ავღანეთში არსებული ვითარება – 4 მაისს, ჰელმანდის პროვინციაში „თალიბანმა“ სამხედროებზე თავდასხმა განახორციელა. ავღანეთის ჯარის საკონტროლო-გამშვებ პუნქტთან დანაღმული ავტომობილი აფეთქდა – დაიღუპა 5 სამხედრო მოსამსახურე.[1]

9 მაისს, ღურის პროვინციაში 300-მდე აქტივისტმა საკვების განაწილება გააპროტესტა. დემონსტრანტების თქმით, კორონა ვირუსის პანდემიის გამო საკვებით ხელისუფლება პოლიტიკურად მისაღებ მოქალაქეებს ეხმარება. აქციის მონაწილეებმა თვითმმართველობის შენობას ქვები დაუშინეს. აქციის მონაწილეებს პოლიციამ ცეცხლი გაუხსნა, რის შედეგადაც 6 ადამიანი დაიღუპა და 14 დაშავდა.[2]

13 მაისს, ქაბულის ერთერთ საავადმყოფოში ტერაქტის შედეგად 13 ადამიანი, მათ შორის 2 ახალშობილი დაიღუპა. შეიარაღებული კაცი შენობაში შეიჭრა და ცეცხლი გახსნა, შემდეგ კი თავი აიფეთქა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია. ინცინდენტის შემდეგ ავღანეთის ხელისუფლებამ თალიბანის წინააღმდეგ ოპერაციების განახლება გადაწყვიტა.[3]

ნანგარჰარის პროვინციაში, კუზ კუნარის დასახლებაში ტერაქტს 24 ადამიანი ემსხვერპლა. აფეთქება პროვინციის ერთერთი რაიონის პოლიციის განყოფილების უფროსის დაკრძალვისას მოხდა. დაშავდა 50 ადამიანზე მეტი. თალიბანმა მომხდართან კავშირი უარყო.[4]

18 მაისს, ღაზნის რაიონში, უსაფრთხოების სამსახურის შენობასთან მომხდარ აფეთქებას 7 ადამიანი ემსხვერპლა, 40 კი დაშავდა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არცერთ დაჯგუფებას არ აუღია.[5]

26 მაისს, სამშვიდობო შეთანხმების ფარგლებში, ავღანეთის პრეზიდენტმა აშრაფ ღანმა „თალიბანის“ 900 მებრძოლის გათავისუფლების განკარგულებას მოაწერა ხელი. გათავისუფლებული პატიმრების რაოდენობა შესაძლოა შეიცვალოს. 25 მაისს ხელისუფლებამ თალიბანის 100 მებრძოლი გაათავისუფლა.[6]

28 მაისს, ავღანეთის უსაფრთხოების ძალებსა და თალიბანს შორის შეტაკებებს სამთავრობო ჯარის 7 თანამშრომელი ემსხვერპლა, 3 კი დაიჭრა. შეტაკება ქაბულის ჩრდილოეთით მოხდა.[7]

30 მაისს, ქაბულში, ტელეარხის „Khurshid“ მიკროავტობუსში ასაფეთქებელი მოწყობილობა ამოქმედდა. დაიღუპა ტელეკომპანიის ორი თანამშრომელი, ექვსი კი დაშავდა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია.[8]

ერაყში არსებული ვითარება – 2 მაისს, ისლამური სახელმწიფოს თავდასხმას სახალხო მობილიზაციის ძალების 10 წევრი ემსხვერპლა. ინციდენტები სალაჰადინის პროვინციის ქალაქებში – მაკეეშფასა და ბალადში მოხდა.[9]

6 მაისს, ბაღდადის საერთაშორისო აეროპორტთან „კატიუშას“ ტიპის 3 რაკეტა ჩამოვარდა. ინციდენტის შედეგად არავინ დაშავებულა.[10]

ერაყის პრემიერი მუჰამედ ალ-კაზიმი გახდა, რომელიც ყოფილი ჟურნალისტია. ის აქამდე დაზვერვის სამსახურის ხელმძღვანელის თანამდებობას იკავებდა. ერაყის პარლამენტი 5 თვის განმავლობაში ვერ თანხმდებოდა პრემიერის კანდიდატურაზე. მიმდინარე წელს ალ-კაზიმი მესამე წარდგენილი კანდიდატი იყო.[11]

იემენის კრიზისი – 2 მაისს, იემენის ხელისუფლებასა და სეპარატისტებს შორის შეთანხმება შედგა. რეგიონში სამთავრობო ძალების მოქმედებებს საუდის არაბეთი უჭერდა მხარს, სეპარატისტთა ქმედებების მხარდამჭერი კი არაბთა გაერთიანებული საამიროებია. დეესკალაციის შესახებ შეთანხმება კუნძულ სოკოტრაზე შეტაკებების დასრულებას ითვალისწინებს. 26 აპრილს იემენელმა სეპარატისტებმა ქვეყნის სამხრეთ ნაწილში, მათ მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე თვითმმართველობა გამოაცხადეს. ამავე რეჟიმის დაწესებას „სამხრეთის გარდამავალი საბჭო“ იემენის ყველა სამხრეთ პროვინციაში, მათ შორის საპორტო ქალაქ ადენში გეგმავენ. იემენის საგარეო საქმეთა მინისტრმა, მუჰამედ ალ-ჰადრამიმ „სამხრეთის გარდამავალი საბჭოს“ ქმედებებს შეიარაღებული აჯანყება უწოდა. იემენში კონფლიქტი 2014 წელს დაიწყო. ქვეყნის მთავრობას ირანის მიერ მხარდაჭერილი ამბოხებული ჰუსიტები დაუპირისპირდნენ. კონფლიქტში მალევე საუდის არაბეთის ხელმძღვანელობით მოქმედი კოალიცია ჩაერთო, რომელიც იემენის ხელისუფლებას ავია იერიშებით ეხმარება.[12]

პაკისტანში ინტერნეტში გავრცელებული ვიდეოს გამო ნათესავებმა 2 მოზარდი გოგო მოკლეს – შემთხვევა 17 მაისს ქვეყნის ჩრდილოეთ-დასავლეთით მოხდა, ამის მიზეზი კი ინტერნეტში გავრცელებული ვიდეო გახდა, რომელზეც 3 არასრულწლოვანი გოგო ტყეში კაცთან ერთად არის აღბეჭდილი. ვიდეო თითქმის 1 წლის წინ არის გადაღებული, თუმცა სოციალურ ქსელებში რამდენიმე კვირის წინ გავრცელდა. ამის შემდეგ ნათესავებმა რგოლში ნაჩვენები 16 და 18 წლის გოგოები ცეცხლსასროლი იარაღით მოკლეს. გოგოების და ქალების წინააღმდეგ ძალადობა პაკისტანში სერიოზულ პრობლემად რჩება. აქტივისტების მონაცემებით, ყოველწლიურად ქვეყანაში ე.წ. ღირსების მკვლელობებს ათასამდე ქალი ეწირება.[13]

ირანელი ექსტრემალი შენობის სახურავზე გადაღებული ფოტოს გამო დააპატიმრეს – 23 მაისს პოპულარული ირანელი პარკურის ოსტატების – ალირეზა ჯაპალაღისა და მისი მეგობარი გოგოს ფოტოს თეირანის კიბერპოლიციაში „ვულგარული აქტი“ უწოდეს. მათი განცხადებით, წყვილის „უკანონო ქცევა შარიათის კანონებს ეწინააღმდეგება“. აღსანიშნავია, რომ ჯაპალაღის მეგობარი გოგო, რომლის ვინაობაც ჯერჯერობით უცნობია, ამ დრომდე არაა დაკავებული.[14]

ირანში ე.წ. ღირსების მკვლელობას 14 წლის გოგო, რომინა აშრაფი ემსხვერპლა – 27 მაისს, მკვლელობის ბრალდებით, პოლიციამ მოზარდის მამა დააკავა. სამართალდამცველები ვარაუდობენ, რომ მან შვილი 35 წლის შეყვარებულთან ერთად გაქცევის გამო მოკლა, რადგან მათ ქორწინებას ეწინააღმდეგებოდა. გაქცეული წყვილი პოლიციამ დააკავა და მოზარდი სახლში დააბრუნეს. არსებული ინფორმაციით, მამა შვილის საძინებელში შევიდა და თავი ნამგლით მოჰკვეთა. მომხდარმა ქვეყანაში დიდი გამოხმაურება გამოიწვია. საზოგადოება „ღირსების მკვლელობის“ პრაქტიკის მოსპობას ითხოვს.[15]

სუდანში ქალთა წინადაცვეთა დასჯადი გახდა – სუდანში სისხლის სამართლის საქმე აღიძვრება იმ ქალებზე, ვინც წინადაცვეთას ჩაიტარებს. დანაშაული სამი წლით თავისუფლების აღკვეთას ითვალისწინებს. უფლებათა დამცველი ორგანიზაციები ამ გადაწყვეტილებას მიესალმებიან. სუდანის საზოგადოება მიიჩნევს, რომ ქალს წინადაცვეთა, მხოლოდ გათხოვების მიზნით სჭირდება. მსოფლიოში წინადაცვეთას 200 მილიონი გოგო და ქალი დაექვემდებარა. ეს პროცედურა აფრიკის 30 ქვეყანაში, ახლო აღმოსავლეთის და აზიის ქვეყნებში და ასევე, რუსეთის სამხრეთ რეგიონებშია გავრცელებული. სუდანში წინადაცვეთა 15-დან 49 წლამდე ქალების 87%-ს ჩაუტარდა.[16]

[1] Tolo News; Car bomb attack in Helmand leaves five dead: official; 4 May, 2020; available at: https://tolonews.com/afghanistan/car-bomb-attack-helmand-leaves-five-dead-official

[2] Reuters; At least six killed in protests over food distribution in Afghanistan; 9 May, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-afghanistan-food/seven-killed-in-protests-over-food-distribution-in-afghanistan-local-mp-says-idUSKBN22L0I4?il=0

[3] Washington Post; Brutal attack on mothers and newborns prompts Afghanistan to resume offensive operations against Taliban; 13 May, 2020; available at: https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/gunmen-storm-kabul-maternity-ward-killing-13-including-2-newborns/2020/05/12/416a9174-9428-11ea-87a3-22d324235636_story.html

[4] Al Jazeera; Afghanistan: deadly suicide attack targets funeral in Nangarhar; 13 May, 2020; available at: https://www.aljazeera.com/news/2020/05/afghanistan-deadly-suicide-attack-targets-funeral-nangarhar-200512081739828.html

