გაერთიანებული სამეფოს საგარეო საქმეთა და თანამეგობრობის ოფისმა 2020 წლის 21  აპრილს გამოაქვეყნა განახლებული რუქა, სადაც აღწერილია მოგზაურთათვის ავღანეთში მოგზაურობის მიზანშეწონილობასთან დაკავშირებული რჩევები. რუქაზე წითლად აღნიშნულია ზონა, სადაც ტურისტებს ურჩევენ საერთოდ არ იმოგზაურონ;  ყვითლად აღნიშნულია ზონა, სადაც ტურისტებს ურჩევენ იმოგზაურონ მხოლოდ განსაკუთრებული აუცილებლობის შემთხვევაში; მწვანე ფრად აღნიშნულია ზონა, სადაც მოგზაურობა ნებადართულია რჩევების გათვალისწინებით.

როგორც რუქაზე ჩანს, მხოლოდ რამდენიმე ადგილია (ქაბულის გაძლიერებული უსაფრთოხების ზონა; ქაბულის საერთაშორისო აეროპორტი; პანჯშირის პროვინცია და ქალაქი ბამიანი) ისეთი, სადაც, რეკომენდაციების თანახმად, მოქალაქეებს მხოლოდ განსაკუთრებული აუცილებლობის დროს შეუძლიათ მოგზაურობა. ოფისი მოუწოდებს ბრიტანელ მოგზაურებს, უსაფრთხოების კუთხით არსებული მძიმე და საშიში სიტუაციის გამო, კატეგორიულად შეიკავონ თავი ავღანეთის სხვა ნაწილებში მოგზაურობისგან.[1]

ჟენევის აკადემიის პროექტის RULAC –  „კანონის უზენაესობა შეიარაღებული კონფლიქტისას (Rule of Law in Armed Conflicts) მიხედვით, ავღანეთში უკვე რამდენიმე ათწლეულია, რაც შეიარაღებული კონფლიქტები არ წყდება. ქვეყნის მთავრობა, რომელსაც მხარს შეერთებული შტატები უჭერს, აგრძელებს შიდა ტიპის კონფლიქტს ავღანური თალიბანისა და სხვა შეიარაღებული ჯგუფების, მათ შორის – ახლადდაფუძნებული ტერორისტული ორგანიზაცია – „ისლამური სახელმწიფოს ხორასნის ფრთის“ წინააღმდეგ.[2]

„გაეროს ავღანეთის მხარდაჭერის მისიის“ (UNAMA) 2019 წლის შემაჯამებელი ანგარიშში, რომელიც შეიარაღებული კონფლიქტის ფარგლებში სამოქალაქო პირთა დაცვას ეხება, მოცემულია რუქა ავღანეთში მიმდინარე წელს მომხდარი უსაფრთხოების კუთხით ინციდენტების სიხშირისა და შედეგად დამდგარი სამოქალაქო მსხვერპლის შესახებ.

რუქის მიხედვით, ტენდენცია შენარჩუნებულია და 2019 წელსაც, ყველაზე მეტი დანაკარგი ქაბულის პროვინციაში და ქ. ქაბულშია (1563). ასევე, საკმაოდ დიდი მსხვერპლი ფიქსირდება ნანგარჰარის პროვინციაში (1070 გარდაცვლილი). ამას გარდა, დანაკარგების საკმაოდ მაღალი მაჩვენებლით, ასევე გამოირჩეოდა ჰელმანდის, გჰაზნისა და ფერიაბის პროვინციებში. რუქის მიხედვით, ავღანეთის აბსოლუტურად ყველა პროვინციაში ფიქსირდებოდა უსაფრთხოების კუთხით არსებული ინციდენტები, რომელთაც, თითქმის ყოველთვის, სამოქალაქო მსხვერპლი ახლდა თან.

