ისლამურ სახელმწიფოს სომალიში ომი გამოუცხადა – 42-წუთიან ვიდეო მიმართვაში ალ-შაბაბის ერთერთმა ლიდერმა ტერორისტული დაჯგუფება „ისლამური სახელმწიფო“ სომალიში მიმდინარე ჯიჰადისტურ საქმიანობაში დაადანაშაულა. დაჯგუფების სპიკერმა თავის მებრძოლებს ISIS-ზე იერიშების გაძლიერებისკენ მოუწოდა და დაჯგუფებას „მომაკვდავი დაავადება“ უწოდა.[5]

[1] BBC; Three-year-old assaulted on Dehli bus rape anniversary; 17 December, 2018; available at: https://www.bbc.com/news/world-asia-india-46588740

[2] იმედის ახალი ამბები; ვლადიმერ პუტინმა იეჰოვას მოწმეები დაიცვა; 18 დეკემბერი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/90052/vladimer-putinma-iehovas-motsmeebi-daitsva

[3] South China Morning Post; 80 dead, 348 injured: violence against journalists reached unprecedented level this year; 19 December, 2018; available at: https://www.scmp.com/news/world/article/2178494/80-dead-358-jailed-violence-against-journalists-reached-unprecedented

[4] Radio Liberty / Radio Free Europe; OSCE cites torture, executions among grave rights violations in Chechnya; 20 December, 2018; available at: https://www.rferl.org/a/osce-cites-torture-executions-among-grave-rights-violations-in-chechnya/29667900.html?fbclid=IwAR2SOiZiZ7v7WbyJ7RtNQ3iI0_zlCQvH6dxQfnHkHR-nrJ-tQ-xtwqLkibg

[5] BBC; Al-Shabab declares war on IS in Somalia; 21 December, 2018; available at: https://www.bbc.com/news/live/world-africa-46590730?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=5c1cb0bd3a2f470665a24391%26Al-Shabab%20declares%20war%20on%20IS%20in%20Somalia%262018-12-21T09%3A27%3A40.120Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:14ad4259-75ea-4d3a-91e8-f7f64b158118&pinned_post_asset_id=5c1cb0bd3a2f470665a24391&pinned_post_type=share

პოლიტიკური კრიზისი სომხეთში – პარტიამ „აყვავებული სომხეთი“, რომელსაც პარლამენტში ყველაზე მეტი დეპუტატი ჰყავს „რესპუბლიკური პარტიის“ შემდეგ, განაცხადა, რომ სახალხო პროტესტს უერთდება. პოლიტიკური ორგანიზაციის მიერ გავრცელებულ განცხადებაში ნათქვამია, რომ პარტიის თავმჯდომარის, გაგიკ ცარუკიანის ხელმძღვანელობით პოლიტსაბჭოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების საფუძველზე, მხარდამჭერებს მოუწოდებენ მობილიზებისა და ქუჩებში გასვლისკენ ერევანსა და სომხეთის ყველა ოლქში. „ჩვენ ყოველთვის ვიყავით და ვართ ჩვენი ხალხის და თანამემამულეების გვერდით“ – ნათქვამია ცარუკიანის პარტიის განცხადებაში. პარტიას „აყვავებული სომხეთი“, რომლის დამფუძნებელი ბიზნესმენი გაგიკ ცარუკიანია, 131-წევრიან პარლამენტში 29 დეპუტატი ჰყავს. ლიბერალურ-კონსერვატიული პარტია ეროვნული და ტრადიციული ფასეულობების შენარჩუნების და რუსეთთან სტრატეგიული სამოკავშირეო ურთიერთობების მომხრეა.