[5] Tolo News; Suicide bomber in vehicle targets NDS special unit in Ghazni; 18 May, 2020; available at: https://tolonews.com/afghanistan/suicide-bomber-vehicle-targets-nds-special-unit-ghazni?fbclid=IwAR0GwSKTxuDcrJSW1ntX8s0hcQjBjMBAsYsofeI0t2IRFfCvPKaKzWsZjg4

[6] იმედის ახალი ამბები; ავღანეთის პრეზიდენტმა თალიბანის 900 მებრძოლის გათავისუფლების განკარგულებას ხელი მოაწერა; 26 მაისი, 2020; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/144590/avganetis-prezidentma-talibanis-900-mebrdzolis-gatavisuplebis-gankargulebas-kheli-moatsera

[7] Daily Sabah; 7 Afghan security personnel killed in 1^st attack since cease-fire ended; 28 May, 2020; available at: https://www.dailysabah.com/world/asia-pacific/7-afghan-security-personnel-killed-in-1st-attack-since-cease-fire-ended

[8] Tolo News; Journalist, studio technician killed in Kabul blast, 6 wounded; 30 May, 2020; available at: https://tolonews.com/afghanistan/journalist-driver-killed-kabul-ied-blast-6-wounded?fbclid=IwAR1y1Xp3oyQo66rUWer-UmLloQ27pAaxLFWGZSg3d_GQsjWSkk-O1HKfZ3E

[9] Al Jazeera; ISIL attack kills Hashd al-Shaabi forces in Iraq; 2 May, 2020; available at: https://www.aljazeera.com/news/2020/05/isil-attack-kills-hashd-al-shaabi-forces-iraq-reports-200502021705978.html

[10] Reuters; Rockets hit near Baghdad airport, launcher with timer found; 6 May, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-iraq-security/three-rockets-land-near-baghdad-airport-no-casualties-statement-idUSKBN22I0QN

[11] The Hindu; Former Iraqi intelligence chief approved as new premier; 7 May, 2020; available at: https://www.thehindu.com/news/international/former-iraqi-intelligence-chief-approved-as-new-premier/article31523069.ece

[12] Al Jazeera; Yemeni government, southern separatists, sign Socotra truce; 2 May, 2020; available at: https://www.aljazeera.com/news/2020/05/yemeni-government-southern-separatists-sign-socotra-truce-200502103232655.html

[13] BBC; Pakistan girls murdered over phone video footage; 17 May, 2020; available at: https://www.bbc.com/news/world-asia-52696032

[14] BBC; Iranian Parkour athlete arrested over a rooftop kiss; 23 May, 2020; available at: https://www.bbc.com/news/av/world-middle-east-52777891/iranian-parkour-athlete-arrested-over-a-rooftop-kiss

[15] BBC; Romina Ashrafi: outrage in Iran after girl murdered for eloping; 27 May, 2020; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-52811631

[16] Reuters; Sudan makes FGM a crime in new era for women’s rights; 30 April, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-sudan-women-fgm-trfn/sudan-makes-female-genital-cutting-a-crime-in-new-era-for-womens-rights-idUSKBN22C2YV

სირიაში აფეთქებას 15 ადამიანი ემსხვერპლა – ორმაგი აფეთქება იდლიბში მოხდა. ინციდენტის შედეგად ათობით ადამიანი დაშავდა. შემთხვევა ამბოხებულების მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე მოხდა. დანაღმული მანქანა ქალაქის მთავარ ქუჩაზე აფეთქდა. ადგილზე მაშველების მისვლის შემეგ კი მეორე აფეთქება მოხდა. ტერაქტზე პასუხისმგებლობა არვის აუღია.[1]

თურქეთის ხელისუფლებამ ფეთჰულა გიულენთან შესაძლო კავშირის გამო 295 სამხედრო მოსამსახურე დააკავა – მათგან 3 პოლკოვნიკი, 8 მაიორი და ათი ლეიტენანტია. დაკავებულები სახმელეთო, საზღვაო და საჰაერო ძალების წარმომადგენლები არიან.[2]

თურქეთის სააპელაციო სასამართლომ გაზეთ „ჯუმჰურიეთის“ ჟურნალისტების წინააღმდეგ განაჩენი ძალაში დატოვა – მოსამართლის გადაწყვეტილებით, ექვს ჟურნალისტს და კარიკატურისტს 5 წლამდე თავისუფლების აღკვეთა მიესაჯა; ამიტომ მათ განაჩენის გასაჩივრების უფლება აღარ ექნებათ. დანარჩენ ექვს ჟურნალისტს, ვისაც 5 წელზე მეტი მიესაჯა, კიდევ აქვთ გადაწყვეტილების გასაჩივრების უფლება. დაკავებულები აცხადებენ, რომ საქმე პოლიტიკურადაა მოტივირებული და ერდოღანის კრიტიკის აღმოფხვრას ისახავს მიზნად.[3]

სუდანის პრეზიდენტმა ქვეყანაში საგანგებო მდგომარეობა გამოაცხადა – მან გაათავისუფლა ფედერალური მთავრობა და თანამდებობები გუბერნატორებს დაატოვებინა. ამ დრომდე პრეზიდენტი პოსტის დატოვებას აპირებდა. ალ-ბაშირი ბოლო კვირების განმავლობაში მიმდინარე ანტი-სამთავრობო აქციაზეა ფოკუსირებული.[4]

დონეცკში სამი აფეთქება მოხდა – სეპარატისტების კონტროლირებად ტერიტორიაზე ერთი აფეთქება იმ სასტუმროსთან ახლოს მოხდა, სადაც ეუთოს დამკვირვებელთა შტაბია განთავსებული. კიდევ 2 აფეთქება ადმინისტრაციულ შენობებთან ახლოს მოხდა. მსხვერპლის შესახებ ინფორმაცია არ გავრცელებულა.[5]

ეგვიპტეში, სინაის ჩრდილოეთ ნაწილში შეტაკებების დროს 15 სამხედრო დაიღუპა – ორმხრივი სროლის დროს 7 თავდამსხმელის ლიკვიდაცია მოხდა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა ტერორისტულმა დაჯგუფება „ისლამურმა სახელმწიფომ“ აიღო.[6]

[1] ABC News; Syria twin blasts in rebel-held city of Idlib kill at least 15, including emergency workers; 19 February, 2019; available at: https://www.abc.net.au/news/2019-02-19/syria-twin-blasts-kill-at-least-15-idlib/10824558

[2] 1TV; თურქეთის ხელისუფლებამ ფეთჰულა გიულენთან შესაძლო კავშირის გაო 295 სამხედრო მოსამსახურე დააკავა; 22 თებერვალი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://1tv.ge/news/turqetis-khelisuflebam-fethula-giulentan-shesadzlo-kavshiris-gamo-295-samkhedro-mosamsakhure-daakava/

[3] 1TV; თურქეთის სასამართლომ გაზეთ „ჯუმჰურიეთის“ ჟურნალისტების წინააღმდეგ განაჩენი ძალაში დატოვა; 19 თებერვალი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://1tv.ge/news/turqetis-saapelacio-sasamartlom-gazet-jumhurietis-djurnalistebis-winaaghmdeg-ganacheni-dzalashi-datova/

[4] იმედის ახალი ამბები; სუდანის პრეზიდენტმა საგანგებო მდგომარეობა გამოაცხადა; 23 თებერვალი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/97506/sudanis-prezidentma-sagangebo-mdgomareoba-gamoatskhada

[5] იმედის ახალი ამბები; დონეცკში 3 აფეთქება მოხდა; 18 თებერვალი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/97025/donetskshi-3-apetqeba-mokhda

[6] 1TV; ეგვიპტეში, სინაის ჩრდილოეთ ნაწილში შეტაკებებისას 15 სამხედრო დაიღუპა; 16 თებერვალი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://1tv.ge/news/egvipteshi-sinais-chrdiloet-nawilshi-shetakebebisas-15-samkhedro-daighupa/

სუდანში ქალები აწყდებიან ფართომასშტაბიან დისკრიმინაციას. ისლამური კანონები კრძალავს თანაბარ უფლებებს ქალებისთვის ისეთ საკითხებში, როგორიცაა ქორწინება, მემკვიდრეობა და განქორწინება. ტრადიციული და რელიგიური კანონებით ქალებს ეზღუდებათ ქონების უფლება. მრუშობაში ბრალდებული ქალები, შესაძლოა, სიკვდილით დასაჯონ. მამაკაცი მეურვის გარეშე ქალებს არ აქვთ უფლება იმოგზაურონ ან აიღონ საიდენტიფიკაციო დოკუმენტები.[1]

სუდანის 1991 წლის ისლამური პირადი სტატუსის შესახებ კანონის თანახმად, განქორწინებულ ქალს უფლება აქვს მამრობითი სქესის შვილი მეურვეობაში დაიტოვოს, ვიდრე ვაჟს შეუსრულდება 7 წელი; ხოლო მდედრობითი სქესის შვილი, ვიდრე გოგონას შეუსრულდება 9 წელი. სასამართლომ შეიძლება აღნიშნული ვადა გაახანგრძლივოს თუ ამის საჭიროება დადგენილი იქნება ბავშვების ინტერესების გამომდინარე. ამ შემთხვევაში დედის მეურვეობის უფლება შეიძლება გახანგრძლივდეს ვაჟების შემთხვევაში მათ სქესობრივ სიმწიფემდე და გოგონების შემთხვევაში – სრულყოფილ ქორწილამდე. მამა ან სხვა მამაკაცი მეურვე სრულ კონტროლს და ზედამხედველობას უწევს ბავშვის დედის მეურვეობის ქვეშ აღზრდასთან დაკავშირებულ საკითხებზე.

განქორწინების შემდეგ, ქალები კარგავენ მეურვეობის უფლებას თუ ხელახლა გათხოვდებიან. მოსამართლეს აქვს დისკრეციული უფლება, ხელახლა გათხოვილ ქალს, რომელიც გათხოვდა არა „მაჰრამზე“ (მაჰრამი – ვისთან ქორწინება ან სექსუალური კავშირი ისლამში აკრძალულია), შეუნარჩუნოს მეურვეობის უფლება თუ ამას ბავშვის ინტერესები მოითხოვს.