ანგარიშის მიხედვით, ავღანეთში უკვე ბოლო 10 წელია, რაც ყოველ წელს სამოქალაქო დანაკარგები 10 000-ს აჭარბებს. 2019 წელს, UNAMA-მ აღწერა 10 392 სამოქალაქო დანაკარგი (3 403 გარდაცვლილი და 6 989 დაშავებული), რაც 5 %-ით ნაკლებია წინა წლის მაჩვენებელზე და 2013 წლიდან მოყოლებული ყველაზე დაბალია. აღნიშნული კლება, განპირობებულია ტერორისტული ორგანიზაცია „ისლამური სახელმწიფოს ხორასნისა და ლევანტეს პროვინციის“ (ISIL-KP) ქმედებების შემცირებით.  ანგარიშის მიხედვით, ავღანეთში მიმდინარე შეიარაღებული კონფლიქტის შედეგები, სამწუხაროდ, არამარტო სამოქალაქო დანაკარგებზე აისახება, არამედ მნიშვნელოვნად აზიანებს პირთა და მათი ოჯახების ფიზიკურ, მენტალურ, სოციალურ და ეკონომიკურ ყოფას.[3]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი ავღანეთში ადამიანის უფლებათა კუთხით არსებული მდგომარეობის შესახებ 2020 წლის მარტში გამოქვეყნებულ ყოველწლიურ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2019 წელი) წერდა, რომ ავღანეთი არის ისლამური რესპუბლიკა, რომელსაც გააჩნია პირდაპირი წესით არჩეული პრეზიდენტი, ორპალატიანი პარლამენტი და სასამართლო ფრთა. მიუხედავად ამისა, შეიარაღებული არასახელმწიფო აქტორები, ზოგჯერ, აკონტროლებდნენ ქვეყნის ზოგიერთ ნაწილს.

ქვეყანაში წესრიგის დაცვასა და მოქალაქეთა უსაფრთხოებას უზრუნველყოფს 3 კონკრეტული სამინისტრო: შინაგან საქმეთა სამინისტრო, თავდაცვის სამინისტრო და ეროვნული უსაფრთხოების დირექტორატი. თუმცა, ავღანეთის ზოგიერთი რეგიონი ექცეოდა სამთავრობო კონტროლის ფარგლებს მიღმა და იქ ისეთი ანტი-სახელმწიფოებრივი ძალები, როგორიც არის, მაგალითად – თალიბანი, საკუთარ კანონებსა და მმართველობას აღასრულებდნენ. ზოგადად, ქვეყნის სამოქალაქო ინსტიტუტები ინარჩუნებდნენ ეფექტურ კონტროლს უსაფრთხოების ძალებზე, თუმცა, ზოგიერთ შემთხვევაში, აღნიშნული უსაფრთოხების ძალების წევრები დამოუკიდებლად მოქმედებდნენ.

მიმდინარე საანგარიშო პერიოდში დაფიქსირებულ მნიშვნელოვან უფლებათა დარღვევებს შორის იყო: ტერორისტების მიერ განხორციელებული მკვლელობები; უსაფრთხოების ძალების მიერ კანონგარეშე ჩადენილი მკვლელობები; ორივე მხარის მიერ პირთა იძულებითი გაუჩინარების, თვითნებური დაკავებისა და სავარაუდო წამების არაერთი შემთხვევა; ფართოდ გავრცელებული სამთავრობო კორუფცია; ქალთა წინააღმდეგ მიმართული ძალადობრივი დანაშაულების დროს არასათანადო გამოძიება და დამნაშავეთა დაუსჯელობა;  ბავშვთა იძულებითი რეკრუტირება და მათი სამხედრო მოქმედებებში ჩართვა;  ასევე – ბავშვთა მიმართ სექსუალური ხასიათის დანაშაული, განხორციელებული, მათ შორის – უსაფრთხოების ძალების და საგანმანათლებლო სისტემის მუშაკების მიერ; უსაფრთხოების ძალების მიერ ლგბტი თემის წარმომადგენელთა მიმართ ძალადობა და ა.შ.

ქვეყანაში კანონის უზენაესობის კუთხით სიტუაცია უკიდურესად მძიმე იყო; ხოლო სერიოზული უფლებათა დარღვევებისთვის პირთა დაუსჯელობა – რუტინული. მთავრობა შეგნებულად არ უქვემდებარებდა სამართლებრივ დევნას აღნიშნულ პირებს, რომელთა შორის სამთავრობო ჩინოვნიკები და უსაფრთხოების ძალების წარმომადგენლებიც ხვდებოდნენ.

