სირიის კანონმდებლობით, 18-დან 42 წლამდე ასაკის მამაკაცები ვალდებულნი არიან, გაიარონ სამხედრო სამსახური. სამხედრო კარიერის მქონე ჯარისკაცების სამსახური, შეიძლება, 48-დან 62 წლის ასაკამდეც გაგრძელდეს, რანგის შესაბამისად. სირიაში მცხოვრები, რეგისტრირებული პალესტინელები ასევე ექვემდებარებიან გაწვევას და როგორც წესი, მსახურობენ სირიის არმიასთან აფილირებულ პალესტინის გათავისუფლების არმიაში. სავალდებულო სამხედრო სამსახურის გავლის შემდეგ, ყოფილი ჯარისკაცები შესაძლოა, გაიწვიონ სარეზერვო სამსახურში. 2021 წლის იანვარში, წყაროები აღნიშნავდნენ, რომ სირიის ხელისუფლება მეტად ფოკუსირებული იყო 18-დან 30 წლამდე ასაკის მამაკაცების რეკრუტირებაზე და უფრო დიდი ასაკის ხალხი გაცილებით ადვილად ახერხებდა რეკრუტირების თავიდან არიდებას. წყაროების ინფორმაციით, სარეზერვო სამსახურის ასაკობრივი ზღვარი შეიძლება გაიზარდოს იმ პირების მიმართ, ვინც სპეციფიკურ კვალიფიკაციას ფლობს [მაგალითად, ექიმები, ტანკის მძღოლები, საჰაერო ძალების შემადგენლობა, არტილერიის სპეციალისტები და საბრძოლო აღჭურვილობის ინჟინრები]. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი წყარო წერდა სამართლებრივად დადგენილი ასაკის მიღმა რეკრუტირების ფაქტებზე, წყაროების სრული უმრავლესობა მსგავსი პრაქტიკის არსებობას არ ადასტურებს.

სირიის კანონმდებლობა არ განიხილავს სამხედრო სამსახურზე რაიმე მოტივით შეგნებულ უარს და არ არსებობს შემცვლელი ან ალტერნატიული სამსახური. შეგნებულ უარს სირიის მთავრობა ღალატად აღიქვამს და მხოლოდ ქრისტიან და მუსლიმ რელიგიურ ლიდერებს რთავს ნებას, შეგნებული უარის მოტივით, არ იმსახურონ; ამასთან, მუსლიმ ლიდერებს შესაბამისი გადასახადის გადახდა მოეთხოვებათ. კანონმდებლობა ითვალისწინებს გამონაკლისებს კონკრეტული კატეგორიისთვის და ასევე გადავადებას; თუმცა, წყაროების ინფორმაციით, გამონაკლისის მიღების პროცესი უფრო მეტ შეზღუდვას და მეტ ვარიაციას მოიცავს, როდესაც კონკრეტული საქმის განხილვა იწყება. პრაქტიკაში, გამონაკლისები, ზოგადად აღსრულდება, თუმცა არბიტრაჟის მაღალი დონით; ამასთან, წყაროები კორუფციის ფაქტებზეც საუბრობენ. ასევე, ყოფილა შემთხვევები, რომ სირიაში დაბრუნებულები, მიუხედავად პირობისა, რომ შეეხებოდათ გამონაკლისის წესი, მაინც გაუწვევიათ სამხედრო სამსახურში.

სირიის კანონმდებლობით, სამხედრო სამსახურიდან გამონაკლისი შეიძლება შეეხოთ ერთადერთ შვილებს. გამონაკლისი, ასევე, ეხებათ ერთადერთ შვილებს იმ შემთხვევაშიც თუ მისი მშობლები განქორწინებულნი არიან ან ერთი ან ორივე მშობელი გარდაცვლილია. კანონის მიხედვით, გამონაკლისი ეხებათ მათაც, ვისაც ჰყავს ნახევარძმები ან ერთადერთ შვილად დარჩნენ მათი ერთი ან მეტი ძმის გარდაცვალების გამო. კანონმდებლობა ასევე ითვალისწინებს, კონკრეტული გარემოებებით, სამხედრო სამსახურის გადავადებას – 1 შვილს შეუძლია სამხედრო სამსახური გადაავადოს თუ მისი 2-4 ძმა უკვე მსახურობდა სავალდებულო, ნებაყოფლობით ან სარეზერვო სამხედრო სამსახურში; 2 შვილს შეუძლია იგივე უფლებით ისარგებლოს თუ მისი 5-8 ძმა უკვე მსახურობდა და 3 შვილს შეუძლია გადაავადოს სამხედრო სამსახური თუ მისი 9 ან მეტი ძმა უკვე მსახურობდა. ოჯახის ერთადერთი შვილები გამონაკლისით სარგებლობის უფლებას კვლავ ფლობენ, თუმცა წყაროების ინფრომაციით, აღნიშნული რეგულაციის კონტროლი გამკაცრებულია. ახლა ოჯახის ერთადერთ შვილებს ყოველწლიურად სჭირდებათ გამონაკლისი წესის განახლება [ადრე გადავადება 2 წლით ხდებოდა] და ეს გრძელდება, ვიდრე მისი დედა არ გახდება იმ ასაკის, როდესაც აღარ იქნება მოსალოდნელი მის მიერ შვილის გაჩენა [წყაროების ინფორმაციით, სირიის ხელისულფება ასეთ ასაკად 50 წელს მიიჩნევს]. სხვადასხვა წყაროს მტკიცებით, გამონაკლისის რეგულაციას სირიის ხელისუფლება 2020 წლის იანვარი-მარტის პერიოდში პრაქტიკაშიც ატარებდა. ამასთან, ზოგიერთი წყარო არ გამორიცხავს, რომ გამონაკლისის რეგულაცია ყოველთვის არ მოქმედებდეს იმ რეგიონებში, რომელთაც ადრე ოპოზიცია აკონტროლებდა.

სირიის კანონმდებლობით, სამხედრო სამსახურიდან გამონაკლისის წესით გათავისუფლება შესაძლებელია სამედიცინო მიზეზებით. წყაროების სარწმუნო ინფორმაციით, ძალიან რთულია იმ დოკუმენტაციის მიღება, რომლის საფუძელზეც მოხდება ჯანმრთელობის მდგომარეობის გამო სამხედრო სამსახურიდან გამონაკლისის წესით გათვაისუფლება. ამასთან, გავრცელებული ინფორმაციით, ასაკოვანი და ჭარბი წონის პრობლემების მქონე მამაკაცებიც კი, ვინც ადრე შედარებით ადვილად სარგებლობდა გამონაკლისის წესით, ხელისუფლების მოთხოვნის საფუძელზე მაინც გაუწვევიათ სამხედრო სამსახურში. ყოფილა შემთხვევებიც, როდესაც ჯანმრთელობის მდგომარეობიდან გამომდინარე გამონაკლისის წესი არ ამოქმედებულა, ვიდრე სამედიცინო მდგომარეობა მკაფიოდ ხილული არ გამხდარა. ერთი წყარო იმასაც ამტკიცებდა, რომ აღნიშნული საკითხის მოგვარება ქრთამის გადახდით იყო შესაძლებელი. ზოგიერთი წყაროს მტკიცებით, სერიოზული მენტალური ავადობის, შეზღუდული შესაძლებლობის ან სამხედრო სამსახურისას მიღებული ტრავმის [რამაც გამოიწვია პირის შესაძლებლობების შეზღუდვა] მქონე პირები ან გამოირიცხებოდნენ სამხედრო სამსახურიდან ან გადადიოდნენ ადმინისტრაციულ პოზიციებზე. მიუხედავად ამისა, რიგი წყაროების მტკიცებით, ჯარისკაცები მენტალური აშლილობით მაინც განაგრძობდნენ სამხედრო სამსახურს. 2020 წლის ნოემბრის განკარგულებით, სირიელი მამაკაცი, ვინც დაინიშნა ან მომავალში დაინიშნება ადმინისტრაციულ პოზიციაზე ჯანმრთელობის მდგომარეობის გამო, უნდა გადაიხადოს გამონაკლისის გადასახადი 3 ათასი აშშ დოლარის ოდენობით, არ აქვთ უფლება ისარგებლონ სახელმწიფო განსახლებით და 5 წლის ვადით ეზღუდებათ სირიის საჯარო ბანკებიდან სესხის აღება.

სირიის კანონმდებლობით, სამხედრო სამსახურიდან გამონაკლისის წესით გათავისუფლება შეიძლება შეეხოთ სტუნდენტებსაც, თუმცა გარკვეული პირობებით. 2017 წლის ცვლილებების შემდეგ, სტუდენტებისთვის სამხედრო სამსახურის გადავადება გართულდა. 2019 წლის საკანონმდებლო ცვლილებებით კი განისაზღვრა ასაკობრივი ზღვარი სტუდენტობის გამო სამხედრო სამსახურის გადავადებისთვის. პირს, რომელმაც 27 წლის ასაკობრივ ზღვარს მიაღწია, როგორც წესი, სწავლის გამო სამხედრო სამსახურის გადავადებაზე უარს ეუბნებიან. ამასთან, სტუდენტები უფრო მკაცრ შემოწმებას გადიან ახლა, ვიდრე ადრე; და მოუწესრიფებელი დოკუმენტაციის შემთხვევაში, სტუნდებს ავტომატურად იწვევენ სამხედრო სამსახურში. 2020 წლის თებერვალში წყაროები წერდნენ, რომ უნივერსიტეტის სტუდენტები კვლავ სარგებლობენ გამონაკლისის წესით; თუმცა, სირიელი მამაკაცი იმ რეგიონებიდან, რომელთაც ადრე ოპოზიცია აკონტროლებდა, უნივერსიტეტში სწავლის გამო გამონაკლისის წესით სარგებლობის უფლებას არ აძლევენ.

გამონაკლისის წესით სარგებლობა შესაძლებელია შესაბამისი გადასახადის გადახდით. საზღვარგარეთ მცხოვრები სირიელები, ასევე რეგისტრირებული პალესტინელები სარგებლობენ უფლებით, გადაიხადონ გამონაკლისის გადასახადი და გამონაკლისის წესით არ იმსახურონ. 2020 წლის ნოემბერში კანონმდებლობაში შევიდა ცვლილებები, რომელთა მიხედვითაც საზღვარგარეთ მცხოვრები სირიელებისთვის გამონაკლისის გადასახადი განიზაღვრება სირიის ფარგლებს გარეთ ყოფნის ხალნგრძლივობის შესაბამისად – სირიელი მამაკაცი, რომელის საზღვარგარეთ რჩება 1, 2, 3 ან 4 წლით, უნდა გადაიხადოს, შესაბამისად, 10, 9, 8 ან 7 ათასი აშშ დოლარი. ქვეყნის გარეთ ცხოვრების წლები ითვლება გაწვევის ასაკს მიღწევის მომენტიდან. მათთვის, ვინც 5 წელზე მეტია სირიის გარეთ ცხოვრობს, გათალისწინებულია 200 აშშ დოლარის ოდენობის ჯარიმა დამატებით ყოველ წელზე. მათთვის, ვინც საზღვარგარეთ დაიბადა და საზღვარგარეთ ცხოვრობდა 18 წლის ასაკის შესრულებამდე, გამონაკლისის გადასახადის სახით, ვალდებულია, გადაიხადოს 3 ათასი აშშ დოლარი. ისინი, ვინც 10 წელზე მეტია საზღვარგარეთ ცხოვრობენ, უნდა გადაიხადონ 6 500 აშშ დოლარი. სირიის ფარგლებს გარეთ 25 წელზე მეტი ხნით ცხოვრების შემთხვევაში, გამონაკლისის გადასახადი 8 ათასი აშშ დოლარია. აღნიშნული წესი ეხებათ მათაც, ვინც კანონიერად დატოვა სირია და მათაც, ვინც საზღვარგარეთ უკანონოდ გავიდა. გადასახადის გადახდა უნდა მოხდეს გაწვევის შესახებ შეტყობინების მიღებიდან სამ თვეში. წყაროების ინფორმაციით, გამონაკლისის გადასახადი პრაქტიკაში ტარდება, მაგრამ ეს არაა იძლებითი გაწვევისგან დაცვის გარანტია. გამონაკლისის გადასახადი ხშირად ქრთამთან და კორუფციასთანაა დაკავშირებული.

2011 წლის მარტიდან მოყოლებული, სირიაში რამდენჯერმე მიიღეს კანონი ამნისტიის შესახებ, რომელმაც სამხედრო სამსახურისთვის თავის ამრიდებლები და დეზერტირები სამართლებრივი პასუხისმგებლობისგან გაათავისუფლა; ამნისტიის კანონი, მათ შორის, მიიღეს 2018, 2019 და 2020 წელსაც. მიუხედავად ამნისტიისა, „შეწყალებულთათვის“ სამხედრო სამსახურის გავლის ვალდებულება მაინც ძალაში დარჩა; ამასთან, ამნისტია არ შეხებია მათ, ვინც მთავრობის მოწინააღმდეგეთა შორის ან შეიარაღებული ოპოზიციის წევრები იყვნენ. 2020 წლის 22 მარტის განკარგულებით, სამხედრო სამსახურისგან გაქცეულ პირებს გამოცხადებისთვის 3-თვიანი ვადა დაუწესდათ; ხოლო მათ, ვინც სამხედრო სამსახურს ქვეყნის ფარგელბს გარეთ გაექცა – 6 თვე. სხვადასხვა წყაროს მტკიცებით, ძალიან მცირეა ან საერთოდ არაა ხელმისაწვდომი ინფორმაცია ამნისტიის ზოგადი პრინციპებისა და რეალობაში განხორციელების შესახებ. წყაროების შეფასებით, ამნისტიით სარგებლობის მოსურნე, რეალურად, ძალიან ცოტა თუ იქნება, რადგან აღნიშნული ამნისტიები არ ათავისუფლებს მათ სამხედრო სამსახურის მოხდის ვალდებულებისგან. ასევე, წყაროების შეფასებით, საზოაგდოებაში არ არსებობს დიდი ნდობა ამნისტიების მიმართ, რადგან ხელისუფლება არ იცავდა წინა ამნისტიებს და შერიგების შეთანხმებებს – მაგალითად, აკავებდა და აპატიმრებდა სირიელებს და პირდაპირ გზავნიდა სამხედრო ნაწილებში სამსახურის გასავლელად.