იმ შემთხვევაში, როდსაც დედის რელიგია მამის რელიგიისგან განსხვავებულია, დედის მეურვეობის უფლება სრულდება, როდესაც ბავშვი გახდება 5 წლის ან უფრო ადრე თუ არის შიში, რომ ბავშვის რწმენას ემუქრება საფრთხე. ბავშვების მხარდაჭერაზე მამის ვალდებულებაა იმ დრომდე, ვიდრე გოგონა გათხოვდება, ხოლო ვაჟი მიაღწევს იმ ასაკს, როდესაც დამოუკიდებლად შეუძლია შემოსავლის მიღება.[2]

[1] Freedom House, Freedom in the World 2018 – Sudan, 27 August 2018, available at:

[accessed 19 December 2018]

[2] Canada: Immigration and Refugee Board of Canada, Sudan: Child custody proceeding in regards to divorce in a Muslim family; whether permission is required of father before children can travel with their mother, 3 May 2001, SDN37084.E, available at:

[accessed 4 February 2019]

უსაფრთხოებისა და ჰუმანიტარული კუთხით არსებული ვითარება მძიმეა დარფურში, ლურჯი ნილოსისა და სამხრეთ კორდოფანის შტატებში, სადაც ადგილი აქვს საერთაშორისო ჰუმანიტარული და ადამიანის უფლებათა სამართლის ნორმების დარღვევებს.[1]

აღნიშნულ შტატებში 2011 წლიდან სამოქალაქო დაპირისპირებაა. სამხრეთ კორდოფანისა და ლურჯი ნილოსის შტატების კონფლიქტს, რომელიც დარფურსაც მოედო, სუდანის მესამე სამოქალაქო ომსაც უწოდებენ. მიმდინარე კონფლიქტში ერთმანეთს სუდანის არმია და სუდანის სახალხო გამათავისუფლებელი მოძრაობა-ჩრდილოეთი უპირისპირდებიან ერთმანეთს. აღნიშნული მოძრაობა ასოცირებულია სამხრეთ სუდანის სახალხო გამათავისუფლებელ მოძრაობასთან.

2005 წლის შემდეგ, როდესაც სამშვიდობო შეთანხმებით სუდანის მეორე სამოქალაქო ომი დასრულდა, სიტუაცია მეტ-ნაკლებად სტაბილური და უსაფრთხოების მხრივ არსებული ვითარება გამოსწორებული იყო. კონფლიქტის ახალი ტალღა 2011 წელს დაიწყო. 2011 წლის 9 ივლისს სუდანის ორ ქვეყნად – სუდანად და სამხრეთ სუდანად გაყოფის შემდეგ, სუდანის სახალხო გამათავისუფლებელი მოძრაობა-ჩრდილოეთმა დაიწყო შეიარაღებული წინააღმდეგობა – ისინი აპროტესტებდნენ სამხრეთ კორდოფანისა და ლურჯი ნილოსის შტატების სუდანისთვის მიკუთვნებას, რადგან მათი მტკიცებით, არანაირი კონსულტაცია მოსახლეობასთან არ გამართულა. კონფლიქტი გადაიზარდა „დარფურის ომში“ მას შემდეგ, რაც სახალხო მოძრაობამ ალიანსი შეკრა დარფურელ ამბოხებულებთან, რომლებიც თავს სუდანის რევოლუციურ ფრონტს უწოდებენ.

2003 წლიდან მოყოლებული, კონფლიქტის შედეგად, 2 მილიონზე მეტი ადამიანი იძულებით გადაადგილებული პირი გახდა. სამოქალაქო დაპირისპირებას 100 ათასამდე ადამიანი ემსხვერპლა.[2]

ავსტრიის წითელი ჯვრის წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის კვლევისა და დოკუმენტაციის ცენტრი (ACCORD) 2017 წლის სექტემბერში გამოქვეყნებულ ანგარიშში დარფურის შესახებ წერს, რომ 2016 წლის ივლისში შეიარაღებულმა პირმა მოკლა ახალგაზრდა კაცი, როდესაც ფასის რეგიონში (Fasi Area), რომელიც ჩრდილოეთ, ცენტრალურ და დასავლეთ დარფურს შორის მდებარეობს, პირთა ჯგუფმა უარი განაცხადა იძულებითი რეკრუტირების მიზნით ბანაკში გაწევრიანებაზე. გავრცელებული ინფორმაციით, ადგილობრივებმა უარი თქვეს ერთერთი შეიარაღებული ჯგუფის მოწოდებაზე, შეერთებოდნენ მათ რიგებს, რის გამოც დაჯგუფების ზოგიერთი წევრი დაედევნა ახალგაზრდების ჯგუფს და გაუხსნა მათ ცეცხლი. ინციდენტის შედეგად ახალგაზრდა ბიჭი დაიღუპა.

დამოუკიდებელი ექსპერტი 2016 წლის დეკემბერში გამოთქვამდა მოსაზრებას, რომ არა არაბი დარფურელების იძულებითი თუ ნებაყოფლობითი რეკრუტირება, რეგულარული ძალებისა თუ დაჯგუფებების მხრიდან, სავარაუდო იყო.

დამოუკიდებელი მკვლევარი ჯერომ ტუბიანა 2017 წლის ივლისში ამტკიცებდა, რომ იყო როგორც რეგულარული ძალების, ასევე დაჯგუფებების მხრიდან იძულებითი რეკრუტირების შემთხვევები. ჰარვარდის უნივერსიტეტის მკვლევარი ერიკ რივსი 2017 წლის აგვისტოში წერდა, რომ მისი აზრით, იძულებითი რეკრუტირების შემთხვევებს ადგილი ჰქონდა; თუმცა, მისი თქმით, ამბოხებულთა მოძრაობა უფრო მეტად განიცდიდა იარაღის, ვიდრე ადამიანური რესურსის ნაკლებობას.

„ACCORD“-ის წყარო ორგანიზაციიდან „პური მსოფლიოსთვის“ 2017 წლის აგვისტოში აცხადებდა, რომ მისი ვარაუდით, იძულებითი რეკრუტირების შემთხვევებს აღარ ჰქონდა ადგილი. ზოგადად, ისინი, ვინც უერთდებოდნენ ამბოხებულთა მოძრაობას, აკეთებდნენ ამას საკუთარი სურვილით, რადგან უკმაყოფილოები იყვნენ უსამართლობითა და უთანასწორობით. წყაროს მტკიცებით, ის, ვინც უერთდებოდა სამთავრობო პროფესიულ შეიარაღებულ ძალებს, აკეთებდა ამას ან საკუთარი სურვილით ან გაწვევით. მათი, ვინც უერთდებოდა მთავრობასთან ასოცირებულ „Janjaweed“ ძალებს, მოტივაცია იყო ფული და ძალაუფლება. იძულების ფაქტორი იყო მხოლოდ გაწვევის შემთხვევებში.

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2017 წლის ანგარიშში ადამიანთა ვაჭრობის შესახებ წერს, რომ სუდანის კანონმდებლობა კრძალავს ბავშვთა სამხედროებად რეკრუტირებას და აწესებს სისხლის სამართლებრივ სასჯელებს დამრღვევებისთვის. მიუხედავად ამისა, ბავშვები კვლავ რჩებოდნენ მოწყვლად ჯგუფად რეკრუტირების მიმართ და მათი გამოყენება კვლავ ხდებოდა სუდანის არა სამთავრობო შეიარაღებული ჯგუფებისა და შეიარაღებული დაჯგუფებების მიერ.

გაეროს გენერალური მდივანი 2017 წლის ივნისში აცხადებდა, რომ ჩრდილოეთ დარფურში, მიუხედავად მთავრობასთან დადებული შეთანხმებისა ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ, ამბოხებულთა ჯგუფი მაინც ახდენდნენ დევნილი ახალგაზრდების იძულებით რეკრუტირებას. 2011 წლიდან 2016 წლის ჩათვლით, დარფურში ბავშვთა რეკრუტირების დადასტურებული შეთხვევების რაოდენობა იყო 105; აქედან, 45 – 2011 წელს, 31 – 2012 წელს, 18 – 2013 წელს, 6 – 2014 წელს, 4 – 2015 წელს და 1 – 2016 წელს. აღნიშნული შემთხვევების ნახევარი ჩადენილი იყო მთავრობასთან ასოცირებული ძალების მიერ, საერთო ჯამში 63 შემთხვევა; აქედან, 21 – 2011 წელს, 17 – 2012 წელს, 18 – 2013 წელს, 3 – 2014 წელს, 4 – 2015 წელს. 2016 წელს მთავრობასთან ასოცირებული ძალების მიერ ბავშვთა რეკრუტირების ფაქტი არ დაფიქსირებულა.

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2017 წლის ანგარიშში სუდანში ადამიანის უფლებების დაცვის შესახებ წერს, რომ ბევრი ბავშვის ასაკის დადგენა შეუძლებელი იყო დოკუმენტების არ ქონის გამო, რის გამოყენებას და მათ რეკრუტირებასაც ცდილობდნენ ამბოხებულები. ბავშვთა დაცვის ორგანიზაციები აცხადებდნენ, რომ წვდომასთან დაკავშირებული პრობლემების გამო, კონფლიქტის ზონებში, ბავშვი ჯარისკაცების შესახებ ცნობები იყო შეზღუდული და ხშირად ძნელი იყო ამ ცნობების დადასტურება.

2017 წლის თებერვალში რადიო „დაბანგას“ მიერ გავრცელებული ინფორმაციით, ამბოხებულთა დაჯგუფების „JEM“ ხელმძღვანელობამ გამოსცა განკარგულება ბავშვთა რეკრუტირების შეწყვეტის შესახებ. განკარგულება ავალებდა „JEM-ის წევრებს სრულად დაეცვათ ადგილობრივი და საერთაშორისო კანონმდებლობით დადგენილი ბავშვთა უფლებები და არ დაეშვათ მათი ჩართვა სამხედრო მოქმედებებში.[3]

[1] Amnesty International, Amnesty International Report 2017/18 – Sudan, 22 February 2018, available at:

[accessed 18 December 2018]

[2] Uppsala Conflict Data Program; Department of Peace and Conflict Research; Uppsala University; Sudan; available at: http://ucdp.uu.se/#country/625 [accessed 18 January 2019]

Al Jazeera; Sudan rebels from alliance to oust president; 13 November, 2011; available at: https://www.aljazeera.com/news/africa/2011/11/2011111313442277256.html [accessed 18 January 2019]

[3] Austrian Centre for Country of Origin and Asylum Research and Documentation (ACCORD), Darfur – COI Compilation, September 2017, available at:

[accessed 4 February 2019]

იემენის კრიზისი – ქვეყნის სამხრეთით მდებარე აბიანის პროვინციაში, ბაზრის ტერიტორიაზე ასაფეთქებელი მოწყობილობა ამოქმედდა. ინციდენტის შედეგად 2 ადამიანი დაიღუპა და 10 დაშავდა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია.[1]

