მედია საშუალება „The Moscow Times“ 2022 წლის 20 მაისს აქვეყნებს სტატიას [სტატია გამოქვეყნებულია The Financial Times მიერ და ნათარგმნია The Moscow Times მიერ] რუსების მხრიდან უკრაინელების დახმარების შესახებ. სტატიაში ნათქვამია, რომ მოხალისეები, რომელთა შორის არიან როგორც ომის მოწინააღმდეგე აქტივისტები, ასევე, უბრალოდ, ის ხალხი, ვინც ვერ რჩება გულგრილი, თავიანთი საქმიანობის ორგანიზებას ეწევიან პირადი კონტაქტებისა და „Telegram“ სოციალური მედია აპლიკაციის გამოყენებით. ისინი ათასობით უკრაინელ ლტოლვილს რუსეთიდან გასვლაში ეხმარებიან. ყველაზე მოთხოვნადი მარშრუტი ბალტიის ქვეყნებია. მოხალისეებმა კარგად იციან, რომ უკრაინელების დახმარება დიდი რისკის მატარებელი საქმიანობაა, რადგან ომის დაწყების შემდეგ, რუსეთში რეპრესიები გაძლიერდა. ერთერთი აქტივისტის თქმით, „[…] ტელეფონის ნომრები ხელიდან ხელში გადადის, რადგან, არსებული გარემოებების გათვალისწინებით, შეუძლებელია ღია განცხადებების გავრცელება […]“. რუსეთში ბევრი უკრაინელი ლტოლვილია, ვისაც რუსეთში მოხვედრა საერთოდ არ უნდა და ისინი ძალით გაიყვანეს საბრძოლო მოქმედებების რეგიონებიდან რუსეთის მიმართულებით. სხვადასხვა მოხალისე ორგანიზაცია ეხმარება ასეთ ხალხს – აწვდის მათ ინფორმაციას და რჩევებს, პოულობს მანქანებს და მძღოლებს, ანაზღაურებს მატარებლის ბილეთების საფასურს, პოულობს ღამის გასათევს ოჯახებისთვის, ვინც მოსკოვისა და პეტერბურგის გავლით, დასავლეთისკენ მიემგზავრება.[1]

მედია საშუალება „ნოვაია გაზეტა“ 2022 წლის 22 მარტს გამოქვეყნებულ სტატიაში წერს, რომ რუსები ასევე ეხმარებიან უკრაინელ ლტოლვილებს; მაგრამ მათ ეშინიათ ამის შესახებ საუბარი, მათ შორის სისხლის სამართლებრივი დევნის რისკის გამო. სტატიაში ნათქვამია, რომ ხალხს – როგორც ლტოლვილებს, ასევე რუსებს – ეშინიათ, რომ „მოღალატეებად“ შერაცხავენ; და რომ ბრალსაც კი წაუყენებენ. მათ შიშს ბოლო პერიოდში მიღებული კანონები იწვევს. უკრაინელებს ეშინიათ „რუსეთთან თანამშრომლების შესახებ“ კანონის, რადგან არ არიან დარწმუნებული, რუსეთში გაქცევა აღქმული იქნება თუ არა ღალატად. რუსებს კი ეშინიათ „რუსეთის შეიარაღებული ძალების დისკრედიტაციის შესახებ“ კანონის და იმ მასობრივი მანიის, რამაც ჯაშუშობასთან დაკავშირებით დაისადგურა. სტატიაში საუბარია კონკრეტულ ადამიანებზე [რუსებზე] ვინც ამა თუ იმ ფორმით, დახმარება აღმოუჩინა უკრაინელ ლტოლვილებს. მათ შორისაა მოსკოვური ბარის ერთერთი დამფუძნებელი ნიკიტა ფომკინი. ის ყვება, რომ ყოველთვის აქტიური პოზიცია ჰქონდა. „[…] ახლაც, როდესაც ვიხედები ირგვლივ, ვფიქრობ, ნუთუ ჩვენ, მოსკოველებს, ეს არ გვადარდებს; ჩვენთვის სულერთია? აქ ხომ ხმას არავინ იღებს. გადავწყვიტე, ვაჩვენო, რომ ჩემთვის არაა სულერთი. მოველაპარაკე ფონდს „მეორე სუნთქვა“ და სოციალურ ქსელში გამოვაქვეყნე განცხადება უკრაინელებისთვის ჰუმანიტარული დახმარების შეგროვების შესახებ“. ბარში უამრავი ადამიანი მივიდა, სხვადასხვა ასაკის და ყველა მათგანი ამბობდა, რომ ისინი არ ემხრობიან „სპეცოპერაციას“, მაგრამ მიტინგებზე გასასვლელად მზად არ არიან; მაგრამ მზად არიან გაიღონ ტანისამოსი თუ სხვა ნივთები უკრაინელი ლტოლვილების დასახმარებლად. საბოლოოდ, ბარის თანამშრომლებმა და 30-მდე მოხალისემ 5 ტონა ჰუმანიტარული ტვირთი შეაგროვა და როსტოვის ოლქში ჩასულ უკრაინელ ლტოლვილებს გადასცა. ნიკიტა ფომკინის თქმით, ის აპირებს კიდევ ერთხელ გაუწიოს ორგანიზება ჰუმანიტარული დახმარების შეგროვებას.[2]

ინტერნეტ რესურსი „ნოკტა“, მედია საშუალებაზე „Reuters“ დაყრდნობით, 2022 წლის 11 მაისს ავრცელებს სტატიას რუსების ჯგუფების შესახებ, ვინც უკრაინელ ლტოლვილებს ეხმარებიან. სტატიის თანახმად, აღნიშნული ჯგუფები მალულად აკეთებენ თავის საქმეს, რადგან არ სურთ ხელისუფლების ყურადღების მიქცევა. მოხალისეების საქმიანობა დიდ რისკთანაა დაკავშირებული. რუსებს, ვინც ღიად არ ეთანხმება ომს, აწყდება ფულად ჯარიმებს და სასამართლო დევნას.[3]

უკრაინაში შეჭრის შემდეგ, რუსეთში რამდენიმე კანონი მიიღეს, რომელიც უკრაინაში ომთანაა დაკავშირებული. რუსეთი კრძალავს სიტყვა ომის ხესენებას და თავის შეჭრას უკრაინაში „სპეციალურ სამხედრო ოპერაციად“ მოიხსენიებს. რუსეთის პრეზიდენტმა ასევე ხელი მოაწერა კანონს „რუსული არმიის დისკრედიტაციის“ და მცდარი ინფორმაციის გავრცელების შესახებ. ამის შემდეგ, რუსეთში „მცდარი ინფორმაციის გავრცელება“, რუსეთისთვის სანქციების დაწესების მოთხოვნა და უკრაინაში შეჭრის სხვა ფორმით შეწინააღმდეგება დასჯადი გახდა. უკრაინაში მიმდინარე ომისთვის ომის დაძახებაც შეიძლება 15 წლამდე პატიმრობად დაუჯდეს პირს, რადგან ასეთ ქმედებას, ახალი კანონებით, ხელისუფლება მცდარი ინფორმაციის გავრცელებად ჩათვლის.[4] [5]

ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეა 2022 წლის 3 ივნისს გამოქვეყნებულ ანგარიშში რუსეთის ფედერაციაში პოლიტპატიმრების შესახებ წერს, რომ ასამბლეა კიდევ ერთხელ გმობს რუსეთის ფედერაციის ხელისუფლების მიერ გადადგმულ ნაბიჯებს [უკრაინაში ომის დაწყების შემდეგ], რომლებიც მიმართულია გამოხატვისა და შეკრების თავისუფლების შეზღუდვისკენ. გამძაფრებულია ზეწოლა სამოქალაქო საზოგადოებაზე, დამოუკიდებელი მედიასა და არასამთავრობო სექტორზე. გარდა ამისა, ასამბლეა გმობს უკრაინაში ომის მოწინააღმდეგე მშვიდობიანი დემონსტრანტების მასობრივ დაპატიმრებებს.[6]

ავსტრიის წარმოშობის ქვეყნის და თავშესაფრის კვლევისა და დოკუმენტაციის ცენტრი 2022 წლის მაისში გამოქვეყნებულ ანგარიშში რუსეთის ფედერაციის შესახებ წერს, რომ რუსეთის უკრაინაში შეჭრის შემდეგ, უკვე 2022 წლის 23 მაისისთვის, ომის საწინააღმდეგო ქმედებების გამო, 15 ათასზე მეტი მოქალაქე იყო დაკავებული. წყაროები აღნიშნავენ, რომ განსაკუთრებით დიდი რაოდენობის დემონსტრანტები დააკავეს პირველი კვირების განმავლობაში. ალეკსეი ნავალნის გუნდის წევრი ლეონიდ ვოლკოვი 2022 წლის მარტში, ინტერვიუში აცხადებს, რომ „[…] დასავლეთში ბევრს კიდევ არ ესმის ბევრი რამ; მათ არ ესმით, რას რისკავს რიგითი დემონსტრანტი რუსეთში. ახლა თუ შენ მიდიხარ დემონსტრაციაზე, დიდი ალბათობით დაგაკავებენ, დაგაპატიმრებენ, გაგრიცხავენ უნივერსიტეტიდან ან გაგადებენ სამსახურიდან. ახლა შენ საპატიმრო სასჯელს რისკავ და არა 10 დღეს, როგორც ეს იყო 2 წლის წინ; არამედ 15 წელიწადს. 10 წლის წინ ყველაზე დიდი რისკი იყო ჯარიმა 500 რუბლის ოდენობით. ახლა ასე არაა და მიუხედავად ამისა, 15 ათასზე მეტი დემონსტრანტი დააკავეს უკრაინაში ომის საწინააღმდეგო აქციაზე; ეს იმას ნიშნავს, რომ აქციაზე, ასობით ათასი პირი იყო გამოსული. ომის მოწინააღმდეგეები რუსეთის 130-ზე მეტ ქალაქში დააპატიმრეს. ათასობით ადამიანი კი უბრალოდ ვერ აძლევს თავს უფლებას, გარისკოს. ისინი ტოტალიტარულ რეჟიმში ცხოვრობენ და ყველა ვერ ახერხებს დემონსტრაციებში მონაწილეობას […]“.[7]