სომხეთის რევოლუციურმა ფედერაციამ „დაშნაკცუთუნი“ მმართველი კოალიცია დატოვა. პარტიის წევრმა მინისტრებმა კი თანამდებობები დატოვეს. „ჩვენ ყველაფერი გავაკეთეთ იმისათვის, რომ დიალოგი შემდგარიყო, მაგრამ ასე გაგრძელება აღარ შეიძლება. ჩვენ ვტოვებთ მმართველ კოალიციას და ვაცხადებთ, რომ პარლამენტმა პრემიერად უნდა აირჩიოს კანდიდატი, რომელიც ხალხის ნდობით სარგებლობს. ახალმა პრემიერმა უნდა შეძლოს შიდა პოლიტიკური კრიზისის მოგვარება და დემოკრატიული გზით უნდა უზრუნველყოს ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნების ჩატარება“, – ნათქვამია პარტიის განცხადებაში. ვრცელდება ინფორმაცია, რომ მმართველი კოალიცია, რომელშიც „რესპუბლიკური პარტია“ და „დაშნაკცუთუნი“ იყო გაერთიანებული, რამდენიმე დეპუტატმა უკვე დატოვა.

ნიკოლ პაშინიანს პროკურატურის თანამშრომლებმა და პოლიციელებმა დაუჭირეს მხარი. ოპოზიციის ლიდერს ძალოვანი უწყების თანამშრომლები სომხეთის დედაქალაქში მიმდინარე საპროტესტო აქციაზე შეუერთდნენ. როგორც ძალოვანი უწყების თანამშრომლები განმარტავენ, მათ არ სურთ შორიდან უყურონ იმ მოვლენებს რაც ქვეყანაში ხდება. პროკურატურისა და პოლიციის ყოფილმა თანამშრომლებმა კოლეგებს პაშინიანის თანადგომისკენ მოუწოდეს.

სომხეთის პარლამენტის ოპოზიციურმა ფრაქცია „ელკმა“ პრემიერის თანამდებობაზე ოფიციალურად წარადგინა ფრაქციის ლიდერის, ნიკოლ პაშინიანის კანდიდატურა. პაშინიანი შეხვდა სიდიდით მეორე ფრაქციის, „ცარუკიანის“ წევრებს. შეხვედრის შემდეგ ცნობილი გახდა, რომ ფრაქცია ერთხმად დაუჭერს მხარს სომხეთის პრემიერმინისტრად ნიკოლ პაშინიანის არჩევას.

მას შემდეგ, რაც ყველა ფრაქციამ უარი განაცხადა პრემიერის პოსტზე კანდიდატურის წამოყენებაზე, პაშინიანი ერთადერთ კანდიდატად რჩება. მას პარლამენტში 105-დან 53 ხმა სჭირდება, მათ შორის უნდა იყოს რესპუბლიკელების ხმებიც. სომხეთის 105-წევრიან პარლამენტში 58 დეპუტატი ჰყავს „რესპუბლიკურ პარტიას,“ 31 ფრაქციას „ცარუკიანი,“ 9 დეპუტატი „ელკს“ და 7 „დაშნაკცუთუნს.“  პრემიერის არჩევას სჭირდება სულ მცირე 53 დეპუტატის მხარდაჭერა. პრემიერის ასარჩევად პარლამენტის სპეციალური სხდომა 1-ელ მაისს გაიმართება.[1]

ინდოელი სულიერი ლიდერი, მოზარდის გაუპატიურებისთვის, დარჩენილ ცხოვრებას ციხეში გაატარებს – ინდოეთის ქალაქ ჯოდპურის სასამართლომ 77 წლის სულიერ ლიდერს ასარამ ბაპუს უვადო თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯა. ის დანაშულს არ აღიარებს. სასამართლო განხილვა 2013 წელს მოზარდის გაუპატიურების საქმეს უკავშირდებოდა. ბაპუ გასული წლის 1-ელ სექტემბერს დააკავეს. გამოძიების ვერსიით, მისი მსხვერპლი მისივე სექტის წარმომადგენლების 16 წლის შვილი გახდა. სულიერმა ლიდერმა გოგო ბოროტი ძალების გასადევნად თავისთან დაიბარა. ბაპუ დასაკითხად დიდხანს არ მიდიოდა და ჯანმრთელობის მდგომარეობას იმიზეზებდა. დაკავების დროს მისმა მხარდამჭერებმა პოლიციას სერიოზული წინააღმდეგობა გაუწიეს. სასამართლოში განაჩენის გამოცხადების დროსაც უსაფრთხოების ზომების გამკაცრება გახდა საჭირო. სასამართლოს გადაწყვეტილებით ბაპუს თანამზრახველებს 20-20 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯეს.[2]