იემენში ამბოხებულმა ჰუსიტებმა სახელისუფლო ძალების სამხედრო ბაზაზე აღლუმის დროს საჰაერო თავდასხმა განახორციელეს. უპილოტო საფრენი აპარატით განხორციელებულ თავდასხმას 6 პირი ემსხვერპლა. დაშავებულია იემენის სახელისუფლებო არმიის რამდენიმე მაღალჩინოსანი.[2]

ვითარება ავღანეთში – ავღანეთის დასავლეთ ნაწილში ტერაქტს 5 ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა. არიან დაშავებულებიც. ტერაქტის შედეგად დაშავებულთა შორის პოლიციის 4 თანამშრომელია. ავღანეთის შინაგან საქმეთა სამინისტროს ცნობით, ტერორისტებმა იერიში პოლიციის საგუშაგოზე საღამოს 18:00 საათზე მიიტანეს. თავდამსხმელებსა და ძალოვნებს შორის დაპირისპირება ორ საათს გაგრძელდა. ორმხრივი სროლისას სამი პოლიციელი, ერთი ბავშვი და ერთი სამოქალაქო პირი დაიღუპა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა ტერორისტულმა დაჯგუფება „თალიბანმა“ აიღო.[3]

ქაბულში ძლიერი აფეთქებისას დაიღუპა სულ მცირე 4 და დაშავდა 120-მდე ადამიანი. დაშავებულებს შორის 23 ქალი და 12 ბავშვია. ზოგის ჯანმრთელობის მდგომარეობა მძიმეა. ასაფეთქებელი მოწყობილობა საერთაშორისო კომპანიებთან და არასამთავრობო ორგანიზაციების ოფისებთან ახლოს ამოქმედდა. თავდასხმაზე პასუხისმგებლობა ისლამურმა სახელმწიფომ აიღო.[4]

თურქი ჟურნალისტი ექსპრემიერზე დაწერილი სტატიის გამო გაასამართლეს – პელინ უნკერს 13-თვიანი პატიმრობა მიუსაჯეს. ჟურნალისტი მას შემდეგ დააპატიმრეს, რაც ექსპრემიერ ბიინალი ილდირიმზე სკანდალური სტატია გამოაქვეყნა. სტატიაში უნკერი ოფშორულ ჰოლდინგებთან ილდირიმის კავშირებზე წერდა. სასამართლომ მას თავისუფლების აღკვეთასთან ერთად ჯარიმის სახით 6800 ლირის გადახდა დააკისრა.[5]

კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში საპრეზიდენტო არჩევნები ოპოზიციის კანდიდატმა მოიგო – ცენტრალური საარჩევნო კომისიის მონაცემებით, ოპოზიციური პარტიის ლიდერმა ფელიქს ჩისიკედიმ ხმათა უმრავლესობა მოიპოვა. არჩვენების შედეგებს არ იზიარებს ქვეყნის კათოლიკური თემის წარმომადგენელი ორგანიზაცია, რომელიც აცხადებს, რომ არჩევნები დარღვევებით ჩატარდა და მასში არა ჩისიკედიმ, არამედ ფაიულუმ გაიმარჯვა.[6]

აშშ-მა სირიიდან სამხედრო ტექნიკის გაყვანა დაიწყო – ამერიკული სამხედრო აღჭურვილობის პირველმა პარტიამ სირია უკვე დატოვა. უსაფრთხოების მიზნით, არ საჯაროვდება, თუ რა ტექნიკაზეა საუბარი და რა გზით გაიტანეს. აშშ-ის პრეზიდენტმა სირიიდან ჯარების გაყვანის შესახებ 19 დეკემბერს განაცხადა. მან ეს გადაწყვეტილება „ისლამურ სახელმწიფოზე“ გამარჯვებით ახსნა; ორგანიზაციის ნარჩენების „მიხედვა“ კი თურქეთს შესთავაზა.[7]

სუდანში ანტისამთავრობო აქციებზე დაღუპულთა რიცხვი გაიზარდა – გარდაცვლილთა რაოდენობა 24-ია. ზოგიერთი წყარო ვარაუდობს, რომ დაღუპულთა რიცხვი 40-მდეა ასული. აქციები სუდანში დეკემბერში დაიწყო; მოსახლეობა ქვეყანაში შექმნილ ეკონომიკურ მდგომარეობას აპროტესტებს. დეკემბრის შემდეგ საკვებზე ფასები გაძვირდა, ამასთან ქვეყანაში სავალუტო კრიზისია.[8]

ისლამურმა სახელმწიფომ ნიგერიის ქალაქი რანი დაიკავა – ქვეყნის თავდაცვის სამსახურის თანამშრომლის თქმით, ტერორისტების შემოსვლის შემდეგ, ხელისუფლების წარმომადგენლებმა ქალაქი დატოვეს. ჯარი მოსახლეობასთან ერთად გაიქცა. ქალაქი მთლიანად გადავიდა ტერორისტების ხელში. ქალაქი ტერორისტულმა ჯგუფმა ISWA-მ აიღო. ეს დაჯგუფება ადრე „ბოკო ჰარამის“ შემადგენლობაში შედიოდა, თუმცა შემდეგ „ისლამურ სახელმწიფოს“ დაემორჩილა.[9]

[1] Urdu Point; Blast at market in southern Yemen claims lives of 2 people, injures 10; By Faizan Hashmi; 9 January, 2019; available at: https://www.urdupoint.com/en/world/blast-at-market-in-southern-yemen-claims-live-524656.html

[2] BBC; Yemen soldiers killed in Houthi drone attack on base; 10 January, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-46822429

[3] Radio Free Europe / Radio Liberty; Five killed in Taliban attack on Afghan police station; 13 January, 2019; available at: https://www.rferl.org/a/five-killed-in-taliban-attack-on-afghan-police-station/29706985.html?fbclid=IwAR2qCu8SWbGoAsI9-B4kzkJTtxXHjFVhfp8-dSK83Z9VWfKg4eoGd96MNJo

[4] Al Jazeera; Fatal blast rocks Afghan capital Kabul; 15 January, 2019; available at: https://www.aljazeera.com/news/2019/01/afghanistan-blast-rocks-eastern-kabul-district-reuters-190114144830784.html

[5] იმედის ახალი ამბები; თურქი ჟურნალისტი ექსპრემიერზე დაწერილი სტატიის გამო გაასამართლეს; 9 იანვარი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/92445/turqi-jurnalisti-eqspremierze-datserili-statiis-gamo-gaasamartles

[6] იმედის ახალი ამბები; კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის საპრეზიდენტო არჩევნებში ოპოზიციის კანდიდატმა გაიმარჯვა; 10 იანვარი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/92534/kongos-demokratiuli-respublikis-saprezidento-archevnebshi-opozitsiis-kandidatma-gaimarjva

[7] CNN; US begins withdrawing some military equipment from Syria; By Barbara Starr; 11 January, 2019; available at: https://edition.cnn.com/2019/01/10/politics/us-withdrawal-equipment-syria/index.html

[8] იმედის ახალი ამბები; სუდანში ანტისამთავრობო აქციებზე დაღუპულთა რაოდენობა გაიზარდა; 13 იანვარი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/92825/sudanshi-antisamtavrobo-aqtsiebze-dagupulta-raodenoba-gaizarda

[9] Islamic State insurgents overrun northeast Nigerian town: security sources; By Paul Carsten, Ahmed Kingimi, Ola Lanre; 15 January, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-nigeria-security-insurgency/islamic-state-insurgents-overrun-northeast-nigerian-town-security-sources-idUSKCN1P82I1

ერაყმა შობა ოფიციალურ დღესასწაულად გამოაცხადა – „ერაყის ხელისუფლება მთელი ქვეყნის მასშტაბით შობას ოფიციალურ დღესასწაულად აცხადებს. ვულოცავთ ამ დღეს ყველა ჩვენ ქრისტიან მოქალაქეს, ყველა ერაყელს და მათ, ვინც მსოფლიოში შობას ზეიმობს“, – ნათქვამია მინისტრთა კაბინეტის განცხადებაში.[1]

გიულენის ორგანიზაციასთან კავშირის ბრალდებით 22 ადამიანი დააკავეს – ოპერაცია ბურსას პროვინციაში ჩატარდა. ჩხრეკის შედეგად, სამართალდამცავებმა უცხოური ვალუტა და აკრძალული ლიტერატურა ამოიღეს. 14 დეკემბერს, სტამბოლის პროკურატურამ, ფეტოს საქმიანობის გამოძიების ფარგლებში, 219 თურქი სამხედროს დაკავების ორდერი გასცა.[2]

პაკისტანმა ფეტო ტერორისტულ ორგანიზაციად გამოაცხადა – გადაწყვეტილება ქვეყნის უმაღლესმა სასამართლომ მიიღო. ამავე გადაწყვეტილებით, ქვეყანაში გიულენის ორგანიზაციის მიერ დაფინანსებული სკოლები თურქეთის სახელმწიფო ფონდ „მაარიფს“ გადაეცა.[3]

თურქეთმა აზერბაიჯანიდან გიულენის სავარაუდო მხარდამჭერი სტამბოლში გადაიყვანა – მეჰმეთ გელენი, რომელსაც გიულენის მხარდამჭერად მიიჩნევენ, ბელარუსში ყალბი პასპორტით ცდილობდა გადასვლას, თუმცა თურქეთის სადაზვერვო სამსახურმა მისი დეპორტაცია განხორციელა.[4]

ერდოღანის შეურაცხყოფისთვის თურქეთში რამდენიმე ტელეკომპანია დააჯარიმეს – ამის მიზეზი სატელევიზიო გადაცემების წამყვანების მხრიდან პრეზიდენტის შეურაცხყოფა და სამოქალაქო დაუმორჩილებლობისკენ მოწოდება გახდა. მარეგულირებელმა კომისიამ წამყვანებს ბოდიშის მოხდა და საკუთარი სიტყვების უკან წაღება მოსთხოვა. გადაცემები დროებით დაიხურა და ტელეკომპანიებს ფინანსური სანქციები დაეკისრათ. პრეზიდენტის შეურაცხყოფა თურქეთში კანონით ისჯება.[5]

ავღანეთის დედაქალაქში სამთავრობო შენობებთან მომხდარ თავდასხმას 43 ადამიანი ემსხვერპლა – შინაგან საქმეთა სამინისტროში აცხადებენ, რომ მას შემდეგ, რაც დონალდ ტრამპმა ავღანეთიდან ამერიკელი სამხედროების გამოყვანის შესახებ განაცხადა, ქვეყანაში უსაფრთხოების თვალსაზრისით ვითარება გაუარესდა. მორიგი ტერაქტი ავღანეთის დედაქალაქის ცენტრში 24 დეკემბერს განხორციელდა. ასაფეთქებელი მოწყობილობა სამთავრობო რაიონში ამოქმედდა, აფეთქების შემდეგ კი საზოგადოებრივი შრომის სამინისტროს შენობაში შეიარაღებული ადამიანები შევიდნენ და უწყების თანამშრომლები მოკლეს. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია; ვარაუდობენ, რომ ტერაქტის უკან დაჯგუფება ისლამური სახელმწიფო ან თალიბანი დგას.[6]

