2021 წლის 21 იანვარს მიგრაციის საერთაშორისო ორგანიზაციამ გამოაქვეყნა ეროვნული მონიტორინგის სისტემის ანგარიში უკრაინაში იძულებით გადადგილებული პირების მდგომარეობის შესახებ. ორგანიზაციამ მონაცემები 2020 წლის აპრილი-ივნისის პერიოდში შეაგროვა და რადგან ამ დროს კორონავირუსის გამო, უკრაინაში საკარანტინო ღონისძებები იყო ძალაში და შეუძლებელი იყო პირისპირ ინტერვიუების ჩატარება, მიგრაციის საერთაშორისო ორგანიზაციამ მონაცემები სატელეფონო ინტერვიუების გამოყენებით შეაგროვა. გამოქვეყნებულ ანგარიშში ნათქვამია, რომ უკრაინის სოციალური პოლიტიკის სამინისტროს მონაცემებით, 2020 წლის ივლისის მდგომარეობით, ქვეყანაში 1,448,615 რეგისტრირებული იძულებით გადაადგილებული პირია. რეგისტრირებული იძულებით გადაადგილებული პირების თითქმის ნახევარი განსახლებულია დონეცკისა (510,861) და ლუჰანსკის (280,520) რეგიონების უკრაინის მთავრობის მიერ კონტროლირებად ნაწილში. აღნიშნული ორი რეგიონის შემდეგ, დევნილთა ყველაზე დიდ ნაკადს მასპინძლობს ქალაქი კიევი (160,036) და კიევის ოლქი (63,267), ხარკოვის ოლქი (134,335), დნიპროპეტროვსკის ოლქი (71,277) და ზაპოროჟიის ოლქი (56,107).

შრომით ბაზარზე არსებული ვითარება – 2020 წლის ივნისის მდგომარეობით, დასაქმებული იძულებით გადაადგილებულ პირთა რაოდენობა 46%-ია. გამოკითხულ დევნილთა 24% ადასტურებს, რომ, კარანტინის განმავლობაში, ანაზღაურების გარეშე ან ნახევრად ანაზღაურებად შვებულებაშია გაშვებული. ანაზღაურების გარეშე ან ნახევრად ანაზღაურებად შვებულებაში მყოფ დევნილთა შორის საყურადღებო სხვაობაა კაცებსა და ქალებს შორის; აღნიშნულ კატეგორიაში მამაკაცი დევნილების 20%, ხოლო ქალი დევნილების 26%-ია. დასაქმების საერთო მაჩვენებელი უკრაინაში, რომელიც ითვლება 15-დან 70 წლამდე ასაკის მოსახლეობისთვის, 58%-ია. დასაქმების მაჩვენებელი იძულებით გადაადგილებულ პირთა შორის, 20-დან 64 წლამდე ასაკობრივი ჯგუფისთვის 56%-ია; იგივე მაჩვენებელი ქვეყნის საერთო მასშტაბით, იგივე ასაკობრივ ჯგუფში, 67%-ია. 20-64 წლის ასაკობრივი ჯგუფის დასაქმების მაჩვენებელი განსხვავებულია კიევში – 2020 წლის ივნისში დასაქმებული დევნილების რაოდენობა 74%-ია; იგივე მაჩვენებელი 2019 წლის სექტემბერში 90% იყო.

კვლევის პროცესში გამოკითხული დევნილების 46% დასაქმებული იყო ანაზღაურებად სამუშაოზე; გამოკითხულთა 8%-ის თქმით, ისინი იყვნენ უმუშევრები და აქტიურად ეძებდნენ სამსახურს. 24% პენსიაზე იმყოფება და 14% საოჯახო საქმითაა დაკავებული; გამოკითხულთა 4% შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირი, ხოლო 2% სტუდენტია. გამოკითხული იძულებით გადაადგილებული პირების 2% ამბობს, რომ უმუშევარია და სამსახურის ძებნით არაა დაკავებული.

იძულებით გადაადგილებულ პირთა ის ნაწილი, რომელიც უმუშევარია და აქტიურად ეძებს სამსახურს (8%) ამბობს, რომ ძირითადი დაბრკოლება დასაქმების შესაძლებლობების ნაკლებობაა (70%); ისინი ასევე საუბრობენ სხვა შემაფერხებელ გარემოებებზეც – დაბალი ანაზღაურება არსებულ ვაკანსიებზე (62%), კვალიფიკაციის შესაბამისი ვაკანსიების ნაკლებობა (38%), დიდი მანძილი საცხოვრებელ და სამუშაო ადგილებს შორის (16%) და მოუხერხებელი სამუშაო გრაფიკი (15%).

ფინანსური მდგომარეობა და საბაზისო საჭიროებები – 2020 წლის ივნისისთვის, იძულებით გადაადგილებული „ოჯახის უფროსის“ საშუალო თვიური შემოსავალი 3,350 უკრაინული ჰრივნა იყო. უკრაინის სოციალური პოლიტიკის სამინისტროს მიერ დადგენილი საარსებო მინიმუმი კი 3,974 უკრაინული ჰრივნა იყო. გამოკითხული, ნაქირავებ ფართში მცხოვრები, იძულებით გადაადგილებული პირების 27%-მა განაცხადა, რომ ქირის გადახდა აღარ შეეძლო და აქედან გამომდინარე, გასახლება ემუქრებოდა. იძულებით გადაადგილებული პირები კვლავ სახელმწიფო მხარდაჭერაზე არიან დამოკიდებულნი; სახელმწიფოს მიერ დანიშნული დახმარება გამოკითხული იძულებით გადაადგილებული პირების მიერ მეორე ყველაზე ხშირად ნახსენები შემოსავლის წყაროა. სახელმწიფო დახმარების მიმღები დევნილების 35% აცხადებდა, რომ დახმარების მიღების კუთხით პრობლემები შეექმნა კარანტინის პერიოდში. ყველაზე დიდ შიშს წარმოადგენდა სახლიდან გასვლა, ვირუსით დაინფიცირების რისკის გამო (28%). დახმარების მისაღებად სახლიდან გასვლის ეშინოდა ძირითადად 60 წელს ზევით ასაკის დევნილებს.

გამოკითხული იძულებით გადაადგილებული პირების 61 პროცენტი გასული 12 თვის განმავლობაში შემოსავლის წყაროდ ხელფასს აფიქსირებს. სახელმწიფოს მიერ დაწესებული დევნილის დახმარება შემოსავლის წყაროდ მითითებული აქვს გამოკითხულთა 51%-ს. იძლებით გადაადგილებული პირების შემოსახვლის წყაროდ ასევე ასახელებენ ხანგრძლივი სამსახურის პენსიას (39%), სოციალურ დახმარებას (18%), არარეგულარულ შემოსავალს (7%) და სხვა სახის სოციალურ და ჰუმანიტარულ დახმარებებს.

გამოკითხული დევნილების 10% თავის ფინანსურ მდგომარეობას მძიმედ აფასებს – შეზღუდული დანახარჯები საკვებისთვისაც კი; 35% აღნიშნავს, რომ მხოლოდ საკვებისთვის საკმარისი რესურსი აქვს. გამოკითხულთა 41% ამბობს, რომ საკვებისა და ძირითადი საჭიროებებისთვის საკმარისი სახსრები გააჩნია და 10% ამბობს, რომ დამატებით, დანაზოგის შენახვის საშუალებაც აქვს.

2020 წლის ივნისისთვის, გამოკითხული დევნილების მხოლოდ 1%-ს ჰქონდა 1500 უკრაინულ ჰრივნაზე ნაკლები ყოველთვიური შემოსავალი; 2019 წლის ივნისში ასეთი ადამიანების რაოდენობა 2% იყო. გამოკითხული დევნილების 11%-ისთვის შემოსავალი 1500-3000-მდე მერყეობს; 2019 წლის ივნისში ასეთი კატეგორიის რაოდენობა 13% იყო. გამოკითხული დევნილების ძირითადი ნაწილისთვის შემოსავალი 3001-5000 (20%), 5001 – 7000 (22%) და 7001 – 11000 (24%) უკრაინული ჰრივნაა. 2019 წლის ივნისისთვის იგივე მაჩვენებლები, შესაბამისად 20, 19 და 20 პრიცენტი იყო. გამოკითხული დევნილების 22%-ის ყოველთვიური შემოსავალი 11 ათას ჰრივნაზე მეტია; 2019 წლის ივნისისთვის ასეთი კატეგორიის რაოდენობა 26% იყო.

განსახლება და სხვა მთავარი საჭიროებები – იძულებით გადაადგილებული პირების 45% ნაქირავებ ბინაში ცხოვრობს. 10%-ს სახლი აქვს ნაქირავები, ხოლო 5% ერთ ოთახს ქირაობს. საერთო საცხოვრებელში გამოკითხული დევნილების 5%, ხოლო იძულებით გადაადგილებულ პირთა კოლექტიურ ცენტრებში 2% ცხოვრობს. გამოკითხული დევნილების 17% ნათესავებთანაა დასახლებული, ხოლო 11% საკუთრებაში არსებულ სახლებში ცხოვრობს. განსახლებასთან დაკავშირებული საკითხები მთავარ გამოწვევად გამოკითხული დევნილების 38%-ის მიერაა დასახელებული. სხვა მთავარ გამოწვევებად გამოკითხული იძულებით გადაადგილებული პირები ასახელებენ ფულადი დახმარების საჭიროებას (26%), ჰუმანიტარულ დახმარებას (ტანსაცმელი, ჰიგიენის საშუალებები) (12%), ჯანდაცვა და მედიკამენტები (10%) და სხვა.

სერვისებზე წვდომა – კვლევამ აჩვენა, რომ ჯანდაცვის დაწესებულებები მაღალ დონეზეა წარმოდგენილი დიდ და პატარა ქალაქებში მაშინ, როდესაც სოფლებში მსგავსი დაწესებულებები გაცილებით მცირე რაოდენობითაა. გამოკითხული, სოფლად მცხოვრები იძულებით გადაადგილებული პირების მხოლოდ ნახევარი ამბობს, რომ მათ დასახლებაში არის გადაუდებელი დახმარების ცენტრი და აფთიაქი. გამოკითხული დევილების 52% ამბობს, რომ საჯარო ან სხვა სახის ტრანსპორტი მათთვის არ იყო ხელმისაწვდომი, როდესაც ჯანდაცვის დაწესებულებამდე გადაადგილება სჭირდებოდათ.