[1] მედია საშუალება „The Moscow Times“; როგორ ეხმარებიან რუსები უკრაინელებს დასავლეთით გაღწევაში; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 20 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.moscowtimes.ru/2022/05/20/kak-rossiyane-pomogayut-ukrainskim-bezhentsam-vibratsya-na-zapad-a20520 [ნანახია 2022 წლის 7 ივნისს]

[2] მედია საშუალება „ნოვაია გაზეტა“; რთულია იყო ადამიანი; ავტორი: ივან ჟილინი; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 22 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://novayagazeta.ru/articles/2022/03/22/trudno-byt-chelovekom [ნანახია 2022 წლის 7 ივნისს]

[3] ინტერნეტ რესურსი „ნოკტა“; რუსების მიწისქვეშა ჯგუფები ეხმარებიან უკრაინელ ლტოლვილებს რუსეთიდან გაქცევაში; ავტორი: კირილ კარასენი; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 11 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://nokta.md/podpolnye-gruppy-rossiyan-pomogajut-ukrainskim-bezhentsam-nasilno-zavezennym-v-stranu-sbezhat-iz-rossii/ [ნანახია 2022 წლის 7 ივნისს]

[4] მედია საშუალება „BBC“, რუსულენოვანი რედაქცია; უკრაინის მოვლენებს ომი დაუძახე? 15 წლამდე პატიმრობნა. სახელმწიფო დუმა ამზადებს კანონს სამხედრო ოპერაციის შესახებ მცდარი ინფრომაციის გავრცელების თაობაზე; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 3 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.bbc.com/russian/news-60594110 [ნანახია 2022 წლის 7 ივნისს]

[5] მედია საშუალება „Deutsche Welle“, რუსულენოვანი რედაქცია; სახელმწიფო დუმამ მიიღო კანონი რუსული არმიის დისკრედიტაციის გამო დასჯის შესახებ; სტატიის ავტორი: ვიტალი კროპმანი; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 4 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.dw.com/ru/gosduma-prinjala-zakon-o-nakazanii-za-diskreditaciju-vs-rf/a-61009600 [ნანახია 2022 წლის 7 ივნისს]

[6] ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეა; რუსეთის ფედერაციაში პოლიტიკური ნიშნით პირთა დაპატიმრებების შესახებ ანგარიში; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 3 ივნისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 20 სექტემბერს]

[7] ავსტრიის წარმოშობის ქვეყნისა და თავშესაფრის კვლევისა და დოკუმენტაციის ცენტრი; რუსეთის ფედერაცია: პოლიტიკური პროტესტი და განსხვავებული აზრი უკრაინაში შეჭრის კონტექსტში; გამოქვეყნებულია 2022 წლის მაისში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 20 სექტემბერს]

საერთაშორისო კვლევითი ორგანიზაცია „Jamestown Foundation“ 2022 წლის 3 მაისს გამოქვეყნებულ ინფორმაციაში, რუსეთის ფედერაციაში გაწვევისა და უკრაინაში ფრონტის ხაზზე გაგზავნის შესახებ, წერს, რომ უკრაინაში რუსეთის დანაკარგები იზრდება და შესაბამისად, იზრდება რუსეთის არმიაში გაწვევისა და უკრაინაში გაგზავნის მიმართ წინააღმდეგობა. მოსკოვი ყოველდღიურად უფრო მეტ სირთულეს აწყდება დანაკარგების შესავსებად ჯარისკაცების მობილიზების პროცესში. აღნიშნული პროცესი განსაკუთრებით რთულია იქ, სადაც ბრძოლაში დაღუპულთა დაკრძალვები ყოვედღიურობის ნაწილი გახდა; განსაკუთრებით არა-რუსებით დასახლებულ პატარა სოფლებში ბურიატიასა და დაღესტანის რესპუბლიკებში; ასევე, რუსებით დასახლებულ, მაგრამ კიდევ უფრო პატარა სოფლებში, მოსკოვისგან მოშორებით. ასეთ რეგიონებში, ნებისმიერი რაოდენობის პროპაგანდა უძლურია, გადაფაროს პუტინის ომის ნამდვილი ფასი და ადგილობრივები ეწინააღმდეგებიან ამ ომში მონაწილეობას.

ალეკსეი იზჰაკი, უსაფრთხოების საკითხების მკვლევარი კიევის სტრატეგიული კვლევების ინსტიტუტიდან, ამბობს, რომ რუსები მობილიზებულნი იყვნენ გამარჯვებისთვის, მაგრამ მხოლოდ ტელევიზორებთან და არა რეალობაში, როდესაც აუცილებელი ხდება თავის გაწირვა. მკვლევარი მიიჩნევს, რომ კრემლის გადაწყვეტილება – აირიდოს საყოველთაო მობილიზაცია – დაკავშირებულია რუსული მმართველი წრის გონებაში დალექილ მოგონებასთან 1917 წლის მოვლენებთან დაკავშირებით; როდესაც თავდაპირველად რუსები ენთუზიაზმით იყვნენ განწყობილნი ომის მიმართ, მოგვიანებით კი მათ იარაღი ხელისუფლებისკენ მიატრიალეს და გადააგდეს ორი მთავრობა, რომლებიც მხარს უჭერდნენ ომს, რომელსაც ხალხი ეწინააღმდეგებოდა. ასეთი ისტორიული გამოცდილების გათვალისწინებით, პუტინი და მისი გარემოცვა, ერიდება რისკს არათუ გაზარდოს არმიის რაოდენობა, საერთოდ ახსენოს სიტყვა ომი.

მკვლევარი ასევე მიიჩნევს, რომ დანაკარგების ზრდის პარალელურად, აუცილებლად გაიზრდება წინააღმდეგობა როგორც გაწვევის, ასევე უკრაინაში გაგზავნის მიმართ; და მოსკოვს აღარ დარჩება სხვა გზა, გარდა ახლანდელი არჩევნის შეცვლისა. ამჟამად, რუსეთის ხელისუფლება ცდილობს, ფონს გავიდეს „ფარული მობილიზაციით“, რასაც რეზერვისტების გაწვევით აკეთებს. ხოლო თუ კრემლი გადაწყვეტს, საყოველთაო მობილიზაციის გამოცხადებას, მას მოუწევს, ეს როგორმე „მიჰყიდოს“ საზოგადოებას.[1]

საერთაშორისო კვლევითი ორგანიზაცია „Jamestown Foundation“ 2022 წლის 23 მაისს გამოქვეყნებულ ინფორმაციაში წერს, რომ რუსეთის სასაზღვრო რეგიონები უკვე, შეიძლება ითქვას, რეგულარულად ხვდება საარტილერიო დარტყმების ობიექტი. კრემლი კი ამის შესახებ სდუმს. პირველი ასეთი თავდასხმების შემდეგ, დასავლეთი ფიქრობდა, რომ კრემლი ოფიციალურადაც გამოაცხადებდა ომს, რაც მას საყოველთაო მობილიზაციის გამოცხადების საშუალებას მისცემდა. თუმცა კრემლი დუმილს ამჯობინებს და არათუ იყენებს ტერმინს „სპეციალური სამხედრო ოპერაცია“, არამედ საერთოდ კრძალავს უკრაინაში მიმდინარე მოვლენებთან დაკავშირებით, სიტყვა ომის გამოყენებას. ზოგიერთი ექსპერტი მიიჩნევს, რომ მიზეზი, რატომაც პუტინი თავს არიდებს საყოველთაო მობილიზაციას, არის სავარაუდო პასუხი „ნატოს“ მხრიდან და მიუხედავად კრემლის რიტორიკისა, აშკარაა, რომ რუსეთს „ნატოსთან“ პირდაპირი სამხედრო კონფრონტაციის ეშინია.[2]

ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტო [EUAA] 2022 წლის 5 აპრილს გამოქვეყნებულ ინფორმაციაში წერს, რომ რუსეთის ფედერაციაში 18-დან 27 წლამდე ასაკის ყველა მამაკაცი ვალდებულია, ერთი წლით იმსახუროს შეიარაღებულ ძალებში. გაწვევა ხორციელდება წელიწადში ორჯერ – გაზაფხულსა და შემოდგომაზე. ახალწვეულები, თავდაპირველად, 1-2-თვიან საბაზისო მომზადებას გადიან. ამის შემდეგ ისინი გადიან 3-6-თვიან ძირითად წვრთნას, ვიდრე მოხდება მათი დანაყოფებში განაწილება. მოქმედი კანონმდებლობით, წვევამდელების საბრძოლო მოქმედებებში ჩართვა არ შეიძლება, ვიდრე ისინი მინიმუმ 4-თვიან წვრთნას არ გაივლიან. თუმცა, საომარი მოქმედებების შესახებ კანონი ან საყოველთაო მობილიზაცია უპირატესია და გადაწონის ამჟამინდელ პოლიტიკას და ხელმძღვანელობას საშუალებას მისცემს, მობილიზებული რეზერვი ან ახალი გაწვეულები დაუყოვლებლივ ჩართონ საბრძოლო მოქმედებებში. წყაროების მტკიცებით, 2021 წლის შემოდგომაზე გაწვეულების ნაწილი უკვე მსახურობს უკრაინაში მებრძოლ დანაყოფებში. ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტო წერს, რომ რუსეთს არ აუმოქმედებია საომარი მდგომარეობის შესახებ კანონი და არც საყოველთაო მობილიზაცია გამოუცხადებია. თუ რუსეთი ასეთ გადაწყვეტილებას მიიღებს, მას მარტივად შეეძლება, რეზერვის გამოძახება და მამაკაცების საბრძოლო მოქმედებებში [თუნდაც იძულებით] ჩართვა მობილიზაციისა და გაწვევის გამოყენებით.[3]

[1] საერთაშორისო კვლევითი ორგანიზაცია „Jamestown Foundation“; უკრაინაში ომი რუსეთს სახლში უბრუნდება, რაც მოსკოვისთვის რიგების შევსებას ართულებს; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 3 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 6 ივნისს]

[2] საერთაშორისო კვლევითი ორგანიზაცია „Jamestown Foundation“; რატომ დუმს კრემლი რუსეთის ტერიტორიებზე თავდასხმების შესახებ; ავტორი: ვიქტორ დავიდოფი; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 23 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 6 ივნისს]

[3] ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტო [EUAA]; სამხედრო დეზერტირების მიმართ დამოკიდებულება უკრაინაში შეჭრის შემდეგ; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 5 აპრილს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 6 ივნისს]

გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისრის ოფისმა 2022 წლის მარტში გამოქვეყნა საკუთარი პოზიცია უკრაინაში დაბრუნებასთან დაკავშირებით. აღნიშნული დოკუმენტის მიხედვით, რუსეთის ფედერაცია რამდენიმე თვის განმავლობაში ახორციელებდა სამხედრო ძალების მობილიზებას უკრაინის საზღვართან. 2022 წლის 21 თებერვალს რუსეთის ფედერაციამ, უკრაინის აღმოსავლეთ რეგიონებში, რუსეთის მიერ მხარდაჭერილი სეპარატისტების თვითგამოცხადებული რესპუბლიკების [დონეცკის სახალხო რესპუბლიკა და ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკა] დამოუკიდებლობა აღიარა. 24 თებერვალს რუსეთის ფედერაციამ გამოაცხადა „სპეციალური სამხედრო ოპერაციის“ დაწყება უკრაინის წინააღმდეგ და რუსეთის შეიარაღებულმა ძალებმა დაიწყეს სამხედრო მოქმედებები უკრაინის ტერიტორიაზე. უკრაინის ხელისუფლებამ საყოველთაო მობილიზაცია და 18-დან 60 წლამდე ასაკის მამაკაცებს ქვეყნის დატოვება აეკრძალათ.[1]

მედია საშუალება „რადიო თავისუფლება“ 2022 წლის 24 თებერვალს გამოქვეყნებულ სტატიაში – „ზელენსკის თქმით, უკრაინამ განიცადა „სერიოზული დანაკარგები“ რუსეთის შეჭრის გამო“ – წერს, რომ რუსეთის ფედერაციის თავდასხმა უკრაინაზე 24 თებერვალს, გამთენიისას დაიწყო. სარაკეტო იერიშები განხორციელდა აეროპორტებსა და სამხედრო ინფრასტრუქტურაზე უკრაინის მინიმუმ 25 ქალაქში. აფეთქებებისა და საგანგაშო საყვირების ხმა ისმოდა დედაქალაქსა და იქ მდებარე ბორისპოლის აეროპორტში; ასევე ხარკივში, კრამატორსკში, დნიპროში, მარიუპოლში, ოდესაში, ზაპორიჟიასა და 20 სხვა ქალაქში.[2]

საბრძოლო მოქმედებების გამძაფრების პარალელურად, იზრდება მსხვერპლი მშვიდობიან მოსახლეობაში. გაეროს ადამიანის უფლებათა უმაღლესი კომისრის ოფისის ინფორმაციით, 24 თებერვლიდან 12 მარტის ჩათვლით პერიოდში, მშვიდობიან მოსახლეობაში მსხვერპლის რაოდენობამ 1663 შეადგინა [მათ შორის 596 პირი იქნა მოკლული]. წყაროს განმარტებით, რეალური ციფრები გაცილებით მაღალია, რადგან მშვიდობიან მოსახლეობაში მსხვერპლის შესახებ ცნობები მიმდინარე რეჟიმში მუშავდება. უკრაინის ძირითადი ქალაქები, როგორებიცაა ხარკივი (აღმოსავლეთით), მარიუპოლი (სამხრეთ-აღმოსავლეთით), მიკოლაივი (სამხრეთით), სუმი (ჩრდილოეთით) და კიევის შემოგარენი კვლავ სერიოზული დარტყმების ქვეშ იმყოფება. 12 მარტს, იერიშის შედეგად, კიევიდან 32 კილომეტრში მდებარე ვასილკივის აეროპორტი განადგურდა.

13 მარტიდან რუსეთის ფედერაციის შეიარაღებული ძალების სამხედრო იერიშები დასავლეთის მიმართულებით გაფართოვდა და საჰაერო იერიშების ობიექტები ისეთი ქალაქები გახდა, რომლებიც იქამდე სამიზნეს არ წარმოადგენდა. 13 მარტს საჰაერო იერიშები განხორციელდა იავორივზე, ლვივის ოლქში (დასავლეთ უკრაინა), დაახლოებით 40 კილომეტრში ქალაქ ლვივიდან. იმავე დილით, საჰაერო იერიში განხორციელდა ივანო-ფრანკივსკის (დასავლეთ უკრაინა) აეროპორტზე, რის შედეგადაც თითქმის სრულად განადგურდა ინფრასტრუქტურა. ყველაზე მძიმე ვითარება კვლავ აღმოსავლეთ უკრაინაში, დონეცკისა და ლუჰანსკის ოლქებშია, სადაც 12 მარტის მდგომარეობით, მშვიდობიან მოსახლეობაში მსხვერპლის რაოდენობამ 695 შეადგინა. 12 მარტს საჰაერო იერიში განხორციელდა დონეცკის ოლქში, სვიატოჰირსკში მდებარე სამონასტრო თავშესაფარზე, სადაც 500-ზე მეტი იძულებით გადაადგილებული პირი, მათ შორის 200-მდე ბავშვი იმყოფებოდა. უკრაინის ენერგეტიკის მინისტრის განცხადებით, 12 მარტის მდგომარეობით, ბუნებრივი აირი არ მიეწოდებოდა 250 ათასზე მეტ აბონენტს დონეცკის (აღმოსავლეთი), კიევის (ჩრდილოეთი) და ზაპორიზკის (აღმოსავლეთის) ოლქებში. ელექტროენერგიის გარეშე იყო დარჩენილი მილიონამდე მომხმარებელი; მეტწილად ჩერნიჰივსკის (ჩრდილოეთი), დონეცკის (აღმოსავლეთი) და კიევის (ჩრდილოეთი) ოლქებში. ყველაზე მძიმე ჰუმანიტარული ვითარებაა ქალაქ მარიუპოლში, სადაც კონფლიქტი ყველაზე მწვავე ფაზაშია. უკვე ვრცელდება ინფორმაცია სასიცოცხლო მნიშვნელობის მედიკამენტების ნაკლებობის გამო ხალხის გარდაცვალების ფაქტების შესახებ.[3]

ადგილობრივი [უკრაინული] და საერთაშორისო მედია საშუალებების მიერ რეგულარულად ვრცელდება ინფორმაცია უკრაინაში არსებული ვითარების შესახებ. მედია საშუალებების ინფორმაციით, რუსეთის ფედერაციის მხრიდან რეგულარულად ხორციელდება სამხედრო იერიშები როგორც სამხედრო, ასევე სამოქალაქო ობიექტებზე, მათ შორის ისეთ სამოქალაქო ინფრასტრუქტურაზე, სადაც თავს აფარებს მშვიდობიანი მოსახლეობა, მათ შორის ბავშვები. რუსეთის საჰაერო იერიშებს და სხვა სამხედრო მოქმედებებს უკრაინაში ყოველდღიურად ეწირება მშვიდობიანი მოსახლეობა, მათ შორის ბავშვები. მედია საშუალებების ინფორმაციით, უკრაინაში რუსეთის შეიარაღებული ძალების შეჭრის შემდეგ, 150-მდე ბავშვი ემსხვერპლა რუსეთის მოქმედებებს.[4] [5]

საომარო მოქმედებები ძირითადად მიმდინარეობს აღმოსავლეთ უკრაინაში, სამხრეთ და სამხრეთ-აღმოსავლეთ უკრაინაში, ჩრდილოეთ და ჩრდილო-აღმოსავლეთ უკრაინაში. დასავლეთ, ჩრდილო-დასავლეთ და სამხრეთ-დასავლეთ უკრაინის ტერიტორიაზე ინტენსიურ საბრძოლო მოქმედებებს ამჟამად ადგილი არ აქვს.