ანტისახელისუფლებო აქციებზე სუდანში 19 ადამიანი დაიღუპა – სუდანში, უსაფრთხოების ძალებმა ანტისამთავრობო დემონსტრაციის დასაშლელად ცრემლსადენი გაზი გამოიყენა. ინციდენტი დედაქალაქ ხარტუმის მახლობლად მოხდა. პარასკევის ლოცვის შემდეგ აქტივისტები ომდურმანის მეჩეთის გარეთ შეიკრიბნენ და ოპოზიციის ცხრა წევრის დაკავება გააპროტესტეს. დემონსტრაცია გაიმართა ხარტუმის ჩრდილოეთითაც. ოფიციალური ინფორმაციით, ანტისამთავრობო აქციების დროს სუდანში ცხრა დღის განმავლობაში 19 ადამიანი დაიღუპა და 397 დაშავდა, მათგან 178 პოლიციელი. ორგანიზაციის „Amnesty International“ ინფორმაციით, დაღუპულია 37 ადამიანი. სუდანის ზოგიერთ ქალაქში საგანგებო მდგომარეობაა გამოცხადებული. ადგილობრივების უკმაყოფილება პურზე ფასის ზრდამ გამოიწვია.[7]

ისლამური სახელმწიფოს მოკავშირეებმა ნიგერიის საპორტო ქალაქი ბაგა დაიკავეს – ასობით ადამიანი იძულებული გახდა საცხოვრებელი სახლები დაეტოვებინა მას შემდეგ, რაც 26 დეკემბერს მეთევზეების ქალაქში მებრძოლებმა დროშა აღმართეს. გავრცელებული ინფორმაციით, მებრძოლებმა სამხედრო ბაზაზე არსებული იარაღიც ჩაიგდეს ხელში. სამხედრო ძალების წარმომადგენლები ქალაქის დაცემას უარყოფენ და აცხადებენ, რომ იერიში მოიგერიეს.[8]

ბანგლადეშის საპარლამენტო არჩევნები პრემიერ შეიხ ჰასინას პარტიამ მოიგო – საარჩევნო კომისიის ინფორმაციით, ჰასინას პარტიამ მოკავშირეებთან ერთად 300-ადგილიან პარლამენტში 288 მანდატი მოიპოვა. ოპოზიცია არჩევნების შედეგებს არ აღიარებს და ხელახალ არჩევნებს ითხოვს. შეიხ ჰასინა ბანგლადეშის მთავრობას ზედიზედ მესამე ვადით უხელმძღვანელებს. ბოლო მონაცემებით, ბანგლადეშში არჩევნებისას დაპირისპირებას, სულ ცოტა, 17 ადამიანი ემსხვერპლა.[9]

[1] VOA; Christmas declared national holiday in Iraq; 25 December, 2018; available at: https://www.voanews.com/a/christmas-is-declared-national-holiday-in-iraq/4716288.html

[2] იმედის ახალი ამბები; გიულენის ორგანიზაციასთან კავშირის ბრალდებით თურქეთში 22 ადამიანი დააკავეს; 24 დეკემბერი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/90809/giulenis-organizatsiastan-kavshiris-braldebit-turqetshi-22-adamiani-daakaves

[3] Anadolu Agency; Pakistani court declares FETO a terror group; 28 December, 2018; available at: https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/pakistani-court-declares-feto-a-terror-group/1350654?fbclid=IwAR0ylnd5CFCeEDrnV2AmOZOPARh6I_vxp5OQvMjRSWkmIOApITr7dLpDh4U

[4] Anadolu Agency; Turkish intel returns wanted FETO terror group member; 29 December, 2018; available at: https://www.aa.com.tr/en/turkey/turkish-intel-returns-wanted-feto-terror-group-member/1351678

[5] იმედის ახალი ამბები; ერდოღანის შეურაცხყოფისთვის თურქეთში რამდენიმე ტელეკომპანია დააჯარიმეს; 27 დეკემბერი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/91080/erdoganis-sheuratskhkopistvis-turqetshi-ramdenime-telekompania-daajarimes

[6] France 24; Death toll in Kabul attack rises to 43: Health Ministry; 25 December, 2018; available at: https://www.france24.com/en/20181225-death-toll-kabul-attack-rises-43-health-ministry?fbclid=IwAR3xJkLiT_IP7nVKqr420Q72xYyOu1g5A7RoEigP8RrEcyOcV5clKzNQvRA

[7] BBC; Tear gas used as Sudan protests continue; 28b December, 2018; available at: https://www.bbc.com/news/world-africa-46700412

[8] Islamic State linked militants seize Nigeria’s Baga town; 28 December, 2018; available at: https://www.bbc.com/news/world-africa-46705837

[9] BBC; Bangladesh election: PM Sheikh Hasina wins landslide in disputed vote; 31 December, 2018; available at: https://www.bbc.com/news/world-asia-46718393

ეგვიპტეში საგანგებო მდგომარეობა კიდევ 3 თვით გახანგრძლივდება – არსებული საგანგებო მდგომარეობა ძალაშია 14 ივლისამდე. პარლამენტის დადგენილებით, ის კიდევ 3 თვით გაგრძელდება. ეგვიპტეში საგანგებო მდგომარეობა 2017 წლის აპრილში სალოცავებზე განხორციელებული ტერაქტების შემდეგ გამოაცხადეს.[1]

თურქეთის ვადამდელ არჩევნებში ერდოღანმა გაიმარჯვა – ხმების 99 %-ის დათვლის შემდეგ, ქვეყნის მოქმედ პრეზიდენტს 53%-იანი მხარდაჭერა აქვს. მის მთავარ ოპონენტს მუჰარემ ინჯეს კი მხარი ამომრჩეველების 31%-მა დაუჭირა. საპარლამენტო არჩევნებში 43%-ით ლიდერობს ერდოღანის პარტია. ცენტრალური საარჩევნო კომისიის ცნობით, მმართველი პარტიის მთავარმა კონკურენტმა, სახალხო რესპუბლიკურმა პარტიამ 22% მიიღო. 10%-იანი ზღვარი გადალახა პროქურთულმა სახალხო დემოკრატიულმა პარტიამაც, რაც იმას ნიშნავს, რომ პარტია საკანონმდებლო ორგანოში იქნება წარმოდგენილი. ოფიციალური მონაცემებით, არჩევნებში აქტივობა საკმაოდ მაღალი იყო. ცენტრალურ საარჩევნო კომისიაში აცხადებენ, რომ მოქალაქეობრივი ვალი, ამომრჩევლების 87%-მა მოიხადა.[2]

საზოგადოების თანადგომის გამო, სუდანელ გოგოს, რომელმაც ქმარი მოკლა, სიკვდილით აღარ დასჯიან – განაჩენი 5-წლიანი პატიმრობით შეიცვალა. გოგო 15 წლის ასაკში, ძალით გაათხოვეს. როგორც ქალი ამტკიცებს, ქმარი მას სცემდა და ამის გამო სახლიდან არაერთხელ წასულა. სამი წლის განმავლობაში ის დეიდასთან ცხოვრობდა, რის შემდეგაც მამამ ისევ ძალით დააბრუნა ქმართან. მიუხედავად ამისა, ქალმა უარი თქვა, ინტიმური ურთიერთობა ჰქონოდა ქმართან. ამის გამო კაცმა ის გააუპატიურა, ქალმა კი ქმარი გულმკერდის არეში დაჭრა. ჭრილობა სასიკვდილო აღმოჩნდა და კაცი მოკვდა. გოგოს სიკვდილით დასჯა მიუსაჯეს. მის გადასარჩენად პეტიცია შეადგინეს და კამპანია დაიწყეს.[3]

ნიგერიაში მწყემსებსა და ფერმერებს შორის შეტაკებას 200-ზე მეტი ადამიანი ემსხვერპლა – შემთხვევა ქვეყნის ცენტრალურ ნაწილში მდებარე პლატოს შტატში მოხდა. გავრცელებული ინფორმაციით, ფერმერებს მუსლიმი მწყემსები დაესხნენ თავს, რაც დაპირისპირებაში გადაიზარდა. კონფლიქტის მიზეზები უცნობია.[4]

სამხრეთ სუდანის პრეზიდენტი და მემაბოხეების ლიდერი ცეცხლის შეწყვეტაზე შეთანხმდნენ – ხელმოწერის ცერემონია სამხრეთ სუდანის დედაქალაქ ხარტუმში გაიმართა. დოკუმენტი 72 საათის განმავლობაში ამოქმედდება. შეთანხმება 6 პუნქტისგან შედგება და სამხედრო ტყვეების გათავისუფლებასაც ითვალისწინებს. კონფლიქტის მხარეებს შორის მოლაპარაკებები ბოლო რამდენიმე დღის განმავლობაში ხარტუმში მიმდინარეობდა. შუამავალი კი სუდანის პრეზიდენტი ომარ ალ-ბაშირი იყო. აფრიკულ სახელმწიფოში შეიარაღებული კონფლიქტი 2013 წლის ბოლოს დაიწყო, როდესაც პრეზიდენტმა სალვა კიიმმა, რომელიც დინკას ეთნიკური ჯგუფის წარმომადგენელია, პუტჩის ორგანიზების ბრალდებით დაკავებული ვიცეპრემიერი რიეკ მაშარი გაათავისუფლა. ეს უკანასკნელი ნუერის ჯგუფის წარმომადგენელია. მაშარის გათავისუფლებას ქვეყანაში სამოქალაქო ომი მოჰყვა, რასაც ათობით ათასი ადამიანი ემსხვერპლა, 4 მილიონამდე კი დევნილი გახდა. სამხრეთ სუდანი სუდანს 2011 წელს გამოეყო.[5]

ეთიოპიაში ეთნიკურ ნიადაგზე კონფლიქტში 10 ადამიანი დაიღუპა – სულ მცირე 10 ადამიანი დაიღუპა და 38 დაშავდა დასავლეთ ეთიოპიაში წარმოქმნილი ეთნიკური კონფლიქტის დროს. პოლიციამ კონფლიქტის პროვოცირებაში ეჭვმიტანილი 46 ადამიანი დააკავა. ამჟამად, კონფლიქტის რაიონებში სიმშვიდეა. კონფლიქტი სამი დღეა გრძელდება. ის ორი ადამიანის ჩხუბით დაიწყო და რეგიონის ეთნიკური ჯგუფები ჩაითრია.[6]