ანტი-სამთავრობო შეიარაღებული ჯგუფები კვლავ აგრძელებდნენ თავდასხმებს იმ რელიგიურ ლიდერებზე, რომლებიც თალიბანის საწინააღმდეგო განცხადებებს აკეთებდნენ. წლის განმავლობაში ბევრი პრო-სამთავრობო მუსლიმი მოძღვარი მოკლეს, თუმცა, უმრავლეს შემთხვევაში, მომხდარზე პასუხისმგებლობა არცერთ ჯგუფს არ აუღია. თალიბანი და „ისლამური სახელმწიფოს ხორასნის პროვინცია“ (ISIS-K) იყენებდნენ ბავშვ ჯარისკაცებს, როგორც თვითმკვლელ იარაღს. სხვა ანტი-სამთავრობო ჯგუფები თავს ესხმოდნენ; ემუქრებოდნენ; ძარცვავდნენ და იტაცებდნენ საჯარო მოხელეებს; უცხოელებს; არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლებს და სხვა სამოქალაქო პირებს. გაეროს ავღანეთის მხარდაჭერის მისიის (UNAMA) მონაცემებით, 2019 წლის პირველი 9 თვის განმავლობაში,  8 239 სამოქალაქო პირის დანაკარგი დაფიქსირდა, რომელთაგან 62 % ზემოხსენებული ტერორისტული ჯგუფების ქმედებებს ემსხვერპლა.[4]

არასამთავრობო ორგანიზაცია Amnesty International ავღანეთის შესახებ 2020 წლის ანგარიშში წერდა, რომ ქვეყანაში არსებული მიმდინარე კონფლიქტის გამო, სამოქალაქო მოსახლეობის მიმართ ადგილი ჰქონდა მასშტაბურ უფლებათა დარღვევებს და საერთაშორისო სამართლებრივი ხასიათის დანაშაულებს. ზემოხსენებულ კონფლიქტთან დაკავშირებული ძალადობის შედეგად, დაიღუპა და დაშავდა ათასობით ადამიანი; ხოლო პირთა იძულებითი გადაადგილების მაჩვენებელმა ასობით ათასს მიაღწია. ამას გარდა, ქვეყანაში ადგილი ჰქონდა უფლებათა დამცველების დაშინების; დაკავების; მკვლელობისა და მუქარის არაერთ შემთხვევას; ევროპული და მეზობელი ქვეყნები აგრძელებდნენ ავღანელი თავშესაფრის მაძიებლების იძულებით დაბრუნებას; ქალთა მიმართ გენდერული მოტივით ძალადობა კვლავ სახეზე იყო, რასაც ხელს უწყობდა მავნებლური ტრადიციების არსებობა და კანონის უზენაესობის კუთხით არსებული არამყარი სიტუაცია. განსაკუთრებით გართულდა ჟურნალისტთა საქმიანობა, რადგან მათ მიმართ, სხვადასხვა შეიარაღებული ჯგუფების (მათ შორის, პრო-სამთავრობო და უსაფრთხოების ძალების) მხრიდან, ფიქსირდებოდა თავდასხმები და რეპრესალიები. სულ მცირე 5 ჟურნალისტი დაიღუპა თალიბანის ან სხვა შეიარაღებული ჯგუფის თავდასხმების შედეგად.[5]

არასამთავრობო ორგანიზაცია Human Rights Watch ავღანეთის შესახებ 2020 წლის ყოველწლიური ანგარიშის მიხედვით, ერთის მხრივ, ავღანეთის და აშშ-ის სამთავრობო ძალებს, ხოლო მეორეს მხრივ – თალიბანსა და სხვა შეიარაღებულ ჯგუფებს შორის სამხედრო ოპერაციები კიდევ უფრო გააქტიურდა 2019 წელს, რასაც შედეგად, 30 სექტემბერის მონაცემებით,  8 000-ზე მეტი ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა. 2019 წლის პირველი 6 თვის განმავლობაში, სამთავრობო ძალების ოპერაციების (ძირითადად, აშშ-ის საჰაერო დაბომბვების) შედეგად დამდგარა სამოქალაქო დანაკარგმა გადააჭარბა იმავე პერიოდში თალიბანის თავდასხმების შედეგად დაღუპული სამოქალაქო პირების რაოდენობას. თალიბანი კვლავ აგრძელებდა ასობით თავდასხმის მოწყობას ავღანეთის სამთავრობო და აშშ-ის სამხედრო სამიზნეების წინააღმდეგ, რასაც, ასევე, თან ახლდა სამოქალაქო მსხვერპლი.