2022 წლის 24 თებერვლის შემდეგ, 2022 წლის 13 მარტის მდგომარეობით, უკრაინა 2.7 მილიონმა დატოვა. უკრაინელი ლტოლვილების ძირითადი ნაკადი [1.7 მილიონი] ლვივის ოლქიდან პოლონეთში გადავიდა. ზაკარპატიის ოლქის გავლით, უკრაინელი ლტოლვილები გადავიდნენ სლოვაკეთში [196 ათასი], უნგრეთსა [246 ათასი] და რუმინეთში [85 ათასი]. ჩერნივცის ოლქის გავლით, უკრაინელი ლტოლვილების ნაწილმა ქვეყანა დატოვა მოლდოვის [105 ათასი] მიმართულებით. ხარკივის ოლქის გავლით, უკრაინელი ლტოლვილები, ასევე, გადავიდნენ რუსეთის ფედერაციაში [106 ათასი] და რივნის ოლქის გავლით – ბელორუსში [ათასზე მეტი].

2022 წლის 24 თებერვლის შემდეგ, 13 მარტის მდგომარეობით, 2 მილიონამდე უკრაინელი იძულებული გახდა, ქვეყნის შიგნით გადაადგილებულიყო. უკრაინელი იძულებით გადაადგილებული პირები ძირითადად დასავლეთ ოლქების მიმართულებით გადაადგილდნენ. ყველაზე დიდი ნაკადები კონცენტრირებულია ზაკარპატიის ოლქში [501 ათასი] და ლვივის ოლქში [387 ათასი]. იძულებით გადაადგილებული პირები, ასევე კონცენტრირებულნი არიან ჩერნივცის ოლქში [220 ათასი], ვოლინის ოლქში [170 ათასი], ოდესის ოლქში [152 ათასი] და ვინიციის ოლქში [158 ათასი]. იძულებით გადაადგილებული პირები, მცირე რაოდენობით, სხვადასხვა ოლქში, ასევე, იმყოფებიან უკრაინის ცენტრალურ ნაწილში [ყველაზე დიდი რაოდენობით დნიპროპეტროვკის ოლქში – 12.7 ათასი] და ასევე მცირე რაოდენობით აღმოსავლეთ უკრაინაში.[1]

გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისრის ოფისის შეფასებით, უკრაინა, ქვეყანაში არსებული გარემოებების გათვალისწინებით, ამ ეტაპზე აღარ წარმოადგენს „უსაფრთხო წარმოშობის ქვეყანას“ და სახელმწიფოებმა, ვისაც დარეგულირებული აქვს უსაფრთხო წარმოშობის ქვეყნების ცნება, უკრაინა აღნიშნული სიიდან უნდა ამოიღონ. ხოლო სხვა სახელმწიფოებმა აღნიშნული გარემოება მიიღონ მხედველობაში და გაითვალისწინონ. UNHCR თავის პოზიციაში უკრაინაში დაბრუნების შესახებ წერს, რომ ქვეყანაში არსებული ვითარება ძალადობრივია და გაურკვეველია, რამდენ ხანს შეიძლება შენარჩუნდეს უკრაინაში ასეთი მდგომარეობა. UNHCR მოუწოდებს სახელმწიფოებს, იძულებით არ დააბრუნონ პირები უკრაინაში; მათ შორის ისინიც, ვისაც საერთაშორისო დაცვაზე ადრე ეთქვა უარი. გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისრის ოფისის შეფასებით, იძულებითი დაბრუნების აკრძალვა, დღეს არსებულ სიტუაციაში და ვიდრე უკრაინაში უსაფრთხოების კუთხით არსებული ვითარება მნიშვნელოვნად არ გამოსწორდება, წარმოადგენს მინიმალურ სტანდარტს.[2]

[1] გაეროს ჰუმანიტარული მხარდაჭერის კოორდინაციის ოფისი OCHA; უკრაინა: ჰუმანიტარული შედეგები, სიტუაციის ანალიზი; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 13 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 22 მარტს]

[2] გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისრის ოფისი UNHCR; გლუკის [UNHCR] პოზიცია უკრაინაში დაბრუნების შესახებ; გამოქვეყნებულია 2022 წლის მარტში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 21 მარტს]

[1] გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისრის ოფისი UNHCR; გლუკის [UNHCR] პოზიცია უკრაინაში დაბრუნების შესახებ; გამოქვეყნებულია 2022 წლის მარტში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 21 მარტს]

[2] მედია საშუალება „რადიო თავისუფლება“; ზელენსკის თქმით, უკრაინამ განიცადა „სერიოზული დანაკარგები“ რუსეთის შეჭრის გამო; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 24 თებერვალს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 21 მარტს]

[3] გაეროს ჰუმანიტარული მხარდაჭერის კოორდინაციის ოფისი OCHA; უკრაინა: ჰუმანიტარული შედეგები, სიტუაციის ანალიზი; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 13 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 22 მარტს]

[4] მედია საშუალება BBC; ომი უკრაინაში – ახალი ამბები მიმდინარე რეჟიმში; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.bbc.com/news/live/world-europe-60830013 [ნანახია 2022 წლის 22 მარტს]

[5] მედია საშუალება The Guardian; რუსეთ-უკრაინის ომი: რა ვიცით შეჭრიდან 27-ე დღეს; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 22 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.theguardian.com/world/2022/mar/22/russia-ukraine-war-what-we-know-on-day-27-of-the-invasion [ნანახია 2022 წლის 22 მარტს]

ა.შ.შ. სახელმწიფო დეპარტამენტი უკრაინაში ადამიანის უფლებების კუთხით არსებული მდგომარეობის შესახებ 2020 წლის მარტში გამოქვეყნებულ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2019 წელი) წერდა, რომ საპატიმროებსა და დაკავების ცენტრებში არსებული პირობები კვლავ რჩებოდა მძიმედ, არ იყო თავსებადი საერთაშორისო სტანდარტებთან და, ზოგჯერ, საფრთხეს უქმნიდა პატიმრების სიცოცხლესა და ჯანმრთელობას. ფიზიკური ძალადობა, შესაბამისი სამედიცინო სერვისებისა და კვების უკმარისობა, ცუდი სანიტარული პირობები და ადექვატური განათების არარსებობა კვლავაც პრობლემად რჩებოდა. გადავსებულობა ისევ აქტუალურ საკითხს წარმოადგენდა, თუმცა, უფლებადამცველი ორგანიზაციები აღნიშნავდნენ, რომ 2016 წელს გატარებული რეფორმების შედეგად, ვითარება ამ კუთხით, შედარებით გამოსწორდა.

ანგარიშის მიხედვით, ასევე პრობლემას წარმოადგენდა ციხის პერსონალის მხრიდან განხორიცელებული ფიზიკური ძალადობის ფაქტები. მაგალითად, მარტში, #26 საპატიმროში ვიზიტისას, არასამთავრობო ორგანიზაცია “Kharkiv Human Rights Protection Group”-ის წარმომადგენლებს პატიმრებმა განუცხადეს, რომ ციხის ადმინისტრაციამ, იმისთვის, რომ თავიდან აერიდებინა სავარაუდო ბუნტი, გამოიძახა სპეც. დანიშნულების რაზმი და მასობრივ ცემას დაუქვემდებარა ისინი. ექსპერტებმა 7 პატიმრის სხეულზე სერიოზული ფიზიკური დაზიანების კვალი დაადასტურეს. 8 სხვა პატიმარი, ინციდენტის შემდგომ, გადაიყვანეს Kryvy Rih-ის საპატიმროში, ხოლო მანამდე, მათივე განცხადებით, აღნიშნული პატიმრები ციხის პერსონალმა დაუქვემდებარა ცემას. საპატიმროს ადმინისტრაციის განცხადებით, პატიმრებმა ჯანმრთელობის დაზიანები თავად, განზრახ მიიყენეს.