გამოკითხული დევნილების 94% ამბობს, რომ მათ დასახლებაში არის აფთიაქი, 87% აცხადებს, რომ მათ დასახლებაში არის გადაუდებელი სამედიცინო დახმარების ცენტრი; 82%-ის თქმით, მათ დასახლებაში ხელმისაწვდომია პირველადი დახმარების კლინიკა და 80% ამბობს, რომ მათ დასახლებაში არის ამბულატორია. გამოკითხული დევნილების 16% ამბობს, რომ კარანტინის დროს მათთვის ხელმისაწვდომი იყო ტრანსპორტი სამედიცინო დაწესებულებამდე. გამოკითხულთა 36% აცხადებს, რომ მათთვის ტრანსპორტი არ იყო ხელმისაწვდომი, ხოლო 41% ამბობს, რომ ასეთი საჭიროება მათ არ ჰქონიათ.

ახალი კორონავირუსის პრევენციის ზომების შესახებ ინფორმირებულობა – ინტერვიუების დროს, იძლებით გადაადგილებულ პირებს კორონავირუსის საწინააღმდეგო პრევენციული ზომების შესახებ დაესვათ კითხვები. გამოკითხულთა 94%-მა იცის, რომ ვირუსისგან თავის დასაცავად პირბადე უნდა ატაროს; 80%-მა ასევე იცის, რომ ხელები ხშირად უნდა დაიბანოს საპნით. იძულებით გადაადგილებული პირებისთვის ცნობილია ხელების სპირტის შემცველი ხსნარით დამუშავების (69%), ხელთათმანების გამოყენების (66%) და დახველება-დაცემინების ჰიგიენის (40%) შესახებ.

იძულებით გადაადგილებულ პირთა გადაადგილების თავისუფლება – 2020 წლის აპრილი-ივნისის პერიოდში გამოკითხულ იძულებით გადაადგილებულ პირთა 82% აღნიშნავდა, რომ განსახლების ადგილი არ შეუცვლიათ უკანასკნელი სამი წლის განმავლობაში. გამოკითხული დევნილების 19% აღნიშნავს, რომ კონფლიქტის დასრულების შემდეგ, საკუთარ საცხოვრებელ ადგილას დაბრუნება სურს; ამასთან, გამოკითხული იძულებით გადაადგილებული პირების 39% ამბობს, რომ კონფლიქტის დასრულების შემდეგაც კი არ სურს თავისი წარმოშობის რეგიონში დაბრუნება. კვლევამ აჩვენა, რომ დევნილები ამჟამინდელი განსხლების ადგილით უფრო მეტად კმაყოფილები არიან, ვიდრე უკმაყოფილოები და გადაადგილებას არ პირებენ. უკრაინის უკიდურეს დასავლეთ რეგიონებში გადაადგილებულ პირთა 57% ამბობს, რომ გადაადგილებას არ აპირებს, 9% ამბობს, რომ კონფლიქტის დასრულების შემდეგ გეგმავს გადაადგილებას, ხოლო 22%-ს უჭირს პასუხის გაცემა. უკრაინის ცენტრალური რეგიონების დასავლეთ ნაწილში გადაადგილებული დევნილების 65% შემდგომ გადაადგილებას არ გეგმავს, 20%-ს კი პასუხის გაცემა უჭირს. ცენტრალური რეგიონების აღმოსავლეთ ნაწილში გადაადგილებული დევნილების 53% არ გეგმავს გადაადგილებას, 10% აცხადებს, რომ გეგმავს გადაადგილდეს კონფლიქტის დასრულების შემდეგ, ხოლო 21%-ს უჭირს პასუხის გაცემა. უკრაინის აღმოსავლეთ რეგიონებში გადაადგილებულ დევნილებში დარჩენის სურვილის შედარებით ნაკლებს აქვს – გამოკითხულთა 41% ამბობს, რომ შემდგომ გადაადგილებას არ გეგმავს, 12% ფიქრობს, რომ გადაადგილდება კონფლიქტის დასრულების შემდეგ, ხოლო 18% – სავარაუდოდ, უახლოეს მომავალში; კითხვაზე პასუხის გაცემა უჭირს 18%-ს. უშუალოდ დონეცკისა და ლუჰანსკის რეგიონის მთავრობის მიერ კონროლირებად ტერიტორიებზე (სადაც იძულებით გადაადგილებულ პირთა ყველაზე დიდი რაოდენობაა კონცენტრირებული) გადაადგილებულ პირთა მხოლოდ 28% ამბობს, რომ შემდეგ გადაადგილებას არ გეგმავს; 26% აცხადებს, რომ გადაადგილდება კონფლიქტის დასრულების შემდეგ, 16% ფიქრობს, რომ სავარაუდოდ, უახლოეს მომავალში შეიცვლის საცხვორებელს, ხოლო კითხვაზე პასუხის გაცემა უჭირს 29%-ს.

ინტეგრაცია ადგილობრივ საზოგადოებასთან – გამოკითხული დევნილების 50% აცხადებს, რომ ისინი ინტეგრირებულნი არიან ადგილობრივ საზოგადოებასთან. იძულებით გადაადგილებული პირების 39% ამბობ, რომ ისინი ნაწილობრივ ინტეგრირებულები არიან. კვლევამ, ასევე, აჩვენა, რომ ის იძულებით გადაადგილებული პირები, ვინც თავს ნაწილობრივ ინტეგრირებულად მიიჩნევს, უფრო ნაკლებადაა დასაქმებული, ვიდრე ის ნაწილი, რომელიც თავს სრულად ინტეგრირებულად მიიჩნევს – 38% და 52% შესაბამისად. კვლევის შედეგები აჩვენებს, რომ ქვეყნის ცენტრალურ და დასავლეთ ნაწილში გადაადგილებული დევნილები უფრო მეტად ინტეგრირებულად გრძნობენ თავს. უკრაინის დასავლეთ რეგიონებში გადაადგილებულ დევნილთა 65% მიიჩევს, რომ სრულად ინტეგრირებულია და მხოლოდ 8% ფიქრობს, რომ არაა ინტეგრირებული ადგილობრივ საზოგადოებაში. ცენტრალურ ნაწილში 66-77% ფიქრობს, რომ სრულად ინტეგრირებულია და 6-11% მიიჩნევს, რომ არ არის ინტეგრირებული ადგილობრივ საზოგადოებაში. უკრაინის აღმოსავლეთ რეგიონებში კი მხოლოდ 35% მიიჩნევს, რომინტეგრირებულია სრულად. უშუალოდ დონეცკისა და ლუჰანსკის მთავრობის მიერ კონტროლირებად ტერიტორებზე გადაადგილებულ დევნილთა 46% მიიჩნევს, რომ სრულად ინტეგრირებულია ადგილობრივ საზოგადოებასთან.

ხელისუფლების მიერ არაკონტროლირებად ტერიტორიაზე დაბრუნებულები – მიგრაციის საერთაშორისო ორგანიზაციის სატელეფონო გამოკითხვისას, რესპოდენტთა 20%-მა დაადასტურა, რომ მთავრობის მიერ არაკონტროლირებად ტერიტორიაზე დაბრუნდა. ძირითადად, გამოკითხული დაბრუყნებულები უფრო ხანდაზმულები არიან, ვიდრე დევნილობაში მყოფნი. დაბრუნებულთა შორის 60 წლის უფრო ზევით ასაკის დევნილების რაოდენობა 65%-ია. დაბრუნებული დევნილების 19%-ის ყოველთვიური შემოსავალი 3 ათას უკრაინულ ჰრივნაზე დაბალია.[1]

გაეროს ჰუმანიტარული დახმარების კოორდინაციის ოფისი 2021 წლის იანვარში გამოქვეყნებულ ანგარიშში უკრაინაში არსებული ვითარების შესახებ წერს, რომ ქვეყანაში თითქმის 3.5 მილიონი ადამიანი საჭიროებს სხვადასხვა სახის დახმარებას. ჰუმანიტარული მხარდაჭერის 2021 წლის გეგმა მიზნად ისახავს კონფლიქტის შედეგად დაზარალებული, 2 მილიონამდე ყველაზე მოწყვლადი ხალხის მხარდაჭერას – დაახლოებით 800 ათას ადამიანი დონეცკისა და ლუჰანსკის ხელისუფლების მიერ არა-კონტროლირებად ტერიტორიებზე და 1.1 მილიონი ადამიანი ხელისუფლების მიერ კონტროლირებად ტერიტორიებზე. უკრაინის ჰუმანიტარული მხარდაჭერის 2021 წლის გეგმის დოკუმენტის მიხედვით, ჰუმანიტარული საზოგადოება უკრაინაში კვლავ იმუშავებს, რათა უზრუნველყოფილი იყოს ხალხის წვდომა ძირითად სერვისებზე და გაძლიერდეს როგორც კონფლიქტის, ასევე კორონაირუსის შედეგად დაზარალებულთა დაცვა.[2]

[1] International Organization for Migration; Ukraine – National Monitoring System Report on the Situation of Internally Displaced Persons (March 2020); published: 21 January, 2021; available at: https://displacement.iom.int/reports/ukraine-%E2%80%94-national-monitoring-system-report-situation-internally-displaced-persons-march [accessed 01 February 2021]

[2] Relief web; OCHA Ukraine Situation Report, 25 January 2021; 25 January, 2021; available at: https://reliefweb.int/report/ukraine/ocha-ukraine-situation-report-25-january-2021-enruuk [accessed 02.02.2021]