წლის განმავლობაში, ავღანური ქალთა უფლებების დამცველი ჯგუფები და სხვა სამოქალაქო აქტივისტები ითხოვდნენ ეთნიკურ ავღანთა მეტ ჩართულობას ისეთ საკითხებზე მოლაპარაკებებში, როგორიცაა – ადამიანის უფლებათა დაცვა და გენდერული თანასწორობის კონსტიტუციური გარანტიები .

15 მაისს, პარლამენტის ახალი შემადგენლობა დამტკიცდა, მიუხედავად იმისა, რომ არსებობდა არჩევნების გაყალბების სერიოზული ვარაუდები. თალიბანი იყენებდა თვითნაკეთ ასაფეთქებელ მოწყობილობებსა (IED) და თვითმკვლელი ტერორისტების თავდასხმებს პოლიტიკური აქციებისა და დემონსტრაციების დროს, რასაც მთელი ქვეყნის მასშტაბით ასობით ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა.

ავღანეთის მთავრობამ გადადგა გარკვეული პოზიტიური ნაბიჯები დაკავების ცენტრებში წამების შემთხვევების შემცირების კუთხით, თუმცა, უსაფრთხოების ძალებისა და სამთავრობო ჩინოვნიკების მიერ კონკრეტული უფლებათა დარღვევების (მათ შორის – სექსუალური ხასიათის დანაშაულის) ჩადენის დროს, დაუსჯელობა კვლავ აქტუალურ პრობლემად რჩებოდა.[6]

უფრო დეტალურად ქ. ქაბულში არსებული მდგომარეობის შესახებ წერს ბელგიის ლტოლვილთა და მოქალაქეობის არმქონე პირთა გენერალური კომისარიატი 2020 წლის 8 აპრილს გამოქვეყნებულ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2019 წლის 1 აპრილი – 2020 წლის 31 მარტი). ანგარიშის თანახმად, მიუხედავად იმისა, რომ ქაბული სამთავრობო ძალების კონტროლს ექვემდებარება, წლის განმავლობაში, შეიარაღებული დაჯგუფებები (თალიბანი; ISKP) ახერხებდნენ ქალაქში შეღწევას და მასშტაბური ტერორისტული თავდასხმების მოწყობას. მართალია, წინა წელთან შედარებით ქაბულში თავდასხმების შედეგად სამოქალაქო მსხვერპლის მაჩვენებელი 16 %-ით შემცირდა, თუმცა, აღნიშნული კუთხით, ავღანეთის დედაქალაქი ქვეყნის მასშტაბით წელსაც კვლავ პირველ ადგილზე რჩებოდა. ქალაქში ყველაზე ხშირად ფიქსირდება თვითმკვლელი ტერორისტების თავდასხმები; ხელნაკეთი ასაფეთქებელი მოწყობილობით (IED) თავდასხმები და პირთა მიზანმიმართული მკვლელობები. როგორც წესი, ყველაზე ხშირად თავდასხმების სამიზნეებს ავღანეთის მთავრობის წარმომადგენლები და მათთან გაიგივებული პირები წარმოადგენენ.

ქაბული, ასევე, პირველ ადგილზე იყო ავღანეთის მასშტაბით განხორციელებულ თვითმკვლელი ან სხვა ტიპის კომპლექსური ტერორისტული თავდასხმების კუთხით. ამას გარდა, ანგარიშის მიხედვით, ქაბულში უსაფრთხოების კუთხით არსებულ მდგომარეობას ტერორისტების თავდასხმათა გარდა, მნიშვნელოვნად აუარესებს ზოგადად გაზრდილი კრიმინალი – კერძოდ, მკვლელობები; შეიარაღებული ძარცვისა და პირთა გატაცების შემთხვევები; ქურდობა; ნარკოტიკული დანაშაული და ა.შ. უმრავლეს შემთხვევაში, ავღანური პოლიცია ვერ ახერხებდა აღნიშნულ ქმედებებზე შესაბამის რეაგირებას.[7]

