კანადის იმიგრაციისა და ლტოლვილთა კანადის საბჭო 2000 წლის ანგარიშში თურქეთის რესპუბლიკაში სისხლის აღების ტრადიციის შესახებ წერს, რომ სისხლის აღების ტრადიცია თურქეთში თითქმის გამქრალია. ანთროპოლოგი კენტის უნივერსიტეტიდან, პოლ სტირლინგი აღნიშნავს, რომ „ხელისუფლების აქტიურ ჩართულობას და ბოლო პერიოდში პოლიციისა და სასამართლო ინსტიტუტების გაუმჯობესებულ მუშაობას შეუძლებელია, არ მოეხდინა გავლენა სისხლის აღების ტრადიციის აღმოფხვრაზე“. მიუხედავად ამისა, არის წყაროები, რომლებზე დაყრდნობითაც სისხლის აღების ტრადიცია დღემდე აქტუალურია.[1]

გაერთიანებული სამეფოს საშინაო საქმეთა ოფისი 2006 წლის ანგარიშში თურქეთის შესახებ წერს, რომ სამხრეთ-აღმოსავლეთ თურქეთში არსებობს სისხლის აღების ტრადიცია. ანგარიშში ნათქვამია, რომ ქურთული კლანების ადათების პრაქტიკაში გამოვლინება ხშირად მსხვერპლით სრულდება. ასეთი ტიპის დანაშაულის წინააღმდეგ კი თურქეთის ხელისუფლებას ბრძოლის ეფექტური იარაღი ყოველთვის არ გააჩნია. 2004 წლის კომენტარებში გლუკი აცხადებს, რომ სისხლის აღების ტრადიცია გავრცელებულია კონსერვატიულ და ურბანულ ადგილებში; იმ ხალხთა შორის, რომლებიც არ არიან სრულად ინტეგრირებული ქალაქის ცხოვრებაში. სისხლის აღების კონკრეტული ფაქტების შესახებ ამ კომენტარებში გლუკი არ საუბრობს.[2]

პროფესორი მაზალ ბაღლი, სოციოლოგი დიარბეკირის უნივერსიტეტიდან აღნიშნავს, რომ იქიდან გამომდინარე, რომ თურქეთში არ არსებობს დანაშაულის სტატისტიკა, რთულია იმაზე საუბარი, თუ რამდენად შემცირდა სისხლის აღების შემთხვევები ქვეყანაში. მისივე თქმით, ვენდეტა გავრცელებული ფენომენია ფეოდალური ტიპის სისტემებში, ამიტომ სამხრეთ-აღმოსავლეთ და აღმოსავლეთ ანატოლიაში სისხლის აღების შემთხვევები უფრო ხშირად ფიქსირდება, ვიდრე სხვა რეგიონებში. მისივე თქმით, არაერთი ტრადიციული ქურთული სიმღერა და ლექსი ეძღვნება სისხლის აღების ტრადიციას. უნდა აღინიშნოს, რომ სისხლის აღების ტრადიცია შავი ზღვის, ცენტრალური ანატოლიისა და ეგეოსის რეგიონებშიც გავრცელებულია.

პროფესორი ტულინ იჩლი, ანკარის უნივერსიტეტიდან აცხადებს, რომ ქალის როლი სისხლის აღების ტრადიციის გაგრძელებაში განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია. კვლევების მიხედვით ზოგიერთ შემთხვევაში ქალები შავ თავსაბურავს ატარებენ იქამდე, სანამ შურისძიება არ აღსრულდება. ძირითადად კაცები არიან აღნიშნული ტრადიციის სამიზნეები. ოჯახისთვის ზიანის მიყენების მიზნით, ყველაზე ძლიერ და განათლებულ მამაკაცს ირჩევენ სისხლის აღების აღსასრულებლად. ქალები კი არიან ისინი, ვინც თაობიდან თაობას გადასცემენ აღნიშნული ტრადიციის მნიშვნელობას. ძირითადად, ოჯახის ყველაზე ახალგაზრდა წევრები არიან მკვლელები. ეს არ ხდება იმიტომ, რომ ბავშვებს უფრო მსუბუქი სასჯელი ემუქრებათ ან უფრო მარტივად ექცევიან გავლენის ქვეშ; მიჩნეულია, რომ სოციალური ღირებულებების გაგრძელება მხოლოდ იმ შემთხვევაშია გარანტირებული, როდესაც მას ახალი თაობა ითვისებს და იზიარებს. ოჯახები, რომლებიც მონაწილეობენ სისხლის აღებაში, მიიჩნევენ, რომ სანამ შურისძიება არ იქნება აღსრულებული, მოკლულთა სულები ვერ დამშვიდდებიან. ასევე, ოჯახები, რომელებმაც სისხლის აღება უნდა განახორციელონ, არ იღებენ სამძიმარს, სანამ მეორე ოჯახის ერთერთ წევრს მაინც არ მოკლავენ. თურქეთის სისხლის სამართლის კოდექსი საკმაოდ მკაცრია სისხლის აღების ტრადიციის მიმართ; ასეთი მკვლელობებისთვის სასჯელი ხშირ შემთხვევაში სამუდამო პატიმრობას ითვალისწინებს.[3]