სირიის კანონმდებლობით, სავალდებულო სამსახური 18-დან 21 თვემდე გრძელდება; თუმცა, ქვეყანაში კონფლიქტის დაწყების შემდეგ, ბევრი წვევამდელი სავალდებულო სამსახურის ვადის გასვლის შემდეგაც არ დაითხოვეს შეიარაღებული ძალებიდან. წვევამდელებისა და რეზერვისტების დათხოვნისა და დემობილიზაციის რამდენიმე ფაქტს ადგილი ჰქონდა 2018 წლის შემდეგ. 2020 წლის მარტში და აპრილში გამოიცა ორი ადმინისტრაციული ბრძანება გარკვეული კატეგორიის წვევამდელებისა და გამოძახებული რეზერვისტების სამსახურის დასრულების შესახებ. ორი ადმინისტრაციული ბრძანება დამატებით გამოიცა 2020 წლის ნოემბერში, რომელმაც გარკვეული კატეგორიის რეზერვისტების სამსახური დაასრულა. 2021 წლის იანვარში, სირიის ადმინისტრაციული განვითარების სამინისტრომ გაავრცელა ინფორმაცია, რომ 10 ათასზე მეტმა დემობილიზებულმა ჯარისკაცმა საჯარო სამსახურის დაწყებისთვის აუცილებელი გამოცდა ჩააბარა.

დაბრუნებულ ტერიტორიებზე, სამხედრო სამსახურისთვის ვარგისი ასაკის მამაკაცები ასევე ვალდებულნი არიან გაიარონ სამხედრო სამსახური. მიუხედავად იმისა, რომ შერიგების შეთანხმებით მათ ჰქონდათ 6-თვიანი ვადა, ვრცელდებოდა ინფორმაციები აღნიშნული ვადის ამოწურვამდე დაკავების, დაპატიმრებისა და იძულებითი გაწვევის შესახებ. შერიგების შეთანხმების მონაწილე ბევრი მამაკაცი სხვადასხვა საშუალებებით აიძულეს, შეერთებოდა სამთავრობო ან მთავრობის მომხრე სამხედრო ძალებს; აღნიშნულ „საშუალებებს“ შორის იყო, მათ შორის, უკეთესი ხელფასი, წარმოშბის რეგიონში დატოვება და მთავრობის მოწინააღმდეგედ მიჩნეულის სტატუსისგან გათავისუფლება. სვეიდის პროვინციაში [Sweida Governorate] სამხედრო ასაკის დრუზი მამაკაცებს, რომელთაც გაწვევისგან სირიის ხელისუფლებასთან არსებული შეთანხმება იცავდა, 2018 წლიდან აქტიურად აიძულებენ, იმსახურონ არმიაში. 2021 წლის იანვრის მონაცემებით, დაახლოებით, 50 ათასი პირი იძებნება გაწვევისთვის. რაც შეეხება SDF-ის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიებს სირიის ჩრდილო-აღმოსავლეთით, გავრცელებული ინფორმაციით, რეკრუტირების პრაქტიკას ადგილი აქვს, თუმცა, ძირითადად, მოხალისეობრივი საფუძვლებით.

წყაროების შეფასებით, ყველა წვევამდელი ბრძოლის ხაზზე გაგზავნის პოტენციური რისკის წინაშეა. წვევამდელების განაწილება [Deployment] დამოკიდებულია იმაზე თუ სად, რომელ ნაწილს რა საჭიროება აქვს; მნიშვნელოვანია პირის ინდივიდუალური შესაძლებლობები, წარსული და ბრძოლის გამოცდილება. წყაროების ინფორმაციით, წვევამდელები დაბრუნებული ტერიტორიებიდან არაპროპორციულად ხშირად ნაწილდებიან ბრძოლის წინა ხაზზე, რაც მათი რეჟიმის მიმართ არასაკმარისი ერთგულების გამო დასჯის ფორმაა. მართალია, გაცილებით მცირე რაოდენობით, თუმცა ბრძლის წინა ხაზზე ხანდახან რეზერვისტებსაც აგზავნიან.

ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისის შეფასებით, სირიაში მიმიდნარე შეიარაღებული კონფლიქტის და ასევე იმის გათვალისწინებით, რომ წვევამდელებს და რეზერვისტებს, ზოგადად, არ შეუძლიათ გავლენა იქონიონ შეიარაღებულ ძალებში მათთვის დაკისრებულ როლზე, გაცემულ დავალებებსა თუ გამწესების რეგიონზე, დევნის საფუძვლიანი შიში, ზოგადად, დასაბუთებულია. გამომდინარე იქიდან, რომ ქრისტიანი და მუსლიმი რელიგიური ლიდერების გარდა, არავისთვისაა დასაშვები შეგნებული უარით სამხედრო სამსახურის არიდება და არ არსებობს ალტერნატიული სამხედრო სამსახური, დევნის საფუძვლიანი შიში, ზოგადად, ასევე დასაბუთებულია შეგნებული უარის საფუძლებით სამხედრო სამსახურისგან თავის ამრიდებლებისთვის და ამავე მიზეზით სამხედრო სამსახურიდან დეზერტირებულთათვის. ინდივიდუალური შეფასების საგანია კონკრეტული განმცახდებლის შეგნებული უარის საფუძვლები.

სხვა ქმედებები, რომელთაც შესაძლოა, დაექვემდებარონ სამხედრო სამსახურისთვის თავის ამრიდებლები [მაგალითად, თვითნებური დაკავება, ფიზიკური ძალადობა, მოპყრობა დაკავების დაწესებულებებში, მათ შორის წამება], დეზერტირები ან მოწინააღმდეგე მხარეს გადასული სამხედროები [მაგალითად, იძულებითი გაუჩინარება, წამება, სიკვდილით დასჯა] არის ისეთი მძიმე ხასიათის, რომ შესაძლოა, უთანაბრდებოდეს დევნას. სამხედრო სამსახურისთვის თავის ამრიდებლებისთვის, დეზერტირებისა და მოწინააღმდეგის მხარეს გადასულთათვის დევნის საფუძლიანი შიში, ზოგადად, დასაბუთებულია. მიუხედავად იმისა, რომ სამხედრო სამსახურიგან გამონაკლისის წესით გათავისუფლებას კანონი ითვალისწინებს, ასეთი დებულებები პრაქტიკაში არაპროგნოზირებადია აღსრულებისას. იმის გათვალისწინებით, რომ ამნისტიები შეზღუდულია დროში და არ ათავისუფლებს პირს სავალდებულო სამხედრო სამსახურის გავლისგან, ისინი ვერ მოახდენს გავლენას რისკებზე, რომელთა წინაშეც სამხედრო სამსახურისთვის თავის ამრიდებლები და დეზერტირები დგანან.[1]

ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისი სირიაში სამხედრო სამსახურის შესახებ 2021 წლის აპრილში გამოქვეყნებულ ანგარიშში წერს, რომ სამხედრო სამსახურისთვის თავის ამრიდებელთა ოჯახის წევრების მიმართ დამოკიდებულების შეფასებისას, წყაროები განსხვავებულ ინფორმაციას ავრცელებენ. თუ ზოგიერთი წყარო ამტკიცებს, რომ ოჯახის წევრებს არაფერი ემუქრებათ, ზოგიერთი წყარო ამტკიცებს, რომ ოჯახის წევრების მიმართ, შეიძლება, ადგილი ჰქონდეს წეზოლას, შევიწროვებას სამხედრო პოლიციის ან დაზვერვის სამსახურის მხრიდან და სახლების ჩხრეკას. ზოგჯერ ოჯახის წევრებს აპატიმრებენ ან დაზვერვის სამსახურში დაკითხვაზეც იბარებენ. EASO, წყაროებზე დაყრდნობით, წერს, რომ სამხედრო სამსახურისთვის თავის ამრიდებელთა ოჯახის წევრებისადმი მოპყრობა განსხვავებულია ასევე იმის მიხედვით თუ რომელი რეგიონიდანაა ოჯახი; მთავრობის მიმართ ლოიალურად განწყობილი რეგიონებიდან ოჯახები არ აწყდებიან იგივე მოპყრობას, რასაც ის ოჯახები, რომლმებიც არიან იმ რეგიონებიდან, რომელთაც ადრე ოპოზიცია აკონტროლებდა.

წყაროები განსხვავებულ ინფორმაციას ავრცელებენ, ასევე, დეზერტირებისა და მოწინააღმდეგის მხარეს გადასული სამხედროების ოჯახის წევრების მიმართ მოპყრობის შეფასებისას. ზოგიერთი წყარო ამტკიცებს, რომ ოჯახის წევრებს მთავრობისგან პრობლემები არ ექმნებათ, ზოგი კი პირიქით – რომ ოჯახის წევრები აწყდებიან მუქარებს, დაპატიმრებებს, დაკითხვებს, სახლებში ვიზიტებს, ქონების კონფისკაციას და წამებასაც კი. ოჯახის წევრების მიმართ მოპყრობა, ასევე, დამოკიდებულია დეზერტირისა თუ მოწინააღმდეგის მხარეს გადასული სამხედროს რანგსა და ჩინზე, განსახლების რეგიონზე, რელიგიურ კუთვნილებასა და რეგიონის საიდუმლო სამსახურის უფროსზე. მაგალითად, მაღალი რანგის დეზერტირის ოჯახის წევრები ადრე ოპოზიციის მიერ კონტროლირებადი რეგიონიდან უფრო მაღალი რისკის წინაშე დგანან. დეზერტირის მიერ ჩადენილი ქმედებები, მაგალითად, სირიის არმიის ჯარისკაცისა თუ ოფიცრის მკვლელობა ან ოპოზიციურ ჯგუფში გაწევრიანება, დამატებითი ფაქტორია, რომელიც ზეგავლენას ახდენს ოჯახის წევრების მიმართ მოპყრობაზე.[2]

ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისი 2021 წლის ნოემბერში გამოქვეყნებულ ანგარიშში სირიის შესახებ წერს, რომ სუნიტი არაბისთვის, მხოლოდ იმიტომ რომ ის სუნიტი არაბია, როგორც წესი, დევნის საფუძვლიანი შიში დასაბუთებული არ არის. უმეტეს შემთხვევაში, როდესაც სუნიტი არაბისთვის დევნის საფუძვლიანი შიში დასაბუთებულია, ეს დაკავშირებულია ისეთ გარემოებებთან, რომლებიც სხვა პროფილს მოიცავს, როგორიცაა მაგალითად მთავრობის მოწინააღმდეგ მიჩნეული პირები და დაჯგუფება „ისლამურ სახელმწიფოსთან“ დაკავშირებულად მიჩნეული პირები. რისკების შეფასებისას უნდა მოხდეს ინდივიდუალური გარემოებების შეფასება, როგორიცაა რეგიონული სპეციფიკაცია – საცხოვრებელი ადგილი არის თუ არა იმ რეგიონში, რომელსაც აკონტროლებენ ექსტრემისტული ჯგუფები.[3]

წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის მოპოვების განყოფილების მიერ შესწავლილ წყაროებზე არ მოიძებნა ინფორმაცია სუნიტი მუსლიმების მიმართ სამხედრო სამსახურთან დაკავშირებული განსხვავებული დამოკიდებულებისა და რელიგიური ნიშნით მასობრივად დისკრიმინაციული მოპყრობის ფაქტების შესახებ.

[1] ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისი; სირია: ზოგადი ანალიზი და სახელმღვანელო პრინციპები; გამოქვეყნებულია 2021 წლის ნოემბერში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 21 იანვარს]

[2] ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისი; სამხედრო სამსახური სირიაში; გამოქვეყნებულია 2021 წლის აპრილში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 21 იანვარს]

[3] ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისი; სირია: ზოგადი ანალიზი და სახელმღვანელო პრინციპები; გამოქვეყნებულია 2021 წლის ნოემბერში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 21 იანვარს]

წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაცია და სახელმძღვანელო პრინციპები. ქვეყანაში არსებული ვითარება უსაფრთხოების კუთხით. განურჩეველი ძალადობის შეფასება რეგიონების მიხედვით. სხვადასხვა აქტორის მხრიდან დევნის რისკის წინაშე მყოფი ჯგუფები. სავალდებულო სამხედრო სამსახური. დამასკოში არსებული სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობა და უსაფრთხოების კუთხით არსებული ვითარება.

თურქული მედია საშუალება „Anadolu Agency“ 2019 წლის 9 ოქტომბერს გამოქვეყნებულ სტატიაში წერს, რომ სირიის თავისუფალი არმია [Free Syrian Army – al-Jays as-Suri al-Hurr], სირიის სამოქალაქო ომის დროს, ოპოზიციის ოფიციალურ შეიარაღებულ ძალებს წარმოადგენდა. ჯგუფი აქტიური იყო ქვეყნის ყველა ფრონტზე და ძალაუფლება დაკარგა მას შემდეგ, რაც სირიაში მიმდინარე პროცესებში გარე ძალები ჩაერივნენ, რომელთაც მხარი დაუჭირეს სირიის პრეზიდენტის რეჟიმს. ამჟამად, დაჯგუფება ძალებს იკრებს ახალი სახელწოდებით – სირიის ეროვნული არმია.[1]

2016 წლის 26 ნოემბერს, ბრუკინგის პროექტის ფარგლებში გამოქვეყნებულ ანალიტიკურ ნაშრომში „სირიის თავისუფალი არმია: დეცენტრალიზებული ამბოხებულთა ბრენდი“, ჩარლზ ლისტერი წერს, რომ სირიის თავისუფალი არმია 2011 წლის ივლისში შეიქმნა. მისი დამფუძნებელი ლიდერი, პოლკოვნიკი რიად ალ-ასადი აცხადებდა, რომ შეიარაღებული ძალების ფორმირებას ორი მიზანი ჰქონდა – პრეზიდენტი ბაშარ ალ-ასადის მოწინააღმდეგე მშვიდობიანი დემონსტრანტების დაცვა და რეჟიმის უსაფრთოხების ძალების წინააღმდეგ გამათავისუფლებელი ოპერაციების ინიცირება.[2]

სირიის თავისუფალმა არმიამ შექმნა ოპოზიციის ლეგიტიმური სამხედრო ხერხემალი, გაერთიანდა სირიის დროშის ქვეშ და დაიკავა 2013 წლის მარტში შექმნილი სირიის რეგიონული მთავრობის სამხედრო ფრთის პოზიცია. სირიის თავისუფალი არმია, 2015 წლამდე, აქტიური იყო ქვეყნის უმეტეს ნაწილში და იბრძოდა ალეპო-იდლიბის, რაქა-დეირიზორ-ჰასეკეს, ჰამა-ლატაკიას, ჰომსის და დამასკო-დერა-კუნეიტრა-სევეიდას ფრონტებზე. ირანის მიერ მხარდაჭერილი ჯგუფების და რუსეთის ფედერაციის მხრიდან ბაშარ ასადის რეჟიმის მხარდაჭერის შედეგად, სირიის თავისუფალმა არმიამ, 2016 წელს, ყველა ფრონტზე დაკარგა სიძლიერე; და 2016 წლის აგვისტოში, თურქეთის მიერ ოპერაცია ევფრატის ფარის დაწყების შემდეგ დაიწყო ხელახლა გაძლიერება.