[1] United Kingdom Foreign and Commonwealth Office – Foreign travel advice Afghanistan; published on 21 April 2020; available at https://www.gov.uk/foreign-travel-advice/afghanistan [accessed 23 June 2020]

[2] Geneva Academy – Rulac – Rule of Law in Armed Conflicts; available at http://www.rulac.org/browse/map [accessed 23 June 2020]

[3] UNAMA – Afghanistan – Protection of Civilians in Armed Conflict 2019; published in February 2020; available at

[accessed 23 June 2020]

[4] United State Department of State – Country Report on Human Rights Practices 2019 – Afghanistan; published on 11 March 2020; available at

[accessed 23 June 2020]

[5] Amnesty International – Human Rights in Asia-Pacific; Review of 2019 – Afghanistan; published on 30 January 2020; available at

[accessed 23 June 2020]

[6] Human Rights Watch – World Report 2020 – Afghanistan; published on 14 January 2020; available at

[accessed 24 June 2020]

[7] Belgium office of the commissioner general for refugees and stateless persons – “SECURITY SITUATION IN KABUL CITY”; published on 8 April 2020; available at https://www.cgra.be/en/country-information/security-situation-kabul-city-1 [accessed 24 June 2020]

ვითარება ერაყში – აშშ-სა და ირანს შორის ურთიერთობის დაძაბვა ერაყზეც აისახება. აშშ-ის სახელმწიფო მდივანმა მაიკ პომპეომ ბერლინში ვიზიტი გააუქმა და ერაყში ჩავიდა. ვაშინგტონმა ცენტრალურიო სარდლობის რეგიონში ავიამზიდი „აბრაამ ლინკოლნი“ გააგზავნა, რამაც თეირანის გაღიზიანება გამოიწვია.[1] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტმა მთავრობის ყველა მუშაკს, რომელიც არ მუშაობს საგანგებო მიმართულებით, ერაყის დატოვება დაავალა; გადაწყვეტილება, რომელიც საელჩოს და ირბილის საკონსულოს თანამშრომლებსაც ეხება, ასევე, დაკავშირებულია ირანთან დაძაბულობის ზრდასთან.[2] მოკავშირეებთან კონსულტაციების შემდეგ, ერაყში სამხედრო მისია დროებით შეწყვიტა გერმანიამ. მიზეზად, აშშ-სა და ირანს შორის დაძაბულობა დასახელდა. იგივე მიზეზით, ერაყში სამხედრო საწვრთნელი მისია შეაჩერა ნიდერლანდებმაც.[3]

პაკისტანში აფეთქებას 9 ადამიანი ემსხვერპლა – ინციდენტი ლაჰორში მოხდა. თვითმკვლელმა ტერორისტმა თავი სუფისტების სამლოცველოსთან აიფეთქა. აფეთქების შედეგად დაღუპულთა შორის 5 პოლიციელია.[4]

კუბის ხელისუფლებამ ჰომოფობიის საწინააღმდეგო ყოველწლიური მარში გააუქმა – ქვეყნის სექსუალური განათლების ნაციონალურმა ცენტრმა ხელისუფლებას ახალი საერთაშორისო დაძაბულობის წარმოქმნაში დასდო ბრალი. აღნიშნული გადაწყვეტილება აქტივისტებმა გააპროტესტეს.[5] აკრძალვის მიუხედავად, ლგბტ თემის წარმომადგენლებმა და მათმა მხარდამჭერებმა ჰავანაში მსვლელობა მაინც მოაწყვეს, რის დროსაც პოლიციასთან შეტაკება მოხდა. სამართალდამცველებმა აქციის რამდენიმე მონაწილე დააკავეს.[6]

ქაბულში ცნობილი ქალი ჟურნალისტი და პარლამენტის მრჩეველი მოკლეს – მინა მანგელი პოლიტიკაში წასვლამდე რამდენიმე პოპულარული გადაცემის წამყვანი იყო. მას სახლთან ახლოს 11 მაისის დილას ესროლეს. პოლიციამ გამოძიება დაიწყო.[7]