საინფორმაციო სააგენტო „როიტერი“ 2009 წელს აქვეყნებს სტატიას სათაურით „სისხლის აღება და შეიარაღებული ძალადობა სამხრეთ-აღმოსავლეთ თურქეთში“. სტატიაში საუბარია მასობრივ მკვლელობაზე, რომელიც ოჯახებს შორის არსებული ხანგრძლივი დაპირისპირების კულმინაციად იქცა. შემთხვევას 45 ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, მათ შორის 16 ქალის. ნიღბიანმა მამაკაცმა ავტომატური ცეცხლსასროლი იარაღი და ხელყუმბარები გამოიყენა.[4]

2013 წლის 20 სექტემბრის სტატიაში საინფორმაციო სააგენტო „Today’s Zaman“ წერს, რომ სამხრეთ-აღმოსავლეთით მდებარე პროვინცია მარდინში ახალგაზრდა დედა და სამი მცირეწლოვანი შვილი შეუერთდა იმ ათასობით ადამიანს, რომელიც სისხლის აღებისა თუ ტრადიციებიდან გამომდინარე მკვლელობების მსხვერპლი გახდა.[5]

სტამბოლის მარმარას უნივერსიტეტის პროფესორი, სინან ჩაია სისხლის აღების ტრადიციის შესახებ 2014 წლის სტატიაში წერს, რომ მიუხედავად იმისა, რომ თურქეთის მოსახლეობის უმრავლესობას მუსლიმები წარმოადგენენ და ისლამში სისხლის აღებას (Blood Feuding) ადგილი არ აქვს, ზოგიერთ რეგიონში ასეთ ტრადიციას ვხვდებით. სტატიაში ნათქვამია, რომ სისხლის აღება, ქალების ღირსებისა და სექსუალური ეჭვიანობის შემდეგ, მეორე ყველაზე მნიშვნელოვანი მოტივია თურქეთის პროვინციებში მომხდარი მკვლელობების საქმეში. ამავე სტატიაში ავტორი წერს, „ფაქტია, რომ სამხრეთ-აღმოსავლეთ ანატოლიაში სოფლის არქიტექტურაც განიცდის სისხლის აღების ტრადიციის გავლენას. ბევრ სოფლის სახლს აქვს ვიწრო ფანჯარა, რადგან ადამიანი ასე უფრო ძნელად ხელმისაწვდომია მისთვის, ვინც მის მოკვლას აპირებს“.

სტატიაში ასევე ნათქვამია, რომ თურქეთის კანონმდებლობა ყოველთვის ძალიან მკაცრი იყო სისხლის აღების ტრადიციის წინააღმდეგ. კანონი სისხლის აღების ტრადიციის წინააღმდეგ 1937 წლით თარიღდება და განასხვავებს ერთმანეთისგან პირადი შურისძიების მოტივს და სისხლის აღების ტრადიციის მოტივს. ავტორის აზრით, მკაცრი კანონმდებლობა ბოლომდე ვერ აღწევს მიზანს და საჭიროა განათლების დონის ზრდა, რაც უფრო ეფექტური იქნება აღნიშნული ტრადიციის აღსაკვეთად. დასკვნის სახით, სტატიაში ნათქვამია, რომ მიუხედავად მოდერნიზაციისა და მკაცრი სასჯელებისა, პრიმიტიული სისხლის აღების ტრადიცია თურქეთის ზოგიერთ რეგიონში მაინც არსებობს და მის ბოლომდე გაქრობას, ალბათ კიდევ რამდენიმე ათეული წელი დასჭირდება.[6]