2017 წლის 30 დეკემბერს, ოპერაცია ზეთისხილის რტოს დაწყებამდე, სირიის თავისუფალ არმიასთან ასოცირებული 30 ჯგუფი, ჩრდილოეთ ალეპოში სირიის ეროვნული არმიის სახელწოდების ქვეშ გაერთიანდა. 2018 წლის 28 მაისს კი იდლიბის 11 ჯგუფის გაერთიანების შედეგად შეიქმნა ეროვნული გამათავისუფლებელი ფრონტი. 2018 წლის 4 ოქტომბერს, სირიის ოპოზიციური ჯგუფები, სირიის ეროვნული არმია და ეროვნული გამათავისუფლებელი ფრონტი დროებითი მთავრობის თავდაცვის სამინისტროს ქვეშ გაერთიანდნენ. სირიის ეროვნულმა არმიამ, ოპერაცია მშვიდობის გაზაფხულის ფარგლებში თურქეთის მხარდასაჭერად, სამხედრო წვრთნები გამართა.[3]

გლობალური კვლევისა და ანალიტიკური ორგანიზაცია „The Jamestown Foundation“ 2021 წლის 12 მარტს გამოქვეყნებულ ნაშრომში „სირიის ეროვნული არმია და თურქეთის სასაზღვრო სახმელეთი ძალების მომავალი“ წერს, რომ სირიის ეროვნული არმია თურქეთის ყველაზე ამბიციურ პროექტად რჩება ჩრდილოეთ სირიაში. მისი საბრძოლო შესაძლებლობები წლების განმავლობაში განვითარდა და არსებით დონეს მიაღწია ამ დროისთვის. თურქეთმა ნაწილი ძალები ლიბიის ფრონტზეც კი გადაისროლა. სირიის თავისუფალი არმიიის პირადი შემადგენლობა, შეიძლება სირიის არაბთა არმიასაც შეედაროს, თუმცა ისინი განიცდიან ისეთის ორგანული სტრატეგიული შესაძლებლობების ნაკლებობას, რითიც სირიის არაბთა არმია სარგებლობს; მათ შორის, უპირველესად საჰაერო ძალები, სარაკეტო ძალები, ქიმიური საბრძოლო შესაძლებლობები და მძიმე ჯავშან-ტექნიკა. ამჟამად, თურქეთის ძალისხმევამ, გააერთიანოს, აქციოს დისციპლინირებულ შენაერთად და გაწვრთნას შეიარაღებული ოპოზიცია, შესაძლოა შედეგები მოიტანოს თუ უსაფრთხოების სექტორის ომის შემდგომი რეფორმის პროცესი გონივრულად იქნება მართული.[4]

სტრატეგიული კვლევების ორგანიზაცია „Al Sharq“ 2021 წლის 31 აგვისტოს გამოქვეყნებულ ნაშრომში „სირიის ეროვნული არმიის წასული, აწმყო და მომვალი“ წერს, რომ სამხედრო რესტრუქტურიზაცია და რეინტეგრაცია უსაფრთხოებისა და პოლიტიკური შეთანხმების ბოლო ეტაპი იქნება. მსგავსი მოლაპარაკებები, ითვალისწინებს შეიარაღებული ჯგუფების ან განიარაღებას ან ინტეგრირებას სხვა სამხედრო ინსტიტუტებში; ასევე, მებრძოლთა რეინტეგრაციას საზოგადოებაში. ასეთ დროს წარმატების მთავარი ფაქტორი ეკონომიკური განვითარება, კანონის უზენაესობა და გარდამავალი პერიოდის სასამართლოა. ამ ეტაპზე, სირიის ეროვნული არმიის ინტეგრირება რეჟიმის არმიაში არ განიხილება. ასეთი ვარიანტის დღის წესრიგში შემოტანა დამოკიდებულია საერთაშორისო ფაქტორებსა და შეთანხმებებზე, რომლებიც სირიაში პოლიტიკური გადაწყვეტისკენ იქნება მიმართული.[5]

[1] მედია საშუალება „Anadolu Agency“; სირიის თავისუფალი არმია სირიის ეროვნულ არმიად გადაიქცა; სტატიის ავტორი: დილარა ჰამიტი, ერდოღან ჩაგატაი ზონტური; გამოქვეყნებულია 2019 წლის 9 ოქტომბერს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.aa.com.tr/en/middle-east/free-syrian-army-transforms-into-syrian-national-army/1607384 [ნანახია 2021 წლის 16 დეკემბერს]

[2] ბროკინგის პროექტის პუბლიკაცია; სირიის თავისუფალი არმია: დეცენტრალიზებული ამბოხებულთა ბრენდი; პოლიტიკის ანალიზის დოკუმენტის ავტორი: ჩარლზ ლისტერი; გამოქვეყნებულია 2016 წლის 26 ნოემბერს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2021 წლის 16 დეკემბერს]

[3] მედია საშუალება „Anadolu Agency“; სირიის თავისუფალი არმია სირიის ეროვნულ არმიად გადაიქცა; სტატიის ავტორი: დილარა ჰამიტი, ერდოღან ჩაგატაი ზონტური; გამოქვეყნებულია 2019 წლის 9 ოქტომბერს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.aa.com.tr/en/middle-east/free-syrian-army-transforms-into-syrian-national-army/1607384 [ნანახია 2021 წლის 16 დეკემბერს]

[4] გლობალური კვლევისა და ანალიტიკური ორგანიზაცია „The Jamestown Foundation“; სირიის ეროვნული არმია და თურქეთის სასაზღვრო სახმელეთო ძალების მომავალი; ავტორი: ჩან კასაპოღლუ; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://jamestown.org/program/the-syrian-national-army-and-the-future-of-turkeys-frontier-land-force/ [ნანახია 2021 წლის 16 დეკემბერს]

[5] სტრატეგიული კვლევების ორგანიზაცია „Al Sharq“; სირიის ეროვნული არმიის წარსული, აწმყო და მომავალი; ავტორი: ნავარ საბაჰი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 31 აგვისტოს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://research.sharqforum.org/2021/08/31/the-past-present-and-future-of-the-syrian-national-army/ [ნანახია 2021 წლის 16 დეკემბერს]

ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისი (EASO) სირიის შესახებ 2020 წლის მარტში გამოქვეყნებულ სპეციალურ ანგარიშში წერდა, რომ სირიაში 18-დან 42 წლამდე მამრობითი სქესის მოქალაქეები სავალდებულო ხასიათის სამხედრო გაწვევას ექვემდებარებიან. სამხედრო სამსახურის ხანგრძლივობა 18-დან 21 თვემდე განისაზღვრება და მასში მონაწილეობის მიღება, სურვილის შემთხვევაში – ქალებსაც შეუძლიათ. ანგარიშის მიხედვით, მიუხედავად იმისა, რომ კანონით, გაწვევისას პირის მაქსიმალური ასაკი 42 წელს არ უნდა აღემატებოდეს, პრაქტიკაში აღნიშნული შეზღუდვა ნაკლებად მოქმედებს და, როგორ წესი, 45-55 წლამდე პირებსაც ზოგჯერ, იძულებით იწვევენ სამხედრო სამსახურში. წყაროთა ინფორმაციით, სამხედრო სამსახურზე ასაკის ლიმიტი ნაკლებად დამოკიდებულია კანონით დადგენილი ზოგად წესზე და უფრო მეტად განპირობებულია იმით, თუ რამდენად საჭიროებს მთავრობა კონკრეტულ მომენტში ძალების მობილიზაციას. ზოგადად, სამთავრობო ძალები გასაწვევად მაინც უფრო 18-დან 27 წლამდე პირებს ეძებენ, შესაბამისად, შედარებით უფროსი ასაკის მამაკაცებისთვის, სავალდებულო სამხედრო სამსახურისგან თავის არიდება შედარებით იოლია. ამას გარდა, სირიაში კონფლიქტის დაწყების შემდეგ, ბევრი მაშინდელი ახალწვეული არ გაუთავისუფლებიათ სავალდებულო სამხედრო სამსახურის ვადის გასვლის შემდეგ და მხოლოდ 2018 წელს მოხდა მათი გათავისუფლება, თუმცა, ზოგიერთი მათგანი დღესაც მსახურობს.

ანგარიშში მოყვანილია ექსპერტის – კრისტოფერ კოზაკის (Christopher Kozak) შეფასება სირიაში პირთა სავალდებულო სამხედრო გაწვევის თემაზე, რომლის მიხედვითაც,  ქვეყანაში პირთა რეკრუტირების მასშტაბი იგივეა, მიუხედავად იმისა, რომ სიტუაცია, უკანასკნელ ხანებში, შედარებით სტაბილური გახდა. კოზაკი ხაზს უსვამს, რომ სირიის მთავრობა ცდილობს, მის მიერ კონტროლირებადი ტერიტორიებიდან გაიწვიოს ნებისმიერი სამხედრო ასაკის პირი, რომელზეც მას ხელი მიუწვდება. სირიელი სუნიტებიც კი, რომლებიც სამთავრობო ძალების შეფასებით არ არიან სანდო, დაექვემდებარებიან გაწვევას და მათ გაანაწილებენ ისეთ რეგიონებში (მაგ. სამხრეთ სირიაში, სადაც შედარებით ნაკლები რისკებია მოსალოდნელი.

რაც შეეხება უშუალოდ წვევამდელების საკითხს, ანგარიშის მიხედვით, სავალდებულო სამხედრო სამსახურისგან თავის არიდება დასჯადია სირიის სამხედრო სისხლისსამართლებრივი კოდექსით, თუმცა, პრაქტიკაში მისი გამოყენება თვითნებურია. აღნიშნული კოდექსის 98 და 99 მუხლებით, გაწვევისგან თავის ამრიდებლები, მშვიდობიანი პერიოდის დროს, დაისჯებიან 1-დან 6 თვემდე თავისუფლების აღკვეთით, ხოლო შემდეგ მოიხდიან სავალდებულო სამხედრო სამსახურს სრულად. ომიანობის დროს, გაწვევისგან თავის არიდება სისხლისსამართლებრივი წესით დასჯადი ქმედებადაა და ისჯება 5 წლამდე ვადით თავისუფლების აღკვეთით. წყაროთა მიხედვით, შესაბამისი სამსახურები აღნიშნულ კანონის დადგენილ ნორმებს, პრაქტიკაში, არ მისდევდნენ და ხშირი იყო შემთხვევები, როდესაც თავის ამრიდებელი პირი პირდაპირ სამხედრო სამსახურში იგზავნებოდა.

ამას გარდა, ანგარიშის მიხედვით, კონფლიქტის დაწყებიდან მოყოლებული, ათიათასობით მოქმედი ოფიცერი თუ ახალწვეული გახდა დეზერტირი. ბევრმა მათგანმა სირია დატოვა, ხოლო ისინი კი, ვინც დარჩნენ, ძირითადად შეუერთდნენ სხვადასხვა შეიარაღებულ ჯგუფებს. სირიის სამხედრო სისხლისსამართლებრივი კოდექსის 100 და 101 მუხლების მიხედვით, დეზერტირობა ისჯება 1-დან 5 წლამდე თავისუფლების აღკვეთით მშვიდობიანი პერიოდის დროს, ხოლო აღნიშნული სასჯელი ომიანობის პერიოდში, შესაძლებელია გაორმაგდეს. ის პირები, რომლებიც დეზერტირობის შემდგომ ქვეყანა დატოვეს, შესაძლებელია დაექვემდებარონ 15 წლამდე თავისუფლების აღკვეთასაც ომის დროს. დეზერტირობა, რომელიც მტრის მხარეს გადასვლით სრულდება, დასჯადია სიკვდილით ან უვადო თავისუფლების აღკვეთით. წყაროთა მიხედვით, უშუალო დეზერტირები გაცილებით უფრო მკაცრ სასჯელებს ექვემდებარებოდნენ, ვიდრე გაწვევისგან თავის ამრიდებლები.[1]

დანიის იმიგრაციის სამსახურმა 2020 წლის მაისში გამოაქვეყნა ანგარიში სირიაში სამხედრო სამსახურის შესახებ, რომელიც თებერვალში განხორციელებულ ფაქტების დამდგენი მისიის ფარგლებში მოპოვებულ მასალას ეფუძნებოდა. ანგარიშის მიხედვით, 2018 წლის ზაფხულიდან მოყოლებული, სირიის არმიაში გაწვევის მასშტაბი გაიზარდა, რაც განპირობებული იყო იმით, რომ სამთავრობო ძალებს ჰქონდათ უფრო მეტ ადამიანებზე წვდომა მას შემდეგ, რაც დაიბრუნეს კონკრეტული ტერიტორიები. ამას გარდა, არმია საჭიროებს დამატებით ჯარისკაცებს იდლიბის რეგიონში მიმდინარე სამხედრო მოქმედებებისთვის. როგორც წესი, გაწვევა უშუალოდ ხდება სამხედრო გამშვებ პუნქტებზე, საჯარო ინსტიტუციებში, უშუალოდ საზღვრის კვეთის დროს და იძულებით გადაადგილებულთა ბანაკებში. ამას გარდა, უკანასკნელ ხანებში სირიის არმიის მიერ დაბრუნებულ ტერიტორიებზე, გაწვევის ყველაზე გავრცელებული ფორმაა რეიდები სახლებში.

ანგარიშის მიხედვით, სირიის არმიაში მყოფი ნებისმიერი პირი, მიუხედავად მისი გამოცდილებისა, კვალიფიკაციისა, რელიგიური თუ გეოგრაფიული კუთვნილებისა, თანაბრად არის წინა ხაზზე დისლოკაციის ან/და უშუალოდ სამხედრო მოქმედებებში ჩართვის რისკის წინაშე.