იემენის კრიზისი – ჰუსიტი ამბოხებულები საკვანძო სტრატეგიული პორტის დასატოვებლად ემზადებიან. ჰოდეიდას პორტის დატოვება, 2018 წლის დეკემბერში მიღწეული ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ შეთანხმების პირველი შედეგია. ჰოდეიდას პორტის დატოვების შემდეგ სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი ჰუმანიტარული დახმარების მიწოდება გახდება შესაძლებელი. იემენის სამოქალაქო ომში, რომელიც უკვე 4 წელია გრძელდება, 7 ათასამდე ადამიანი დაიღუპა.[8]

ირანში რამადანის დროს კაცებს ქალებისთვის შეხედვა აეკრძალათ – ირანის სასამართლომ ქვეყანაში რამდენიმე შეზღუდვა დააწესა. მათ შორის, მარხვის პერიოდში ქუჩაში ჭამის ან მანქანაში ხმამაღლა მუსიკის მოსმენის შემთხვევაში, ირანის მოქალაქეები დაისჯებიან. წესების დარღვევის შემთხვევაში, შესაძლოა, მოქალაქეებს პატიმრობაც დაემუქროთ.[9]

„ისლამური სახელმწიფო“ სავარაუდოდ ინდოეთში დამკვიდრდა – „The Times“ წყაროზე დაყრდნობით აცხადებს, რომ „ისლამური სახელმწიფოს“ მებრძოლებმა ქაშმირში ბაზა ააშენეს. ტერორისტებსა და ინდოელ სამხედროებს შორის შეტაკებისას, ტერორისტებმა სამხედროები დახოცეს და ტეროტორიას ვილაიეთ ინდია დაარქვეს. ინდოეთის სამართალდამცავი ორგანი აცხადებს, რომ ეს ყველაფერი პროპაგანდაა და „ისლამურ სახელმწიფოს“ კვლავ აღდგენის საშუალება არ აქვს.[10]

[1] BBC; US Secretary of State Pompeo visits Iraq amid Iran tensions; 8 May, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-us-canada-48195747

[2] Al Jazeera; US orders non-emergency government employees to leave Iraq; 15 May, 2019; available at: https://www.aljazeera.com/news/2019/05/orders-emergency-government-employees-leave-iraq-190515081039448.html

[3] US News; German, Dutch military suspend training operations in Iraq amid US-Iran tensions; 15 May, 2019; available at: https://www.usnews.com/news/world/articles/2019-05-15/german-armed-forces-suspend-training-ops-in-iraq-on-regional-tensions

[4] BBC; Pakistan Data Darbar: Bomber kills nine outside Sufi shrine in Lahore; 8 May, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-asia-48197260

[5] BBC; Cuba cancels annual Conga Against Homophobia march; 8 May, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-latin-america-48199835

[6] BBC; Cuba gay activists arrested at pride march in Havana; 12 May, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-latin-america-48242255

[7] CNN; Mina Mangal, Afghan journalist, killed in Kabul; By Ehsan Popalzai, Jennifer Hauser and Eliza Mackintosh; 12 May, 2019; available at: https://edition.cnn.com/2019/05/12/middleeast/mina-mangal-killed-kabul-intl/index.html

[8] Yemen war: Houthi withdrawal from Hudaydah met by mistrust; 11 May, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-48237445

[9] The Telegraph; Men ordered not to look at women during Ramadan in Iran as hardliners tighten control amid nuclear deal row; 11 May, 2019; By Ahmed Vahdat; available at: https://www.telegraph.co.uk/news/2019/05/11/men-ordered-not-look-women-ramadan-iran-hardliners-tighten-control/

[10] The Times; ISIS claims a foothold in India after killing troops; 13 May, 2019; available at: https://www.thetimes.co.uk/edition/world/isis-claims-a-foothold-in-india-after-killing-troops-w6kshz2ww

უსაფრთხოება – თავშესაფრის საკითხთა ევროპული ოფისი (EASO) ავღანეთში უსაფრთხოების კუთხით არსებული სიტუაციის შესახებ 2018 წლის მაისის ანგარიშში წერს, რომ ქალაქ ქაბულში მოქმედებენ როგორც ტერორისტული ორგანიზაცია თალიბანი, ასევე  – ისლამური სახელმწიფოს ადგილობრივი დაჯგუფება – „ერაყისა და ლევანტ-ხორეშანის ისლამური სახელმწიფო – ISKP“. მათ გარდა, ზოგიერთი წყაროს მიხედვით, ქალაქში თავდასხმებს ასევე აწყობს დაჯგუფება ჰაქქანი (Haqqani Network).