ევროსაბჭო 2018 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში თურქეთში ძალადობის შესახებ წერს, რომ 2005 წელს თურქეთის სისხლის სამართლის კოდექსის რეფორმამ აღმოფხვრა სასჯელის შემცირების შესაძლებლობა მკვლელობის იმ ფაქტების შემთხვევაში, როდესაც მოტივს წარმოადგენს „ჩვეულება“. მას შემდეგ, „ჩვეულებითი მკვლელობებისთვის“, ისევე როგორც სისხლის აღების მოტივით ჩადენილი მკვლელობებისთვის სასჯელი დამძიმდა და ასეთი ქმედებები სამუდამო პატიმრობით ისჯება. გარდა ამისა, ცვლილებები შევიდა კანონში, რომლის მიხედვითაც, არა მხოლოდ ქმედების განმახორციელებელი ისჯება, არამედ, ასევე „ოჯახის საბჭოც“, რომელიც იღებს მსგავსი მკვლელობების გადაწყვეტილებას.[7]

წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის მოპოვების განყოფილების მიერ კვლევის პროცესში შესწავლილ საერთაშორისოდ აღიარებულ წყაროებზე ვერ იქნა მოძიებული სხვა დამატებითი ინფორმაცია თურქეთის რესპუბლიკაში სისხლის აღების ტრადიციასთან დაკავშირებით. სისხლის აღების ტრადიციის გამოვლინების შესახებ არაფერია ნათქვამი საერთაშორისო აღიარებული ადამიანის უფლებათა დამცველი ორგანიზაციებისა და ავტორიტეტული სახელმწიფო უწყებების უკანასკნელ ანგარიშებში.[8] [9] [10] [11] [12]

[1] Canada: Immigration and Refugee Board of Canada, Turkey: “Kan Davasi”; blood feuds; response of police and other authorities to persons targeted (1999-2000), 7 July 2000, TUR34792.E, available at:

[accessed 8 May 2018]

[2] United Kingdom: Home Office, Country of Origin Information Report – Turkey, 28 April 2006, available at:

[accessed 8 May 2018]

[3] Today’s Zaman; Some Men Are Just Not Destined to Die Naturally; 13 April, 2018; available at: http://www.todayszaman.com/news-139062-some-men-are-just-not-destined-to-die-naturally.html [accessed 11 June 2014]

[4] Reuters; Blood feuds and gun violence plague Turkey’s southeast; By Daren Butler; 5 May, 2009; available at: https://uk.reuters.com/article/uk-turkey-attack-feuds-analysis/blood-feuds-and-gun-violence-plague-turkeys-southeast-idUKTRE5443HC20090505 [accessed 11 June 2014]

[5] Today’s Zaman; Tragedy in Mardin turns spotlight on blood feuds; 20 September, 2013; available at: http://www.todayszaman.com/national_tragedy-in-mardin-turns-spotlight-on-blood-feuds_326982.html [accessed 11 June 2014]

[6] Sociology and Criminology – Open Access; The Turkish “Version” of Vendetta; By Sinan Caya; Ph.D. Marmara University, Istanbul, Turkey; 2014; available at:

[accessed 8 May 2018]

[7] CoE – GREVIO – Council of Europe – Group of Experts on Action against Violence against Women and Domestic Violence: Baseline Evaluation Report Turkey [GREVIO/Inf(2018)6], 15 October 2018

 (accessed on 23 June 2020)

[8] USDOS – US Department of State: 2019 Report on International Religious Freedom: Turkey, 10 June 2020

 (accessed on 23 June 2020)

[9] USDOS – US Department of State: Country Report on Human Rights Practices 2019 – Turkey, 11 March 2020

 (accessed on 23 June 2020)

[10] AI – Amnesty International: Human Rights in Europe – Review of 2019 – Turkey [EUR 01/2098/2020], 16 April 2020

 (accessed on 23 June 2020)

[11] Freedom House: Freedom in the World 2020 – Turkey, 4 March 2020

 (accessed on 23 June 2020)

[12] HRW – Human Rights Watch: World Report 2020 – Turkey, 14 January 2020

 (accessed on 23 June 2020)