თურქეთში გაზეთის 15 ჟურნალისტს პატიმრობა მიუსაჯეს; 2 გაამართლეს – სტამბოლის სასამართლომ გაზეთის „Cumhuriyet“ 15 ჟურნალისტს, მათ შორის მთავარ რედაქტორს, მურატ საბუნჯუს პატიმრობა მიუსაჯა. მედიის წარმომადგენლები აშშ-ში მცხოვრებ თურქ მქადაგებელ ფეთჰულა გიულენთან კავშირის ბრალდებით დააკავეს. გაზეთის მთავარ რედაქტორს 7,5 წელი მიუსაჯეს, აღმასრულებელ დირექტორს 8 წელი, ხოლო დანარჩენ თანამშრომლებს 2,5-დან 7,5 წლამდე პატიმრობა. სასამართლომ 2 თანამშრომელი გაამართლა. თურქეთის ხელისუფლების მოსაზრებით, 2016 წლის ზაფხულში სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობის უკან ფეთჰულა გიულენი დგას, რომელიც ამჟამად ამერიკაში ცხოვრობს. გიულენი ბრალდებას უარყოფს.[3]

ინციდენტები ავღანეთში – ავღანეთის დედაქალაქში ორმაგ ტერაქტს 31 ადამიანი, მათ შორის 9 ჟურნალისტი ემსხვერპლა. მედიის ცნობით, ერთერთი თავდასხმა თვითმკვლელმა ტერორისტმა განახორციელა, რომელიც მოტოციკლით გადაადგილდებოდა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა დაჯგუფება „ისლამურმა სახელმწიფომ“ აიღო. ქაბულის პარალელურად, ნანგარჰარის პროვინციაში გზის პირას დამონტაჟებული ბომბი აფეთქდა. შედეგად 1 სამართალდამცველი დაიღუპა, 5 ადამიანი კი დაიჭრა.[4] ქალაქ ხოსტში BBC-ისა და Reuters-ის ადგილობრივ ჟურნალისტს ცეცხლსასროლი იარაღიდან ესროლეს. ის ავტომობილით სახლისკენ მიდიოდა, რა დროსაც ტყვია მოხვდა და დაიღუპა.[5]

[1] იმედის ახალი ამბები; სიახლეები სომხეთში მიმდინარე მოვლენების შესახებ; გამოქვეყნების პერიოდი 23-30 აპრილი, 2018; ინფორმაციები ხელმისაწვდომია ბმულებზე:

https://imedinews.ge/ge/msoflio/58688/somkhetshi-saprotesto-gamosvlebs-sheuertda-sididit-meore-saparlamento-partia

https://imedinews.ge/ge/msoflio/58740/somkhetis-revolutsiurma-pederatsiam-dashnaktsutuni-mmartveli-koalitsia-datova

https://imedinews.ge/ge/msoflio/58768/nikol-pashinians-dzalovani-utskebis-tanamshromlebma-mkhari-dauchires

https://imedinews.ge/ge/msoflio/58826/somkhetis-parlamenti-akhal-premiers-1-maiss-airchevs

https://imedinews.ge/ge/msoflio/58859/somkhetshi-dashnaktsutunis-partiis-tsevrma-ministrebma-tanamdebobebi-datoves

https://imedinews.ge/ge/msoflio/59413/nikol-pashiniani-somkhetis-premierministrobis-kandidatad-opitsialurad-daasakheles

[2] The Times of India; Asaram sentenced to life in prison after being found guilty of minor’s rape; 25 April, 2018; available at: https://timesofindia.indiatimes.com/india/asaram-sentenced-to-life-in-prison-after-being-found-guilty-of-minors-rape/articleshow/63908727.cms