2017 წლის განმავლობაში,  გაეროს ავღანეთის დახმარების მისიამ (UNAMA) ქაბულის პროვინციაში (ქალაქ ქაბულის ჩათვლით) აღრიცხა 1831 სამოქალაქო დანაკარგი, აქედან 479 გარდაიცვალა, ხოლო 1352 –  დაშავდა. სტატისტიკურად, წინა 2016 წელთან შედარებით, ეს 4 პროცენტით გაზრდილი მაჩვენებელია. 2017 წლის აღნიშნული მაჩვენებელი ყველაზე მაღალი იყო მთელი ქვეყნის მასშტაბით და ჯამური სამოქალაქო დანაკარგების 16 პროცენტს წარმოადგენდა. დანაკარგების უმრავლესობა გამოწვეული იყო ქალაქ ქაბულში კომპლექსური ტერორისტული თავდასხმების, არა-თვითმკვლელი თვითნაკეთი ასაფეთქებელი მოწყობილობებით (IED) თავდასხმებისა და განზრახი მკვლელობების შედეგად. ამას გარდა, აღსანიშნავია თავდასხმები შიიტ სამოქალაქო მოსახლეობაზე, რომელთაგანაც თითქმის ყველა შემთვევაზე პასუხისმგებლობა ISKP-მ აიღო. 2018 წლის იანვრის თვის მონაცემებით, მხოლოდ ქალაქ ქაბულში თავდასხმებს, კიდევ სულ მცირე 174 ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა. ასევე, ხშირი იყო შეიარაღებული თავდასხმები ავღანეთის უსაფრთხოების ძალებზე, როგორც თალიბანის, ასევე ISKP-ს მხრიდან. მაგალითად, 2017 წლის ოქტომბერში თვითმკვლელმა ტერორისტმა თავი აიფეთქა ქაბულის სამხედრო აკადემიის შესასვლელთან იმ დროს, როდესაც იქ  მინი-ავტობუსით კადეტები შედიოდნენ. შედეგად, სულ მცირე 15 კადეტი დაიღუპა. შემთხვევაზე პასუხისმგებლობა თალიბანმა აიღო. იგივე სამხედრო აკადემია მორიგი თავდასხმის მსხვერპლი გახდა 2018 წლის იანვარში, როდესაც შენობაში 5 შეიარაღებული პირი შეიჭრა. ინციდენტს 11 კადეტის სიცოცხლე ემსხვერპლა, ხოლო თავდასხმაზე პასუხისმგებლობა ამჯერად ISKP-მ აიღო.

გაეროს ჰუმანიტარულ საკითხთა კოორდინაციის ოფისი (UNOCHA) მიერ ქაბულის რეგიონი, მათ შორის – ქალაქი ქაბული, მიჩნეული იყო, როგორც “ერთ-ერთი ყველაზე კონფლიქტური ლოკაცია“.

3 ძირითადი ინდიკატორის – უსაფრთხოების კუთხით ინციდენტების; სამოქალაქო დანაკარგების და კონფლიქტის შედეგად იძულებითი გადაადგილების შემთხვევების ანალიზით შედგენილი „კონფლიქტის შედეგად ძალადობის რუკის“ მიხედვით, გაეროს ჰუმანიტარულ საკითხთა კოორდინაციის ოფისი (UNOCHA) ქაბულის დასახლებათა უმრავლესობას განათავსებს ყველაზე დაბალ კატეგორიაში. მხოლოდ ორი დასახლება – პანგჰმანი დასავლეთში და სურობის პროვინცია დასავლეთში, მიიჩნევა, როგორც საშუალო დონის საფრთხის კატეგორიაში მყოფი. ქაბული ასევე მიჩნეულია, როგორც ერთ-ერთი იმ ოთხი რეგიონიდან, სადაც „განსაკუთრებით მაღალი დაცვის საჭიროების მქონე“ პირები იმყოფებიან, მათ შორის, იძულებით გადაადგილებული პირები; ბუნებრივი კატაკლიზმების შედეგად დაზარალებულები; ადგილობრივი თემის მოწყვლადი წევრები და ა.შ.