გარდა ამისა, ვრცელდებოდა ცნობები უშუალოდ პატიმრებს შორის ერთმანეთზე ძალადობის ფაქტებზეც. მაგალითად, პრესის მიერ მარტში გავრცელებული ცნობების თანახმად, ბერდიანსკის ციხეში ერთმა პატიმარმა მეორე გააუპატიურა, სავარაუდოდ, ციხის ადმინისტრაციის მითითების შესაბამისად. მსხვერპლი,  სავარაუდოდ, 23 წლის სამხედრო მოსამსახურე იყო, რომელიც საპატიმროში პოსტის ნებართვვის გარეშე მიტოვებისთვის იხდიდა სასჯელს. ციხის ადმინისტრაცია კატეგორიულად უარყოფდა, რომ დანაშაული მათი მითითების საფუძველზე მოხდა. პოლიციამ დაიწყო გამოძიება, მაგრამ ოქტომბრის თვის მდგომარეობით, არავინ დაუკავებიათ. პრესის მიხედვით, ადგილობრივი პროკურორი და პოლიციის წარმომადგენლები რამდენჯერმე შეხვდნენ მსხვერპლს და მისგან სავარაუდოდ ითხოვნდნენ ხელის მოწერას კონკრეტულ დოკუმენტზე, სადაც აღნიშნული იქნებოდა, რომ ის მომხდარ შემთხვევაზე პასუხისმგებლობას საპატიმროს ადმინისტრაციას არ აკისრებდა.  ადგილობრივი უფლებადამცველი ორგანიზაციების მიხედვით, აღნიშნულ საპატიმროზე წარსულში ვრცელდებოდა ცნობები სავარაუდო წამების შესახებ.

ანგარიშის მიხედვით, დაკავების დაწესებულებათა უმრავლესობა იყო მოძველებული და საჭიროებდა რემონტს. დაკავებულები აცხადებდნენ, რომ მათ საკნებში ვენტილაციის კუთხით საკმაოდ მძიმე პირობები იყო, ასევე – ფიქსირდებოდა მწერების ჭარბი რაოდენობა. პოლიციის დროებით და წინასწარი დაკავების ცენტრებში, საპატიმრო დაწესებულებებთან შედარებით, ზოგადი პირობები უფრო ცუდი იყო. ზოგიერთ შემთხვევაში, არ არსებობდა ადექვატური სანიტარული პირობები და შესაბამისი სამედიცინო სერვისები. საკუთარ 2017 წლის ანგარიშში, „ევროსაბჭოს წამების პრევენციის კომიტეტი“ (CPT) გამოხატავდა შეშფოთებას იმაზე, რომ წინასწარი დაკავების ცენტრებში მყოფ პატიმრებს, ზოგადად, არ ჰქონდათ საკნის-გარეთ აქტივობებზე წვდომა, გარდა ეზოში დღეში ერთსაათიანი ვარჯიშისა.

ფიქსირდებოდა პრობლემები საჭმლის ხარისხის კუთხითაც. მიუხედავად იმისა, რომ პატიმრები იღებდნენ დღეში სამჯერად კვებას, ბევრგან აღნიშნული საკვები ფასდებოდა, როგორც „საჭმელად უვარგისი“. პატიმრებში ხშირად გამოკიდებულნი იყვნენ იმ დამატებით საკვებზე, რომელსაც ოჯახებიდან გზავნილების სახით იღებდნენ. CPT აღნიშნავდა, რომ ზოგიერთ წინასწარი დაკავების ცენტრში, დაკავებულებს არ ჰქონდათ მდგრადი წვდომა საკვებსა და სასმელ წყალზე. ამას გარდა, UN SRT-ის მიხედვით, ჰიგიენის პროდუქტების უმრავლესობა, მათ შორის – ტუალეტის ქაღალდი, საპონი და ა.შ. პატიმრებს არ მიეწოდებოდათ და ისინი, ამ კუთხით, დამოკიდებულნი იყვნენ ოჯახებსა და ჰუმანიტარულ ორგანიზაციებზე.

გაერო და სხვა სადამკვირვებლო საერთაშორისო ორგანიზაციები ყურადღებას ამახვილებდნენ ჯანდაცვითი სერვისების მიწოდების კუთხით არსებულ სისტემურ პრობლემებზე. CPT მიხედვით, დღის წესრიგში იდგა ისეთი პრობლემები, როგორიცაა: კონფიდენციალურობის პრინციპის უგულებელყოფა; დაზიანებების არასათანადო და არაადექვატური აღწერა და შესაბამისი დარგის სამედიცინო სპეციალისტებზე (მათ შორის, გინეკოლოგებსა და ფსიქიატრებზე) არასათანადო წვდომა. დეფიციტი იყო თითქმის ყველა ტიპის მედიკამენტზე და პატიმრები იძულებულნი იყვნენ, ამ ასპექტში, თავიდან ბოლომდე ოჯახებზე ყოფილიყვნენ დამოკიდებულნი. საპატიმროებში მოქმედ სამედიცინო დაწესებულებებში პირობები იყო ცუდი და არაჰიგიენური. ბიუროკრატიული და ფინანსური ხასიათის საკითხები აფერხებდა პატიმართა დროულ გადაყვანას საქალაქო საავადმყოფოებში, რასაც შედეგად მათი გახანგრძლივებული ტრავმა და დაგვიანებული დიაგნოზი სდევდა თან.

ანგარიშში ასევე აღნიშნულია, რომ უკრაინაში პატიმრებსა და დაკავებულებს შეუძლიათ პატიმრობის პირობების შესახებ საჩივრებით მიმართონ სახალხო დამცველს. მიუხედავად ამისა, უფლებადამცველი ორგანიზაციები აცხადებდნენ, რომ ციხის ადმინისტრაცია ან ცენზურას უქვემდებარებდა აღნიშნულ საჩივრებს, ან ცდილობდა დაერწმუნებინა პატიმრები, არ გამოეყენებინათ აღნიშნული მექანიზმი. ფიქსირდებოდა საჩივრების ავტორი პატიმრების მიმართ სასჯელის დაკისრების და დევნის ფაქტებიც. უფლებადამცველი ჯგუფები ასევე აღნიშნავდნენ, რომ კანონისმიერი ნორმები ყოველთვის არ უზრუნველყოფნდნენ საჩივრების კონფიდენციალურობას, რაც პრობლემას წარმოადგენდა.

მიუხედავად იმისა, რომ საპატიმროების ადმინისტრაცია ზოგადად, ნებას რთავდა პატიმრებს, მიეღოთ ვიზიტორები, პატიმართა უფლებადამცველი ორგანიზაციები აღნიშნავდნენ, რომ ზოგიერთ ოჯახს ამ კანონიერი უფლების გამოყენებისთვის ქრთამის გადახდა უწევდა.

მთავრობა, ზოგადად, ნებას რთავდა ისეთ უფლებადამცველ ორგანიზაციებს, როგორიცაა – CPT, HRMMU და ომბუდსმენის ოფისი, დამოუკიდებელი სამონიტორინგო საქმიანობა ეწარმოებინათ საპატიმროებსა და დაკავების ცენტრებში.[1]

საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაცია Freedom House უკრაინის შესახებ 2020 წელს გამოქვეყნებულ ყოველწლიურ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2019 წელი) წერდა, რომ ბევრ საპატიმროში არსებული პირობები არაჰიგიენური და ჯანმრთელობისთვის საშიში იყო.[2]

არასამთავრობო ორგანიზაცია Kharkiv Human Rights Protection group 2020 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში წერდა, რომ უკრაინის ზოგიერთ პენიტენციურ დაწესებულებაში პატიმრებს არ გააჩნდათ საკმარისი რაოდენობის საწოლები, რის გამოც, იძულებულნი იყვნენ, ცვლებში ეძინათ.  აღნიშნული პრაქტიკა ფართოდ იყო გავრცელებული წინასწარი დაკავების იზოლატორებშიც, სადაც დაკავებულები ასევე უჩიოდნენ განათებისა და სუფთა ჰაერის ნაკლებებობასაც. ამ კუთხით, განსაკუთრებით პრობლემატურია ე.წ. „ტრანზიტული საკნები“, სადაც ერთი ციხიდან მეორეში გადასაყვანი პატიმრები დროებით არიან განთავსებულნი.

ფიზიკური პირობები პენიტენციურ დაწესებულებათა უმრავლესობის შემთხვევაში არადამაკმაყოფილებელია, რაც ძირითადად განპირობებული იყო ისეთი ფაქტორებით, როგორიცაა – საცხოვრებელი ფართის სიმცირე; მძიმე სანიტარული პირობები; სარდაფებში განთავსებული საკნები; განათების და ტემპერატურის კონტროლის კუთხით არსებული პრობლემები; შეზღუდული წვდომა სუფთა ჰაერსა და სასმელ წყალზე და ა.შ. როგორც წესი, ადექვატური საპატიმრო პირობები ხელმისაწვდომი იყო მხოლოდ არასრულწლოვანთათვის; ქალებისთვის და პრივილეგირებული პირებისთვის.

უკრაინის წინააღმდეგ მიმართულ იმ საქმეებში, სადაც ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ მე-3 მუხლის (წამების აკრძალვა) დააადგინა, საქმე ეხებოდა საპატიმრო დაწესებულებებში ისეთ სამართალდარღვევებს, როგორიცაა: გადავსებულობა; არაადექვატური სანიტარული და ჰიგიენური პირობები; არასაკმარისი განათება და ვენტილაცია; საკნებში მწერებისა და ობის არსებობა; შხაპზე შეზღუდული წვდომა; შეზღუდული დღის გასეირნება; საკვების დაბალი ხარისხი და ა.შ. აღნიშნული დარღვევები დადგინდა უკრაინის არაერთ რეგიონში მდებარე მრავალ დაწესებულებაში.