[3] Hurriyet Daily News; Turkish court sentences Cumhuriyet journalists to jail time; 25 April, 2018; available at: http://www.hurriyetdailynews.com/turkish-court-sentences-cumhuriyet-journalists-to-jail-time-130903

[4] CNN; BBC reporter and famed photographer among 31 killed in Afghanistan; By Euan McKirdy and Ehsan Popalzai; 30 April, 2018; available at: https://edition.cnn.com/2018/04/30/asia/afghanistan-kabul-blasts-intl/index.html

[5] Reuters; Gunman kills journalist in Afghan province, officials say; By Reuters Staff; 30 April, 2018; available at: https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-journalist/gunmen-kill-journalist-in-afghan-province-officials-say-idUSKBN1I11LD

ინციდენტები ავღანეთში – ავღანეთში შეიარაღებულ თავდასხმას 6 მშვიდობიანი მოქალაქე ემსხვერპლა. შემთხვევა ავტომაგისტრალზე მოხდა, რომელიც გორისა და გერატის პროვინციებს ერთმანეთთან აკავშირებს. სამხედრო ფორმაში ჩაცმულმა პირებმა ავტობუსი გააჩერეს, რომელშიც მშვიდობიანი მოქალაქეები იმყოფებოდნენ და ცეცხლი გაუხსნეს. დამნაშავეებმა 2 პირი გაიტაცეს.[1]

5 ადამიანი გარდაიცვალა და ათი დაშავდა ავღანეთის ჯალალაბადში დღეს სამგზავრო მიკროავტობუსის აფეთქების დროს. მიკროავტობუსი ნანგარჰარის პროვინციაში ნაღმზე აფეთქდა. დაშავებულთა შორის არიან ქალები და ბავშვები. ფაქტს პროვინციის გუბერნატორიც ადასტურებს. ჯერჯერობით პასუხისმგებლობა მომხდარზე არცერთ დაჯგუფებას არ აუღია.[2]

ქაბულში საარჩევნო რეგისტრაციის პუნქტთან აფეთქების შედეგად 57 ადამიანი დაიღუპა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა ექსტრემისტულმა დაჯგუფება „ისლამურმა სახელმწიფომ“ აიღო. ინციდენტამდე თავდასხმა მოხდა ქვეყნის ჩრდილო-აღმოსავლეთით მდებარე ბაგლანის რაიონშიც. სამიზნე ამჯერადაც ამომრჩეველთა რეგისტრაციის ცენტრი იყო. მომხდარს აქ 7 ადამიანი ემსხვერპლა. დაიჭრა 10-ზე მეტი ადამიანი. „თალიბანმა“ მომხდართან კავშირი თავიდანვე გამორიცხა. ავღანეთში საკანონმდებლო ცვლილებების შესახებ არჩევნები ოქტომბერში გაიმართება. სწორედ ამიტომ ადგილობრივები საარჩევნო უბნებზე წინასწარ რეგისტრაციას გადიოდნენ, რომელიც რამდენიმე დღეა რაც დაიწყო.[3]

ავღანეთში, სულ ცოტა, 14 ჯარისკაცი და პოლიციელი დაიღუპა თალიბების ორი, თითქმის ერთდროულად მოწყობილი თავდასხმის შედეგად. დასავლეთ ავღანეთში მდებარე ბადღისის პროვინციის პოლიციის ცნობით, მეამბოხეების დიდმა ჯგუფმა იერიში მიიტანა ავღანელ ჯარისკაცებზე აბ ქამარის რაიონში. შედეგად 11 ჯარისკაცი იქნა მოკლული. ამავე დროს ყადისის რაიონში მოწყობილი თავდასხმისას დაიღუპა ხუთი პოლიციელი. ბადღისის პროვინციის გუბერნატორის პრესმდივანმა დაადასტურა ორ რაიონში მოკლულთა რაოდენობა. პოლიციამ მომხდარში თალიბანი დაადანაშაულა.[4]