ანგარიშში საუბარია უშუალოდ იმ პირების სამხედრო გაწვევაზეც, რომლებმაც სამხედრო ასაკის ლიმიტს (42 წელი) მიაღწიეს. კერძოდ, წყაროთა უმრავლესობა ამბობდა, რომ მათ არ გააჩნდათ ინფორმაცია იმის შესახებ, იწვევდა თუ არა სირიის მთავრობა 42 წელს გადაცილებულ პირებს სამხედრო სამსახურში. ერთი წყარო უთითებდა, რომ მსგავსი ფაქტი 2016 წლის შემდეგ არ დაფიქსირებულა, ხოლო მეორეს ინფორმაციით, ბოლოს ეს 2018 წელს მოხდა.

გრეგორი უოთერსი – დელეგაციის მიერ გამოკითხული ექსპერტი, ამბობდა, რომ  ისიც არ ფლობდა ინფორმაციის 42 წელს გადაცილებული პირების სავალდებულო სამსახურში გაწვევის თაობაზე. თუმცა, ის ასევე აღნიშნავდა, რომ იცოდა რამდენიმე შემთხვევის  შესახებ, როდესაც 42 წელს გადაცილებული პირები, სირიაში ლიბანიდან და იორდანიიდან დაბრუნების შემდეგ, გაიწვიეს სარეზერვო სამსახურში.

დელეგაციის მიერ გამოკითხული კიდევ ერთი წყარო – SNHR  კი უთითებდა, რომ მათი ინფორმაციით, ზოგჯერ ადგილი ჰქონდა 42 წელს გადაცილებული პირების გაწვევის შემთხვევებსაც. კერძოდ, მათ მოიყვანეს მაგალითი – ჰაითჰამ ჰასსან ალ-ქანის ქეისი, რომელიც მასწავლებლად მუშაობდა ჰომსის პროვინციის ქალაქ თალბისაში. ის 2019 წელს სირიის სამთავრობო ძალებმა დააკავეს და გაიწვიეს, როგორც რეზერვისტი. მოგვიანებით, 2020 წლის 13 იანვარს, ის დაიღუპა ჰამას პროვინციაში მიმდინარე სამხედრო შეტაკებისას.

ანგარიშის მიხედვით, სირიის მთავრობა ზოგადად, ასრულებს კონკრეტულ საკანონმდებლო ნორმებს და არ იწვევს იმ პირებს, რომლებიც: არიან ოჯახში ერთადერთი ვაჟები; პირები, რომლებიც სავალდებულო სამხედრო სამსახურისგან გამორიცხვის მოტივით, იხდიან კანონით დადგენილ გადასახადს; სამედიცინო ჩვენებით გამორიცხული პირები, თუმცა, აღნიშნული ჩვენება ზოგჯერ ბუნდოვანი და არაზუსტია.

რაც შეეხება სავალდებულო სამხედრო სამსახურისგან თავის ამრიდებლებს, გამოკითხულ წყაროთა უმრავლესობის მიხედვით,   სირიის მთავრობა მათ, ხელში ჩაგდების შემთხვევაში,  პირდაპირ სამხედრო სამსახურში გააგზავნის. ზოგიერთის შემთხვევაში, მანამდე შესაძლებელია ადგილი აქვს მცირე პერიოდით დაკავებასაც. თუმცა, როგორც წესი, ამრიდებელთა უმრავლესობა, პატიმრობას მაგივრად, ფრონტზე გაგზავნას დაექვემდებარება. დეზერტირობა დასჯადია და დანაშაულის სიმძიმისა და ქმედების მოტივის მიხედვით, აღნიშნული დანაშაულისთვის სასჯელი რამდენიმე წლით თავისუფლების აღკვეთიდან სიკვდილით დასჯამდე მერყეობს. ანგარიშში, ასევე, საუბარია უკანასკნელ ხანებში სირიის მთავრობის მიერ  დეზერტირებისა თუ სავალდებულო სამსახურისგან თავის ამრიდებლების მიმართ გამოცხადებულ ამნისტიებზეც, თუმცა, დელეგაციის შეფასებით, მათი მოქმედება შეზღუდულია და, ზოგადად, სირიის მთავრობა მათ პრაქტიკაში არ ასრულებს.[2]

არასამთავრობო ორგანიზაცია Atlantic Council 2019 წლის თებერვალში გამოქვეყნებულ ანგარიშში, რომელიც უშუალოდ სირიაში იძულებით სამხედრო გაწვევას ეხება, წერდა, რომ 2011 წლიდან მოყოლებული, ასადის რეჟიმი სავალდებულო სამსახურში მომსახურე ჯარისკაცებს იტოვებდა, როგორც “სათადარიგო ძალებს“ და არ აძლევდა მათ საშუალებას, დაესრულებინათ აღნიშნული სამხედრო სამსახური. ამის გამო, პირები გაურკვეველი ვადით იყვნენ გაწვეულნი და ზოგიერთი მათგანი დაახლოებით 8 წლის განმავლობაში იხდიდა სავალდებულო სამხედრო სამსახურს. შედეგად, ბუნებრივია, ბევრი სირიელი ახალგაზრდა მამაკაცი გაიქცა ქვეყნიდან ან სხვა გზებით ცდილობდა, აერიდებინა თავი გაწვევისთვის. აღნიშნული ქმედება სირიის კანონმდებლობით წარმოადგენს დეზერტირობას და ისჯება 3 წლამდე თავისუფლების აღკვეთით.

2018 წლის ოქტომბერში, ბაშარ ალ ასადის მთავრობამ გამოაქვეყნა კანონი, რომელიც 800 000  დეზერტირი პირისთვის ამნისტიას აწესებდა იმ შემთხვევაში, თუ შესაბამის ორგანოებში გამოცხადდებოდნენ 4 (სირიაში მცხოვრები პირები) ან 6 (საზღვარგარეთ მობინადრე სირიელები)  თვის განმავლობაში. აღნიშნულ ფაქტს, ბუნებრივია, უამრავი სირიელი ახალგაზრდა სიხარულით შეეგება. თუმცა, მთავრობამ, მალევე გამოაქვეყნა 400 000 კაციანი ახალი სია, რომელიც ითვალისწინებდა აღნიშნული პირების „გადაუდებელ სამხედრო სამსახურში“ გაწვევას. აღნიშნულ სიაში უმრავლესობას შეადგენდნენ ის სირიელი ახალგაზრდები, რომლებიც წინა სიამ ამნისტიაში შეიყვანა.

ანგარიშში მოცემულია ინტერვიუ 35 წლის რა’იდთან, რომელიც აცხადებდა, რომ 4 წლიანი მალვის შემდეგ, საშუალება მიეცა მშვიდად გასულიყო ქუჩაში და დაბრუნებოდა თავის ოჯახს. „სიხარული მხოლოდ 7 დღეს გაგრძელდა, რადგან მალევე მომივიდა გაწვევის ცნობა გადაუდებელ სამხედრო სამსახურში. არ მსურს რეჟიმის არმიაში სამსახური და იმ ომში ბრძოლა, რომლისაც არ მჯერა. მხოლოდ ოჯახთან ერთად მშვიდი ცხოვრება მინდა“ – განაცხადა რა’იდმა.

ანგარიშში ასევე საუბარია იმ ჯარისკაცებზე, რომლებიც სავალდებულო სამხედრო სამსახურში 2011 წლიდან მსახურობენ და რეჟიმი მათ არ ათავისუფლებს. მიუხედავად იმისა, რომ სირიაში აღნიშნული სამსახურის ვადა მაქსიმუმ ორი წლით განისაზღვრებოდა, რეჟიმის მიერ გატარებული პოლიტიკიდან გამომდინარე, ზოგიერთი ახალწვეული 2011 წლიდან დღემდე მსახურობს.[3]

ავსტრიის წარმოშობის ქვეყნისა და თავშესაფრის კვლევების და დოკუმენტირების ცენტრი (ACCORD) 2020 წლის 14 თებერვალს გამოქვეყნებულ ანგარიშის მიხედვით, როგორც სირიის მთავრობა, ასევე – არასამთავრობო აქტორები (ქურთული YPG; SDF;) აქტიურად დაეძებენ ახალ რეკრუტებს, რათა შეაჩერონ თურქეთის სამხედრო ძალებისა და მათი მხარდამჭერი სირიელი აჯანყებულების წინსვლა რეგიონში.

ამას გარდა, Euro-Mediterranean Human Rights Monitor-ის მიერ 2019 წლის სექტემბერში გავრცელებული ინფორმაციის თანახმად, გავრცელებული ცნობებით, სირიის დემოკრატიულმა ძალებმა (SDF) სირის ჩრდილო-აღმოსავლეთში მდებარე ბანაკიდან გაიტაცეს ათობით ბავშვი და ასობით ახალგაზრდა, რათა დაუქვემდებარონ გაწვევას და სამხედრო მოქმედებებში ჩართვას. უკანასკნელ ხანებში, SDF-მა წამოიწყო მასობრივი კამპანია, რომლის ფარგლებშიც საკუთარ კონტროლს დაქვემდებარებულ ტერიტორიებზე და სირიის სხვადასხვა რეგიონებში, აკავებენ ახალგაზრდა არაბ მამაკაცებს და სამხედრო სამსახურში იძულების წესით იწვევენ. მაგალითად, რამდენიმე დღის წინ ალ-ჰოულის ბანაკიდან გაიტაცა 200-მდე ბავშვი და დაუქვემდებარა იძულებით რეკრუტირებას. ბავშვთა უმრავლესობა 13-დან 16 წლამდე ასაკისაა და მათ შორის არიან როგორც ობლები, ასევე – არა-არაბი ბავშვები.

აღნიშნულის გარდა, ანგარიშში მოყვანილია სხვადასხვა წყაროების მიერ გავრცელებული სხვადასხვა ტიპის ინფორმაცია, რომელთა მიხედვითაც, ქურთული YPG-ის და სირიის დემოკრატიული ძალების(SDF) მხრიდან, პირთა, მათ შორის – ბავშვების, იძულებითი გაწვევა რუტინაა და ხდება სირიის ბევრ რეგიონში.. ამას გარდა, ერთ-ერთი წყაროს მიხედვით, ზოგჯერ, ადგილი ჰქონდა მცირეწლოვანი გოგონების სამხედრო გაწვევასაც. ზოგჯერ, სამწუხაროდ, ზოგიერთ შემთხვევაში, ხდებოდა აღნიშნული ბავშვების ჩართვა უშუალოდ საბრძოლო მოქმედებებში.[4]

Freedom House-ს 2020 წელს გამოქვეყნებულ ყოველწლიურ ანგარიშში სირიის შესახებ (საანგარიშო პერიოდი – 2019 წელი) აღნიშნულია, რომ კონფლიქტის მონაწილე სხვადასხვა შეიარაღებული ჯგუფები პირებს უქვემდებარებდნენ იძულებით რეკრუტირებას და ასევე, იყენებდნენ ბავშვ მებრძოლებს.[5]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი სირიაში ადამიანის უფლებების კუთხით მდგომარეობის შესახებ 2020 წელს გამოქვეყნებულ ყოველწლიურ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2019 წელი) წერდა, რომ სირიის მთავრობა და მისი მოკავშირეები ფართოდ იყენებდნენ მათ შორის ისეთ მეთოდებს, როგორიცაა – პირთა იძულებითი რეკრუტირება. ანგარიშის მიხედვით, აღნიშნული პრაქტიკა განსაკუთრებით გავრცელებული იყო რეჟიმის არმიის მიერ დაპყრობილ ტერიტორიებზე. ანგარიშში ასევე საუბარი არის პირთა (მათ შორის, ბავშვთა) იძულებითი რეკრუტირების შემთხვევებზე კონფლიქტის მონაწილე სხვადასხვა შეიარაღებული ჯგუფების მიერ.[6]

[1] EASO – “Syria Targeting of Individuals”; published on March 2020; available at

[accessed 15 July 2020]

[2] Danish Immigration Service – „Syria Military Service” (Report based on a fact-finding mission to Istanbul and Beirut (17-25 February 2020)) published in May 2020; available at

[accessed 15 July 2020]

[3]Atlantic Council – “Forced conscription continues despite amnesty by Syrian Government”; published on 13 February 2020; available at https://www.atlanticcouncil.org/blogs/syriasource/forced-conscription-continues-despite-amnesty-by-syrian-government/ [accessed 15 July 2020]

[4]ACCORD – “Query response on Syria: Recruitment practice of Kurdish People’s Defense Units (YPG) and Women’s Defense Units (YPJ), particularly in Qamishli [a-11189]”; published 14 February 2020; available at

[accessed 10 March 2020]

[5] Freedom House – Freedom in the World 2020 – Syria; published in  March 2020; available at

[accessed 15 July 2020]

[6] United States Department of State – Country Report on Human Rights Practices 2019 – Syria; published in March 2020; available at

[accessed 15 July 2020]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2019 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში სირიის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის კონსტიტუცია აღიარებს გამოხატვის თავისუფლებას, მათ შორის პრესის თავისუფლებას; მიუხედავად ამისა, მთავრობა მკაცრად ზღუდავს აღნიშნულ უფლებას და ხშირად ატერორებს, ძალადობს ან კლავს მათ, ვინც ცდილობს აღნიშნული უფლება პრაქტიკაში გამოიყენოს.

კანონი შეიცავს რიგ დებულებებს, რომლებიც განსაზღვრავს სიტყვის თავისუფლებასთან დაკავშირებულ ისეთ ქმედებებს, რაც ზღუდავს გამოხატვის თავისუფლებას. მაგალითად, ისეთი გამოხატვა, რომელიც „ასუსტებს ეროვნულ სენტიმენტებს“ ან ცილს სწამებს პრეზიდენტს, სასამართლოს, ჯარს ან საჯარო ხელისუფლების წარმომადგენელს. მთავრობა გამუდმებით ახასიათებს გამოხატვას უკანონოდ და ხალხს არ შეუძლია, რეპრესიების შიშის გარეშე, გააკრიტიკონ მთავრობა საჯაროდ ან პირად საუბრებში. ხელისუფლება ყოველთვის აკვირდება და ამოწმებს პოლიტიკურ შეხვედრებს და იყენებს ინფორმატორების სამსახურს.