ჟენევის აკადემიის პროექტის RULAC –  „კანონის უზენაესობა შეიარაღებული კონფლიქტისას (Rule of Law in Armed Conflicts) მიხედვით, დღევანდელი მდგომარეობით,  2014 წლიდან მოყოლებული, უკრაინაში ფიქსირდება არა-საერთაშორისო ხასიათის შეიარაღებული კონფლიქტი უკრაინის ხელისუფლებასა და თვითაღიარებულ „დონეცკისა და ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკებს“ შორის. ამას გარდა, ქვეყნის კონკრეტული ნაწილი, კერძოდ – ყირიმის ავტონომიური რესპუბლიკა და ქალაქი სევასტოპოლი, რუსეთის მიერ არის ოკუპირებული.[1]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი უკრაინაში ადამიანის უფლებების კუთხით არსებული მდგომარეობის შესახებ 2020 წლის მარტში გამოქვეყნებულ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2019 წელი) წერდა, რომ გავრცელებული ცნობების თანახმად, რუსეთის მხარდაჭერილი ძალები დონბასის რეგიონში ჩადიოდნენ ისეთ სერიოზულ უფლებათა დარღვევებს, როგორიცაა – სამოქალაქო პირთა მკვლელობა; გატაცებისა და იძულებითი გაუჩინარებების შემთხვევები; წამება; უკანონო დაკავება; გენდერული დანაშაული; მკაცრი და სიცოცხლისთვის საშიში საპატიმრო პირობები; პოლიტიკური პატიმრები; სასამართლო დამოუკიდებლობების არარსებობა; გამოხატვის თავისუფლების, პრესისა და ინტერნეტის კუთხით არსებული უმკაცრესი შეზღუდვები; შეკრებისა და მშვიდობიანი მანიფესტაციის უფლების შეზღუდვა და ა.შ.

გაეროს ადამიანის უფლებათა კომისრის სამონიტორინგო მისიის (HRMMU) მიხედვით, კონფლიქტის დაწყებიდან მოყოლებული, 3 მილიონზე მეტმა ადამიანმა დატოვა დონეცკისა და ლუჰანსკის ოლქები. მათ განცხადებით, მიმდინარე შეიარაღებული მოქმედებები კვლავ მნიშვნელოვან გავლენას ახდენდა კონფლიქტის ზონაში მცხოვრები 3.9 მილიონი პირის  ყოველდღიურ ცხოვრებაზე. მათ შორის, რუტინულად საფრთხე ემუქრებოდა მათ სიცოცხლეს, ხოლო მათი ქონება და კრიტიკულად მნიშვნელოვანი სამოქალაქო ინფრასტრუქტურა, ნადგურდებოდა.

იმავე HRMMU-ს მიხედვით,  კონფლიქტის დაწყებიდან დონბასის რეგიონში მოკლეს 13.000-ზე მეტი პირი, მათ შორის – სამოქალაქო პირები, სამხედროები და შეიარაღებული ჯგუფების წევრები. 2019 წლის აგვისტოს მონაცემებით, მიმდინარე წელს (2019) ორგანიზაციამ აღრიცხა 18 სამოქალაქო პირის სიკვდილი.

რაც შეეხება უშუალოდ უკრაინაში დევნილთა მდგომარეობას, ანგარიშის მიხედვით სექტემბრის მდგომარეობით, უკრაინის სოციალურ საკითხთა სამინისტროს რეგისტრირებული ყავდა 1.4 მილიონი იძულებით გადაადგილებული პირი. ზოგიერთი არასამთავრობო ორგანიზაციის მიხედვით, აღნიშნული რიცხვი შედარებით დაბალი იყო, რადგან პირთა ნაწილი, რეგისტრაციის შემდგომ, საკუთარ საცხოვრებელს დაუბრუნდა. დევნილთა უდიდესი ნაწილი ცხოვრობდა კონფლიქტის მიმდებარე ზონებში, კერძოდ – დონეცკისა და ლუჰანსკის ოლქების სამთავრობო ძალების მიერ კონტროლირებად ნაწილებში; ასევე – ხარკოვში, დნიპროპეტროვსკში და ზაპოროჟიის ოლქში.

მთავრობა სოციალური შეღავათებს აძლევდა მხოლოდ იმ პირებს, რომლებიც რეგისტრირებულნი იყვნენ, როგორც იძულებით გადაადგილებული პირები. იმისთვის, რომ თავიდან აეცილებინათ თაღლითობა, სამთავრობო ინსტიტუციები ზღუდავდნენ პენსიებისა და სხვა სარგებლის გაცემას იმ პირებზე, რომლებზეც არ იყო დადასტურებული, რომ ბინადრობდნენ მთავრობის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე. HRMMU-ს მიხედვით, მთავრობა ზემოხსენებულ დადასტურების (ვერიფიკაციის) პროცედურას ფართოდ იყენებდა, რის გამოც იჩაგრებოდა პირთა გარკვეულ სეგმენტი, განსაკუთრებით – მოხუცები და შშმ პირები, რადგან მათი შეზღუდული უნარები გადაადგილების კუთხით ართულებდა მათ მიერ ვერიფიკაციის სტანდარტების დაკმაყოფილებას. მთავრობა, ზოგჯერ, აუქმებდა გადახდებს ყოველგვარი შეტყობინების გარეშე და დევნილები აცხადებდნენ, რომ მათი აღდგენისას გარკვეულ პრობლემებს აწყდებოდნენ.

ქვეყანაში მოქმედ ჰუმანიტარულ ორგანიზაციებს კარგი წვდომა გააჩნდათ იმ რეგიონებზე, რომლებიც სამთავრობო კონტროლს ექვემდებარებოდნენ.

დევნილები ვერ ახერხებდნენ ადგილობრივი თვითმართველობის არჩევნებში და საპარლამენტო არჩევნებისას, მაჟორიტარულ ოლქებში ხმის მიცემას, თუკი არ იქნებოდნენ რეგისტრირებულნი ახალ მისამართზე.

HRMMU-ს მიხედვით, იძულებით გადაადგილებულ პირთა ინტეგრაცია წარმოადგენდა პრობლემას, რადგან ამ კუთხით არ არსებობდა სამთავრობო სტრატეგია და შესაბამისი ფინანსური რესურსები, რის გამოც დევნილები მარგინალიზებულ მდგომარეობაში რჩებოდნენ. არასამთავრობო ორგანიზაციები, აცხადებდნენ, რომ დევნილები ასევე ექვემდებარებოდნენ დისკრიმინაციას დასაქმების კუთხით, ასევე – განათლების, ჯანდაცვისა და საჭირო დოკუმენტაციის მოპოვების კუთხით. მართალია, კანონის თანახმად მთავრობის ვალდებული იყო, იძულებით გადაადგილებულ პირთა საცხოვრებლით უზრუნველყოფა, თუმცა, შესაბამისი ორგანოები ამ კუთხით არ დგამდნენ ეფექტურ ნაბიჯებს. სამუშაო ადგილების სიმცირე და ზოგადად სუსტი ეკონომიკა განსაკუთრებულ გავლენას ახდენდა დევნილებზე, აიძულებდა რა მათ ეცხოვრათ არაადექვატურ საცხოვრებლებში, მაგალითად, კოლექტიურ ცენტრებსა და დროებით საცხოვრებლებში. სხვა დევნილები ცხოვრობდნენ მასპინძელ ოჯახებში, მოხალისეებთან ან კერძო საცხოვრებლებში, რომელთაც ქირაობდნენ. ზოგიერთი დევნილს, განსაკუთრებით კი იმათ, რომლებიც ბინადრობდნენ დონეცკისა და ლუჰანსკის ოლქების სამთავრობო კონტროლს დაქვემდებარებულ ნაწილებში, არ გააჩნდათ ადეკვატური წვდომა სანიტარულ საშუალებებზე, თავშესაფარსა თუ სასმელ წყალზე.[2]

საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაცია Amnesty International უკრაინის შესახებ 2020 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი  – 2019 წელი) წერდა, რომ აღმოსავლეთ უკრაინაში რუსეთის მხარდაჭერილი სეპარატისტების მიერ კონტროლირებადი ტერიტორიები კვლავ რჩებოდა სამოქალაქო აქტივისტებისა და სხვა ჰუმანიტარული აქტორების წვდომის მიღმა. იმ პირებს შორის, რომლებიც სეპარატისტებმა გაათავისუფლეს და გაუშვეს მთავრობის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე, იყვნენ უფლებადამცველები; ჟურნალისტები და ბლოგერები, რომლებიც დაკავებულები იყვნენ საკუთარი საქმიანობის გამო, რაც ხშირად იქ მოქმედი რეჟიმის კრიტიკასაც მოიცავდა. მაგალითად, სტანისლავ ასეიევს ოქტომბერში 15 წლის ვადით თავისუფლების აღკვეთა მიესაჯა „ჯაშუშობისთვის“. აღნიშნული პირების განცხადებით, დონბასში ნებისმიერი ტიპის ქმედებას, რაც არ არის თავსებადი მოქმედ რეჟიმთან, შესაძლებელია მოჰყვეს ისეთი ტიპის სადამსჯელო ღონისძიებები, როგორიცაა – დაპატიმრება, დაკითხვა, წამება და სხვა ტიპის არასათანადო მოპყრობა. როგორც წესი, საპატიმრო პირობები მკაცრი და აუტანელია.  ბევრ ყოფილ პატიმარს აღენიშნებოდა ფსიქიკური ტრავმა. მათ მიერ მოყოლილ შემაშფოთებელ ამბებს შორის, ასევე იყო სექსუალური ექსპლუატაციისა და სექსუალური ძალადობის შემთხვევები, მათ შორის – სისტემატიური გაუპატიურებები, რომელთაც დაკავებისას უქვემდებარებდნენ არა მარტო ქალებს, არამედ – მამაკაცებსაც.[3]

Freedom House უკრაინის შესახებ 2020 წელს გამოქვეყნებული ანგარიშის (საანგარიშო პერიოდი -2019 წელი) მიხედვით, იძულებით გადაადგილებული პირები, რომელთა რიცხვის 1.5 მილიონზე მეტს აღწევდა, აწყდებოდნენ კონკრეტულ სამართლებრივ და პრაქტიკული ხასიათის ბარიერებს არჩევნებში მონაწილეობის კუთხით. ამას გარდა, ანგარიშის მიხედვით, აღნიშნული დევნილები განსაკუთრებით მოწყვლად კატეგორიას წარმოადგენდნენ სექსუალური ტრეფიკინგისა და იძულებითი შრომის კუთხით.[4]