ირლანდიის ლტოლვილთა საკითხების დოკუმენტირების ცენტრი 2011 წელს მომზადებულ ანგარიშში სისხლის აღების ტრადიციის შესახებ, მედია საშუალებებში გამოქვეყნებულ სტატიებზე დაყრდნობით, წერს, რომ ზემო ეგვიპტეში (Upper Egypt) დიდი მნიშვნელობა ენიჭება წინაპრებს, ნათესაურ და კლანურ კავშირებს; ასევე, ძალიან მნიშვნელოვანია ღირსების განცდის ხარისხი და სისხლის აღების თუ შურისძიების შინაარსი. სისხლის აღების ტრადიციას, ზოგადად, პოზიტიური გავლენის მქონედ მიიჩნევენ ზემო ეგვიპტეში. აღნიშნული ტრადიცია, ერთგვარად, ძალადობის არიდებას ახდენს და კოლექტიურ უსაფრთხოებას ადგენს, რადგან არ აქვს მნიშვნელობა, მდიდარია ადამიანი თუ ღარიბი, მან იცის, რომ აგრესიას აუცილებლად მოჰყვება ძალადობრივი რეაქცია. ყველა კამათი აუცილებლად არ გადაიზრდება ძალადობაში. ჩვეულებით სამართალს ზემო ეგვიპტეში დიდი ფესვები აქვს და მომრიგებელი საბჭოები დიდი გავლენით სარგებლობენ. ძალადობა ზემო ეგვიპტეში პროგნოზირებადია, განსხვავებით კაიროს გარეუბნებისგან, სადაც შემთხვევით ძალადობას აქვს ხშირად ადგილი. ზემო ეგვიპტეში სისხლის აღების ტრადიციას არ მიიჩნევენ არაბუნებრივად. კაიროს გაზეთები ვენდეტაზე წერენ შოკით და გაოგნებით – ზემო ეგვიპტეში ამ ტრადიციაში ნეგატიურს ვერაფერს ხედავენ, პირიქით, პოზიტიურად აფასებენ. მათი აზრით ესაა ტრადიცია, რომელსაც პატივი უნდა სცენ.

ვენდეტა გავრცელებული ტრადიციაა კლანებს შორის სამხრეთ ეგვიპტეში; რელიგიურ თემებს შორის, როგორიცაა ქრისტიანები და მუსლიმები. სისხლის აღება და ღირსების აღდგენის მიზნით ჩადენილი მკვლელობები დამახასიათებელია არაბული სამყაროს რიგი ნაწილისთვის. ვენდეტა, რომელსაც „ალ-ტარს“ უწოდებენ, ღრმადაა ფესვგადგმული სამხრეთ ეგვიპტურ ტრადიციებში; სისხლის აღება ძირითადად ფულისა და მიწის გარშემო დავას მოყვება ხოლმე და ხშირად ათწლეულების გრძელდება. ვენდეტა ასევე ხშირია ზემო ეგვიპტეში.

ანგარიშში მოთხრობილია სისხლის აღების ტრადიციის პრაქტიკაში განხორციელების სხვადასხვა მაგალითის შესახებ. მაგალითად, სოფელ ბეით ალამის მკვიდრი ორი ოჯახი ათწლეულების განმავლობაში ჩაება სისხლის აღებაში; ყველაფერი კი ბავშვებს შორის ჩხუბს მოყვა. 4 ფერმერი შეეწირა სამხრეთ ეგვიპტეში 5-საათიან შეიარაღებულ დაპირისპირებას, რომელიც წყალზე უფლების გამო დაიწყო. პოლიციამ კომენდანტის საათი შემოიღო და მონაწილეებზე ძებნა გამოაცხადა. ასეთი ინციდენტები არაა იშვიათი სამხრეთ ეგვიპტეში, სადაც მძიმედ შეიარაღებული კლანები დომინირებენ, რომლებიც ხშირად ერთვებიან ვენდეტაში. 2010 წელს, ორი ქრისტიანი კაცის სისხლის აღების მიზნით მკვლელობისთვის, ეგვიპტის სასამართლომ პატიმრობა მიუსაჯა 5 მუსლიმს.[1]

„Los Angeles Times“ 2012 წელს გამოქვეყნებულ სტატიაში წერს, რომ თემის სამართალი კვლავ მართველია ეგვიპტის ზოგიერთ ნაწილში. ღარიბ პროვინციებში ეგვიპტელები მისდევენ საუკუნოვან წესებსა და კანონებს, რაც ასევე მოიცავს ღირსების აღდგენის მიზნით მკვლელობებს.[2]

„Daily Beast“ 2013 წელს გამოქვეყნებულ სტატიაში წერს ეგვიპტელ ისლამისტებსა და უსაფრთხოების ძალებს შორის ძველ ვენდეტაზე, რომელმაც უკვე სერიოზული ხასიათი მიიღო. სტატიის ავტორები წერენ, რომ ქვეყანაში შეიძლება არასდროს იყოს მშვიდობა, ვიდრე ეს არ დასრულდება. სტატიაში ნათქვამია, რომ ეგვიპტეში არ ივიწყებენ და არ პატიობენ.[3]