დემონსტრაციები სომხეთში – ერევანში 13 აპრილიდან მიმდინარეობს საპროტესტო აქცია, რომლის მონაწილეები ეწინააღმდეგებიან სომხეთის პრემიერმინისტრად ყოფილი პრეზიდენტის, სერჟ სარგსიანის არჩევას. მისი კანდიდატურა წარადგინეს სომხეთის მმართველი „რესპუბლიკური პარტიის“ და კოალიციური პარტნიორის, „დაშნაკცუტუნის“ საპარლამენტო ფრაქციებმა. კონსტიტუციაში 2015 წელს შეტანილი ცვლილებებით, სომხეთი საპრეზიდენტოდან საპარლამენტო მმართველობაზე გადავიდა და პრეზიდენტის ნაცვლად პრემიერმინისტრი გახდა ყველაზე დიდი ძალაუფლებით აღჭურვილი პირი.

სომხეთის პოლიციის ოფიციალური ინფორმაციით დააკავეს 166 ადამიანი. გავრცელებული ინფორმაციით, სომხეთში 300-ზე მეტი ადამიანი დააკავეს. საპროტესტო აქციების მსვლელობისას ვითარება რამდენჯერმე შეიცვალა და დაიძაბა. დააკავეს ოპოზიციის და გამოსვლების ლიდერი ნიკოლ პაშინიანი, რომელიც მოგვიანებით გაათავისუფლეს. მას შეხვდა სომხეთის ახლად არჩეული პრემიერი სერჟ სარგსიანი, რომელმაც განუცხადა, რომ პაშინიანს ხალხის სახელით საუბრის უფლება არ ჰქონდა და პასუხისმგებლობა ოპოზიციას დააკისრა. თავად პაშინიანმა საპროტესტო აქციების გაგრძელების შესახებ განაცხადა. საბოლოოდ დემონსტრაციების შედეგად სარგსიანი გადადგა. „ნიკოლ პაშინიანი მართალი იყო. მე შევცდი. შექმნილი სიტუაციიდან არსებობს რამდენიმე გამოსავალი. თუმცა მე არცერთ მათგანს არ ავირჩევ. ეს ჩემი არ არის. ვტოვებ პრემიერმინისტრის თანამდებობას. ქუჩის მოძრაობა ჩემი დანიშვნის წინააღმდეგია. ვასრულებ თქვენს მოთხოვნას: მშვიდობას და ჰარმონიას ვუსურვებ ჩვენს ქვეყანას“, – ნათქვამია სერჟ სარგსიანის განცხადებაში.[5]

იემენის კრიზისი – იემენში განხორციელებულ საჰაერო იერიშს სულ მცირე 20 ადამიანი ემსხვერპლა. არიან დაშავებულებიც. ინციდენტი ქვეყნის ჩრდილოეთ ნაწილში, ქორწილში მოხდა. დაღუპულია ახლადდაქორწინებული წყვილიც. საუდის არაბეთის მეთაურობით შექმნილი არაბული ქვეყნების კოალიცია 2014 წლიდან იემენში ოპერაციას ატარებს. არაბული კოალიცია შიიტი ჰუსიტების პოზიციებს ბომბავს. შეიარაღებულ კონფლიქტს იემენში 10 000-ზე მეტი ადამიანი შეეწირა. 2 მილიონზე მეტი ადამიანი შიმშილობის ზღვარზეა.[6]

შიიტი ჰუსიტების მოძრაობის ერთერთი ლიდერი საუდის არაბეთის მეთაურობით შექმნილი არაბული ქვეყნების კოალიციის ავია იერიშს ემსხვერპლა. ადგილობრივი მედიის ინფორმაციით, სალეჰ ალი ალ-სამადი ხუთშაბათს ჰუდეიდაჰის პროვინციაში იპოვეს მოკლული. გავრცელებული ინფორმაცია კოალიციის წევრებს არ დაუდასტურებიათ.[7]