[1] Geneva Academy – Rulac – Rule of Law in Armed Conflicts; available at http://www.rulac.org/browse/map [accessed 20 July 2020]

[2] United States Department of State – C ountry Report on Human Rights Practices 2019 – Ukraine; published in March 2020; available at

https://www.ecoi.net/en/document/2026415.html

[3] Amnesty International  – Human Rights in Eastern Europe and Central Asia – Review of 2019 – Ukraine [EUR 01/1355/2020]; published in April 2020; available at

https://www.ecoi.net/en/document/2028174.html

[4] Freedom House – Freedom in the World 2020 – Ukraine; published in March 2020; available at

https://www.ecoi.net/en/document/2025958.html

ერაყში არსებული ვითარება – ბაღდადში აშშ-ის სამხედრო ბაზაზე რამდენიმე რაკეტა აფეთქდა. „კოალიცია ადასტურებს, რომ ერაყში მდებარე ბაზაზე მცირე ზომის რაკეტები აფეთქდა. მსხვერპლი არაა, მიმდინარეობს გამოძიება“, – განაცხადა „ისლამური სახელმწიფოს“ წინააღმდეგ აშშ-ის ხელმძღვანელობით მოქმედი დასავლური კოალიციის წარმომადგენელმა, პოლკოვნიკმა მაილს კეგინსმა. სარაკეტო იერიშზე პასუხისმგებლობა არც ერთ დაჯგუფებას არ აუღია.[1]

სირიის კრიზისი – რუსეთ-თურქეთის მოლაპარაკებების დაწყებამდე ერთი დღით ადრე სირიის სამთავრობო ჯარებმა ალეპოს ძირითადი ნაწილი დაიკავეს. რუსეთის ავიაციის მხარდაჭერით, ასადის სამთავრობო ძალებმა რეგიონში აქტიური საბრძოლო მოქმედებები დეკემბრიდან განაახლეს. სამთავრობო ძალებმა ალეპოს ძირითად ნაწილზე, 2012 წლის შემდეგ, კონტროლი პირველად დაამყარეს.[2]

ავღანეთში არსებული ვითარება – აშრაფ ღანი ავღანეთის პრეზიდენტად გამოცხადდა. მეორე ადგილზე პრემიერი აბდულა აბდულა გავიდა. არჩევნები ქვეყანაში 2019 წლის 28 სექტემბერს გაიმართა, შედეგები კი 5 თვის შემდეგ გამოცხადდა. ოპოზიცია მთავრობას შედეგების გაყალბებაში ადანაშაულებს.[3]

აშშ და თალიბანი სამშვიდობო შეთანხმებას 19 თებერვალს გააფორმებენ. „მრავალწლიანი კონფლიქტის შემდეგ ჩვენ შეთანხმებას მივაღწიეთ „თალიბანთან“ ავღანეთში ძალადობის მნიშვნელოვანი შემცირების მიმართულებით. ეს დიდი ნაბიჯია მშვიდობამდე მიმავალ გრძელ გზაზე და ყველა ავღანელს მოვუწოდებ ეს შესაძლებლობა გამოიყენონ“, – განაცხადა აშშ-ის სახელმწიფო მდივანმა მაიკ პომპეომ. ეს ინფორმაცია „თალიბანის“ ოფიციალურმა წარმომადგენელმა, ზაბიჰულაჰ მუჯაჰიდმაც დაადასტურა. მისი თქმით, შეთანხმების ხელმოწერის ცერემონიაზე ორივე მხარე მაღალი რანგის პირებით იქნება წარმოდგენილი.[4]

აღმოსავლეთ უკრაინის კრიზისი – პრორუსი სეპარატისტების მიერ უკრაინულ პოზიციებზე საარტილერიო ცეცხლის გახსნის შედეგად ერთი უკრაინელი სამხედრო დაიღუპა. ამის შესახებ ბრიფინგზე უკრაინის შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის ხელმძღვანელმა, რუსლან ხომჩაკმა განაცხადა. „ის, რაც დღეს მოხდა, პროვოკაცია არ იყო. „ბოევიკებს“ სურდათ სათვალთვალო პუნქტების ხელში ჩაგდება. შედეგად, ჩვენი ერთი სამხედრო დაიღუპა, სამი დაჭრილია, ხოლო კიდევ ორს კონტუზია აქვთ“, – განაცხადა მან. დონბასში პრორუსმა სეპარატისტებმა უკრაინულ პოზიციებზე შეტევა გამთენიისას მიიტანეს. რამდენიმე საათის შემდეგ ბრძოლა დასრულდა, უკრაინულმა მხარემ თავისი პოზიციები შეინარჩუნა.[5]

თურქეთში გიულენთან კავშირის გამო 100-მდე ადამიანის დაკავების ორდერი გასცეს – თურქეთის პროკურატურამ ფეთჰულა გიულენის ორგანიზაციასთან კავშირის ბრალდებით 98 ადამიანის დაკავების ორდერი გასცა. გავრცელებული ინფორმაციით, ამ 98 ადამიანიდან 33 თურქეთის იუსტიციის სამინისტროს მოქმედი თანამშრომელია. დაკავების ოპერაცია ქვეყნის 15 პროვინციაში მიმდინარეობს, მათ შორის დედაქალაქ ანკარაში. უკვე დაკავებულია 50 ადამიანი.[6]

პაკისტანში ტერაქტს 10 ადამიანი ემსხვერპლა – პაკისტანში, ქალაქ კვეტაში მომხდარი ტერაქტის შედეგად 10 ადამიანი დაიღუპა, ხოლო 35 დაშავდა. გავრცელებული ცნობით, თვითმკვლელმა ტერორისტმა პოლიციის მანქანასთან აიფეთქა თავი.[7]

ინდოეთში ქალი სამხედროები მაღალი თანამდებობების დაკავებას შეძლებენ – ინდოეთის უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებით, ქალებს შეიარაღებულ ძალებში მაღალი თანამდებობების დაკავების უფლება მიეცათ. ქვეყანაში შეიქმნება სპეციალური კომისია, რომელიც სამხედრო სამსახურთან დაკავშირებულ საკითხებზე იმუშავებს. კომისიისთვის მიმართვის უფლება ნებისმიერ ქალ სამხედროს ექნება. მთავრობა სასამართლოს ამ გადაწყვეტილებას ეწინააღმდეგებოდა, თუმცა მოსამართლემ მთავრობის არგუმენტებს დისკრიმინაციული და სტერეოტიპული უწოდა. „ქალების ფიზიოლოგიურ თავისებურებებს მათ უფლებებთან არაფერი აქვთ საერთო. ჩვენი მენტალიტეტი უნდა შეიცვალოს“, – განაცხადა უზენაესი სასამართლოს მოსამართლემ.[8]

აზერბაიჯანში 100-ზე მეტი აქტივისტი და ოპოზიციური პარტიების ლიდერები დააკავეს – აქციის მონაწილეები საპარალამენტო არჩევნების შედეგების გაპროტესტებას აპირებდნენ. „ნამდვილი პარტიის“, „მუსავატის“ და მოძრაობა „D18-ის“ ლიდერები საკუთარ სახლებში ან პარტიების ოფისებთან დააკავეს. პარალელურად, ქვეყნის საარჩევნო კომისიის შენობასთან, სადაც დემონსტრაცია უნდა გამართულიყო, პოლიციელები იყვნენ მობილიზებულები, რომლებიც ადგილზე მოსულ აქტივისტებს აკავებდნენ. სამართალდამცველები მომხდარზე კომენტარს არ აკეთებენ. საპარლამენტო არჩევნები აზერბაიჯანში 9 თებერვალს ჩატარდა. ოფიციალური მონაცემებით, მმართველმა პარტიამ 125 მანდატიდან 72 მოიპოვა. ოპოზიცია შედეგების გაუქმებას ითხოვს.[9]

[1] Reuters; Rockets hit US coalition base in Baghdad, no casualties; 16 February; 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-iraq-security/blasts-hit-u-s-coalition-base-in-baghdad-damage-unknown-idUSKBN20A00Y

[2] Middle East Eye; Syrian government forces consolidate grip around Aleppo; 16 February, 2020; available at: https://www.middleeasteye.net/news/syrian-government-forces-consolidate-grip-around-aleppo

[3] Reuters; Ghani named winner of disputed Afghan poll, rival also claims victory; By Abdul Qadir Sediqi and Orooj Hakimi; 18 February, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-election-result/ashraf-ghani-declared-winner-of-afghan-presidential-poll-idUSKBN20C1PZ

[4] Al Jazeera; US-Taliban truce begins, raising hopes of peace deal; By Shereena Qazi; 22 February, 2020; available at: https://www.aljazeera.com/news/2020/02/pact-taliban-reducing-violence-start-saturday-200221094340829.html

[5] იმედის ახალი ამბები; პრორუსმა სეპარატისტებმა უკრაინელი სამხედრო მოკლეს; 18 თებერვალი, 2020; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/128247/prorusma-separatistebma-ukraineli-samkhedro-mokles

[6] იმედის ახალი ამბები; თურქეთში გიულენთან კავშირის გამო 100-მდე ადამიანის დაკავების ორდერი გასცეს; 18 თებერვალი, 2020; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/128177/turqetshi-giulentan-kavshiris-gamo-100mde-adamianis-dakavebis-orderi-gastses

[7] Reuters; Suicide blast kill 10 in southwestern Pakistan city of Quetta; By Gul Yousafzai; 17 February, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-pakistan-blast/suicide-blast-kill-10-in-southwestern-pakistan-city-of-quetta-idUSKBN20B1B5?il=0

[8] NDTV; Women army officers can get command roles. Top court slams stereotypes; 17 February, 2020; available at: https://www.ndtv.com/india-news/will-women-officers-command-army-units-supreme-court-to-decide-today-2181129?pfrom=home-topscroll