„Ahram Online“ 2013 წელს გამოქვეყნებულ სტატიაში წერს, რომ სამხრეთ ეგვიპტეში შურისძიებას 9 ადამიანის მკვლელობა მოჰყვა. სტატიაში ნათქვამია, რომ ჩხუბი, რომელსაც საბოლოოდ 9 ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, დაიწყო იმაზე კამათით თუ ვინ იყო პურის რიგში პირველი.[4]

ზემო ეგვიპტეში შურისძიების მიზნით მკვლელობის ტრადიციაზე წერს ზემო ეგვიპტის სოფელ კოშეჰის მკვიდრი იოზეფ ნაზირი 2016 წლის სექტემბერში გამოქვეყნებულ ბლოგში. სტატიაში ნათქვამია, რომ ზემო ეგვიპტეში იარაღი ჩვეულებრივი და ნორმალური რამაა – ყველა სახლში არის იარაღი; არა მარტო ყველა სახლში, ყველა ბავშვმა იცის, როგორ გამოიყენოს იარაღი და ზოგიერთს საკუთარიც კი აქვს. რეგიონში ტრადიციაა, თუ ვინმე მოკლავს კაცს, მოკლულის ოჯახმა მკვლელის ოჯახიდან 2 კაცი უნდა მოკლას. შემდეგ უკვე პირველმა ოჯახმა უნდა მოკლას მეორე ოჯახის 4 წევრი და ასე შეიძლება გაგრძელდეს ათწლეულების განმავლობაში. სტატიაში, ასევე, ნათქვამია, რომ სისხლის აღება და შურისძიება ზემო ეგვიპტის გარეთ, ეგვიპტის დანარჩენ ნაწილში არ ხდება; და თუ ხდება – პროვინციებში. მსგავს შემთხვევებს ადგილი არ აქვს ტურისტულ სივრცეებში.[5]

ონლაინ გამოცემა „Sada Elbalad“ 2018 წლის 3 თებერვალს გამოქვეყნებულ სტატიაში წერს, რომ გიზას სისხლის სამართლის სასამართლომ 3 პირს სიკვდილით დასჯა მიუსაჯა. ისინი სასამართლომ სისხლის აღების მიზნით ერთი პირის მკვლელობასა და ორი პირის, მათ შორის ერთი ბავშვის მკვლელობის მცდელობაში დამნაშავედ ცნო. სისხლის აღების აღნიშნული საქმე „Awsim“-ის სახელით იყო ცნობილი. ბრალდება, ასევე მოიცავდა საზოგადოებრივი უსაფრთხოების ხელყოფასა და იარაღის უკანონო ქონას.[6]

ონლაინ გამოცემა „Xinhua“ 2018 წლის 29 ივლისს გამოქვეყნებულ სტატიაში წერს, რომ ზემო ეგვიპტეში (Upper Egypt) გავრცელებულია გამოთქმა – „ვენდეტა სირცხვილს სჯობია“. ასე ფიქრობენ სამხრეთ ეგვიპტეში მაცხოვრებელი ტომები და ეს კარგად აღწერს მათ დამოკიდებულებას სისხლის აღების ტრადიციის მიმართ, რაც მათთვის ღირსებასთან ასოცირდება. ზემო ეგვიპტეში, როდესაც ვინმეს ოჯახის წევრს მოუკლავენ, ის გვამს წვავს, მაგრამ იქამდე არ იღებს სამძიმარს და არ აწყობს დაკრძალვის ცერემონიას, ვიდრე მკვლელს ან მისთვის ძვირფას ოჯახის წევრს არ მოკლავს, რასაც უკვე საპირისპირო მხრიდან სისხლის აღების ვალდებულება მოჰყვება.

ქენას პროვინციაში, ჰუგარიას ნაგ მაალას სოფელს ქვრივების სოფელს ეძახიან, რადგან იქ თითქმის არ არის სახლი, სადაც სისხლის აღების ტრადიციას შეწირული კაცის ქვრივი არ ცხოვრობდეს; იშვიათია ასევე სახლი, რომლის კედლებსაც ნატყვიარი არ ეტყობა. სოფლის მამაკაცების უმეტესობა სისხლის აღების პროცესშია ჩათრეული და მთაში იმალება, სადაც ან მკვლელს გაურბის ან დაპატიმრებას.