მიუხედავად იმისა, რომ კანონით დადგენილია საჯარო საკითხებზე ინფორმაციის მიღების უფლება და აკრძალულია ჟურნალისტების დაპატიმრება, დაკითხვა და ძებნა, პრესისა და მედიის თავისუფლების შეზღუდვა ფართოდაა გავრცელებული. მთავრობას კვლავ მძლავრი კონტროლი აქვს დაწესებული ადგილობრივ ბეჭდვით და სამაუწყებლო მედიაზე და კანონი აწესებს მკაცრ სასჯელებს იმ რეპორტიორებისთვის, ვინც არ გაამჟღავნებს წყაროს მთავრობის მოთხოვნის საპასუხოდ. მთავრობა ფლობს რამდენიმე რადიო სადგურს და ადგილობრივი სამაუწყებლო კომპანიების უმეტესობას; ამასთან, ინფორმაციის სამინისტრო მკაცრად აკონტროლებს ახალი ამბების ყველა რადიო და სატელევიზიო მაუწყებელს და გასართობ პროგრამებს, რათა ისინი შეესაბამებოდნენ მთავრობის პოლიტიკას.

სამთავრობო ძალები აკავებენ, აპატიმრებენ და ძალადობენ ჟურნალისტებსა და სხვა მწერლებზე, რომელთა საქმიანობა მიჩნეულია სახელმწიფოს მიმართ კრიტიკულად. ძალადობა მოიცავს ისეთ ქმედებებს, როგორიცაა დაშინება, ჟურნალისტების გათავისუფლება და აკრედიტაციის გაგრძელების თხოვნის უგულებელყოფა. ადგილობრივი ჟურნალისტების თქმით, ისინი თვით-ცენზურას იყენებენ ისეთ საკითხებზე, როგორიცაა პრეზიდენტისა და მისი ოჯახის, უსაფრთხოების სამსახურებისა თუ ალავიტი რელიგიური ჯგუფების კრიტიკა. მთავრობა აკონტროლებს და ზღუდავს წვდომას ინტერნეტზე და ახდენს ელექტრონული ფოსტისა და სოციალური მედიის ანგარიშების მონიტორინგს.

სირიის მთავრობა ზღუდავს სამეცნიერო თავისუფლებას და კულტურულ ღონისძიებებს. ხელისუფლება, ზოგადად, არ აძლევს აკადემიურ პერსონალს მთავრობის პოლიტიკის საპირისპირო იდეების გამოხატვის უფლებას. განსხვავებული აზრის გამოხატვის ან რეჟიმის ოპონენტების მხარდამჭერი განცხადებების გამო, ხელისუფლება ათავისუფლებს, აპატიმრებს და კლავს კიდეც უნივერსიტეტის პროფესორებს.[1]

საერთაშორისო ადამიანის უფლებათა დამცველი ორგანიზაცია „Freedom House“ 2019 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში სირიის შესახებ წერს, რომ პოლიტიკური უფლებები და სამოქალაქო თავისუფლებები მკაცრადაა შეზღუდული ერთერთი ყველაზე რეპრესიული რეჟიმის მიერ. სირიის ხელისუფლება კრძალავს რეალურ პოლიტიკურ ოპოზიციას და მძიმედ ზღუდავს სიტყვისა და შეკრების თავისუფლებას.

სირიის კონსტიტუცია მხოლოდ ნომინალურად ადგენს სიტყვისა და პრესის თავისუფლებას და პრაქტიკაში განსხვავებული სიტუაციაა – მთავრობის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე ჟურნალისტები და რიგითი მოქალაქეები, რომლებიც აკრიტიკებენ სახელმწიფოს, აწყდებიან ცენზურას, დაპატიმრებას, წამებას და შესაძლოა საპატიმროში სიკვდილსაც კი.

სამეცნიერო თავისუფლება მკაცრადაა შეზღუდული. მთავრობა აქტიურად იყენებს თვალთვალის მექანიზმს და მუდმივად თვალს ადევნებს პირად და ონლაინ დისკუსიას და მკაცრად სჯის განსხვავებულ აზრს თავის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე. არსებული გარემო შედარებით უკეთესია იმ ტერიტორიაზე, სადაც დომინანტური ძალაუფლება არც ხელისუფლებას და არც ამბოხებულებს არ აქვთ; თუმცა, ქურთული ძალები და სხვა ოპოზიციური ფრაქციებიც, გავრცელებული ცნობებით, ზღუდავენ სიტყვის თავისუფლებას.[2]

[1] USDOS – US Department of State: Country Report on Human Rights Practices 2018 – Syria, 13 March 2019

 (accessed on 2 February 2020)

[2] Freedom House: Freedom in the World 2019 – Syria, 4 February 2019

 (accessed on 2 February 2020)

ტრამპმა გოლანის მაღლობები ისრაელის ტერიტორიად გამოცხადა – ტრამპმა დეკლარაციას ხელი თეთრ სახლში მოაწერა. ტერიტორია 1976 წლის შემდეგ სადავოა ისრაელსა და სირიას შორის. ერთი მხრივ, გაეროს უშიშროების საბჭომ გოლანის მაღლობების ისრაელის მიერ დაკავება ოკუპაციად გამოაცხადა; მეორე მხრივ, ბოლომდე ნათელი არაა, ჰქონდა თუ არა სირიას ამ ტერიტორიაზე უფლება 1967 წლამდე.[1]

ტერაქტი სომალიში – ტერორისტების სამიზნე ამჯერად მოგადიშუს ცენტრალური რაიონი გახდა. დანაღმული ავტომობილი ალ-მუკარამის ქუჩაზე რესტორნის სიახლოვეს აფეთქდა. დაიღუპა 15 და დაშავდა 17 ადამიანი.[2]

ეგზიტპოლის შედეგებით უკრაინაში მეორე ტური გაიმართება – პირველ ტურში მოქმედმა პრეზიდენტმა პეტრო პოროშენკომ ხმათა 17.8% მიიღო, ვლადიმერ ზელენსკის 30.4%, ხოლო იულია ტიმოშენკოს 14.2% აქვს. მეორე ტური სავარაუდოდ 21 აპრილს გაიმართება. პრეზიდენტობისთვის მოქმედი პრეზიდენტი და მსახიობი და კომიკოსი ვლადიმერ ზელენსკი იბრძოლებენ.[3]

[1] Reuters; Trump sighs declaration recognizing Israel’s sovereignty over disputed Golan Heights territory; 25 March, 2019; available at: https://twitter.com/Reuters/status/1110214093741400064/photo/1

[2] Al Jazeera; Car bomb blast kills 15 in Somalia’s Mogadishu; 28 March, 2019; available at: https://www.aljazeera.com/news/2019/03/8-killed-car-bomb-mogadishu-190328110849696.html?fbclid=IwAR1n6JfulSWGfE58fSejER98N6r73OXPNljv2y6yknJTe8ZWxLumNfKIEM0

[3] იმედის ახალი ამბები; ეგზიტპოლის შედეგებით უკრაინაში საპრეზიდენტო არჩევნების მეორე ტური გაიმართება; 31 მარტი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/101318/egzitpolis-shedegebit-ukrainashi-saprezidento-archevnebis-meore-turi-gaimarteba

ვითარება ავღანეთში – ჰელმანდის პროვინციის სამხრეთ ნაწილში ავია იერიშებს მსხვერპლი მოჰყვა. დაიღუპა 21 მშვიდობიანი მოქალაქე, მათ შორის და ქალები და ბავშვებიც. თავდამსხმელებმა იერიში მიიტანეს საკონტროლო-გამშვებ პუნქტზეც, რის შემდეგაც ხელში ჩაიგდეს იარაღი და სატრანსპორტო საშუალებები.[1]

ავღანეთის პრეზიდენტმა „თალიბანს“ ოფისის გახსნა შესთავაზა. აშრაფ ღანის თქმით, ის მზადაა, მათ ოფისი ქაბულშიც კი გაუხსნას. მოძრაობამ შემოთავაზებაზე უარი თქვა. „თალიბანი“ ქაბულს დოჰას ამჯობინებს.[2]

სარი-პულის პროვინციაში „თალიბანის“ თავდასხმას 8 პოლიციელი ემსხვერპლა, 4 კი დაიჭრა. შემთხვევა საკონტროლო-გამშვებ პუნქტზე მოხდა.[3]

რუსეთში საპროტესტო აქციები დაკავებებით დასრულდა – საპროტესტო აქციები მოსკოვსა და რუსეთის სხვა ქალაქებში აქტივისტების დაკავებებით დასრულდა. პოლიციამ დედაქალაქის ცენტრში რამდენიმე დემონსტრანტი დააკავა. სამართალდამცველების თქმით, მანიფესტაცია მერიასთან შეთანხმებული არ იყო. მიტინგი ქალი პოლიტიკური პატიმრების მხარდასაჭერად გაიმართა. მანიფესტანტები ორგანიზაცია „ღია რუსეთის“ აქტივისტის ანასტასია შევჩენკოს გათავისუფლების მოთხოვნით გავიდნენ ქუჩებში. მიტინგის მონაწილეები ამბობდნენ, რომ შევჩენკოს პატიმრობა რუსეთის მთავრობის წევრების მოთხოვნით შეეფარდა. უფლებადამცველების თქმით, ორგანიზაცია „ღია რუსეთის“ ხელმძღვანელის დისკრიმინაცია მისი პოლიტიკური პოზიციის გამო ხდება.[4]

თურქეთში გიულენთან დაკავშირებული 1 112 ადამიანის დაკავების ორდერი გაიცა – გამოძიება 2010 წელს ინსპექტორების გამოცდის საქმეს უკავშირდება. ქვეყნის უსაფრთხოების ძალები ანტიტერორისტულ ოპერაციას თურქეთის 76 პროვინციაში ატარებენ.[5]

ირანში გუშაგთა კორპუსზე თავდასხმას მსხვერპლი მოჰყვა – უკანასკნელი მონაცემებით 41 ადამიანი დაიღუპა. დაღუპულთა შორის მშვიდობიანი მოქალაქეებიც არიან. ავტობუსი, რომელშიც ისლამური რევოლუციის გუშაგთა კორპუსის ჯარისკაცები ისხდნენ, თვითმკვლელმა ტერორისტმა ააფეთქა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა სუნიტურმა რადიკალურმა დაჯგუფებამ „ჯაიშ ალ-ადიმ“ (სამართლის არმია) აიღო.[6]

„ისლამური სახელმწიფო“ აღარ არსებობს – 13 თებერვალს, სირიის ქალაქ ბაგუზაში ამერიკულ ძალას „ისლამური სახელმწიფოს“ 200-მდე ტერორისტი დანებდა. კიდევ ასობით (ძირითადად უცხოელები) პირი ქალაქის ცენტრში ალყაშია მოქცეული. ისინი ქალაქის დაახლოებით ერთ კვადრატული კილომეტრზე არიან განლაგებულნი. ეს არის ის ტერიტორია, რაც „ისლამური სახელმწიფოსგან“ დარჩა. ორგანიზაციის აქტიურობის პიკში, 2015 წელს ამ ტერიტორიაზე დაახლოებით 8-10 მილიონი ადამიანი ცხოვრობდა, ხოლო მათი „არმია“ რამდენიმე ათასობით ტერორისტს ითვლიდა.

„ისლამური სახელმწიფოს“ დამარცხებაში მთავარი წვლილი აშშ-ის მეთაურობით მოქმედ კოალიციას მიუძღვის, რომლის შემადგენლობაში იყვნენ ერაყელები, სირიელი ქურთები, აშშ-ის ევროპელი და ახლოაღმოსავლელი პარტნიორები. ბრძოლაში მონაწილეობდნენ რეგიონში აშშ-ის კონკურენტებიც: სირიის არმია, რუსეთი და ირანი. სირიის ჩრდილოეთით იბრძოდა თურქეთი. მასშტაბური თავდასხმა ISIS-ის ბოლო ანკლავზე 2018 წლის შემოდგომაზე განახლდა. ოპერაცია დაჩქარდა მას შემდეგ, რაც აშშ-ის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა განაცხადა, რომ მას სირიიდან ამერიკული ჯარი გაჰყავდა.

გავრცელებული ცნობით, ბაგუზაში არაფერი დარჩა, ხოლო ვინც არ ნებდება, შიმშილობს. ასევე ვრცელდება ინფორმაცია, რომ „ისლამური სახელმწიფოს“ დაჯგუფებათა ლიდერები თავებს კვეთენ მათ, ვინც დანებება გადაწყვიტა. 14 თებერვალს მშვიდობიანი მოქალაქეების გათავისუფლების შესახებ მოლაპარაკებები წარმატებით დასრულდა  – ქალაქი 1200-მა ადამიანმა დატოვა.