აღმოსავლეთ უკრაინაში მწვავე ჰუმანიტარული მდგომარეობაა – გაეროს მიგრაციის საკითხების წარმომადგენელი ჯოელ მილმანი აცხადებს, რომ არ უნდა დაგვავიწყდეს მწვავე ჰუმანიტარული მდგომარეობა, რომელიც უკრაინაში მიმდინარე კონფლიქტს სდევს თან. მილმანის თქმით, 2014 წლის შემდეგ აღმოსავლეთ უკრაინაში მიმდინარე ბრძოლების შედეგად, 10 000-ზე მეტი ადამიანი დაიღუპა და 24 000 დაშავდა. ჰუმანიტარული დახმარება, ჯამში, 3.4 მილიონ ადამიანს სჭირდება. უკრაინის სოციალური პოლიტიკის სამინისტროს ინფორმაციით, იძულებით გადაადგილებულ პირად ქვეყანაში 1.5 მილიონი ადამიანია დარეგისტრირებული. მილმანის თქმით, ყველაზე მეტად ადამიანებს ჯანდაცვის სისტემაზე წვდომა, სურსათი, წყალი და სამუშაო ადგილები სჭირდებათ. მან დასძინა, რომ უკრაინის კონფლიქტის შედეგად 1.2 მილიონი ადამიანი შიმშილობის ზღვარზეა, ხოლო 3 მილიონზე მეტს კი სასმელი, საჭმლის გასაკეთებელი და ჰიგიენისთვის საჭირო წყალი არ აქვს. ყველაზე რთულ სიტუაციაში ის ადამიანები არიან, რომლებიც მეამბოხეების მიერ კონტროლირებულ ტერიტორიებზე ცხოვრობენ.

ომი აღმოსავლეთ უკრაინაში დაიწყო 2014 წლის 6 აპრილს, დონეცკისა და ლუგანსკის ოლქებში, ადგილობრივ ხელისუფლებასა და რუსეთის მომხრე აჯანყებულებს შორის. ომს წინ უძღოდა 2014 წლის უკრაინის რევოლუცია და ევრომაიდანის მოძრაობა, რომელმაც დაასრულა პრორუსი ვიქტორ იანუკოვიჩის მმართველობა. საპასუხოდ, რუსმა აქტივისტებმა დაიკავეს ადმინისტრაციული შენობები და აეროპორტები ყირიმის ნახევარკუნძულზე, სადაც მოსახლეობის უმრავლესობას რუსები შეადგენენ. მარტში ჩატარებული რეფერენდუმის საფუძველზე რუსეთის ფედერაციამ ყირიმის ანექსია მოახდინა. შეიარაღებულმა დაპირისპირებამ თავი იჩინა უკრაინის აღმოსავლეთშიც, სადაც რუსეთის მომხრე შეიარაღებულმა აქტივისტებმა აპრილში ადმინისტრაციული შენობების დაკავება დაიწყეს. საპასუხოდ, უკრაინის ხელისუფლებამ წამოიწყო კონტრტერორისტული ოპერაცია, რაც მალე სრულმასშტაბიან კონფლიქტად გადაიქცა.[8]

თურქეთის პარლამენტმა ქვეყანაში საგანგებო მდგომარეობა მეშვიდედ გაახანგრძლივა – საგანგებო მდგომარეობა კიდევ 3 თვით გახანგრძლივდა. ქვეყანაში საგანგებო მდგომარეობა 2016 წლის 15 ივლისს სამხედრო გადატრიალების მცდელობის შემდეგ შემოიღეს. თურქეთში ვადამდელი საპრეზიდენტო და საპარლამენტო არჩევნები 24 ივნისს იმართება. 2016 წლის 15 ივლისს, თურქეთში სამხედროებმა სახელმწიფო გადატრიალება სცადეს, რომლის დროსაც 230-ზე მეტი ადამიანი დაიღუპა და 2 ათასზე მეტი დაშავდა.[9]