[9] Reuters; Azeri police detain opposition leaders, block protest against election result; 16 February, 2020; available at: https://www.reuters.com/article/us-azerbaijan-election-opposition/azeri-police-detain-opposition-leaders-block-protest-against-election-result-idUSKBN20A0F3

ავღანეთში არსებული ვითარება – ავღანეთის ჩრდილოეთით, ბალხის პროვინციაში „თალიბანის“ მებრძოლების თავდასხმას 15 სამხედრო ემსხვერპლა. მთებში განლაგებულ იზოლირებულ საგუშაგოზე იერიში „თალიბანის“ ათობით მებრძოლმა მიიტანა. დაჯგუფებამ მომხდარზე პასუხისმგებლობა საჯაროდ აიღო.[1]

„თალიბანმა“ ავღანური ორგანიზაციის „სახალხო მოძრაობა მშვიდობისთვის“ 27 წევრი გაიტაცა. მოძრაობის აქტივისტები მთელი ქვეყნის მასშტაბით მარშებს აწყობენ და ავღანეთში მძვინვარე კონფლიქტის ყველა მხარეს მოლაპარაკებებისა და მშვიდობისკენ მოუწოდებენ. აქტივისტები  ქვეყნის დასავლეთით, ფარაჰის პროვინციაში გაიტაცეს. მოძრაობის ლიდერების თქმით, მათ აქტივისტებს უკვე მეოთხედ იტაცებენ. „თალიბანს“ მომხდართან დაკავშირებით საჯარო კომენტარი არ გაუკეთებია.[2]

საუდის არაბეთში ნაადრევი ქორწინება აიკრძალა – ახალი კანონმდებლობით, ქორწინებისთვის მინიმალურ ასაკად 18 წელი განისაზღვრა. მათ, ვისაც 18 წლამდე ასაკში მოუნდება დაქორწინება, სპეციალური ნებართვის აღება დასჭირდება, რომელიც სასამართლომ უნდა გასცეს.[3]

სომალიში აფეთქებას ათობით ადამიანი ემსხვერპლა – შემთხვევა დედაქალაქ მოგადიშუში მოხდა. დანაღმული ავტომობილი საკონტროლო-გამშვებ პუნქტზე 28 დეკემბერს აფეთქდა. დაღუპულთა რიცხვმა 75-ს გადააჭარბა, დაშავებულია 90-მდე ადამიანი. აფეთქებაზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია.[4]

უკრაინის კრიზისი – უკრაინის მთავრობამ და პრო-რუსმა სეპარატისტებმა პატიმრების გაცვლა დაიწყეს. საუბარია ყველა პატიმარზე. პატიმრების გაცვლის შესახებ შეთანხმებას რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა და უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ დეკემბერში მიაღწიეს. გავრცელებული ინფორმაციით, უკრაინულ მხარეს 55 კაცს გადასცემენ, თუმცა უკრაინის ობმუდსმენმა, ლიუდმილა დენისოვამ უკრაინელ ჟურნალისტებს განუცხადა, რომ კიევი პატიმართა გაცვლის პროცესში 80 კაცის გადაცემას ელის. თავის მხრივ, კიევი მზად არის, სხვადასხვა მძიმე დანაშაულისათვის მსჯავრდებული და ბრალდებული 87 პირი გაათავისუფლოს. ამასთან, აღმოსავლეთ უკრაინაში კონფლიქტებზე მომუშავე საერთაშორისო ჯგუფი რუსეთსა და უკრაინას შორის პატიმრების გაცვლის პირობაზე შეთანხმდა. ამის შესახებ ჯგუფში რუსეთის წარმომადგენელმა ბორის გრიზლოვმა 23 დეკემბერს განაცხადა. რუსეთმა და უკრაინამ პატიმრები 7 სექტემბერს გაცვალეს. ამ ფაქტს პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ დონბასის რეგიონში „საშინელი ომის“ დასრულებისკენ გადადგმული ნაბიჯი უწოდა.[5]

იემენის კრიზისი – სამხედრო აღლუმზე ირანის მიერ მხარდაჭერილი ჰუსიტების მიერ განხორციელებულ საჰაერო იერიშს ათამდე ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არცერთ დაჯგუფებას არ აუღია და საჯარო კომენტარი არც ჰუსიტების წარმომადგენლებს გაუკეთებიათ.[6]

ერაყში აშშ-ის საელჩოს თავს დაესხნენ – ბაღდადში, აშშ-ის მიერ ერაყში საბრძოლო დაჯგუფება „ქატაიბ ჰეზბოლას“ ობიექტებზე მიტანილი იერიშის გამო დაწყებული საპროტესტო აქციის მონაწილეები, აშშ-ის საელჩოში შეიჭრნენ. დემონსტრანტებმა ერთერთ საგუშაგო კოშკს ცეცხლი წაუკიდეს, ამერიკელმა ჯარისკაცებმა კი ხალხის დასაშლელად ცრემლმდენი გაზი გამოიყენეს. მანამდე აშშ-ის ქმედებები ერაყის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ დაგმო, ირანმა კი, რომელიც „ქატაიბ ჰეზბოლას“ უჭერს მხარს, თავდასხმას „ტერორიზმის ნათელი მაგალითი“ უწოდა. აშშ-ის საჰაერო ძალებმა სირიასა და ერაყში დაჯგუფება ქატაიბ ჰეზბოლას“ ობიექტებზე იერიში 29 დეკემბერს მიიტანეს. „ქატაიბ ჰეზბოლა“ შიიტი მუსლიმების საბრძოლო დაჯგუფებაა, რომელსაც ირანი უჭერს მხარს. ის 2007 წელს შეიქმნა.[7]

ვაშინგტონი არ აპირებს საელჩოს ევაკუაცია მოხდინოს, პირიქით, შტატები რეგიონში დამატებითი სამხედრო ძალის გაგზავნას გეგმავს. აშშ-ის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა საელჩოზე თავდასხმაში ირანი დაადანაშაულა. „ირანმა ამერიკელი კონტრაქტორი მოკლა, ბევრი დაჭრა. ჩვენ მტკიცედ ვუპასუხეთ და ყოველთვის ასე მოვიქცევით. ახლა კი ირანმა ერაყში აშშ-ის საელჩოზე თავდასხმის ორგანიზება განახორციელა. ისინი სრულად აგებენ პასუხს“, – დაწერა ტრამპმა.[8]

[1] Reuters; Taliban kill 15 in attack on Afghan security checkpoint: local officials; 24 December, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-attack/taliban-kill-15-in-attack-on-afghan-security-checkpoint-local-officials-idUSKBN1YS0K2

[2] BBC; Afghan People’s Peace Movement marchers kidnapped by Taliban; 25 December, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-asia-50911882

[3] Saudi Gazette; Ministry of Justice bans marriage under 18; 23 December, 2019; available at: http://saudigazette.com.sa/article/585608/SAUDI-ARABIA/Ministry-of-Justice-bans-marriage-under-18?fbclid=IwAR3A67z1p8wzGLCBfSMC766MM2X0rJj7ybj95xbix7SgtkmeYfynHHLi8t8

[4] BBC; Rush-hour vehicle bomb kills dozens in Somali capital; 28 December, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-africa-50932130

[5] Reuters; Ukraine holds big prisoner swap with pro-Russian separatists; By Pavel Polityuk and Vladimir Soldatkin; 29 December, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-ukraine-crisis-prisoners-swap/ukraine-and-separatists-begin-all-for-all-prisoner-swap-reports-idUSKBN1YX04N?il=0

[6] Reuters; Missile hits military parade in Yemen, killing at least seven; 29 December, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-yemen-security-blast/blast-hits-military-parade-in-yemen-idUSKBN1YX047?il=0

[7] BBC; US Baghdad embassy attacked by protesters angry at air strikes; 31 December, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-50956111

[8] Reuters; US has no plans to evacuate embassy in Baghdad, more forces being sent to compound; By Idrees Ali and David Brunnstrom; 31 December, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-iraq-security-usa-trump/trump-blames-iran-for-orchestrating-attack-on-u-s-embassy-in-iraq-idUSKBN1YZ0TD

სირიის საკონსტიტუციო კომიტეტის შემდეგი შეხვედრა 25 ნოემბერს დაიწყება – გაეროს სპეციალურმა წარმომადგენელმა გეირ პედერსენმა სირიის საკონსტიტუციო კომიტეტის პირველი შეხვედრა დადებითად შეაფასა. პედერსენმა განაცხადა, რომ შეხვედრები მოსალოდნელზე უკეთესად წარიმართა, თუმცა გარკვეული საკითხების განხილვა ძალიან მტკივნეული იყო. მისივე თქმით, დელეგატებმა სუვერენიტეტის, ტერიტორიული მთლიანობის და ტერორიზმის თემებზე ისაუბრეს. მოლაპარაკებების შემდეგი ეტაპი 25 ნოემბერს დაიწყება. სირიის საკონსტიტუციო კომიტეტის პირველი შეხვედრა ჟენევაში, 30 ოქტომბერს დაიწყო. კომიტეტში 150 დელეგატია, რომლებიც სირიის მთავრობას, ოპოზიციას და სამოქალაქო სექტორს წარმოადგენენ. მათ ქვეყნის ახალი კონსტიტუცია უნდა შექმნან. საკონსტიტუციო კომიტეტი სექტემბერში შეიქმნა. 2011 წელს სამოქალაქო ომის დაწყების შემდეგ ეს სირიის მთავრობასა და ოპოზიციას შორის მიღწეული პირველი შეთანხმებაა. კონფლიქტს 370 000 ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა, 5,6 მილიონი კი ლტოლვილი გახდა.[1]