[1] Reuters; Egypt to extend state of emergency for three month; Reuters Staff; 24 June, 2018; available at: https://www.reuters.com/article/us-egypt-politics-emergencylaw/egypt-to-extend-state-of-emergency-for-three-months-idUSKBN1JK0IF

[2] Anadolu Agency; Turkish election board to share final results on July 5; By Duygu Yener; 25 June, 2018; available at: https://www.aa.com.tr/en/politics/turkish-election-board-to-share-final-results-on-july-5/1186170

[3] Daily Sabah Africa; Sudan teen’s death sentence for killing rapist husband reduced to 5 years in prison; 26 June, 2018; available at: https://www.dailysabah.com/africa/2018/06/26/sudan-teens-death-sentence-for-killing-rapist-husband-reduced-to-5-years-in-prison

[4] Associated Press; Death toll more than 200 in central Nigeria weekend clashes; By Sam Olukoya; 27 June, 2018; available at: https://apnews.com/209820ce7d1c4d57af32092580abe528

[5] იმედის ახალი ამბები; სამხრეთ სუდანის პრეზიდენტი და მემაბოხეების ლიდერი ცეცხლის შეწყვეტაზე შეთანხმდნენ; 27 ივნისი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/67773/samkhret-sudanis-prezidenti-da-meambokheebis-lideri-tsetskhlis-shetskvetaze-shetankhmdnen

[6] იმედის ახალი ამბები; ეთიოპიაში ეთნიკურ ნიადაგზე კონფლიქტში 10 ადამიანი დაიღუპა; 28 ივნისი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/67940/etiopiashi-etnikur-niadagze-konpliqtshi-10-adamiani-daigupa

ნიკოლ ფაშინიანი სომხეთის პრემიერად აირჩიეს – მეორე ტურში, ფაშინიანის კანდიდატურა ფრაქცია „ელკმა“, „ბლოკ ცურუკიანმა“ და „დაშნაკციუთუნმა“ წარადგინა. მას ხმა 59-მა დეპუტატმა დაუჭირა, წინააღმდეგ 42 წავიდა. ოპოზიციის ლიდერის არჩევა ერევნის ცენტრალურ მოედანზე ათასობით ადამიანმა იზეიმა. ფაშინიანის არჩევის პირველი მცდელობა უშედეგოდ დასრულდა, რასაც სომხეთში საპროტესტო აქციების ახალი ტალღა მოჰყვა. თუმცა შემდეგ მმართველმა „რესპუბლიკურმა პარტიამ“ პოზიცია შეცვალა.[1]

ტერაქტები ავღანეთში – ქაბულში ტერაქტები და შეირაღებული თავდასხმები გრძელდება. 9 მაისს ავღანეთში მცირე ინტერვალებით 4 აფეთქება მოხდა. პოლიციის განყოფილებაზე 2 თვითმკვლელის თავდასხმას 2 სამართალდამცველი, 4 მშვიდობიანი მოქალაქე და დაჯგუფება „ისლამური სახელმწიფოს“ 4 მებრძოლი ემსხვერპლა. მოგვიანებით კიდევ რამდენიმე თავდასხმა მოხდა, რასაც 3 ადამიანი ემსხვერპლა.[2]

30-ზე მეტი პოლიციელის სიცოცხლე ემსხვერპლა „თალიბანის“ თავდასხმას. შემთხვევა ფარას პროვინციაში მოხდა. თალიბებმა პოლიციის ბაზებზე იარაღი ჩაიგდეს ხელში. ფარას პროვინცია ჰელმანდის პროვინციასა და ირანს შორის მდებაორეობს და ამბოხებულების ბრძოლის აქტიური ზონაა. პროვინციის გუბერნატორი დაკავებული თანამდებობიდან იანვარში გადადგა. „თალიბანმა“ კი გაზაფხულის თავდასხმების დაწყების შესახებ გასულ თვეში განაცხადა, რამაც მოსახლეობის შეშფოთება გამოიწვია.[3]

აფეთქებების სერიას ავღანეთის ქალაქ ჯალალაბადში სულ მცირე 9 ადამიანი ემსხვერპლა. მათ შორის ერთი ბავშვია. დაშავებულთა რიცხვი 30-ს აჭარბებს. ტერორისტმა ადმინისტრაციულ შენობასთან აიფეთქა თავი. ამის შემდეგ შემთხვევის ადგილზე 4 თავდამსხმელი გამოჩნდა და მშვიდობიან მოსახლეობას და სამართალდამცველებს ცეცხლი გაუხსნეს. ვარაუდობენ, რომ ტერაქტი „თალიბანის“ მოწყობილია, თუმცა მომხარზე პასუხისმგებლობა არცერთ ტერორისტულ დაჯგუფებას არ აუღია. ერთერთი ვერსიით, ტერორისტები ასაფეთქებელ მოწყობილობას გზაზე ამონტაჟებდნენ, რა დროსაც ბომბი მოულოდნელად აფეთქდა. შემთხვევის ადგილზე 4 ტერორისტი დაიღუპა.[4]

სუდანში გოგოს, რომელმაც ქმარი გაუპატიურებისთვის მოკლა, სიკვდილით დასჯიან – 19 წლის ნაურა 15 წლის ასაკში იძულებით გაათხოვეს. როგორც ქალი ამტკიცებს, ქმარი მას სცემდა და ამის გამო სახლიდან არაერთხელ წასულა. სამი წლის განმავლობაში ის დეიდასთან ცხოვრობდა, რის შემდეგაც მამამ ისევ ძალით დააბრუნა ქმართან. მიუხედავად ამისა, ქალმა უარი თქვა, ინტიმური ურთიერთობა ჰქონოდა ქმართან. ამის გამო კაცმა ის გააუპატიურა, ქალმა კი ქმარი გულმკერდის არეში დაჭრა. ჭრილობა სასიკვდილო აღმოჩნდა და კაცი მოკვდა. გოგოს სიკვდილით დასჯა მიუსაჯეს. მის გადასარჩენად პეტიცია შეადგინეს და დაიწყო კამპანია #JusticeforNoura.[5]

იემენის კრიზისი – დასავლეთ იემენში, საუდის არაბეთის მხარდამჭერ კოალიციასა და ირანის მხარდამჭერ შიიტ მეამბოხეებს შორის მომხდარ შეტაკებას 115 ადამიანი შეეწირა. ოფიციალური წყაროები, ვინც მედიას მსხვერპლის შესახებ ინფორმაცია დაუდასტურა, ინკოგნიტოდ რჩებიან, ხოლო ოფიციალურად, მსხვერპლის შესახებ იემენის მმართველი ჰუსიტური მოძრაობის წარმომადგენლები კომენტარს არ აკეთებენ. იემენში სამოქალაქო ომი 2014 წლიდან მიმდინარეობს. საომარი მოქმედებების ერთ მხარეს არიან ჰუსიტების დაჯგუფება „ანსარ ალა“  და ყოფილი პრეზიდენტის ალი აბდალა სალეჰის არმიის ნაწილი, მეორე მხარეს კი სუნიტი პრეზიდენტი აბდ რაბა მანსურა ჰადის მხარდამჭერი არმია და არაბული ქვეყნების კოალიცია. საუდის არაბეთი უკვე წლებია, იემენში ჰუსიტებს ებრძვის, – ქვეყნის კანონიერი გზით არჩეული პრეზიდენტის ხელისუფლებაში დასაბრუნებლად.[6]

საპარლამენტო არჩევნები ერაყში – 12 მაისს ერაყში გამართულ საპარლამენტო არჩევნებში, არაოფიციალური მონაცემებით, ქვეყნის მოქმედი პრემიერი ჰაიდერ ალ-აბადი ლიდერობს. მეორე პოზიციაზეა შიიტი მქადაგებლის მოქთადა ალ-სადრის ალიანსი. ერაყის საპარლამენტო არჩევნებში 29 საარჩევნო ბლოკი მონაწილეობდა, რომელიც 200 სხვადასხვა პოლიტიკურ პარტიას აერთიანებს. ისლამური სახელმწიფოს დამარცხების შემდეგ ეს პირველი არჩევნებია. საარჩევნო კომისიის მონაცემებით, პარლამენტში 369 ადგილისთვის 7,000-ზე მეტი კანდიდატი იბრძვის.[7]

[1] იმედი; ახალი ამბები; ნიკოლ ფაშინიანი სომხეთის პრემიერმინისტრად აირჩიეს; 8 მაისი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/60568/nikol-pashiniani-somkhetis-premierministrad-airchies

[2] იმედი; ახალი ამბები; ქაბულში ტერაქტებს 13 ადამიანი ემსხვერპლა; 10 მაისი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/60832/qabulshi-teraqtebs-13-adamiani-emskhverpla

[3] Reuters; Taliban kll dozens of police in western Afghan province; By Reuters Staff; 11 May, 2018; available at: https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-taliban/taliban-kill-dozens-of-police-in-western-afghan-province-idUSKBN1IC131

[4] Reuters; Multiple blasts and gun battle in eastern Afghan city; By Ahmad Sultan, Qadir Sediqi; 13 May, 2018; available at: https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-blast/multiple-blasts-hit-eastern-afghan-city-gun-battle-underway-idUSKCN1IE0B0

[5] CNN; She stabbed her husband as he raped her. A court sentenced her to death; By Eliza Mackintosh and Nilma Elgabir; 11 May, 2018; available at: https://edition.cnn.com/2018/05/10/africa/sudan-teen-noura-hussein-death-sentence-rape-intl/index.html?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed%3A+rss%2Fcnn_latest+%28RSS%3A+CNN+-+Most+Recent%29

[6] Fox News; Yemeni officials say fighting kills 115 in western Yemen; By Ahmed Al-Haj; 12 May, 2018; available at: http://www.foxnews.com/world/2018/05/12/yemeni-officials-say-fighting-kills-115-in-western-yemen.html?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed%3A+foxnews%2Fworld+%28Internal+-+World+Latest+-+Text%29

[7] Euronews; PM Abadi appears ahead in Iraq election, followed by Sadr List – initial results; 13 May, 2018; available at: http://www.euronews.com/2018/05/13/pm-abadi-appears-ahead-in-iraq-election-followed-by-sadr-list-initial-results