ინდოეთში 12 წლამდე გოგონების გაუპატიურებისთვის სიკვდილით დასჯიან – ცვლილება სექსუალური ხასიათის დანაშაულებისგან ბავშვების დაცვის შესახებ კანონში შევიდა. ცვლილების თანახმად, მოძალადისთვის განსაზღვრული სასჯელის მინიმალური ზომა თავისუფლების 20 წლით აღკვეთაა, მაქსიმალური კი – თავისუფლების უვადო აღკვეთა, ან სიკვდილით დასჯა. ამას გარდა, გამკაცრდა სასჯელი 16 წლამდე გოგოების გაუპატიურებაზეც. სასჯელის მინიმალური ვადა 10-დან 20 წლამდე გაიზარდა. ზრდასრული ქალის გაუპატიურების გამო კი მოძალადეს სულ მცირე 10 წლით გაუშვებენ ციხეში. საკანონმდებლო ცვლილება ბოლო დროს ბავშვების მიმართ სექსუალური ხასიათის რამდენიმე რეზონანსულმა დანაშაულმა გამოიწვია. ახალი სანქციის ასამოქმედებლად პრეზიდენტის ხელმოწერაა საჭირო.

იანვარში ინდოეთის ერთერთ ქალაქში 8 წლის გოგოს ცხედარი იპოვეს. როგორც გაირკვა, ის ერთი კვირის განმავლობაში ერთერთ ინდუისტურ ტაძარში ჰყავდათ გამოკეტილი და აუპატიურებდნენ. გამოძიებამ დაადგინა, რომ ადგილობრივი პოლიცია ბოროტმოქმედებს ხელს აფარებდა. აპრილში კი ქალაქ სურატშიც ნახეს 9-11 წლის გოგოს ცხედარი. მას 86 ჭრილობა ჰქონდა მიყენებული. ბავშვის იდენტიფიკაცია ვერ მოხერხდა. პოლიცია ეჭვობს, რომ მკვლელობამდე მასაც აწამებდნენ და აუპატიურებდნენ.[10]

[1] Radio Free Europe / Radio Liberty; Six Afghan Civilians Said Killed In Attack In Western Province; 17 April, 2018; available at: https://www.rferl.org/a/afghanistan-civilians-said-killed-in-attack-in-western-province/29172114.html

[2] Pajhwork Afghan News; 5 civilians killed, 10 wounded in Nangarhar roadside blast; By Yousuf Zafiri; 20 April, 2018; available at: https://www.pajhwok.com/en/2018/04/20/5-civilians-killed-10-wounded-nangarhar-roadside-blast

[3] BBC; Afghanistan: Kabul voter centre suicide attack kills 57; 22 April, 2018; available at: http://www.bbc.com/news/world-asia-43855884

[4] იმედის ახალი ამბები; ავღანეთში თალიბების თავდასხმას მსხვერპლი მოჰყვა; 23 აპრილი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/58409/avganetshi-talibebis-tavdaskhmas-mskhverpli-mohkva

[5] იმედის ახალი ამბები; სერჟ სარგსიანი გადადგა; 23 აპრილი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/58392/serj-sargsiani-gadadga

[6] BBC; Yemen war: Saudi-led airstrike on wedding kills 20; 23 April, 2018; available at: http://www.bbc.com/news/world-middle-east-43863608

[7] BBC; Yemen war: Houthi political leader Saleh al-Sammad killed in air raid; 23 April, 2018; available at: http://www.bbc.com/news/world-middle-east-43872482

[8] იმედის ახალი ამბები; გაერო: აღმოსავლეთ უკრაინაში მწვავე ჰუმანიტარული მდგომარეობაა; 19 აპრილი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/57798/gaero-agmosavlet-ukrainashi-mtsvave-humanitaruli-mdgomareobaa

[9] Hurriyet Daily News; Turkey’s state of emergency extended for seventh time; 18 April, 2018; available at: http://www.hurriyetdailynews.com/state-of-emergency-in-turkey-extended-for-seventh-time-130539

[10] იმედის ახალი ამბები; ინდოეთში არასრულწლოვანის გაუპატიურებაზე სიკვდილით დასჯა შემოიღეს; 21 აპრილი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/58146/indoetshi-arasrultslovnis-gaupatiurebaze-sikvdilit-dasja-shemoiges