ანგარიშის მიხედვით, პატიმრებისთვის განკუთვნილი საკვები სტანდარტები არ იყო თავსებადი ჯანდაცვის სამინისტროსა და „ევროპის საპატიმროთა წესებით“ დადგენილ სტანდარტებთან. საპატიმროთა უმრავლესობის შემთხვევაში, საჭმელს გააჩნდა ცუდი ორგანოლეპტიკური თვისებები; მზა საკვებში არ იყო საკმარისი რაოდენობის ხორცი; ცუდი შესანახი პირობების შედეგად გაფუჭებული საკვები მარაგები მაინც გამოიყენებოდა და ა.შ. ასევე, იყო პრობლემები ციხეებში საკვების დისტრიბუციის თვალსაზრისითაც.

ანგარიშში ასევე აღნიშნუალი, რომ 2018 წელს მიიღეს კანონი პენეტენციური სიტემის ოპტიმიზაციის შესახებ, რომელის ფარგლებშიც, 17 პენიტენციური დაწესებულება დროებით დაიხურა. დახურული ციხეები შეირჩა არა იმ პრინციპით, თუ რამდენად საჭიროებდა შენობა და იქ არსებული ფიზიკური პირობები ოპტიმიზაციისა და რემონტს, არამედ – საპატიმროში არსებულ პატიმართა რაოდენობით. მაგალითად, დაიხურა შოსტიკივსკას N66 ციხე, რომელიც ახალი გარემონტებული იყო და იქ არსებული პირობები სტანდარტებს აკმაყოფილებდა. ხოლო უკრაინაში მოქმედი ბევრი, გაცილებით ცუდი პირობების მქონე საპატიმრო კვლავ აგრძელებს ფუნქციონირებას. [3]

უკრაინის პარლამენტის ადამიანის უფლებათა კომისარის ოფისი საკუთარ 2020 წლის ანგარიშში წერდა, რომ 2018-2020 წლებში, უკრაინის საპატიმროებში კომისიის მიერ განხორიცელებულმა სამონიტორინგო ვიზიტებმა აჩვენა, რომ ადგილი ჰქონდა ისეთ დარღვევებს, როგორიცაა, მაგალითად – პატიმრების მიმართ არალეგალური ფიზიკური ძალის გამოყენება.

2019 წლის დეკემბერში, კროპივნიცკის წინასწარი დაკავების ცენტრში მორიგი სამონიტორინგო ვიზიტისას, კომისიამ მიიღო არაერთი საჩივარი წამებისა და არასათანადო მოპყრობის შესახებ. ციხის ადმინისტრაცია ცდილობდა, დაემალა ჯანმრთელობა დაზიანებულ პატიმართა რეალური რაოდენობა და ასევე, არ აწვიდა მათ შესაბამის სამედიცინო დამხარებას. საბოლოოდ, გაირკვა, რომ ნაცემი იყო 82 დაკავებული და მხოლოდ კომისიის ჩარევის შემდგომ აღუდგათ მათ წვდომა შესაბამის სამედიცინო და იურიდიულ სერვისებზე. წამებისა და არასათანადო მოპყრობის ფაქტები (22 შემთხვევა) გამოვლინდა ოლექსიევკას N 25 გამოსასწაორებელ კოლონიაშიც. ორივე ზემოხსენებული შემთხვევის ფაქტზე, უკრაინის გამოძიების სახელმწიფო ბიურომ გამოძიება დაიწყო.

2018 წლის განმავლობასი, კომისიამ მოქალაქეებისგან მიიღო 1666 საჩივარი პენიტენციურ დაწესებულებებში უფლებადარღვევების შესახებ. 2019 წელს კი ეს რიცხი 1775-მდე გაიზარდა, რომელთაგანაც 1023 ციხეში არაადექვატურ პირობებს ეხებოდა, ხოლო 43 კი – სავარაუდო წამებას.

წინასწარი დაკავების ცენტრებში სამონიტორინგო ვიზიტისას, ფიქსირდებოდა ისეთი დარღვევები, როგორიცაა – პატიმრებისთვის არაადექვატური საცხოვრებელი პირობები; პატიმრებს არ გააჩნდათ ინდივიდუალური საწოლები; საკანთა უმრავლესობა იყო გადავსებული და დაკავებულები იძულებულნი იყვნენ, დაეძინათ ცვლებში. პატიმრების განაწილებისას, ციხის ადმინისტრაცია არ ითვალისწინებდა საკნების ფართობს, რის შედეგადაც, ირღვეოდა პატიმრების უფლებები.

ვიზიტების უმრავლესობისას, გამოვლენილ იქნა, რომ საკნებში არსებული ელექტრო-ენერგიის გაყვანილობა პოტენციურად საშიში იყო პატიმრების სიცოცხლისა და ჯანმრთელობისთვის, ასევე – არღვევდა უკრაინაში მოქმედ კანონს სახანძრო უსაფრთხოების შესახებ.

ამას გარდა, უკრაინის საპტიმროებში, ადგილი ჰქონდა დაკავებული შ.შ.მ. პირების უფლებების დარღვევასაც. კერძოდ, ციხეების ადმინისტრაცია არ უქმნიდა მათ საერთაშორისო და ეროვნული სტანდარტებით გათვალისწინებულ და აუცილებელ საცხოვრებელ პირობებს.[4]

[1] United States Department of State – Country Report on Human Rights Practices 2019 – Ukraine; published in March 2020; available at

[accessed 29 September 2020]

[2] Freedom House – “Freedom in the World 2020 – Ukraine”; published in March 2020; available at

[accessed 29 September 2020]

[3] Kharkiv Human Rights Protection group – Seventh Periodic Report of Ukraine on Implementation of the Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment; published in January 2020; available at

[accessed 30 September 2020]

[4] The Ukrainian Parliament Commissioner for Human Rights – “Information of the Ukrainian Parliament Commissioner for Human Rights, acting as a national preventive mechanism, on the implementation in Ukraine of the UN Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (submitted in the context of the seventh periodic report of Ukraine on the implementation of the Convention at the 70th session of the Committee against Torture )“; published in 2020; available at

[accessed 30 September 2020]

ზელენსკის პარტიას რადაში უმრავლესობა ეყოლება – უკრაინის ცენტრალური საარჩევნო კომისიის ცნობით, ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნების ყველა ხმა დათვლილია. მეცხრე მოწვევის პარლამენტში 5 პოლიტიკური პარტია შევა. ყველაზე მეტი ხმა 43,16% ქვეყნის პრეზიდენტის, ვოლოდიმირ ზელენსკის პარტიამ “ხალხის მსახურმა“ მოიპოვა. მეორე ადგილზეა „ოპოზიციური პლატფორმა“ 13,05%-ით, მესამეზეა იულია ტიმოშენკოს პარტია 8,18%-ით, მეოთხეზე პეტრო პოროშენკოს „ევროპული სოლიდარობა“ 8,10%-ით და ხუთეულს ასრულებს პარტია „ხმა“ 5,82%-ით, რომლის ლიდერი, მუსიკოსი სვიატოსლავ ვაკარჩუკია. საკანონმდებლო ორგანოში ზელენსკის პარტიის 254 დეპუტატი შევა, რაც იმას ნიშნავს, რომ უკრაინის პირველ პირს პარლამენტში უმრავლესობა ექნება. გადაწყვეტილების მისაღებად 450-ადგილიან რადაში 226 ხმაა საჭირო. რადის პირველი სხდომა 9 სექტემბრამდე უნდა გაიმართოს.[1]

ბოლო 10 დღის განმავლობაში სამთავრობო ძალების მიერ სირიაში საჰაერო იერიშებს 103 ადამიანი, მათ შორის 26 ბავშვი ემსხვერპლა – გაეროს ცნობით, ასადის რეჟიმმა საავადმყოფოები, სკოლები და ბაზრები დაბომბა. 8-წლიანი სამოქალაქო ომის შემდეგ ოპოზიცია იდლიბს ისევ აკონტროლებს.[2]

ბოკო ჰარამის თავდასხმას ნიგერიაში 65 ადამიანი ემსხვერპლა – ინციდენტი ჩრდილო-აღმოსავლეთით მდებარე ბორნოს შტატში მოხდა. დაჯგუფების წევრებმა იერიში მოქალაქეებზე მიიტანეს.[3]

ვითარება ავღანეთში – ქაბულში მომხდარი აფეთქებისას ვიცე-პრეზიდენტობის კანდიდატი დაიჭრა. შემთხვევას ორი ადამიანი ემსხვერპლა, 25 კი დაშავდა. შეიარაღებულმა კაცმა კანდიდატის ოფისთან ბომბი ააფეთქა. ამრულა სალეჰი ევაკუაციამდე დაიჭრა. არჩევნები 28 სექტემბერსაა ჩანიშნული.[4]

ავტობუსის აფეთქების შედეგად 34 ადამიანი დაიღუპა, მათ შორის რამდენიმე ბავშვია. ინციდენტი ჰერათისა და კანდაგარის პროვინციების დამაკავშირებელ გზატკეცილზე მოხდა. სამგზავრო ავტობუსმა დამონტაჟებულ ნაღმს გადაუარა და აფეთქდა. დაშავებული 17 ადამიანი საავადმყოფოში გადაიყვანეს. მომხდარში პოლიციამ თალიბანი დაადანაშაულა.[5]