სისხლის აღების პროცესი წყდება მორიგების ტრადიციით. მორიგება (Reconciliation) არის ცერემონია, რომელსაც მთელი სოფელი ესწრება. ამ დროს, ის, ვისი ჯერიც არის, რომ იყოს მოკლული, იცვამს თეთრ სამოსს, რაც სიკვდილის შესამოსელად აღიქმება და მიდის იმ ოჯახთან, ვისი რიგიცაა, რომ სისხლის აღების მიზნით მოკლას. თავისი პოტენციური მკვლელების წინაშე მუხლებზე დგება და ითხოვს პატიებას. პატიების ასე თხოვნა ყოველთვის მიღებულია და სისხლის აღების ვალდებულება წყდება, რადგან პატიების ასე თხოვნის შემთხვევაში, ზემო ეგვიპტელებისთვის ის, ვინც პატიებას ითხოვს დამცირებულია; ხოლო პატიების მიმღებისთვის მოწყალება ღირსებაა.

ამავე სტატიაში მორიგების ტრადიციაზე საუბრობს პარლამენტარი ქენას პროვინციიდან ჰამზა აბუ სეჰლი, რომელმაც სისხლის აღების ტრადიციის გამო, უფროსი ვაჟი დაკარგა. მისი თქმით, მან მოახერხა და ორ ოჯახს შორის მკვლელობების ჯაჭვი მორიგებით გაწყვიტა. ის ამბობს, რომ მისი ძალისხმევა სათანადოდ დაფასდა ყველას მიერ.

მიუხედავად იმისა, რომ სისხლის აღების ტრადიციას ასე ძლიერ აქვს ფესვები გადგმული, ხელისუფლებამ, სპეციალურ კომიტეტებთან თანამშრომლობით, უკანასკნელი წლების განმავლობაში მოახერხა და ათობით ოჯახი მორიგებაზე დაითანხმა და ოჯახებს შორის სისხლისღვრა შეწყდა. ქენას პროვინციის უსაფრთხოების სამსახურის უფროსის თქმით, უსაფრთხოების დეპარტამენტმა ადგილობრივ ხელისუფლებასთან და მორიგების კომიტეტთან ერთად 100-ზე მეტ შერიგებას მიაღწია გასული 4 წლის განმავლობაში. გარდა ამისა, ქენას პროვინციიდან, რომელსაც ზემო ეგვიპტის ტომთა დედაქალაქს უწოდებენ, ბოლო ორი წლის განმავლობაში პოლიციამ 3 ათასზე მეტი ცეცხლსასროლი იარაღი და 20 ათასზე მეტი ვაზნა ამოიღო. ქენას პროვინციის გუბერნატორის აბდელ-ჰამიდ ალ-ჰაგგანის თქმით, პოლიტიკური ელიტა სისხლის აღების ტრადიციის აღმოფხვრას დღის წესრიგის ერთერთ მთავარ პრიორიტეტად მიიჩნევს. მისივე თქმით, ასეთი დაპირისპირებები ნეგატიურად აისახება ერის პროგრესისა და განვითარებისკენ სწრაფვაზე.[7]

[1] Ireland: Refugee Documentation Centre, Egypt: Information on blood feuds, including information on any police protection available., 12 December 2011, Q14802, available at:

[accessed 24 July 2018]

[2] Los Angeles Times; Tribal justice still rules in parts of Egypt; By Jeffrey Fleishman; 31 March, 2012; available at: http://articles.latimes.com/2012/mar/31/world/la-fg-egypt-tribal-justice-20120401 [accessed 24 July 2018]

[3] The Daily Beast; In Egypt’s Countryside, Vendettas Between Police and Islamists Simmer; By Christopher Dickey, Mike GiGlio; 28 October, 2013; available at: https://www.thedailybeast.com/in-egypts-countryside-vendettas-between-police-and-islamists-simmer [accessed 24 July 2018]

[4] Ahram Online; Revenge killings in South Egypt leave 9 dead; AP; 2 November, 2013; available at: http://english.ahram.org.eg/NewsContent/1/64/85446/Egypt/Politics-/Revenge-killings-in-south-Egypt-leave–dead.aspx [accessed 24 July 2018]

[5] Connect the Cultures; Blog; The tradition of family revenge killings in Upper Egypt; 19 September, 2016; available at: https://www.connectthecultures.com/revenge-killings-upper-egypt/ [accessed 24 July 2018]