ნარკოპოლიტიკის შეცვლით 5000-მდე ირანელი სიკვდილით დასჯას გადაურჩა – ათასობით ირანელი, რომელთაც ნარკოდანაშაულისთვის სიკვდილი აქვთ მისჯილი, სასჯელის უმკაცრეს ზომას გადაურჩნენ. ირანში ნარკოტიკებთან დაკავშირებით კანონში ცვლილებები შევიდა. სასამართლოს გადაწყვეტილებით, ნარკოდანაშაულში ბრალდებული პირების საქმეები, რომლებსაც სიკვდილი აქვთ მისჯილი, უნდა გადაიხედოს. ირანში ასეთი ბრალდებულების რაოდენობა 5 ათასამდეა.[1]

ავღანეთში „ისლამური სახელმწიფოს“ 15 წევრი მოკლეს – ავღანეთში სამთავრობო არმიასა და ტერორისტულ დაჯგუფება „ისლამური სახელმწიფოს“ მებრძოლებს შორის შეტაკების შედეგად, 15 ჯიჰადისტი მოკვდა. შეტაკებების დროს 20 რადიკალი ისლამისტი დაიჭრა. დაპირისპირება ქვეყნის აღმოსავლეთით, კუნარის პროვინციაში მოხდა. „ისლამური სახელმწიფოს“ მებრძოლები სამართალდამცველების საგუშაგოებს დაესხნენ თავს.[2]

თურქეთში საგანგებო მდგომარეობა 3 თვით გახანგრძლივდა – საგანგებო მდგომარეობა, რომელიც 2016 წლის ივლისში სამხედრო გადატრიალების მცდელობის გამო დაწესდა, უკვე მეხუთედ გახანგრძლივდა. 2016 წლის 15 ივლისს, თურქეთში სამხედროებმა სახელმწიფო გადატრიალება სცადეს, რომლის დროსაც 230-ზე მეტი ადამიანი დაიღუპა, 2 100-ზე მეტი დაშავდა. ამბოხში ოფიციალურმა ანკარამ აშშ-ში მცხოვრები ფეთჰულა გიულენი და მისი მოძრაობა დაადანაშაულა.[3]

სომალილენდში გაუპატიურება დასჯადი გახდა – თვითგამოცხადებული რესპუბლიკის ისტორიაში პირველად, გაუპატიურების წინააღმდეგ კანონი მიიღეს. აქამდე, მსხვერპლი ქალი იძულებული იყო თავის მოძალადეზე დაქორწინებულიყო, რათა „შერცხვენა თავიდან აერიდებინა“. ახალი კანონის მიხედვით, სომალიში გაუპატიურებაში მსჯავრდადებულს 30 წლამდე ვადით პატიმრობა ემუქრება. სომალილენდი სომალის 1991 წელს თვითნებურად გამოეყო და დამოუკიდებლობა გამოაცხადა. სომალიში გაუპატიურების წინააღმდეგ კანონი დღემდე არ არსებობს.[4]

საუდის არაბეთში ქალები ფეხბურთის მატჩს პირველად დაესწრნენ – საუდის არაბეთში ქალებს სტადიონზე საფეხბურთო მატჩზე დასწრების შესაძლებლობა მიეცათ. პირველი ასეთი მატჩი ქალაქ ჯედში გაიმართა. საუდის არაბეთში სტადიონზე მისვლა ქალებს როგორც ოჯახთან ერთად, ასევე მარტოც შეეძლებათ. სპორტული ობიექტების მონახულება ქვეყნის მოდერნიზაციის პროგრამის კიდევ ერთი ნაბიჯია, რომელსაც მემკვიდრე პრინცი, სალმან ალ-საუდი ახორციელებს. 26 სექტემბერს, საუდის არაბეთის მეფე სალმანმა განაცხადა, რომ 2018 წლის ივნისიდან ქალები მართვის მოწმებების მიღებას და ავტომანქანების კანონიერად მართვას შეძლებენ. საუდის არაბეთი ერთადერთი ქვეყანაა მსოფლიოში, სადაც ქალებს მანქანის ტარება ოფიციალურად ეკრძალებოდათ. კრონპრინცი მუჰამედ ბინ სალმანი ქვეყანაში სოციალურ და ეკონომიკურ რეფორმებს ატარებს და კონცეფციის „ხედვა – 2030“ ფარგლებში ცხოვრების ბევრ სფეროზე ზეწოლას ასუსტებს. მიუხედავად ამისა, საუდის არაბეთში დღემდე ბევრი რამ აკრძალულია.[5]

სუდანში საპროტესტო აქციის დროს ერთი სტუდენტი მოკლეს – სუდანში მოსახლეობა პურის ფასის გაორმაგებს აპროტესტებს. საპროტესტო შეტაკებებს ერთი სტუდენტის სიცოცხლე ემსხვერპლა, ექვსი ადამიანი კი დაშავდა. პურის გაძვირების შესახებ მთავრობამ გადაწყვეტილება ერთი თვის წინ მიიღო. ქალაქ გენეინაში დაწყებული საპროტესტო ტალღა უკვე გავრცელდა ქვეყნის რამდენიმე რეგიონში. სუდანის შინაგან საქმეთა მინისტრმა, ბაბკარ დაქნამ სამართალდამცველების მხრიდან ძალის გადამეტება უარყო. თუმცა ადგილობრივი მთავრობა, სტუდენტის დაღუპის მიზეზის დასადგენად, გამოძიებას მაინც დაიწყებს. ეს ბოლო წლებში დემონსტრანტის დაღუპვის პირველი შემთხვევა არაა. 2013 წელს, საწვავის გაძვირების წინააღმდეგ გამართულ აქციაზე 185 ადამიანი მოკლეს.[6]

ტუნისში მოსახლეობა ფასების ზრდას აპროტესტებს – ტუნისის ქალაქებში ხელისუფლების საწინააღმდეგო აქციების 250-მდე დემონსტრანტი დააკავეს. მანიფესტანტებსა და პოლიციას შორის დაპირისპირებაც მოხდა. დემონსტრანტები თავს დაესხნენ პოლიციის საგუშაგოებს, სამთავრობო შენობებსა და საგანმანათლებლო დაწესებულებებს. აქციის მონაწილეები გაზრდილ ფასებს და უმუშევრობას აპროტესტებენ. საპროტესტო ტალღა ტუნისში მას შემდეგ აგორდა, რაც მთავრობამ საწვავზე და პირველადი მოხმარების საგნებზე ფასები გაზარდა. 2018 წლის 1-ელი იანვრიდან ძალაში შევიდა ქვეყნის ბიუჯეტი, რომელიც საწვავის ფასების ზრდას და ახალი გადასახადების დაწესებას გულისხმობს.[7]

აქციების ფონზე ხელისუფლებამ განაცხადა, რომ ქვეყანაში სოციალურ რეფორმებს გაატარებს. რეფორმების გატარების შესახებ ცნობილი ტუნისის მთავრობის საგანგებო სხდომის დასრულების შემდეგ გახდა. ოფიციალური პირები აცხადებენ, რომ სამედიცინო მომსახურების რეფორმირებაზე, ასევე სოციალურად დაუცველი მოქალაქეების მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად პარლამენტში რეფორმათა პაკეტს წარადგენენ. „ეს რეფორმები 250 000-მდე ოჯახს შეეხება. რეფორმები ღარიბ და საშუალო კლასს დაეხმარება“, – განაცხადეს ტუნისის ხელისუფლების წარმომადგენლებმა.[8]

[1] BBC; Iran drug law change could spare thousands on death row; 10 January, 2018; available at: http://www.bbc.com/news/world-middle-east-42634252

[2] Tolo News; 15 Daesh Insurgents Killed in Kunar;s Ongoing Clashes; 8 January, 2018; available at: http://www.tolonews.com/afghanistan/15-daesh-insurgents-killed-kunar%E2%80%99s-ongoing-clashes

[3] Reuters; Turkey to extend state of emergency for another three months, Duputy PM says; Reuters Stuff; 8 January, 2018; available at: https://www.reuters.com/article/us-turkey-security-emergency/turkey-to-extend-state-of-emergency-for-another-three-months-deputy-pm-says-idUSKBN1EX1I2?il=0

[4] BBC; Somaliland passes first law against rape; 8 January, 2018; available at: http://www.bbc.com/news/world-africa-42604496

[5] The Guardian; Saudi football stadium welcomes women for first time; Kareem Shaheen; 12 January, 2018; available at: https://www.theguardian.com/world/2018/jan/12/saudi-football-stadiums-prepare-welcome-women-first-time

[6] Aljazeera; Deadly protests grip Sudan over rising bread prices; 8 january, 2018; available at: https://www.aljazeera.com/news/2018/01/deadly-protests-grip-sudan-rising-bread-prices-180108094836363.html

[7] BBC; Tunisia protests: Hundreds arrested; 10 January, 2018; available at: http://www.bbc.com/news/world-africa-42624639

[8] BBC; Tunisia protests: Reforms announced amid new rallies; 14 January, 2018; available at: http://www.bbc.com/news/world-africa-42679328

უგანდაში დაფუძნებული ერითრეის ადამიანის უფლებათა დაცვის ორგანიზაცია „Africa Monitors“-ის მიერ, 2016 წლის აგვისტოს, გამოქვეყნებულ სტატიაში აღწერილია სუდანში მცხოვრები ერითრიელი ლტოლვილების მდგომარეობა და მოყვანილია ინტერვიუ ერთ-ერთ ერითრიელ ლტოლვილთან თესფაისთან, რომელიც 2014 წელს სხვა 1,000 (UNHCR-ის სტატისტიკით, ყოველთვიურად 1,000 ერითრიელი ჩადის სუდანში) ერითრიელთან ერთად ჩავიდა სუდანში. სუდანი ერითრიელ ლტოვილებს მას შემდეგ იღებს, რაც 1968 წელს ეთიოპია-ერითრეას შორის დაიწყო კონფლიქტი. ყველაზე დიდი ლტოლვილთა ბანაკი აღმოსავლეთ სუდანში არის შაგარაბის ბანაკი, რომელიც ერთ-ერთი უძველესი ლტოლვილთა ბანაკია აფრიკაში. ერითრეიდან გაქცეული ლტოლვილების უმრავლესობას ახალგაზრდა ქალები და კაცები შეადგენენ, რომლებიც გაურბიან სამხედრო სამსახურს, ვინაიდან მისი ხანგრძლივობა წლობით და ზოგჯერ ათწლეულების მანძილზე გრძელდება.