[1] იმედის ახალი ამბები; ზელენსკის პარტიას რადაში უმრავლესობა ექნება; 26 ივლი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/112586/zelenskis-partias-radashi-umravlesoba-eqneba

[2] BBC; Syria war: World shrugs as 103 civilians killed in 10 days; 26 July, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-49126523

[3] Reuters; At least 65 killed in Nigeria Boko Haram attack: state TV; 28 July, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-nigeria-security-toll/at-least-65-killed-in-nigeria-boko-haram-attack-state-tv-idUSKCN1UN0RC?il=0

[4] Reuters; Afghan VP candidate injured as Kabul blast kills two, wounded 25; 28 July, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-blast/afghan-vp-candidate-injured-as-kabul-blast-kills-two-wounds-25-idUSKCN1UN0GZ?il=0&fbclid=IwAR1mNu7FjJBr0SH2uaOX6iLTD7QKuVfkVJQdFDGoOaUVjTriRT9a35yz28s

[5] Reuters; Afghanistan highway blast kills at least 35 on bus, wounds 27; 31 July, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-blast/afghanistan-highway-blast-kills-at-least-34-on-bus-injures-17-idUSKCN1UQ0IV?fbclid=IwAR16FfFEliyEgzLZMqRp7Jw_sCTJPLSq4Uoeo5xeApCWnwr-PaBlii2HL7E

ამერიკულმა ნავთობკომპანიამ „ExxonMobil“ ერაყიდან 30 უცხოელი ინჟინრის ევაკუაცია განახორციელა – ნავთობკომპანიის განცხადებით, თანამშრომლები დუბაიში გადაიყვანეს, რადგან ეს მათი უსაფრთხოებისთვის იყო საჭირო. კომპანიის თქმით, აღნიშნული ფაქტი ერაყში აღმოსავლეთ კურნას ნავთობსადენზე ნედლეულის მოპოვებაზე გავლენას ვერ მოახდენს. კომპანიის „ExxonMobil“ ნავთობსადენზე 1700 ადამიანი მუშაობს. ევაკუაციის შესახებ გადაწყვეტილება აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის ქმედებამ განაპირობა – გასულ კვირას აშშ-ირანის დაძაბულობის ფონზე, სახელმწიფო დეპარტამენტმა ერაყიდან დაქირავებული სახელმწიფო მოხელეები გამოიწვია.[1]

უკრაინაში ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნები 21 ივლისს გაიმართება – შესაბამისი განკარგულება ქვეყნის მეექვსე პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ გამოსცა. პრეზიდენტი არჩევნების ფინანსურ უზრუნველყოფას მინისტრთა კაბინეტს ავალებს. რამდენიმე დღეში მან პარლამენტში წარადგინა კანონპროექტი, რომელიც საარჩევნო კანონმდებლობაში ცვლილებებს ითვალისწინებდა – საარჩევნო ბარიერის 5-დან 3%-მდე დაწევას და მაჟორიტარული წესით არჩევნების გაუქმებას. აღნიშნული კანონპროექტი პარლამენტმა დღის წესრიგში არ შეიტანა. საჭირო 226 ხმიდან პრეზიდენტის ინიციატივას მხარი მხოლოდ 92 დეპუტატმა დაუჭირა.[2]

ეგვიპტეში ტურისტების ავტობუსთან აფეთქება მოხდა – ინციდენტის შედეგად არავინ დაღუპულა; 16 ადამიანმა მცირე დაზიანებები მიიღო. აფეთქება გიზის პირამიდებთან ახლოს, ეროვნულ მუზეუმთან მოხდა, რომლის სიახლოვესაც იდგა ტურისტების ავტობუსი. ბოლო პერიოდში ეს უკვე მეორე შემთხვევაა, როდესაც აფეთქებისას ტურისტები დაშავდნენ. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია.[3]

[1] CNN; ExxonMobil evacuates 30 engineers from Iraq, Basra Oil Company says; By Aqeel Najim and Victoria Cavaliere; 18 May, 2019; available at: https://edition.cnn.com/2019/05/18/business/exxon-iraq-evacuation/index.html

[2] უკრაინული „პრავდა“; რადამ არჩევნების შესახებ ზელენსკის კანონი ჩააგდო; 22 მაისი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.pravda.com.ua/rus/news/2019/05/22/7215800/

[3] BBC; Egypt explosion: Tourists on bus injured near Giza pyramids; 19 May, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-48328793

ვითარება ავღანეთში – ავღანეთის აღმოსავლეთით, ლაღმანის პროვინციასთან ახლოს მდებარე სოფელში, აუფეთქებელი ურვების ამოქმედების შედეგად 7 ბავშვი დაიღუპა, რამდენიმე კი დაშავდა. ბავშვები ბასრამის ტერიტორიაზე თამაშობდნენ, რა დროსაც ნაღმები ამოქმედდა.[1]

ქაბულში ინფორმაციის სამინისტროს შენობასთან აფეთქების და სროლის ხმა ისმოდა. ინფორმაცია ინციდენტზე პასუხისმგებელი ან მომხდარის გამო დაშავებულების შესახებ არ გავრცელებულა.[2]

ბანგლადეშში სექსუალური ძალადობის მსხვერპლი გოგო ცოცხლად დაწვეს – ინციდენტი ქალაქ ფენიში მოხდა. ნუსრათ ჯაჰან რაფი ისლამურ სკოლაში სწავლობდა. 27 მარტს ის დირექტორმა კაბინეტში გამოიძახა და მას სექსუალური ძალადობა სცადა. გოგონა ოთახიდან გაიქცა და ოჯახთან ერთად პოლიციაში მივიდა და განაცხადა. პოლიციელმა მისი ჩვენება ვიდეოზე აღწერა. ვიდეოში ჩანს, რომ გოგონა სახეზე ხელებს იფარებს, პოლიციელი კი ეუბნება, რომ არაფერი სერიოზული არ მომხდარა. პოლიციამ სკოლის დირექტორი დააკავა, რასაც საპროტესტო აქციები მოჰყვა. დემონსტრანტები მომხდარში ნუსრათს ადანაშაულებდნენ. 6 აპრილს ნუსრათი სკოლაში მივიდა. ერთერთმა თანასკოლელმა ის სახურავზე აიყვანა, სადაც 4-5 თანასკოლელი ნუსრათს საჩივრის უკან გატანას სთხოვდა. უარის შემდეგ, მას ნავთი გადაასხეს და ცეცხლი წაუკიდეს. მიღებული დამწვრობის გამო, ნუსრათი 10 აპრილს გარდაიცვალა. პოლიციამ გამოძიების ფარგლებში 15 ადამიანი დააკავა, მათგან 7 მკვლელობაში მონაწილეობაშია ბრალდებული. სკოლის დირექტორი პატიმრობაში რჩება; პოლიციელი, რომელსაც ნუსრათმა თავდაპირველად მიმართა, სამსახურიდან გაუშვეს.[3]

ნიგერიაში ბრიტანელი ქალი მოკლეს – შემთხვევა ქალაქ კადუნაში მოხდა. თავდამსხმელებმა ასევე სამი კაცი გაიტაცეს. მოკლული ქალი ტურისტი იყო; ის არასამთავრობო ორგანიზაციაში „Mercy Corps“ მუშაობდა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია.[4]

„ისლამური სახელმწიფო“ კონგოში პირველი ოპერაციის ჩატარებას და ისლამური სახალიფოს ცენტრალურ-აფრიკული პროვინციის შექმნის შესახებ აცხადებს – ქალაქ ბენისთან მომხდარ ორმხრივ სროლად სულ მცირე სამი კონგოელი ჯარისკაცი და ერთი სამოქალაქო პირი ემსხვერპლა. ადგილობრივი ლიდერების თქმით, აღნიშნული თავდასხმასთან „ისლამურ სახელმწიფოს“ არაფერი აქვს საერთო და მის უკან ისლამისტური დაჯგუფება „გაერთიანებული დემოკრატიული ძალები“ დგას. თუმცა ამ დაჯგუფების სახელს ხშირად უკავშირებენ „ისლამურ სახელმწიფოს“.[5]

შრი-ლანკაზე ტერორისტული თავდასხმების შედეგად 300-მდე ადამიანი დაიღუპა – დაშავებულთა რაოდენობა 500-ს აჭარბებს. საერთო ჯამში ქვეყანის მასშტაბით 8 აფეთქება მოხდა, მათ შორის ქრისტიანულ ეკლესიებში, სადაც მრევლი სააღდგომო ლოცვებს აღავლენდა. ქვეყნის ხელისუფლების ცნობით, აფეთქებების გამო დაკავებულია 24 ადამიანი, თუმცა უცნობია, ინციდენტების უკან ვინ დგას. ტერაქტების შემდეგ, ქვეყანაში სოციალური მედია დაბლოკეს.[6] მედიაში გავრცელებული ინფორმაციით, მომხდარზე პასუხისმგებლობა დაჯგუფება „ჯამაათ ალ-ტავჰიდ ალ-ვათანიამ“ აიღო. დაჯგუფება ახალი ჩამოყალიბებულია და მის შესახებ ძალიან მცირე ინფორმაცია მოიპოვება. ადგილობრივი ხელისუფლების ვარაუდით, დაჯგუფება გლობალური მოძრაობის ნაწილია.[7] მალევე, მედიაში გაჩნდა ინფორმაცია, რომ ტერაქტებზე პასუხისმგებლობა „ისლამურმა სახელმწიფომ“ აიღო.[8]