[6] Sada Elbalad; Three defendants sentenced to death over Awsim blood-feud revenge; 3 February, 2018; available at: http://en.el-balad.com/2366785 [accessed 10 August 2018]

[7] Xinhuanet; Feature: Authorities strive for clearing chronic tradition of blood feuds in southern Egypt; Editor: Mu Xeuquan; 29 July, 2018; available at: http://www.xinhuanet.com/english/2018-07/29/c_137354428.htm [accessed 10 August 2018]

ირლანდიის ლტოლვილთა საკითხების დოკუმენტირების ცენტრი 2011 წელს მომზადებულ ანგარიშში სისხლის აღების ტრადიციის შესახებ, მედია საშუალებებში გამოქვეყნებულ სტატიებზე დაყრდნობით, წერს, რომ ზემო ეგვიპტეში (Upper Egypt) დიდი მნიშვნელობა ენიჭება წინაპრებს, ნათესაურ და კლანურ კავშირებს; ასევე, ძალიან მნიშვნელოვანია ღირსების განცდის ხარისხი და სისხლის აღების თუ შურისძიების შინაარსი. სისხლის აღების ტრადიციას, ზოგადად, პოზიტიური გავლენის მქონედ მიიჩნევენ ზემო ეგვიპტეში. აღნიშნული ტრადიცია, ერთგვარად, ძალადობის არიდებას ახდენს და კოლექტიურ უსაფრთხოებას ადგენს, რადგან არ აქვს მნიშვნელობა, მდიდარია ადამიანი თუ ღარიბი, მან იცის, რომ აგრესიას აუცილებლად მოჰყვება ძალადობრივი რეაქცია. ყველა კამათი აუცილებლად არ გადაიზრდება ძალადობაში. ჩვეულებით სამართალს ზემო ეგვიპტეში დიდი ფესვები აქვს და მომრიგებელი საბჭოები დიდი გავლენით სარგებლობენ. ძალადობა ზემო ეგვიპტეში პროგნოზირებადია, განსხვავებით კაიროს გარეუბნებისგან, სადაც შემთხვევით ძალადობას აქვს ხშირად ადგილი. ზემო ეგვიპტეში სისხლის აღების ტრადიციას არ მიიჩნევენ არაბუნებრივად. კაიროს გაზეთები ვენდეტაზე წერენ შოკით და გაოგნებით – ზემო ეგვიპტეში ამ ტრადიციაში ნეგატიურს ვერაფერს ხედავენ, პირიქით, პოზიტიურად აფასებენ. მათი აზრით ესაა ტრადიცია, რომელსაც პატივი უნდა სცენ.

ვენდეტა გავრცელებული ტრადიციაა კლანებს შორის სამხრეთ ეგვიპტეში; რელიგიურ თემებს შორის, როგორიცაა ქრისტიანები და მუსლიმები. სისხლის აღება და ღირსების აღდგენის მიზნით ჩადენილი მკვლელობები დამახასიათებელია არაბული სამყაროს რიგი ნაწილისთვის. ვენდეტა, რომელსაც „ალ-ტარს“ უწოდებენ, ღრმადაა ფესვგადგმული სამხრეთ ეგვიპტურ ტრადიციებში; სისხლის აღება ძირითადად ფულისა და მიწის გარშემო დავას მოყვება ხოლმე და ხშირად ათწლეულების გრძელდება. ვენდეტა ასევე ხშირია ზემო ეგვიპტეში.

ანგარიშში მოთხრობილია სისხლის აღების ტრადიციის პრაქტიკაში განხორციელების სხვადასხვა მაგალითის შესახებ. მაგალითად, სოფელ ბეით ალამის მკვიდრი ორი ოჯახი ათწლეულების განმავლობაში ჩაება სისხლის აღებაში; ყველაფერი კი ბავშვებს შორის ჩხუბს მოყვა. 4 ფერმერი შეეწირა სამხრეთ ეგვიპტეში 5-საათიან შეიარაღებულ დაპირისპირებას, რომელიც წყალზე უფლების გამო დაიწყო. პოლიციამ კომენდანტის საათი შემოიღო და მონაწილეებზე ძებნა გამოაცხადა. ასეთი ინციდენტები არაა იშვიათი სამხრეთ ეგვიპტეში, სადაც მძიმედ შეიარაღებული კლანები დომინირებენ, რომლებიც ხშირად ერთვებიან ვენდეტაში. 2010 წელს, ორი ქრისტიანი კაცის სისხლის აღების მიზნით მკვლელობისთვის, ეგვიპტის სასამართლომ პატიმრობა მიუსაჯა 5 მუსლიმს.[1]