დონბასში ძალების გაყვანის ბოლო ეტაპი დაიწყო – უკრაინის სახელმწიფო ძალებმა და რუსეთის მიერ მხარდაჭერილმა სეპარატისტებმა დონბასში ძალების გაყვანის პროცესი სოფელ პეტროვსკოესთან დაიწყეს. მინსკის ხელშეკრულების მიხედვით, ეს ბოლო წერტილია, რომელშიც ძალების გაყვანა უნდა მოხდეს. პროცესს ეუთოს წარმომადგენლები აკვირდებიან. როგორც უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ აღნიშნა, მას იმედი აქვს, რომ ძალების გაყვანა უახლოეს მომავალში დასრულდება. ძალების გაყვანის პროცესი ფრონტის ხაზზე 29 ოქტომბერს, სოფელ ზოლოტოესთან დაიწყო. აღმოსავლეთ უკრაინაში შეიარაღებული კონფლიქტი დონეცკისა და ლუგანსკის ადგილობრივ ხელისუფლებასა და რუსეთის მომხრე აჯანყებულებს შორის 2014 წლის 6 აპრილს დაიწყო. შედეგად 13 000 ადამიანი დაიღუპა, 40 000 კი დაიჭრა.[2]

ავღანეთი დაკავებულ ტერორისტებს თალიბანის მძევლებზე გაცვლის – ასე ქვეყნის მთავრობა „თალიბანთან“ მოლაპარაკებების დაწყებას ცდილობს. ამერიკელი კევინ კინგი და ავსტრალიელი ტიმოთი ვიქსი ქაბულში, ავღანეთის ამერიკული უნივერსიტეტის ლექტორები იყვნენ, როცა 2016 წელს ისინი „თალიბანის“ მებრძოლებმა გაიტაცეს. 2017 წელს დაჯგუფებამ მათი მონაწილეობით ვიდეომიმართვა ჩაწერა, რომელშიც პროფესორები აშშ-ის პრეზიდენტს მათი გათავისუფლების სანაცვლოდ „თალიბანთან“ მოლაპარაკებების დაწყებას სთხოვდნენ. „თალიბანი“ და ვაშინგტონი შეთანხმებასთან ახლოს იყვნენ, მაგრამ დონალდ ტრამპმა მოლაპარაკებები მას შემდეგ გააუქმა, რაც „თალიბანის“ მიერ მოწყობილ ტერაქტს ამერიკელი ჯარისკაცი ემსხვერპლა. ავღანეთის მთავრობა „თალიბანსა“ და აშშ-ის შორის მოლაპარაკებებში არ მონაწილეობდა.[3]

ქაბულში შინაგან საქმეთა სამინისტროს შენობასთან ძლიერი აფეთქება მოხდა – წინასწარი ცნობით, დაიღუპა 7 ადამიანი და კიდევ 7 დაშავდა. ასაფეთქებელი მოწყობილობა ავტომობილში იყო დამონტაჟებული. აფეთქება ადგილობრივი დროით, დილის 07:30-ზე მოხდა, როდესაც ქუჩაში ცოტა ხალხი იყო. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია.[4]

საუდის არაბეთმა ანტი-ფემინისტური ვიდეოს გამო ბოდიში მოიხადა – საუბარია სოციალური ქსელში (Twitter) გამოქვეყნებულ რგოლზე, სადაც ფემინიზმი, ჰომოსექსუალიზმი და ათეიზმი სახიფათო და ექსტრემიზმის შემცველ იდეებად სახელდება. სააგენტო საუდის არაბეთის მოქალაქეებს ამ კონცეფციების საფრთხის შესახებ აფრთხილებს. ვიდეო უფლებადამცველმა ორგანიზაციებმა გააკრიტიკეს, რის შემდეგაც სააგენტომ ოფიციალური განმარტება გამოაქვეყნა. განცხადების თანახმად, რგოლში რამდენიმე შეცდომაა და მისმა ავტორებმა დაკისრებულ დავალებას თავი სათანადოდ ვერ გაართვეს. მომხდართან დაკავშირებით განცხადება საუდის არაბეთის ადამიანის უფლებების კომისიამაც გაავრცელა. უწყებაში მიიჩნევენ, რომ ფემინიზმი დანაშაული არ არის, თუმცა ჰომოსექსუალიზმსა და ათეიზმზე კომენტარს არ აკეთებენ. ქალთა უფლებებზე ზრუნვა საუდის არაბეთის მემკვიდრე პრინცმა, მუჰამედ ბენ სალმანმა დაიწყო. მის მიერ წარმოდგენილ ეკონომიკური გარდაქმნის პროგრამაში, სახელწოდებით „ხედვა 2030“, ქალთა როლი მნიშვნელოვნად არის გაზრდილი.[5]

[1] Reuters; First Syria talks in more than a year better than expected but no handshake; By Emma Farge, Babak Dehghanpisheh; 8 November, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-syria-security-un/syrian-talks-to-reconvene-in-geneva-on-november-25-u-n-envoy-idUSKBN1XI1IP

[2] Reuters; Ukraine, Russian-backed rebels begin Donbass village withdrawal; 9 November, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-ukraine-crisis-withdrawal/ukraine-russian-backed-rebels-begin-donbass-village-withdrawal-idUSKBN1XJ07M

[3] BBC; Afghanistan announces Taliban prisoner swap to free hostages; 12 November, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-asia-50386284

[4] იმედის ახალია ამბები; ავღანეთის შსს-ის შენობასთან აფეთქებას მსხვერპლი მოჰყვა; 13 ნოემბერი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/121098/avganetis-shsss-shenobastan-apetqebas-mskhverpli-mohkva

[5] BBC; Saudi Arabia apologizes for video labeling feminism as extremism; 13 November, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-50401311უკრაი

ერაყში მიმდინარე მოვლენები – სამკვირიანი პაუზის შემდეგ, 25 ოქტომბერს, ანტისამთავრობო აქციები განახლდა. ერაყის პოლიციამ აქციის მონაწილეების წინააღმდეგ ცრემლსადენი გაზი გამოიყენა, ჰაერში კი გამაფრთხილებელი გასროლა განახორციელა. 30-ზე მეტი დემონსტრანტი საავადმყოფოში გადაიყვანეს.[1] მოგვიანებით, დემონსტრანტებსა და პოლიციას შორის შეტაკებები დაიწყო, რასაც სულ მცირე 40 ადამიანი ემსხვერპლა და 2 ათასამდე დაშავდა. დაღუპულთა შორის 2 სამართალდამცველია. არსებული ინფორმაციით, შეტაკებები პოლიციასა და დემონსტრანტებს შორის მას შემდეგ დაიწყო, რაც აქციის მონაწილეებმა სამთავრობო შენობებში შეჭრა სცადეს.[2] აქციის მონაწილეები სამუშაო ადგილებს ითხოვენ და კორუფციას აპროტესტებენ. ერაყის მთავრობა და გაერო მხარეებს თავშეკავებისკენ მოუწოდებს.[3] 27 ოქტომბერს გავრცელებული ინფორმაციით, ერაყის პრემიერმა ადელ აბდელ მაჰდიმ სპეცრაზმს ბაღდადის ქუჩებში მიმდინარე ანტისამთავრობო დემონსტრაციების დაშლა დაავალა. ელიტური კონტრტერორისტული სპეცრაზმის მეთაურმა პრემიერისგან მანიფესტანტების დაშლისთვის „ყველა აუცილებელი ზომის“ მიღების შესახებ დავალება მიიღო.[4] 29 ოქტომბერს, მედიაში გავრცელებული ინფორმაციის თანახმად, ქალაქ ქერბალაში, უსაფრთხოების ძალებმა დემონსტრანტებს ცეცხლი გაუხსნეს, რის შედეგადაც სულ მცირე 14 ადამიანი დაიღუპა და 800-ზე მეტი დაშავდა.[5]

31 ოქტომბერს ერაყის პრეზიდენტის მიერ გავრცელებული ინფორმაციით, საპროტესტო აქციების საპასუხოდ, პრემიერი მხოლოდ იმ შემთხვევაში გადადგება თუ პარლამენტი მისი შემცვლელის კანდიდატურაზე შეთანხმდება, რათა საკონსტიტუციო ვაკუუმი თავიდან იქნას აცილებული. მისივე თქმით, ახალი არჩევნები მხოლოდ მაშინ გაიმართება, რაც ახალი საარჩევნო კანონი დამტკიცდება. ერაყში ანტისამთავრობო დემონსტრაციები 1-ელ ოქტომბერს დაიწყო. მოსახლეობა უმუშევრობასა და კორუფციას აპროტესტებს. ოქტომბრის ბოლო კვირის განმავლობაში, არეულობის შედეგად, ქვეყნის მასშტაბით 200-ზე მეტი ადამიანი დაიღუპა და 5 ათასზე მეტი დაშავდა.[6]

სირიის კრიზისი – „სირიის დემოკრატიული ძალები“, რომლის ძირითად ნაწილსაც ქურთი მებრძოლები შეადგენენ, თურქეთის საზღვრიდან 30 კილომეტრის მანძილზე გადაადგილებას დათანხმდნენ. ქურთების გადაწყვეტილებას სირიის მთავრობა მიესალმება. დამასკოში აცხადებენ, რომ ახლა თურქეთმა სირიის ტერიტორიაზე აგრესიული ქმედებები უნდა შეწყვიტოს.[7] ქურთების მიერ ტერიტორიის დატოვების შემდეგ, 30 ოქტომბრიდან, თურქეთმა რუსეთთან ერთად სასაზღვრო ზოლზე ერთობლივი  პატრულირება დაიწყო.[8] მომდევნო დღეს, თურქეთის საზღვართან ახლოს მომხდარ თავდასხმას 8 ადამიანი ემსხვერპლა. ინციდენტი სირიელი ამბოხებულების მიერ კონტროლირებად რეგიონში, ქალაქ აფრინში მოხდა, სადაც დანაღმული ავტომობილი აფეთქდა.[9]

დაჯგუფება „ისლამური სახელმწიფოს“ ლიდერი აბუ ბაქრ ალ-ბაღდადი ჩრდილოეთ სირიაში სამხედრო ოპერაციისას მოკლეს – თეთრ სახლში გამართულ პრესკონფერენციაზე ამერიკის პრეზიდენტმა თქვა, რომ ალ-ბაღდადმა თავი აიფეთქა და შედეგად თავისი სამი შვილიც მოკლა. ტრამპის განცხადებით, ალ-ბაღდადმა დევნის დროს, გვირაბში აიფეთქა თავი. მისივე თქმით, გვირაბი ჩამოიშალა და ალ-ბაღდადის სხეული დანაწევრდა.[10] ლიდერის ლიკვიდაციის შესახებ ცნობა დაჯგუფებამაც დაადასტურა.[11]