უკრაინის პრეზიდენტის ვოლოდიმირ ზელენსკი გახდა – უკრაინის ცენტრალური საარჩევნო კომისიის მონაცემებით, ზელენსკიმ ხმათა 70%-ზე მეტი მიიღო. მოქმედმა პრეზიდენტმა პოროშენკომ კი 24.5%. ოფიციალური საბოლოო შედეგები 30 აპრილს გამოქვეყნდება. პოროშენკომ უკვე მიულოცა ზელენსკის გამარჯვება და განაცხადა, რომ ის პოლიტიკაში დარჩება. ზელენსკის მსოფლიო ლიდერებმაც მიულოცეს.[9]

[1] TOLO News; Explosion in Eastern Afghanistan leaves seven children dead; 14 April, 2019; available at: https://www.tolonews.com/afghanistan/explosion-eastern-afghanistan-leaves-seven-children-dead?fbclid=IwAR186wOKESmy6jVPCBT1zX7ABvvdfUq3hLQ3UKNnHHb-dCwzVdVQI5AhGbk

[2] BBC; Kabul attack: Seven killed at Afghan ministry of information; 20 April, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-asia-47996762

[3] BBC; Nusrat Jahan Rafi: Burned to death for reporting sexual harassment; By Mir Sabbir; 18 April, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-asia-47947117

[4] Reuters; British woman killed, three other people kidnapped in northern Nigeria; By Garba Muhammad; 21 April, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-nigeria-security/british-woman-killed-three-other-people-kidnapped-in-northern-nigeria-idUSKCN1RX0GR?il=0&fbclid=IwAR0z7-g20jnRp3gyGcgbGLjsQrM7EQMXqGMZzF4j4Eeyzp_wd_ut-kL8uZk

[5] Reuters; Islamic State claims its first Congo attack; 19 April, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-congo-security/islamic-state-claims-its-first-congo-attack-idUSKCN1RU2KD

[6] BBC; Sri Lanka attacks: Death toll soars to 290 after bombings hit churches and hotels; 22 April, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-asia-48008073

[7] Al Arabiya; Sri Lanka government says local Islamist group behind blasts; 22 April, 2019; available at: http://english.alarabiya.net/en/News/world/2019/04/22/Sri-Lanka-government-says-local-Islamist-group-behind-blasts.html

[8] Reuters; Islamic State claims responsibility for Sri Lanka bombings; 23 April, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-sri-lanka-blasts-claim/islamic-state-claims-responsibility-for-sri-lanka-bombings-idUSKCN1RZ102

[9] იმედის ახალი ამბები; ცესკო: ზელენსკის ხმათა 73 პროცენტი აქვს; 22 აპრილი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/103500/tsesko-zelenskis-khmata-73-protsenti-aqvs

ერდოღანის პარტიამ სტამბოლსა და ანკარაში არჩევნები წააგო – მიუხედავად ამისა, მთელი ქვეყნის მასშტაბით, გამარჯვება მაინც „სამართლიანობისა და განვითარების“ პარტიას დარჩა. ერდოღანმა აღნიშნა, რომ ქვეყნის მთავარი მიზანი ეკონომიკის გაძლიერება, განვითარების შენარჩუნება და დასაქმების გაზრდა იქნება.[1]

უკრაინის საპრეზიდენტო არჩევნების პირველი ტური ზელენსკიმ მოიგო – მსახიობს მხარი ამომრჩეველთა 30.24%-მა დაუჭირა. მეორე ადგილზე მოქმედი პრეზიდენტი პოროშენკო გავიდა ხმების 15.95%-ით. არჩევნების მეორე ტური 21 აპრილს გაიმართება.[2]

პაკისტანელმა მეგობრების გასართობად ცეკვაზე უარის გამო ცოლს რკინის მილით სცემა – შემთხვევა ლაჰორში მოხდა. ახალგაზრდა კაცი და მისი მეგობარი დააკავეს. მაინ ფაისალმა ცოლს ჯერ რკინის მილი ჩაარტყა, შემდეგ კი თმა დაუწვა. ახალგაზრდა ქალის დახმარებაზე პოლიციამ და კლინიკებმა უარი თქვეს. მას შემდეგ კი, რაც საქმე გახმაურდა, კაცი დააკავეს. ბრალდებულმა თავი იმით იმართლა, რომ ნარკოტიკული ნივთიერებების თრობის ქვეშ იყო და არაფერი ახსოვს.[3]

ავღანეთში მორიგი თავდასხმა მოხდა – ამჯერად პროვინცია ბადღისში „თალიბანის“ ასობით მებრძოლი შეიჭრა. დაღუპულია, სულ მცირე, 20 ადამიანი. „თალიბანის“ მხრიდან 30-მდე მებრძოლი დაიღუპა. შეიარაღებული თავდასხმა ოთხი სხვადასხვა მიმართულებიდან განხორციელდა და თავდამსხმელებმა ხუთი საკონტროლო-გამშვებ პუნქტი აიღეს.[4]

საუდის არაბეთში ქალთა უფლებადამცველები ისევ დააკავეს – 7 დაკავებულს შორის ორი ასევე აშშ-ის მოქალაქეცაა. დაკავებულები ბლოგერები არიან. მათ თებერვლიდან მოგზაურობის უფლება უკვე შეზღუდული ჰქონდათ. დაკავებულები იმ 10-კაციანი ჯგუფის წევრები არიან, რომელიც საუდის არაბეთში ქალთა შეზღუდულ უფლებებს აპროტესტებს.[5]

[1] BBC; Turkey Local Election: Setback for Erdogan in big cities; 1 April, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-europe-47764393

[2] UNIAN Info; CEC announces official results of first round of presidential elections in Ukraine; 7 April, 2019; available at: https://www.unian.info/politics/10507722-cec-announces-official-results-of-first-round-of-presidential-elections-in-ukraine-video.html

[3] Dunya News; Medical report of woman tortured by her husband in Lahore reveal injuries; 29 March, 2019; available at: https://dunyanews.tv/en/Pakistan/484632-Medical-report-of-woman-tortured-by-her-husband-Lahore-reveal-injuries

[4] Al Jazeera; Taliban kills Afghan security forces in massive Badghis attack; 4 April, 2019; available at: https://www.aljazeera.com/news/2019/04/taliban-kill-afghan-security-forces-massive-badghis-attack-190404155048831.html

[5] BBC; Saudi Arabia arrests seven including US citizens; 5 April, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-47826106

ტრამპმა გოლანის მაღლობები ისრაელის ტერიტორიად გამოცხადა – ტრამპმა დეკლარაციას ხელი თეთრ სახლში მოაწერა. ტერიტორია 1976 წლის შემდეგ სადავოა ისრაელსა და სირიას შორის. ერთი მხრივ, გაეროს უშიშროების საბჭომ გოლანის მაღლობების ისრაელის მიერ დაკავება ოკუპაციად გამოაცხადა; მეორე მხრივ, ბოლომდე ნათელი არაა, ჰქონდა თუ არა სირიას ამ ტერიტორიაზე უფლება 1967 წლამდე.[1]

ტერაქტი სომალიში – ტერორისტების სამიზნე ამჯერად მოგადიშუს ცენტრალური რაიონი გახდა. დანაღმული ავტომობილი ალ-მუკარამის ქუჩაზე რესტორნის სიახლოვეს აფეთქდა. დაიღუპა 15 და დაშავდა 17 ადამიანი.[2]

ეგზიტპოლის შედეგებით უკრაინაში მეორე ტური გაიმართება – პირველ ტურში მოქმედმა პრეზიდენტმა პეტრო პოროშენკომ ხმათა 17.8% მიიღო, ვლადიმერ ზელენსკის 30.4%, ხოლო იულია ტიმოშენკოს 14.2% აქვს. მეორე ტური სავარაუდოდ 21 აპრილს გაიმართება. პრეზიდენტობისთვის მოქმედი პრეზიდენტი და მსახიობი და კომიკოსი ვლადიმერ ზელენსკი იბრძოლებენ.[3]

[1] Reuters; Trump sighs declaration recognizing Israel’s sovereignty over disputed Golan Heights territory; 25 March, 2019; available at: https://twitter.com/Reuters/status/1110214093741400064/photo/1

[2] Al Jazeera; Car bomb blast kills 15 in Somalia’s Mogadishu; 28 March, 2019; available at: https://www.aljazeera.com/news/2019/03/8-killed-car-bomb-mogadishu-190328110849696.html?fbclid=IwAR1n6JfulSWGfE58fSejER98N6r73OXPNljv2y6yknJTe8ZWxLumNfKIEM0

[3] იმედის ახალი ამბები; ეგზიტპოლის შედეგებით უკრაინაში საპრეზიდენტო არჩევნების მეორე ტური გაიმართება; 31 მარტი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/101318/egzitpolis-shedegebit-ukrainashi-saprezidento-archevnebis-meore-turi-gaimarteba