„Los Angeles Times“ 2012 წელს გამოქვეყნებულ სტატიაში წერს, რომ თემის სამართალი კვლავ მართველია ეგვიპტის ზოგიერთ ნაწილში. ღარიბ პროვინციებში ეგვიპტელები მისდევენ საუკუნოვან წესებსა და კანონებს, რაც ასევე მოიცავს ღირსების აღდგენის მიზნით მკვლელობებს.[2]

„Daily Beast“ 2013 წელს გამოქვეყნებულ სტატიაში წერს ეგვიპტელ ისლამისტებსა და უსაფრთხოების ძალებს შორის ძველ ვენდეტაზე, რომელმაც უკვე სერიოზული ხასიათი მიიღო. სტატიის ავტორები წერენ, რომ ქვეყანაში შეიძლება არასდროს იყოს მშვიდობა, ვიდრე ეს არ დასრულდება. სტატიაში ნათქვამია, რომ ეგვიპტეში არ ივიწყებენ და არ პატიობენ.[3]

„Ahram Online“ 2013 წელს გამოქვეყნებულ სტატიაში წერს, რომ სამხრეთ ეგვიპტეში შურისძიებას 9 ადამიანის მკვლელობა მოჰყვა. სტატიაში ნათქვამია, რომ ჩხუბი, რომელსაც საბოლოოდ 9 ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, დაიწყო იმაზე კამათით თუ ვინ იყო პურის რიგში პირველი.[4]

ზემო ეგვიპტეში შურისძიების მიზნით მკვლელობის ტრადიციაზე წერს ზემო ეგვიპტის სოფელ კოშეჰის მკვიდრი იოზეფ ნაზირი 2016 წლის სექტემბერში გამოქვეყნებულ ბლოგში. სტატიაში ნათქვამია, რომ ზემო ეგვიპტეში იარაღი ჩვეულებრივი და ნორმალური რამაა – ყველა სახლში არის იარაღი; არა მარტო ყველა სახლში, ყველა ბავშვმა იცის, როგორ გამოიყენოს იარაღი და ზოგიერთს საკუთარიც კი აქვს. რეგიონში ტრადიციაა, თუ ვინმე მოკლავს კაცს, მოკლულის ოჯახმა მკვლელის ოჯახიდან 2 კაცი უნდა მოკლას. შემდეგ უკვე პირველმა ოჯახმა უნდა მოკლას მეორე ოჯახის 4 წევრი და ასე შეიძლება გაგრძელდეს ათწლეულების განმავლობაში. სტატიაში, ასევე, ნათქვამია, რომ სისხლის აღება და შურისძიება ზემო ეგვიპტის გარეთ, ეგვიპტის დანარჩენ ნაწილში არ ხდება; და თუ ხდება – პროვინციებში. მსგავს შემთხვევებს ადგილი არ აქვს ტურისტულ სივრცეებში.[5]

[1] Ireland: Refugee Documentation Centre, Egypt: Information on blood feuds, including information on any police protection available., 12 December 2011, Q14802, available at:

[accessed 24 July 2018]

[2] Los Angeles Times; Tribal justice still rules in parts of Egypt; By Jeffrey Fleishman; 31 March, 2012; available at: http://articles.latimes.com/2012/mar/31/world/la-fg-egypt-tribal-justice-20120401 [accessed 24 July 2018]

[3] The Daily Beast; In Egypt’s Countryside, Vendettas Between Police and Islamists Simmer; By Christopher Dickey, Mike GiGlio; 28 October, 2013; available at: https://www.thedailybeast.com/in-egypts-countryside-vendettas-between-police-and-islamists-simmer [accessed 24 July 2018]

[4] Ahram Online; Revenge killings in South Egypt leave 9 dead; AP; 2 November, 2013; available at: http://english.ahram.org.eg/NewsContent/1/64/85446/Egypt/Politics-/Revenge-killings-in-south-Egypt-leave–dead.aspx [accessed 24 July 2018]

[5] Connect the Cultures; Blog; The tradition of family revenge killings in Upper Egypt; 19 September, 2016; available at: https://www.connectthecultures.com/revenge-killings-upper-egypt/ [accessed 24 July 2018]