უკრაინის კრიზისი – უკრაინის სახელმწიფო ჯარმა და რუსეთის მიერ მხარდაჭერილმა სეპარატისტებმა აღმოსავლეთ უკრაინიდან ძალების გაყვანის პროცესი დაიწყეს. აღნიშნული ფაქტი უკრაინის საგარეო საქმეთა მინისტრმა ვადიმ პრისტაიკომ დაადასტურა. „დასახლება ზოლოტოეში ძალების გაყვანის პროცესი მიმდინარეობს“, – განაცხადა მან. ძალების გაყვანას ოქტომბრის დასაწყისში ხელმოწერილი „შტაინმაიერის ფორმულა“ ითვალისწინებს. შეთანხმების პირობების შესრულებას ეუთო შეამოწმებს. „შტაინმაიერის ფორმულა“ დონბასში კონფლიქტის დარეგულირების კომპლექსურ გეგმას წარმოადგენს, რომელიც რეგიონისთვის განსაკუთრებული სტატუსის მინიჭებას გულისხმობს, მას შემდეგ, რაც ამ ტერიტორიაზე ეუთოს მონიტორინგით არჩევნები გაიმართება. ადგილობრივი არჩევნების ჩატარებამდე ეს სტატუსი დროებითი იქნება, ეუთოს მიერ არჩევნების შედეგების აღიარების შემდეგ კი სტატუსი მუდმივი გახდება. უკრაინაში დოკუმენტის მიღებას საპროტესტო აქციები მოჰყვა. აღმოსავლეთ უკრაინაში შეიარაღებული კონფლიქტი დონეცკისა და ლუგანსკის ადგილობრივ ხელისუფლებასა და რუსეთის მომხრე აჯანყებულებს შორის 2014 წლის 6 აპრილს დაიწყო. შედეგად 13 000 ადამიანი დაიღუპა, 40 000 კი დაიჭრა.[12]

ბანგლადეშის სასამართლომ გოგოს ცოცხლად დაწვის საქმეზე ბრალდებულ 16 ადამიანს სასიკვდილო განაჩენი გამოუტანა – 19 წლის გოგო ნუსრათ ჯაჰან რაფი სკოლის დირექტორს სექსუალურ ძალადობაში ადანაშაულებდა. საქმეზე ბრალდებულებს შორის სკოლის დირექტორიც არის. გამოძიება ყველა მათგანისთვის სასიკვდილო განაჩენს მოითხოვდა. 12-მა ბრალდებულმა დანაშაული აღიარა. 27 მარტს ნუსრათ ჯაჰან რაფი სკოლის დირექტორმა კაბინეტში გამოიძახა და მასზე სექსუალური ძალადობა სცადა, რის შემდეგაც ნუსრათი ოთახიდან გაიქცა. უამრავი სხვა ბანგლადეშელი გოგოსგან განსხვავებით, ნუსრათი ოჯახთან ერთად პოლიციაში მივიდა და ყველაფერი სამართალდამცველებს უამბო. იმავე დღეს პოლიციამ სკოლის დირექტორი დააკავა, თუმცა მისი გათავისუფლების მოთხოვნით ქუჩაში საპროტესტო აქცია გაიმართა. ისინი მომხდარში ნუსრათს ადანაშაულებდნენ. მიუხედავად ამისა 6 აპრილს, ინციდენტიდან 11 დღეში ნუსრათი სკოლაში მივიდა, რათა გამოცდა ჩაებარებინა. ერთერთმა თანასკოლელმა ნუსრათი სკოლის სახურავზე აიყვანა, სადაც 4-5 თანასკოლელი მას საჩივრის უკან გამოტანისკენ მოუწოდებდა. როდესაც ნუსრათმა უარი განაცხადა, მას ნავთი გადაასხეს და ცეცხლი წაუკიდეს. ქვეყნის მთავარი პროკურორის განცხადებით, მკვლელებს თვითმკვლელობის ინსცენირება სურდათ, თუმცა მათი წასვლის შემდეგ ნუსრათმა უცხო პირებისთვის მომხდარის მოყოლა მოასწრო. როდესაც ნუსრათი ადგილობრივ ჰოსპიტალში გადაიყვანეს, ექიმებმა მას სხეულის 80%-ის დამწვრობა დაუდგინეს და ნუსრათის სხვა საავადმყოფოში გადაყვანა გადაწყვიტეს. სასწრაფო სამედიცინო დახმარების მანქანაში ნუსრათმა ძმის მობილურ ტელეფონზე განცხადების ჩაწერა მოასწრო. ნუსრათი 10 აპრილს გარდაიცვალა.[13]

ირანში ქურდობისთვის გასამართლებულ კაცს თითები მოკვეთეს – სასამართლოს განაჩენი ჩრდილოეთ პროვინცია მაზანდარანის ერთერთ ციხეში აასრულეს. ირანის ხელისუფლების ცნობით, კაცი 28 ქურდობაში ცნეს დამნაშავედ. მისი ვინაობა არ საჯაროვდება. უფლებადამცველმა ორგანიზაციამ „Amnesty International“ ფაქტი დაგმო და მომხდარს „წამების ამაზრზენი ფორმა“ უწოდა. თუმცა, ირანის მთავრობა ამტკიცებს, რომ ამპუტაცია ქურდობასთან ბრძოლის საუკეთესო საშუალებაა. ისლამური რესპუბლიკის კანონის თანახმად, ქურდობის პირველი შემთხვევა მარჯვენა ხელის ოთხი თითის ამპუტაციით ისჯება.[14]

[1] ABC News; Protests rattle the postwar order in Lebanon and Iraq; 26 October, 2019; available at: https://abcnews.go.com/International/wireStory/iraqi-police-fire-tear-gas-protesters-hit-baghdad-66519866

[2] Reuters; At least 40 killed as fresh protests engulf Iraq; 25 October, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-iraq-protests/at-least-27-killed-as-fresh-protests-engulf-iraq-idUSKBN1X32SV

[3] BBC; Iraq protests: 40 dead as mass unrest descends into violence; 25 October, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-50181212

[4] Reuters; Iraqi PM orders deployment of elite troops to end Baghdad protests – sources; 27 October, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-iraq-protests-cts/iraqi-pm-orders-deployment-of-elite-troops-to-end-baghdad-protests-sources-idUSKBN1X50KH

[5] Deutsche Welle; Iraq protests: Deadly clashes in Karbala; 29 October, 2019; available at: https://www.dw.com/en/iraq-protests-deadly-clashes-in-karbala/a-51030396

[6] Reuters; Iraqi PM will only resign if a replacement is found: president; 31 October, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-iraq-protests-president/iraqi-pm-will-only-resign-if-a-replacement-is-found-president-idUSKBN1XA215

[7] Reuters; Syrian Kurdish forces say leaving Turkish border area, Damascus welcomes move; 27 October, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-syria-security-turkey/syrian-kurdish-forces-say-leaving-turkish-border-area-damascus-welcomes-move-idUSKBN1X60H3

[8] Deutsche Welle; Turkey, Russia to begin joint patrols in Syria; 30 October, 2019; available at: https://www.dw.com/en/turkey-russia-to-begin-joint-patrols-in-syria/a-51046965

[9] იმედის ახალი ამბები; სირიაში თავდასხმას 8 ადამიანი ემსხვერპლა; 31 ოქტომბერი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/120134/siriashi-tavdaskhmas-8-adamiani-emskhverpla

[10] BBC; Abu Bakr al-Baghdadi: IS leader dead after US raid in Syria; 28 October, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-us-canada-50200339

[11] Reuters; Islamic State vows revenge against U.S. for Baghdadi killing; 31 October, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-baghdadi-confirmation/islamic-state-confirms-its-leader-baghdadi-is-dead-groups-news-agency-amaq-idUSKBN1XA25A

[12] BBC; Ukraine conflict: Front-line troops begin pullout; 29 October, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-europe-50221995

[13] BBC; Nusrat Jahan Rafi: Death penalty for 16 who set student on fire; 24 October, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-asia-50138990?fbclid=IwAR103bFzYHZJnNAdqMAiAMCrcdx3G8ctvUxpsiMHoxNd8cwQrTSY9XeHzR0

[14] BBC; Iran cuts off man’s finger for theft; 25 October, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-50179741

აღმოსავლეთ უკრაინაში ორი სამხედრო დაიღუპა – ოფიციალური კიევის მტკიცებით, რუსულმა მხარემ ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ შეთანხმება 7 ივნისს 28-ჯერ დაარღვია. ორმხრივი სროლისას დაიღუპა ორი სამხედრო და დაიჭრა 12 ჯარისკაცი, მათგან 5-ის მდგომარეობა მძიმეა.[1]

თეირანში 500-ზე მეტი რესტორანი ისლამის პრინციპების დაუცველობის დამო დახურეს – ირანის დედაქალაქში რეიდი 547 რესტორანსა და კაფეში ჩატარდა. რამადანის ბოლო კვირაში დაწესებულებები ისლამური წესების დაუცველობის გამო დალუქეს. დაკავებულია 11 მფლობელი.[2]

ინდოეთში 8 წლის მუსლიმი გოგოს გაუპატიურებაში, წამებასა და მკვლელობაში ბრალდებული 8 კაციდან 6 სასამართლომ დამნაშავედ ცნო – მათგან სამს სამუდამო პატიმრობა მიესაჯა. მსხვერპლი ბავშვი ინდოეთში მცხოვრები მუსლიმი მომთაბარე ტომიდან იყო. ის 2018 წლის იანვარში ქალაქ კატჰუასთან მდებარე ტყეში იპოვეს. ეს ამბავი ინდური მედიის ყურადღების ცენტრში მას შემდეგ მოექცა, რაც ადვოკატებმა და მემარჯვენე ჯგუფებმა საქმეზე ბრალდებული 8 ადამიანის დაკავება გააპროტესტეს. საქმეზე დაკავებულებს შორის იყო ერთ ერთი მსჯავრდებულის შვილიც, თუმცა სასამართლომ ის გაამართლა. დანარჩენ ბრალდებულებს შორის კი არიან როგორც ყოფილი პოლიციელები, ასევე საჯარო სამსახურის თანამშრომლები და არასრულწლოვანი. მისი სასამართლო პროცესი ცალკე გაიმართება, რადგან 18 წელს მიუღწეველი პირია.