ზოგიერთ ამერიკელ გენერალს მიაჩნია, რომ როგორც „სახელმწიფო“ ორგანიზაცია ვეღარ იარსებებს, თუმცა მათი იდეები არსებობას მსოფლიოს სხვადასხვა ადგილში განაგრძობს არსებობას. მაგალითად, ნიგერიაში არსებული „ბოკო ჰარამი“, „აშ-შაბაბი“ სომალიში და ევროპაში არსებული „მძინარე დაჯგუფებები“, სავარაუდოდ, მომავალშიც მოაწყობენ თავდასხმებს. გამარჯვების შესახებ აშშ-ის პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი უახლოეს მომავალში აპირებს საზეიმო განცხადების გაკეთებას.[7]

[1] Fox News; Afghan lawmaker says airstrikes kill 21 civilians; 10 February, 2019; available at: https://www.foxnews.com/world/afghan-lawmaker-says-airstrikes-kill-21-civilians?fbclid=IwAR1lZSuDNidvmJxmB4ZzCAGxQmfBOqYmclnbjFqmLvUP8bIfW5JUYQ6i2iA

[2] Reuters; Afghan president offers Taliban local office, but group wants Doha instead; By Abdul Qadir Sediqi; 10 february, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-politics/afghan-president-offers-taliban-local-office-but-group-wants-doha-instead-idUSKCN1PZ0G5?feedType=RSS&

[3] იმედის ახალი ამბები; ავღანეთში თალიბების თავდასხმას რვა სამართალდამცველი ემსხვერპლა; 10 თებერვალი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/96107/avganetshi-talibebis-tavdaskhmas-rva-samartaldamtsveli-emskhverpla

[4] იმედის ახალი ამბები; რუსეთში საპროტესტო აქციები დაკავებებით დასრულდა; 11 თებერვალი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/96115/rusetshi-saprotesto-aqtsiebi-dakavebebit-dasrulda

[5] Thomson Reuters Foundation News; Turkey orders 1,112 people arrested over Gulen links – CNN Turk; 12 February, 2019; available at: http://news.trust.org//item/20190212054317-szwm2/

[6] BBC; Iran suicide bombing kills 27 Revolutionary Guards; 13 February, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-47231959

[7] იმედის ახალი ამბები; ისლამური სახელმწიფო აღარ არსებობს; 14 თებერვალი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/96583/islamuri-sakhelmtsipo-agar-arsebobs

იემენის კრიზისი – გაეროს უშიშროების საბჭო იემენში მოწყობილი ავიაიერიშის გამოძიებას მოითხოვს. გაეროში ბრიტანეთის ელჩის, კარენ პირსის განცხადებით, უშიშროების საბჭოს სხდომაზე გამოხატეს შეშფოთება იემენში ამ და სხვა ბოლოდროინდელი თავდასხმების გამო და მოითხოვეს გამოძიების ჩატარება. აღნიშნულ განცხადებამდე საუდის არაბეთის საინფორმაციო სააგენტომ გაავრცელა ინფორმაცია, რომ კოალიცია აპირებს გამოიძიოს ინციდენტები, რომლებიც უკავშირდება შეცდომებისა თუ საერთაშორისო სამართლის დარღვევის შესახებ ბრალდებებს და პასუხი აგებინოს დამნაშავეებს. 9 აგვისტოს ჩრდილოეთ იემენში მდებარე საადის პროვინციაში ავიაიერიშისას დაიბომბა სკოლის ავტობუსი. საჰაერო თავდასხმამ, რომელიც საუდის არაბეთის ხელმძღვანელობით მოქმედმა კოალიციამ განახორციელა, სულ ცოტა, 43 ბავშვის სიცოცხლე შეიწირა.[1]

ვითარება ავღანეთში – ავღანეთის სამთავრობო ჯარებისა და თალიბების რაზმების ბრძოლა ღაზნის პროვინციის დედაქალაქ ღაზნიში, რომლის ცენტრშიც ექსტრემისტებმა მანამდე რამდენიმე სამთავრობო შენობაზე მიიტანეს იერიში, კვლავ გრძელდება. ავღანეთის შინაგან საქმეთა სამინისტროს ინფორმაციით, შეტაკებისას დაიღუპა 25 ავღანელი ჯარისკაცი და ერთი ადგილობრივი რეპორტიორი. განადგურებულია 150 თალიბი. შინაგან საქმეთა სამინისტროს ოფიციალური წარმომადგენლის ნაჯიბ დანიშის ინფორმაციით, შეტაკებების მიუხედავად „ვითარება კონტროლს ექვემდებარება და არ არსებობს სერიოზული საფრთხე“. ღაზნიზე იერიში არის ბოლო მცდელობა თალიბების მიერ წარმოებული კამპანიისა, რომელიც მიზნად ისახავს ქალაქის ცენტრების დაკავებას. მაისში თალიბებმა შეუტიეს დასავლეთ ქალაქ ფარას. ერთდღიანი ბრძოლის შემდეგ ავღანეთის უსაფრთხოების ძალებმა, რომელსაც მხარს უჭერდა აშშ-ის ავიცია, ექტრემისტები ქალაქის ცენტრიდან განდევნეს. თალიბებმა ავღანეთის მთავრობის შეთავაზება პირდაპირი სამშვიდობო მოლაპარაკებების დაწყების თაობაზე არ მიიღეს.[2]

თალიბანსა და სახელისუფლებო ძალებს შორის ფარიაბის პროვინციაში მდებარე სამხედრო ბაზაზე მომხდარ შეტაკებას სულ მცირე 17 ავღანელი სამხედრო მოსამსახურე ემსხვერპლა. რადიკალებმა რამდენიმე პუნქტის დაკავება მოახერხეს. ინციდენტისას 25 პირი დაშავდა.[3]

ქაბულში, საარჩევნო კომისიის შენობასთან თვითმკვლელმა ტერორისტმა თავი აიფეთქა. ინციდენტის შედეგად ერთი პოლიციელი დაიღუპა და ერთი დაშავდა. მანამდე, სარაკეტო დარტყმის შედგად, ტაჰარის პროვინციაში 5 ადამიანი დაიყუპა და რამდენიმე დაშავდა.[4]

ჩრდილოეთ ავღანეთში, ფარიაბის პროვინციაში თალიბანმა ავღანეთის ეროვნული არმიის სამხედრო ბაზა დაიკავა. თალიბებმა გორმაჰის რაიონში მდებარე სამხედრო ბაზა 13 აგვისტოს საღამოს დაიკავეს. იერიშისას სამხედრო ბაზაზე, სადაც 100 ავღანელი ჯარისკაცი იყო, თავდამსხმელებმა დახოცეს 17 სამხედრო მოსამსახურე, 19 კი დაიჭრა; რამდენიმე ჯარისკაცი თალიბებმა ტყვედ აიყვანეს. ფარიაბის პროვინციიდან ჯამში ტყვედ ჩავარდა 40 ავღანელი ჯარისკაცი. თალიბანმა გაავრცელა ცნობა, რომ იარაღი დაყარა 57-მა ავღანელმა ჯარისკაცმა, ტყვედ კი ჩაბარდა 17. თავდამსხმელებმა ხელთ იგდეს ასევე ბაზაზე არსებული სამხედრო ტექნიკა. როგორც ფარიაბის პროვინციის საბჭოს თავმჯდომარემ, ტაჰირ რაჰმანიმ უთხრა ადგილობრივ მედიას, ავღანელმა სამხედროებმა, რომლებსაც გამოელიათ ტყვია-წამალი, სასმელი წყალი და საკვები, ვერ მიიღეს დახმარება.[5]

ქაბულის სასწავლო ცენტრთან აფეთქება მოხდა, რის შედეგადაც 48 ადამიანი დაიღუპა და 67 დაშავდა. ზოგიერთი მათგანის მდგომარეობა კრიტიკულია. ავღანეთის დედაქალაქში, სასწავლო ცენტრთან ასაფეთქებელი ნივთიერება თვითმკვლელმა ტერორისტმა აამოქმედა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია.[6]

სირიაში საჰაერო იერიშებს მშვიდობინი მოსახლეობა ეწირება – ჩრდილოეთ სირიაში, იდლიბისა და ალეპოს პროვინციებში საჰაერო თავდასხმებს 30 მშვიდობიანი მოქალაქე ემსხვერპლა. იდლიბი ყველაზე დიდი პროვინციაა, რომელიც ამ დრომდე, მეამბოხეთა კონტროლს ექვემდებარება. სირიის პრეზიდენტის, ბაშარ ალ-ასადის თქმით, იდლიბი მისი მხარდამჭერი ძალების მთავარი სამიზნეა. ეს ბოლო წლის განმავლობაში, იდლიბის ყველაზე მასშტაბური დაბომბვაა.[7]

ერაყსა და სირიაში ბრძოლას 30 ათასამდე ექსტრემისტი განაგრძობს – ექსტრემისტული ორგანიზაცია „ისლამური  სახელმწიფოს“ დაახლოებით 20-30 ათასი მეომარი განაგრძობს ბრძოლას სირიასა და ერაყში. გაეროს ანგარიშის თანახმად, ციფრები ეყრდნობა სამთავრობო უწყებების მონაცემებს. თავად ინფორმაციის წყაროები ანგარიშში იდენტიფიცირებული არ არიან. უცხოელი მებრძოლები ერაყსა და სირიაში დაახლოებით თანაბარი რაოდენობით არიან. გაეროს უშიშროების საბჭოს ანგარიშის თანახმად, ნაწილი ექსტრემისტებისა ასევე გადავიდა ავღანეთში, სადაც ამჟამად „ისლამური სახელმწიფოს“ დაახლოებით 4 ათასი მებრძოლია და მათი რაოდენობა სულ უფრო იზრდება. ექსტრემისტულ დაჯგუფებას მძლავრი ქვედანაყოფები აქვს ასევე ლიბიაში, სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიასა და დასავლეთ აფრიკაში. 2014 წელს „ისლამურმა სახელმწიფომ“ თავის კონტროლს დაუქვემდებარა სირიისა და ერაყის მნიშვნელოვანი ტერიტორიები. მაგრამ 2018 წლის იანვრისათვის, გაეროს ანგარიშის თანახმად, ექსტრემისტები მხოლოდ სირიის უმნიშვნელო ნაწილში ინარჩუნებენ პოზიციებს.[8]

ეგვიპტეში ტერორისტი ეკლესიაზე თავდასხმისას მოკლეს – ისლამური სახელმწიფო მებრძოლმა თავის აფეთქება კაიროსთან ახლოს, შუბრა-ელ-ჰეიმას ეკლესიაში სხადა, თუმცა ეგვიპტის უშიშროების ძალებმა მისი ლიკვიდიაცია მოახერხეს. ტერორისტს ქამარზე ჰქონდა დამონტაჟებული ასაფეთებელი მოწყობილობა. მისი ლიკვიდაციისას ორი ადამიანი დაშავდა. ეგვპტური ტაძრები ბოლო დროს ისლამური სახელმწიფოს თავდასხმების სამიზნეებს წარმოადგენს. რამდენიმე დღის წინ ეგვიპტის სამხედროებმა ტერორისტული დაჯგუფების ხუთი წევრი მოკლეს. ისინი, მუსლიმთა საძმოსთან იყვნენ კავშირში და ასევე, ტერაქტების განხორციელებას გეგმავდნენ.[9]

მუსლიმთა საძმოს ლიდერებს ეგვიპტეში სამუდამო პატიმრობა მიუსაჯეს – ეგვიპტის სასამართლომ მუსლიმთა საძმოს ხუთ ლიდერს, მათ შორის 75 წლის მუჰამედ ბადის, სამუდამო პატიმრობა მიუსაჯა. მათ ბრალი ხუთი წლის წინ ეგვიპტეში საპროტესტო გამოსვლებისას, მკვლელობებსა და ძალადობაში დასდეს. საძმოს ყველაზე ცნობილი ლიდერი, მუჰამედ ბადი 2013 წლის აგვისტოში, საკუთარ ბინაში დააპატიმრეს. ეგვიპტის პრეზიდენტის, მუჰამედ მორსის გადაგდების შემდეგ, მუსლიმთა საძმო ხალხს ქუჩებში გამოსვლისა და პროტესტისაკენ მოუწოდებდა. პოლიციასა და მორსის მხარდამჭერებს შორის შეტაკებებს ასობით ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა. მუსლიმთა საძმო მიჩნეულია ტერორისტული ორგანიზაციების მხარდამჭერად და შეყვანილია ტერორისტული ორგანიზაციების სიაში ბაჰრეინის, ეგვიპტის, რუსეთის, სირიის, საუდის არაბეთისა და არაბთა გაერთიანებული საემიროების მიერ. ორგანიზაცია თავს მშვიდობიან, დემოკრატიულ ორგანიზაციად მიიჩნევს და მისი ლიდერები გმობენ ძალადობასა და ძალადობრივ აქტებს.[10]

[1] იმედის ახალი ამბები; გაერო იემენში სკოლის ავტობუსის დაბომბვას გმობს; 11 აგვისტო, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/73599/gaero-iemenshi-skolis-avtobusis-dabombvas-gmobs

[2] იმედის ახალი ამბები; ავღანეთში თალიბების თავდასხმისას ადგილობრივი რეპორტიორი დაიღუპა; 12 აგვისტო, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/73710/avganetshi-talibebis-tavdaskhmisas-adgilobrivi-reportiori-daigupa

[3] Tolo News; 17 soldiers killed in Faryab army base attack; by GulabuddinGhubar; 12 August, 2018; available at: https://www.tolonews.com/afghanistan/17-soldiers-killed-faryab%C2%A0army-base-attack

[4] Tolo News; Explosion reported close to IEC offices in Kabul; 13 August, 2018; available at: https://www.tolonews.com/afghanistan/explosion-reported-close-iec-offices-kabul

[5] იმედის ახალია ამბები; თალიბებმა ავღანეთის ეროვნული არმიის ერთერთი სამხედრო ბაზა დაიკავეს; 14 აგვისტო, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/73948/talibebma-avganetis-erovnuli-armiis-erterti-samkhedro-baza-daikaves

[6] Reuters; Scores killed in Kabul blast as Afghanistan reels from attacks; By Abdul Qadir Sediqi, Sayed Hassib; 15 August, 2018; available at: https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-blast/death-toll-from-afghan-blast-reaches-48-health-ministry-idUSKBN1L017W?il=0

[7] Arab News; Nearly 30 civilians dead in heavy bombing on north Syria: monitor; 10 August, 2018; available at: http://www.arabnews.com/node/1354221/middle-east

[8] იმედის ახალია ამბები; გაერო: ერაყსა და სირიაში ბრძოლას 30 ათასამდე ექსტრემისტი განაგრძობს; 14 აგვისტო, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/73958/gaero-eraksa-da-siriashi-brdzolas-30-atasamde-eqstremisti-ganagrdzobs

[9] Al Arabiya; Egypt security forces thwart a cuicide attack at church near Cairo; 16 August, 2018; available at: http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2018/08/11/Egypt-security-forces-thwart-a-suicide-attack-at-church-near-Cairo.html

[10] Reuters; Court jails Egyptian Muslim Brothrhood leader for life: sources; 12 August, 2018; available at: https://www.reuters.com/article/us-egypt-court/court-jails-egyptian-muslim-brotherhood-leader-for-life-sources-idUSKBN1KX0I0

ვითარება ავღანეთში – ავღანეთის ქალაქ ჯალალაბადში სამედიცინო სასწავლო დაწესებულებას თავს დაესხნენ, რის შედეგადაც რამდენიმე ადამიანი დაშავდა. სროლის ხმა მეანი ქალების სასწავლო დაწესებულების მიმდებარე ტერიტორიაზე ორ საათზე მეტ ხანს ისმოდა. განხორციელდა სტუდენტების ევაკუაცია. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არცერთ ექტრემისტულ დაჯგუფებას არ აუღია. რამდენიმე კვირის წინ ჯალალაბადში აფეთქებას 12 ადამიანი ემსხვერპლა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა მაშინ „ისლამურმა სახელმწიფომ“ აიღო. ქალების 50%-ზე მეტი ავღანეთში ბავშვებს მეანი ქალების გარეშე აჩენს.[1]