ათწლეულების განმავლობაში, ერითრიელები თანაარსებობდნენ სუდანის თემში, სინამდვილეში აღმოსავლეთ სუდანის ორი ძირითადი ტომი ცხოვრობს საზღვრის ორივე მხარეს, რის გამოც აღმოსავლეთ სუდანელებისთვის ერითრიელი ოჯახის წევრის ყოლა ჩვეულებრივ მოვლენას წარმოადგენს. უკანასკნელ წლებში, განსაკუთრებით, 2013 წლიდან, ერითრიელებისთვის სიტუაცია უფრო გართულდა, რაც გამოწვეული იყო სუდანის ეკონომიკური მდგომარეობის გაუარესებით, რის შედეგადაც გაიზარდა ანტი-მიგრაციული განწყობა. თესფაის თქმით, სუდანი მათთვის უსაფრთხო თავშესაფარს წარმოადგენდა, ახლა კი საზოგადოების ყოველი წევრი ეუბნება, რომ სუდანი მათთვის უსაფრთხო აღარაა.

ადამიანებით ვაჭრობის საკითხში სპეციალიზებული სუდანელი ჟურნალისტის, სალიჰ ამმარის, განცხადებით, ბოლო წლებში გაიზარდა ერითრიელი ლტოლვილების დეპორტაცია, ვინაიდან სუდანი სულ უფრო მეტად იყენებს „პასპორტის და იმიგრაციის კანონს“. აღნიშნული კანონის 30-ე მუხლით, ქვეყანაში არალეგალური შესვლა ისჯება დეპორტაციით,  მიუხედავად იმისა, რომ ლტოლვილები კონტრაბანდული გზით შედიან ქვეყანაში, კანონი არ არის სენსიტიური იმ პირების მიმართ, რომელთაც აქვთ ლტოლვილის სტატუსი, რაც, რიგითი მიგრანტებისაგან განსხავებით, მათ დაცვას ითვალისწინებს.

სუდანი, როგორც ლტოლვილების მიმღები და ტრანზიტული ქვეყანა, ევროპისთვის გახდა მთავარი პარტნიორი, ვინაიდან სწორედ სუდანიდან ჩადის ევროპაში ლტოლვილთა ძირითადი ნაკადი. შედეგად, 2016 წლის აპრილში, საერთაშორისო თანამშრომლობისა და განვითარების საკითხებში ევროკომისარი, ნევენ მიმიკა, ჩავიდა სუდანში და მიგრაციის მართვის მოსაგვარებლად, ქვეყანას 100 მილიონი ევროს ოდენობის გრანტი შესთავაზა.

თესფაის განცხადებით, მას შემდეგ რაც გაიგეს, რომ ევროკავშირმა სუდანს ფული შესთავაზა, ხელისუფლების მხრიდან მათდამი დამოკიდებულება უფრო მკაცრი გახდა. გაიზარდა პოლიციის მიერ „გაწმენდითი“ სამუშაოები, დაიწყეს რეიდები ლტოლვილების სახლებში და  ეკლესიებში, ლტოლვილებს კი ქუჩიდან იყვანდნენ.

ერითრიელ ლტოლვილთა უფლებადამცველი ერითრიელ-შვედი აქტივისტის, ესტეფანოსის, თქმით, ხართუმში, ქასსალაში, ჰალფაში და სხვა ქალაქებში ხელისუფლება ატარებს რეიდებს და კარდაკარ აპატიმრებს ლტოლვილებს. მათ ვერც სახელმწიფო და ვერც UNHCR ვერ იცავს. მისივე თქმით, ერითრიელები სუდანში გადაადგილებისას, ჯიბით ყოველთვის ატარებენ გარკვეული ოდენობის თანხას, რაც მათ პოლიციის მოქრთამვისთვის გამოადგებათ, როდესაც ისინი დასაპატიმრებლად აიყვანენ. ამჟამად კი, ფულის გამოძალვამ სრულიად ახალ დონეს მიაღწია.

თესფაის განცახებით, ერითრიელები დაახლოებით 4,000 სუდანურ ფუნტს უხდიან პოლიციის ოფიცრებს, რომ თავისუფლება იყიდონ. სტატიის ავტორის თქმით, მას შემდეგ, რაც ევროკავშირი სუდანს ფულს გადაუხდის, რათა ერითრიელ ლტოლვილებს აღარ მისცეს ზღვის გავლით ევროპაში გადაადგილების საშუალება, სუდანის პოლიცია აღარ აიღებს ქრთამს ერითრიელი ლტოლვილებისგან. ესტეფანოვას შეფასებით, მესიჯი რომელიც ევროკავშირმა სუდანს გაუგზავნა არის, ევროპისკენ მიგრაციის შეჩერება ნებისმიერ ფასად.

ამმარის განცხადებით, ევროკავშირი ეხმარება სუდანის მთავრობას, სუდანის მთავრობა კი პოლიციას და სხვა ინსტიტუტებს, მიუხედავად იმისა, რომ გამოქვეყნებული ანგარიშები მიუთითებენ უსაფრთხოების ძალების და პოლიციის ოფიცრების ჩართულობას ადამიანებით ვაჭრობაში.

აღმოსავლეთ სუდანში, რომელიც, საზღვრის კვეთის შემდეგ, პირველი დანიშნულების ადგილია ერითრიელებისთვის, ლტოლვილთა ბანაკების პირობები მძიმეა და არ არის საკმარისი საკვები. ამმარის განცხადებით, როდესაც მან მოინახულა ბანაკები, ხელისუფლების წარმომადგენლებმა განუცხადეს, რომ მათ პასუხისმგებლობას არ წარმოადგენდა ლტოლვილთა გამოკვება, არამედ მისცეს უსაფრთხო ტერიტორია და იცავენ მათ. მისივე თქმით, ბანაკში არსებული საცხოვრებელი პირობები იყო საშინელი.

ერითრიელ ლტოლვილთა მხოლოდ მცირე რაოდენობა სარგებლობს ლტოლვილთა ბანაკებით, დანარჩენები უფრო დიდ ქალაქებში მიდიან საცხოვრებლად, სადაც სხვა სახის პრობლემებს აწყდებიან. ისინი არა მხოლოდ, იძულებულნი არიან გადაიხადონ რეგულარული ქრთამი, არამედ ხელისუფლებისა და ლტოლვილთა სამთავრობო ორგანოს – ლტოლვილთა კომისიის (COR) – მხრიდან ექვემდებარებიან ძალადობას.

ლტოლვილთა საკითხებზე მომუშავე სუდანელი ადვოკატის განცხადებით, „COR“ ხელს უშლის ლტოლვილთა დაცვას, ისინი უარყოფენ მათ ლტოლვილის სტატუს და ართმევენ ლტოლვილის დამადასტურებელ მოწმობებს, რის გამოც ხდებიან მოწყვლადები და პოლიციის მხრიდან ხდება მათი დაპატიმრება. პოლიციის მხრიდან ხდება მათი ექსპლოატაცია და დაშანტაჟება, ხოლო არაფორმალურ სექტორში მომუშავე ქალები წარმოადგენენ სამიზნე ობიექტებს, მაგალითად, ქალი ჩაის გამყიდველებს საკუთარი აღჭურვილობა აქვთ ჩამორთმეული.[1]

„Human Rights Watch“-ის მიერ 2016 წლის 30 მაისს გამოქვეყნებული ინფორმაციით, სუდანის ხელისუფლებამ მოახდინა 442 ერითრიელის დეპორტაცია, რომელთაგან ექვსი რეგისტრირებული ლტოლვილი იყო. ლტოლვილთა საკითხებში „Human Rights Watch“-ის მკვლევარის და ადვოკატის, ჯერრი სიმფსონის, განცხადებით, სუდანი აპატიმრებს და ერითრეის რეპრესირებულ მთავრობას იძულებით გადასცემს ერითრიელებს ისე, რომ არ აძლევს მათ საშუალებას მოითხოვონ თავშესაფარი.

საერთაშორისო სააგენტოებს არ აქვთ საშუალება მონიტორინგი გაუწიონ ერითრეაში დეპორტირებული ერითრიელების მიმართ მოპყრობას.[2]

საინფორმაციო პორტალის „Reliefweb“-ის მიერ 2017 წლის სექტემბერში გამოქვეყნებული ინფორმაციის მიხედვით, ქასსალაში, აღმოსავლეთ სუდანის საზღვრის უკანონო კვეთის ბრალდებით, პოლიციამ დააპატიმრა თხუთმეტი ერითრიელი ლტოლვილი. აღნიშნული პირები ქასსალას ციხეში იმყოფებიან და ელოდებიან სასამართლო პროცესს.

რადიო „დაბანგას“ ინფორმაციით, 2017 წლის აგვისტოში, სუდანის სასამართლომ 104 ერითრიელი ლტოლვილის დეპორტაცია მოახდინა ერითრეაში.[3]

მედია საშუალება „News 24“-ის მიერ 2018 წლის 7 იანვარს გამოქვეყნებული ინფორმაციით,  ქასსალას შტატის გამგებლის 2018 წლის 5 იანვრის ბრძანებით, სუდანმა, აღმოსავლეთით, ჩაკეტა საზღვრი ერითრეასთან.

საზღვრის ჩაკეტვის მიზეზები არ იქნა განმარტებული, თუმცა აღნიშნული გადაწყვეტილება მას შემდეგ მიიღეს, რაც პრეზიდენტმა ომარ ალ-ბაშირმა 30 დეკემბერს ქასსალაში და ჩრდილოეთ კორდოფანში ექვსთვიანი საგანგებო მდგომარეობა გამოაცხადა. ოფიციალური პირების განცხადებით, აღნიშნული გადაწყვეტილება იყო სამთავრობო კამპანიის ნაწილი, რომლის მიზანიცაა ზემოაღნიშნულ ორ შტატში უკანონო იარაღის ამოღება.

ქასსალასა და ჩრდილოეთ კორდოფანის გარდა, საგანგებო მდგომარეობაა გამოცხადებული სუდანის საომარი მოქმედებების ზონებში: დარფურში, ცისფერ ნილოსზე და სამხრეთ კორდოფანში.[4]

 

[1] Africa Monitors – Eritrean Refugees in Sudan Coming Under Attack, 20 August 2016, available at: https://africamonitors.org/2016/08/20/eritrean-refugees-in-sudan-coming-under-attack/ (accessed on 9 January 2018)

[2] HRW – Human Rights Watch, Sudan: Hundreds Deported to Likely Abuse, 30 May 2016, available at: https://www.hrw.org/news/2016/05/30/sudan-hundreds-deported-likely-abuse (accessed on 9 January 2018)

[3] Reliefweb – Eastern Sudan police arrest Eritrean refugees, 8 September 2017, available at: https://reliefweb.int/report/sudan/eastern-sudan-police-arrest-eritrean-refugees (accessed on 9 January 2018)

[4] News24 – Sudan shuts border with Eritrea: state media, 7 January 2018, available at: https://www.news24.com/Africa/News/sudan-shuts-border-with-eritrea-state-media-20180106-2 (accessed on 9 January 2018)