როგორც გამოძიების პროცესში ითქვა, ბრალდებულებს ბავშვის გამოყენებით სურდათ ის ტომი, რომელსაც ბავშვი წარმოადგენდა (მათ გუჯარებს უწოდებენ), დაეშინებინათ და ტერორის ქვეშ ჰყოლოდათ. როგორც მოკლული გოგოს მშობლებმა სასამართლოზე თქვეს, მათი ოჯახი კატჰუში თავს დაუცველად გრძნობს, სადაც საზოგადოების დიდი ნაწილი ინდოელებისგან შედგება.

BBC-ის ინფორმაციით, 2018 წლის მონაცემებით, ინდოეთში ყოველ 155 წუთში ერთხელ 16 წლამდე ბავშვს,  ყოველ 13 საათში ერთხელ კი 10 წლამდე ბავშვს აუპატიურებენ. 2012 წელს ინდოეთში ბავშვებზე სექსუალური ძალადობის 8,541 შემთხვევა დაფიქსირდა, ეს მაშინ, როდესაც 2016 წელს მაჩვენებელი 19,765 იყო. 2015 წელს ინდოეთში სექსუალური ძალადობის მსხვერპლი 10 000-ზე მეტი ბავშვი და მოზარდი გახდა. ამასთან, ინდოეთში 240 მილიონამდე ქალმა ოჯახი 18 წლამდე შექმნა. ბავშვებზე სექსუალური მოძალადეების 50% მსხვერპლისთვის ნაცნობები ან ოჯახისთვის ნდობით აღჭურვილი ადამიანები არიან.[3]

ვენესუელაში სამხედრო გადატრიალების მცდელობის ბრალდებით 17 ადამიანი დააკავეს – ვენესუელის გენერალურმა პროკურატურამ, 30 აპრილს მომხდარი სამხედრო გადატრიალების მცდელობის ბრალდებით, 17 ადამიანს ბრალი წაუყენა. „გამოძიება 34 ადამიანის მიმართ მიმდინარეობს, მათგან 17 დაკავებულია. ვენესუელაში ვითარება განსაკუთრებით იანვარში დაიძაბა, როდესაც აშშ-ის მხარდაჭერილმა ოპოზიციის ლიდერმა, ხუან გუაიდომ საკუთარი თავი ვენესუელის დროებით პრეზიდენტად გამოაცხადა. გუაიდოს ლეგიტიმურობა მსოფლიოს 20-ზე მეტმა ქვეყანამ, მათ შორის, საქართველომაც აღიარა. მადუროს ხელისუფლების პირობებში ვენესუელამ საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიები დამოუკიდებელ ქვეყნებად ცნო. მიმდინარე წლის აპრილში გუაიდოს მხარი სამხედროების ჯგუფმა დაუჭირა, რის შემდეგაც ქვეყანაში მასშტაბური საპროტესტო აქციები განახლდა. პოლიციასთან შეტაკებების შედეგად დაიღუპა 5 და დაშავდა ასობით ადამიანი.[4]

ეგვიპტეში ტერორიზმის ბრალდებით 296 ადამიანი გაასამართლეს – 32 მათგანს სამუდამო პატიმრობა მიესაჯა. მოსამართლის განცხადებით, დამნაშავეები ეგვიპტის პრეზიდენტის აბდელ ფატაჰ ალ-სისის მოკვლას 2014 წელს საუდის არაბეთში ვიზიტისას გეგმავდნენ. დანარჩენ 264 ადამიანს 3-დან 15 წლამდე პატიმრობა მიესაჯა.[5]

სომალის დედაქალაქში ორი ძლიერი აფეთქება მოხდა – მოგადიშუს ცენტრში მომხდარი აფეთქების შედეგად 8 ადამიანი დაიღუპა და 16 დაშავდა.  კიდევ ერთი აფეთქება, რომლის შედეგადაც არავინ დაშავებულა, აეროპორტისკენ მიმავალ გზაზე მოხდა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია.[6]

[1] UNIAN; Donbas warzone update: Number of attacks on Ukraine almost doubles; 8 June, 2019; available at: https://www.unian.info/war/10579224-donbas-warzone-update-number-of-attacks-on-ukraine-almost-doubles.html?fbclid=IwAR2LtMn2A50Yvow76_qu3e5T85hOe1utoR7tfjNBJrX_xpk3Sn7AfLU9gOY

[2] DW; Tehran shuts hundreds of restaurants for flouting Islam; By Nik Martin; 9 June, 2019; available at: https://www.dw.com/en/tehran-shuts-hundreds-of-restaurants-for-flouting-islam/a-49118896?fbclid=IwAR0x2xOe0np5i_lxjsRJfARI_HCw07b7sYqH-IQqDaWr1XqU8MccLaq__9Q

[3] BBC; Kathuna child rape and murder: Three men given life sentences; 10 June, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-asia-india-48552354?fbclid=IwAR3u3ERGGxIO4s6qml6D52d3FSUqs4175svg9hQ5NJ1QL5tUnihr-A0Pg_A

[4] France 24; Venezuela says 17 arrested and charged over anti-Maduro coup; 11 June, 2019; available at: https://www.france24.com/en/20190611-venezuela-says-17-arrested-charged-over-anti-maduro-coup

[5] იმედის ახალი ამბები; ეგვიპტეში ტერორიზმის ბრალდებით 296 ადამიანი გაასამართლეს; 12 ივნისი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/108525/egvipteshi-terorizmis-braldebit-296-adamiani-gaasamartles

[6] იმედის ახალი ამბები; სომალის დედაქალაქში ორი ძლიერი აფეთქება მოხდა; 15 ივნისი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/108783/somalis-dedaqalaqshi-ori-dzlieri-apetqeba-mokhda

საუდის არაბეთმა პირველი ქალი ელჩი აშშ-ში დანიშნა – პრინცესა რიმა ბინტი პრინცი ბენდერას შვილია, რომელიც საუდის არაბეთის დიპლომატიას აშშ-ში 1983 წლიდან 2005 წლამდე ხელმძღვანელობდა. ამის შემდეგ, მან ქვეყანის ეროვნული უსაფრთხოების სამსახურში დაიწყო მუშაობა.[1]

თალიბების ერთერთი ლიდერი ამერიკასთან მოლაპარაკებებში ჩაერთვება – მულაჰ ბარადერმა რვა წელი პაკისტანის ციხეში გაატარა. ის 2018 წელს გაათავისუფლეს. ამჟამად ის პაკისტანში თალიბების წარმომადგენელია. თალიბებთან დაახლოებული წყაროები ვარაუდობენ, რომ აღნიშნული ფაქტორი მოლაპარაკებების წარმატების შანსებს ზრდის. მხარეების განცხადებით კი, წინა თვეში შემდგარი მოლაპარაკებები წარმატებული იყო და არ არის გამორიცხული 17-წლიანი კონფლიქტი სამშვიდობო შეთანხმებამ დაასრულოს.[2]

2018 წელს ავღანეთში ყველაზე მეტი მშვიდობიანი მოქალაქე დაიღუპა – გაეროს მონაცემებით, მაჩვენებელი რეკორდულია. 2018 წელს ავღანეთში 3 804 მშვიდობიანი მოქალაქე დაიღუპა, რომელთაგან 927 ბავშვია. 2017 წელთან შედარებით მსხვერპლთა რაოდენობა 11%-ითაა გაზრდილი.[3]

ნიგერიაში მოქმედი პრეზიდენტი მეორე ვადით აირჩიეს – 76 წლის მუჰამადუ ბუჰარიმ უპირატესობა 36-დან 19 შტატში მოიპოვა. მისი კონკურენტი ყოფილი ვიცე-პრეზიდენტი ატიკუ აბუბაქრი იყო. არჩევნები დანიშნულზე ერთი კვირით გვიან ჩატარდა და არჩევნების დღეს ძალადობა სდევდა თან, თუმცა საერთაშორისო დამკვირვებლებს არჩევნების გაყალბება არ დაუფიქსირებიათ.[4]

დონეცკში მიკროავტობუსი ნაღმზე აფეთქდა – შემთხვევის შედეგად ორი ადამიანი დაიღუპა, დაშავებულია კიდევ რამდენიმე მოქალაქე. ინციდენტი ე.წ. ბუფერულ ზონაში მოხდა. თვითმხილველების თქმით, მიკროავტობუსი გზიდან გადავიდა და ნაღმზე აფეთქდა. მომხდარზე გამოძიება დაიწყო.[5]

[1] იმედის ახალი ამბები; საუდის არაბეთმა პირველი ქალი ელჩი აშშ-ში დანიშნა; 24 თებერვალი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/97593/saudis-arabetma-pirveli-qali-elchi-ashshshi-danishna

[2] იმედის ახალი ამბები; თალიბების ერთ-ერთი ლიდერი ამერიკასთან მოლაპარაკებებში ჩაერთვება; 25 თებერვალი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/97676/talibebis-erterti-lideri-amerikastan-molaparakebebshi-chaertveba

[3] 1TV; გაერო – ავღანეთში 2018 წელს ყველაზე მეტი მშვიდობიანი მოქალაქე დაიღუპა; 25 თებერვალი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://1tv.ge/news/gaero-avghanetshi-2018-wels-yvelaze-meti-mshvidobiani-moqalaqe-daighupa/

[4] BBC; Nigeria election: Muhammadu Buhari re-elected as president; 27 February, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-africa-47380663

[5] 1TV; დონეცკში მიკროავტობუსი ნაღმზე აფეთქდა; 24 თებერვალი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://1tv.ge/news/doneckshi-mikroavtobusi-naghmze-afetqda/