კიდევ ერთი აფეთქება მოხდა ჯალალაბადში – თვითმკვლელმა ტერორისტმა აიფეთქა თავი, რის შედეგადაც დაიღუპა სულ მცირე 4 ადამიანი; მათგან ერთი პოლიციის უფროსი იყო. ინფორმაცია ადგილობრივი მთავრობის სპიკერმა გაავრცელა. შემთხვევა ნანგარჰარის პროვინციაში მოხდა. აფეთქებაზე პასუხისმგებლობა არცერთ ტერორისტულ დაჯგუფებას არ აუღია. ნანგარჰარის პროვინციას ექსტრემისტული დაჯგუფება „ისლამური სახელმწიფო“ თავს 2014 წლიდან ესხმის. პროვინცია პაკისტანის საზღვართან ახლოს მდებარეობს.[2]

ავღანეთის პროვინცია ფარაჰში ტერორისტულ აქტს 11 ადამიანი ემსხვერპლა, 40 – დაშავდა. ასაფეთქებელი მოწყობილობა გზაზე იყო დამონტაჟებული. ტერაქტზე პასუხისმგებლობა არცერთ დაჯგუფებას არ აუღია. ადგილობრივმა ხელისუფლებამ ტერაქტში „თალიბანი“ დაადანაშაულა. დაღუპულებს შორის ქალები და ბავშვებიც არიან.[3]

კონგოში ებოლას ეპიდემია დასრულდა – განცხადება ქვეყნის ჯანდაცვის მინისტრმა ოლი ილუნგამ გააკეთა. სამინისტროს ინფორმაციით, ოფიციალური განცხადების გაკეთება მას შემდეგ გახდა შესაძლებელი, რაც 42 დღის განმავლობაში, დავირუსების შესახებ მათთან არცერთი შეტყობინება არ შესულა. ეპიდემია კონგოში 8 მაისს გამოცხადდა. ის რიგით მეცხრე იყო. ვირუსი ქვეყნის ჩრდილოდასავლეთით გავრცელდა. ებოლათი კონგოში 33 ადამიანი დაიღუპა.[4]

სამხრეთ სირიაში ტერაქტების სერიას 221 ადამიანი ემსხვერპლა – სირიის სამხრეთ ნაწილში ტერორისტების თავდასხმის შედეგად 221 ადამიანი დაიღუპა. ოთხმა თვითმკვლელმა ტერორისტმა თავი ქალაქ სვიდეაში სხვადასხვა ადგილას აიფეთქა. კიდევ რამდენიმე ტერორისტი თავს ქალაქის სხვადასხვა უბანში დაესხა ხალხს. სვიდეაში ქვეყნის პრეზიდენტის ბაშარ ასადის მხარდამჭერი მებრძოლები ჩავიდნენ; მათთან შეტაკებების დროს 38 ტერორისტი მოკლეს. თავდასხმებზე პასუხისმგებლობა „ისლამურმა სახელმწიფომ“ აიღო. ეს ყველაზე დიდი მსხვერპლია მას შემდეგ, რაც სვიდეაში შეტაკებები დაიწყო. მანამდე მხოლოდ ბოლო ერთ თვეში სირიაში ტერორისტული დაჯგუფება ISIS-ის თავდასხმებს 150-მდე ადამიანი ემსხვერპლა.[5]

პაკისტანის არჩევნებში ცენტრისტულმა „ტეჰრიკ-ე-ინსაფმა“ გაიმარჯვა – პაკისტანის საარჩევნო კომიტეტმა უკვე ყველა ბიულეტინი დაითვალა და არჩევნების საბოლოო შედეგებიც დაადგინა. როგორც გაირკვა გამარჯვებულია ცენტრისტული პარტია „ტეჰრიკ-ე-ინსაფი“ (Tehreek-e-Insaf PTI), რომელსაც პაკისტანის კრიკეტის ეროვნული ნაკრების ყოფილი კაპიტანი, იმრან ხანი ხელმძღვანელობს. მან ქვეყნის ეროვნულ ასამბლეაში 272 ადგილიდან 116 მოიპოვა. მეორე ადგილზე გავიდა პაკისტანის მუსლიმური ლიგა (Pakistan Muslim League-Nawaz PML-N). მას საკანონმდებლო ორგანოში 64 ადგილი ერგო. პაკისტანში საყოველთაო არჩევნები 25 ივლისს გაიმართა, რომელშიც ათობით მილიონი ადამიანი მონაწილეობდა. არჩევნების პროცესს მშვიდად არ ჩაუვლია – ქალაქ კვეტაში კენჭისყრის დღეს, ბომბის აფეთქების შედეგად, 30-ზე მეტი ადამიანი დაიღუპა. კიდევ ერთ რაიონში პარტიული აქტივისტების შეიარაღებულ დაპირისპირებას ერთი ადამიანი ემსხვერპლა და რამდენიმე დაშავდა. ქვეყნის სხვადასხვა ადგილას შედარებით პატარა აფეთქებები მოხდა და დაპირისპირებული პარტიების ფუნქციონერებს შორის შეტაკებების გამო ორი ადამიანი დაიღუპა და ათამდე დაშავდა. წინასაარჩევნო პერიოდის ბოლო კვირებში მოკლეს 180 ადამიანი, მათ შორის პარლამენტის დეპუტატობის სამი კანდიდატი.[6]

ეგვიპტეში „მუსლიმთა საძმოს“ 75 წევრს სასიკვდილო განაჩენი გამოუტანეს – 44 მათგანი პატიმრობაში იმყოფება, 31 პირის მიმართ კი განაჩენი დაუსწრებლად გამოცხადდა. მათ 2013 წლის საპროტესტო აქციების დროს სისხლის ღვრაში ედებათ ბრალი, რასაც 800-მდე ადამიანი ემსხვერპლა. 2013 წელს, „მუსლიმთა საძმოს“ ასობით მხარდამჭერი, ისევე როგორც ეგვიპტის ყოფილი პრეზიდენტი მუჰამედ მორსი, სიკვდილით დასაჯეს.[7]

[1] BBC; Midwife training centre attacked in Afghanistan’s Jalalabad; 28 July, 2018; available at: https://www.bbc.com/news/world-asia-44991470

[2] Euronews; Suicide bomber kills prominent Afghan militia commander; 30 July, 2018; available at: http://www.euronews.com/2018/07/30/suicide-bomber-kills-prominent-afghan-militia-commander

[3] Radio Liberty / Radio Free Europe; Bomb kills at least 11 in western Afghanistan; 31 July, 2018; available at: https://www.rferl.org/a/roadside-bomb-kills-at-least-11-in-western-afghanistan/29400553.html

[4] იმედის ახალი ამბები; კონგოში ებოლას ეპიდემია დასრულდა; 24 ივლისი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/71471/kongoshi-ebolas-epidemia-dasrulda

[5] იმედის ახალი ამბები; სამხრეთ სირიაში ტერაქტებს 221 ადამიანი ემსხვერპლა; 26 ივლისი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/71672/samkhret-siriashi-teraqtebis-serias-221-adamiani-emskhverpla

[6] The Guardian; EU piles pressure on Imran Khan after Pakistan election; By Memphis Barker; 27 July, 2018; available at: https://www.theguardian.com/world/2018/jul/27/pakistan-election-imran-khan-official-results-win-coalition

[7] BBC; Egypt court sentences 75 to death over 2013 pro-Morsi protests; 28 July, 2018; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-44993661

თურქეთში გაზეთ Die Welt-ის ჟურნალისტი დენიზ იუსელი გაათავისუფლეს – ამის შესახებ გავრცელებული ინფორმაცია გერმანიის საგარეო საქმეთა სამინისტრომაც დაადასტურა. თურქეთის პოლიციამ დენიზ იუსელი გასულ წელს დააპატიმრა. მას ბრალად ედებოდა ტერორისტული ორგანიზაციის წევრობა, მონაცემების არასწორი გამოყენება და ტერორისტული პროპაგანდა. ჟურნალისტ დენიზ იუსელი, რომელსაც ორმაგი – გერმანიის და თურქეთის მოქალაქეობა აქვს, თურქეთის ენერგეტკის და ბუნებრივი რესურსების მინისტრის ბერატ ალბაირაკის საფოსტო ყუთის გატეხვის ამბავს აშუქებდა. ალბაირაკის წერილები მოგვიანებით WikiLeaks-მა გამოაქვეყნა. ბერატ ალბაირაკი თურქეთის პრეზიდენტის რეჯეფ თაიფ ერდოღანის სიძეა. WikiLeaks-მა 57 ათასზე მეტი ელექტრონული წერლი გამოაქვეყნა, რომლებიც 2000-2016 წლებით თარიღდება და უმრავლესობა არის მიმოწერა თურქ პოლიტიკოსებთან, ბიზნესმენებთან და ოჯახის წევრებთან.[1]

ტერაქტი ნიგერიაში – ნიგეიაში ბაზრობაზე მომხდარი ტერაქტის შედეგად გარდაიცვალა 22 და დაშავდა 28 ადამიანი. ნიგერიის ჩრდილო-აღმოსავლეთში, ბორნოს შტატის ქალაქ კონდუგაში ერთ-ერთ ბაზრობაზე სამმა თვითმკვლელმა ტერორისტმა თავი აიფეთქა. წლის დასაწყისიდან ნიგერიაში ორი ტერაქტი მოხდა. 18 იანვარს ქალაქ მაიდუგურუში ორმაგ აფეთქებას 12 ადამიანი ემსხვერპლა. მანამდე, 2 იანვარს ბორნოს შტატში მეჩეთზე თავდასხმისას 11 ადამიანი დაიღუპა.[2]

7 წლის გოგოს გაუპატიურებისა და მკვლელობისთვის პაკისტანელს სიკვდილით დასჯიან – 24 წლის კაცს იმრან ალის, პაკისტანის სასამართლომ 7 წლის ზაინაბ ანსარის გაუპატიურებასა და მკვლელობისთვის სასიკვდილო განაჩენი ოთხჯერ გამოუტანა. გასულ თვეში ზაინაბის ცხედარი ნაგავსაყრელზე ქალაქ კასურში იპოვეს. გოგოს მკვლელობამ მთელს ქვეყანაში საპროტესტო აქციები გამოიწვია, რა დროსაც მოსახლეობა პოლიციას არაკომპენტენტურობაში სდებდა ბრალს. ზაინაბის მკვლელი და მოძალადე იმრან ალი აღმოჩნდა, რომელიც დაკავშირებული იყო პოლიციასთან და პროვინცია პენჯაბის მინისტრთან. მას ადანაშაულებენ არამხოლოდ ზაინაბზე ძალადობას, არამედ სხვა ბავშვებზე თავდასხმასაც.[3]

პაკისტანი ჰაჯის რიტუალზე ტრანსგენდერ მოზარდებს გაუშვებს – წელს პირველად პაკისტანელი ტრანსგენდერი მოზარდები საუდის არაბეთში გაემგზავრებიან, სადაც ისინი მოხალისებიის რანგში ჰაჯის რიტუალში მიიღებენ მონაწილეობას. ბოისკაუტური მოძრაობის წარმომადგენლის თქმით, ტრანსგენდერებს ორგანიზაციის სხვა წევრებთან ერთად შეარჩევენ, რის შემდეგაც ისინი ფიზიკურ მომზადებას გაივლიან. სია კი რელიგიის სამინისტროს გადაეგზავნება. პაკისტანი მსოფლიოში ერთ-ერთი პირველი ქვეყანა გახდა, რომელმაც მესამე სექსი ოფიციალურად აღიარა და პირადობის დამადასტურებელი მოწმობის შესაბამისი აღნიშვნით გაცემა დაიწყო. კვლევის თანახმად, ამ დროისთვის პაკისტანში დაახლოებით ნახევარი მილიონი ტრანსგენდერი ცხოვრობს.[4]

საუდელ ქალებს კაცის ნებართვის გარეშე ბიზნესის დაწყების უფლება მისცეს – ამის შესახებ ოფიციალური ინფორმაცია კომერციისა და ინვესტიციების სამინისტრომ გაავრცელა. „ამიერიდან მეურვის ნებართვა საჭირო აღარ იქნება. ქალებს თავიანთი ბიზნესის დაწყება თავისუფლად შეეძლებათ“, – ნათქვამია გავრცელებულ განცხადებაში. ამგვარად, საუდის არაბეთში მაცხოვრებელ ქალებს, ფირმის რეგისტრაციის შესახებ დოკუმენტების შეტანა კაცის ნებართვის გარეშე შეეძლებათ. საუდის არაბეთში, აქამდე არსებული მეურვეობითი და მზრუნველობითი სისტემის თანახმად, ქალები ვალდებულნი იყვნენ წარედგინათ დოკუმენტაცია, რომელზეც მეურვის ხელმოწერა იქნებოდა. ქალის მიერ შეტანილ ნებისმიერი სახის სახელმწიფო დოკუმენტაციაზე, მათ შორის სამოგზაურო დოკუმენტებზეც, ქმრის, მამის ან ძმის ხელმოწერა უნდა ყოფილიყო.[5]

ირანში დემონსტრანტებთან შეტაკებისას 3 პოლიციელი დაიღუპა – 3 ირანელი პოლიციელი დაიღუპა თეირანში აქციის მონაწილეებთან შეტაკებისას. გავრცელებული ინფორმაციით, დაპირისპირება უსაფრთხოების სამსახურსა და გონაბადის კონფესიის დერვიშებს შორის მოხდა, რომლებიც პოლიციის სამმართველოს წინ შეიკრიბნენ და მათი სუფიური რელიგიური ჯგუფის წევრების გათავისუფლებას ითხოვდნენ. ირანი სუფიურ ორდენს შიიტური წარმომადგენლობის საფრთხედ მიიჩნევს და ამ მიზეზით გონაბადის რამდენიმე დერვიში პატიმრობაში ჰყავს.[6]

იემენში ავიაიერიშს 15-ზე მეტი ადამიანი ემსხვერპლა – ჩრდილოეთ იემენში ავიაიერიშს 15-ზე მეტი ადამიანი ემსხვერპლა. არიან დაშავებულებიც. ადგილობრივების განმარტებით, სამიზნე 2 ავტომობილი იყო, რომლებსაც მგზავრები ცენტრალური მაგისტრალით საადას პროვინციული დედაქალაქისკენ გადაჰყავდა. როგორც ადგილობრივი მედია წერს, იერიში საუდის არაბეთის ხელმძღვანელობით კოალიციამ განახორციელა. იემენი 2011 წლიდან პოლიტიკური კრიზისის მდგომარეობაშია. ქვეყანაში შეიარაღებული კონფლიქტი 2014 წლიდან გრძელდება, რასაც 10 000-ზე მეტი ადამიანი შეეწირა. 2 მილიონზე მეტი ადამიანი შიმშილობის ზღვარზეა.[7]

ნიგერიაში ბოკო ჰარამმა 90 მოსწავლე გოგო გაიტაცა – შემთხვევა ჩრდილო-აღმოსავლეთით მდებარე ერთერთ სოფელში მოხდა. უსაფრთხოების სამსახურმა 2 დღეში 76 გოგო იხსნა. დანარჩენები კვლავ დაკარგულად ითვლებიან. ნიგერიის უსაფრთხოების სამსახურში თავიდან უარყოფდნენ ინფორმაციას მოსწავლეების გატაცების შესახებ, თუმცა მოგვიანებით გატაცებულები თავად სამხედროებმა გაათავისუფლეს. ნიგერიაში ხშირია შემთხვევა, როცა ადგილობრივი პოლიცია მსგავსი ინციდენტის შესახებ ინფორმაციას მალავს. ამ რეგიონში ყველაზე მასშტაბური გატაცების შემთხვევა 2014 წელს დაფიქსირდა, როცა ქალაქ ჩიბოკიდან ტერორისტებმა 270-ზე მეტი მოსწავლე გაიტაცეს.[8]

საუდის არაბეთში გოგო, რომელიც გააუპატიურეს სასამართლომ დამნაშავედ ცნო – სასამართლომ არასრულწლოვნის გაუპატიურებაში ბრალდებულ შვიდივე პირს სამუდამო პატიმრობა მიუსაჯა; ამავდროულად, ჯგუფურად გაუპატიურების მსხვერპლი 19 წლის გოგო „უღირსად“ მოქცევაში დაადანაშაულა, რადგან ქუჩაში მარტო გავიდა. სასამართლომ მას 200 შოლტი და 6-თვიანი პატიმრობა მიუსაჯა. სასამართლოს გადაწყვეტილებას მთავრობამ დაუჭირა მხარი და განაცხადა, რომ შარიათის კანონები ყველამ უნდა დაიცვას, რომელიც საჯაროდ მამაკაცის გარეშე გასვლას კრძალავს. ინციდენტი 2006 წელს მოხდა. გოგო მეგობრის მანქანაში იჯდა, როცა შვიდმა კაცმა გადმოიყვანა და გააუპატიურა. თავდაპირველად, სასამართლოს გადაწყვეტილებით, გოგოს 90 შოლტი მიესაჯა. მას შემდეგ, რაც მისმა ადვოკატმა მედიასთან კომენტარი გააკეთა, გადაწყვეტილება 200 შოლტით შეიცვალა.[9]

გიულენთან კავშირის ბრალდებით თურქეთში 170 ადამიანის დაკავების ორდერი გაიცა – სტამბოლის პროკურატურამ ფეთჰულა გიულენის ორგანიზაციასთან შესაძლო კავშირის გამო 170 ადამიანის დაკავების ორდერი გამოსცა. მათ შორის ყოფილი სამხედროები არიან. ეჭვმიტანილთა დაკავების ოპერაცია 38 პროვინციაში მიმდინარეობს. ამ დროისთვის აყვანილია უკვე 22 პირი. თურქეთის ხელისუფლების მოსაზრებით, 2016 წლის ზაფხულში სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობის უკან ფეთჰულა გიულენი დგას, რომელიც ამჟამად ამერიკაში ცხოვრობს. გიულენი ბრალდებას უარყოფს.[10]

სირიაში არსებული ვითარება – სირიის სამთავრობო ძალები ქალაქ აფრინის ქურთებით დასახლებულ ნაწილში შევიდნენ. ადგილობრივმა მილიციამ მიმართა მთავრობას, გაუწიონ მათ დახმარება თურქებისა და სირიელი აჯანყებულების მოსაგერიებლად. მებრძოლებმა საგუშაგო ჯავშანტექნიკით გაიარეს, რის შემდეგაც თურქებმა დაბომბეს ტერიტორია და განაცხადეს, რომ ამით აიძულეს მებძოლები, უკან დაეხიათ. თურქეთი დაემუქრა სირიის მთავრობას, რომ დაუპირისპირდებოდა მათ იმ შემთხვევაში, თუ ისინი ჩაერეოდნენ ამ კონფლიქტში, – რითიც სირიის სამოქალაქო ომში გამოიწვიეს დაპირისპირება ორ მთავარ მოთამაშეს შორის.[11] თურქეთის პრეზიდენტმა რეჯეფ თაიფ ერდოღანმა სირიაში ქალაქ აფრინის აღების პირობა დადო. როგორც მან პარლამენტში სიტყვით გამოსვლისას განაცხადა, გამარჯვებას თურქეთის შეიარაღებული ძალები უახლოეს დღეებში მიაღწევენ. როგორც მან აღნიშნა ოფიციალური ანკარის მიზანია აფრინში ქურთების დამარცხება და მშვიდობის დამყარება, რათა ქალაქის მოსახლეობამ უკან დაბრუნება შეძლოს.[12]

გაეროს გენერალურმა მდივანმა, ანტონიო გუტერეშმა ღრმა შეშფოთება გამოთქვა სირიის აღმოსავლეთ ღუტის რაიონში ძალადობის ესკალაციის გამო. გუტერეშის ინფორმაციით, საჰაერო და საარტილერიო იერიშების შედეგად, დაიღუპულთა შორის ბავშვებიც არიან. გაეროს გენერალურმა მდივანმა კატასტროფული უწოდა სირიის ამ რაიონში მცხოვრები მშვიდობიანი მოსახლეობის მდგომარეობას. ამასთან, სირიელი უფლებადამცველების ინფორმაციით, ბოლო სამ დღეში დაიღუპა ორასზე მეტი ადამიანი. პრეზიდენტ ასადის მოწინააღმდეგე შეიარაღებული მეამბოხეების მიერ კონტროლირებულ აღმოსავლეთ ღუტის რაიონს სამთავრობო ძალები უტევენ. გაეროს მონაცემებით, ამ რაიონში 400 ათასამდე ადამიანია დარჩენილი. გენერალური მდივნის განცხადებით, ჯანმრთელობის პრობლემების გამო, სასწრაფო ევაკუაცია სჭირდება 700-მდე ადამიანს. ანტონიო გუტერეშის ინფორმაციით, აღმოსავლეთ ღუტის რაიონში სურსათის დეფიციტია. გენერალურმა მდივანმა აღნიშნა ისიც, რომ სამთავრობო ძალების ალყაში მყოფი ამ რაიონიდან სირიის დედაქალაქსაც ესვრიან. გუტერეშმა კონფლიქტის მონაწილე მხარეებს შეახსენა, რომ ასტანაში, 2017 წელს მიღწეული შეთანხმებით, აღმოსავლეთ ღუტა გამოცხადებულია დეესკალაციის ზონად. გაეროს გენერალურმა მდივანმა კონფლიქტთან კავშირის მქონე ყველა მხარეს მოუწოდა, შეწყვიტონ საბრძოლო მოქმედებები და წინაპირობების გარეშე უზრუნველყონ საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის პრინციპების დაცვა, მათ შორის მშვიდობიანი მოსახლეობის შეუფერხებელი წვდომა ჰუმანიტარულ დახმარებაზე და დაჭრილების ევაკუაცია.[13]

ბოლო დღეებში აღმოსავლეთ ღუტაზე განხორციელებულ ავიადარტყმებს 250 ადამიანი ემსხვერპლა. გაეროს ცნობით, იერიშების შედეგად 6 კლინიკა დაზიანდა. უფლებათა დამცველების ცნობით, 2013 წლის ქიმიური თავდასხმის შემდეგ აღმოსავლეთ ღუტაში ამდენი ადამიანი არ დაღუპულა. აშშ სირიაში დაპირისპირებულ მხარეებს მოუწოდებს ერთი თვის განმავლობაში ცეცხლი შეწყვიტონ. ამ ინიციატივაზე ოფიციალური დამასკოს პოზიცია უცნობია, რაც შეეხება საჰაერო იერიშებს, სირიის მთავრობაში აცხადებენ, რომ მათი სამიზნე ღუტაში მხოლოდ სამხედროები არიან. აღმოსავლეთ ღუტა ერთერთი ბოლო ტერიტორიაა, რომელსაც მეამბოხეები აკონტროლებენ. ქალაქი 4 წელზე მეტია ალყაში იმყოფება. ამ რეგიონში 400 000-მდე ადამიანი ცხოვრობს, რომლებსაც ჰუმანიტარული დახმარება სჭირდებათ.[14]

გაეროს უშიშროების საბჭოში ცეცხლის შეწყვეტის 30-დღიანი რეჟიმის გამოცხადების შესახებ რეზოლუციასთან დაკავშირებით კენჭისყრა რუსეთის წინააღმდეგობის გამო გადაიდო. გაეროში რუსეთის ელჩმა ვასილი ნებენზიამ შვედეთისა და ქუვეითის პროექტს არარეალისტური უწოდა. მანამდე რეზოლუციის პროექტი გააკრიტიკა რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა სერგეი ლავროვმა. მისი თქმით, რუსეთი მხარს დაუჭერს დოკუმენტს, თუ ცეცხლი შეწყვეტის რეჟიმი არ გავრცელდა იმ დაჯგუფებებზე, რომლებსაც მოსკოვი ტერორისტულად მიიჩნევს, მათ შორის აღმოსავლეთ ღუტაში მყოფ ამბოხებულებზე. უფლებადამცველების მონაცემებით, ამბოხებულების მიერ კონტროლირებად აღმოსავლეთ ღუტაში ბოლო ხუთი დღის განმავლობაში საჰაერო დარტყმებს 300-ზე მეტი მშვიდობიანი მცხოვრები ემსხვერპლა. აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის წარმომადგენელმა ჰიზერ ნაუერტმა აღმოსავლეთ ღუტაში სისხლისღვრაზე პასუხისმგებლობა მოსკოვს დააკისრა. „რუსეთის მიერ სირიის რეჟიმის მხარდაჭერა რომ არა, ეს მსხვერპლი და ნგრევა არ იქნებოდა“, – განაცხადა უწყების წარმომადგენელმა.[15]

[1] BBC; German Die Welt reporter Deniz yucel to leave Turkish jail; 16 February, 2018; available at: http://www.bbc.com/news/world-europe-43083469

[2] Xinhuanet; African News; 22 killed in suicide bombing in Nigerian market: state media; 17 February, 2018; available at: http://www.xinhuanet.com/english/2018-02/17/c_136981722.htm

[3] BBC; Pakistan: Zainab Ansari’s killer gets four death sentences; 17 February, 2018; available at: http://www.bbc.com/news/world-asia-43096344

[4] იმედი; ახალი ამბები; პაკისტანი ჰაჯის რიტუალზე ტრანსგენდერ მოზარდებს გაუშვებს; 19 თებერვალი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/49183/pakistani-hajis-ritualze-transgender-mozardebs-gaushvebs

[5] Times of India; Now, Saudi women can start own business without male permission; 18 February, 2018; available at: https://timesofindia.indiatimes.com/world/middle-east/now-saudi-women-can-start-own-business-without-male-permission/articleshow/62970594.cms

[6] Reuters; Three Irannian police killed in clashes with Sufi protesters; By Reuters Staff; 19 February, 2018; available at: https://www.reuters.com/article/us-iran-protests-casualties/three-iranian-police-killed-in-clashes-with-sufi-protesters-idUSKCN1G31X7?il=0

[7] Reuters; At least 15 dead in air strike in northern Yemen: residents; By Reuters Staff; 21 February, 2018; available at: https://www.reuters.com/article/us-yemen-security/at-least-15-dead-in-air-strike-in-northern-yemen-residents-idUSKCN1G52CR

[8] იმედი; ახალი ამბები; ნიგერიაში გატაცებული 90 გოგოდან 76 გაათავისუფლეს; 22 თებერვალი, 2018 ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/49701/nigeriashi-gatatsebuli-90-mostsavle-gogodan-76-gaatavisuples

[9] Amreedeemed; 19 year old gang rape victim received 200 lashes and 6 month in jail in Saudi Arabia; 21 February, 2018; available at: https://amredeemed.com/signs-of-the-end/19-year-old-gang-rape-victim-received-200-lashes-6-months-jail-saudi-arabia/

[10] Reuters; Turkey orders detention of 170 soldiers for links to coup plotters: Anadolu; By Reuters Staff; 20 February, 2018; available at: https://www.reuters.com/article/us-turkey-security-military/turkey-orders-detention-of-170-soldiers-for-links-to-coup-plotters-anadolu-idUSKCN1G40N0

[11] იმედი; ახალი ამბები; სირიის სამთავრობო ძალები ქალაქ აფრინში შევიდნენ; 21 თებერვალი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/49514/siriis-samtavrobo-dzalebi-qalaq-aprinshi-shevidnen

[12] Dunya News; Turkey vows to lay siege to Syria’s Afrin ‘in coming days’; 21 February, 2018; available at: https://dunyanews.tv/en/World/428569-Turkey-vows-to-lay-siege-to-Syria/’s-Afrin-/’in-coming-days/‘

[13] იმედი; ახალი ამბები; გაეროს ინფორმაციით, აღმოსავლეთ ღუტის რაიონში ჰუმანიტარული კრიზისია; 21 თებერვალი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/49595/gaeros-inpormatsiit-agmosavlet-gutis-raionshi-humanitaruli-krizisia

[14] Euronews; Ghouta’s ghastly fate as bombs fall like rain; By Robert Hackwill; 21 February, 2018; available at: http://www.euronews.com/2018/02/21/ghouta-s-ghastly-fate-as-bombs-fall-like-rain

[15] Time; Russia blocks U.N. ceasefire in Syria as hundreds die in ongoing bombardment; By Philip Issa; 23 February, 2018; available at: http://time.com/5172072/russia-blocks-syria-ceasfire-un/