რაც შეეხება უსაფრთხოებით კუთხით შემთხვევების რაოდენობის სტატისტიკას, მედია წყაროების მიერ გავრცელებული ინფორმაციის მიხედვით, 2017 წლის 1 იანვრიდან 2018 წლის 31 მარტის ჩათვლით,  ქაბულში სულ 388 ტერორისტული ინციდენტი მოხდა. ამ კუთხით ყველაზე აქტიური სურობის დასახლება იყო, სადაც „BBC“-ის 2018 წლის იანვარში გამოქვეყნებულ კვლევის მიხედვით, თალიბანის საშუალო აქტიურობა ფიქსირდება (სულ მცირე სამი თავდასხმა თვეში). გაეროს უსაფრთხოების და უშიშროების დეპარტამენტის (UNDSS) მიხედვით, ასევე კჰაკ-ე ჯაბბარის პროვინცია უსაფრთხოების კუთხით იმავე დონეზეა, როგორზეც სურობისა და პანგჰმანის დასახლებები.

ქალაქ ქაბულში ასევე ფიქსირდება მზარდი კრიმინალი, რაც გამოიხატება ჯგუფურ ძალადობაში, გატაცებებში, ქურდობისა და მკვლელობის ფაქტებში. 2017 წლის ბოლოს, მთავრობის წარმომადგენლებმა განაცხადეს, რომ ამ კუთხით სიტუაციას გააუმჯობესებდნენ უკანანო იარაღებისა და მანქანების ჩამორთმევის გზით. 2018 წლის თებერვალში მთავრობის მიერ გავრცელდა ოფიციალური ინფორმაცია, რომ კრიმინალის დონე 40 პროცენტით შემცირდა. თუმცა, პრესის მიერ გამოკითხული მოქალაქეები საწინააღმდეგო აზრს აფიქსირებდნენ და ამბობდნენ, რომ მთავრობის მიერ განხორციელებლ ღონისძიებებს თითქმის არ ჰქონდა პოზიტიური ეფექტი და კრიმინალი კვლავ განაგრძობდა ზრდას.[1]

დასაქმება და განათლება – ავღანეთის შესახებ მსოფლიო ბანკის მონაცემების მიხედვით, მხოლოდ მცირე რაოდენობის ავღანელებს გააჩნიათ წვდომა პროდუქტიულ ან ანაზღაურებად დასაქმებაზე. მშრომელთა საერთო რაოდენობის მეოთხედზე მეტი უმუშევარია, ხოლო დასაქმებულთა 80 პროცენტი დასაქმებულია მოწყვლად ან არამყარ სამუშაოზე (თვითდასაქმებული, დღიური სამუშაო,  ანაზღაურების გარეშე დასაქმება).

მოსახლეობის თითქმის სამი მეოთხედი არის 30 წელს ქვემოთ და დაახლოებით 25 პროცენტი არის 15-დან 30 წლამდე ასაკის. შესაბამისად, დაახლოებით 8 მილიონი ახალგაზრდა სამუშაო ბაზარზე ხვდება მცირე განათლებით და დასაქმების შეზღუდული შესაძლებლობებით. უსაფრთხოების კუთხით გაუარესებული მდგომარეობისა და ქვეყნის შეზღუდული ეკონომიკური განვითარების გამო, სამუშაო ადგილების რაოდენობა ვერ უტოლდება მოსახლეობის ზრდას, შესაბამისად, მათი რაოდენობა მცირეა.

ახალგაზრდა ავღანთა მხოლოდ 54 პროცენტმა იცის წერა კითხვა და ამ კუთხით არსებული სიტუაცია დღითიდღე უარესდება. უმუშევრობის და უმოქმედობის გამო, მშრომელ  ახალგაზრდა ავღან ქალთა რაოდენობაც განსაკუთრებით დაბალია.

უმუშევრობის მაჩვენებლი 15-დან 24 წლამდე ავღანების შემთხვევაში 31 პროცენტს აღწევს. ასევე, 42 პროცენტი არის უმუშევარი და, ამავდროულად, არც რაიმე ტიპის უმაღლეს ან პროფესიულ განათლებას იღებს. განათლების კუთხით პროგრესს სერიოზულ საფრთხეს უქმნის უსაფრთხოების კუთხით არსებული მდგომარეობა. 2013-2016 წლების განმავლობაში საშუალო სკოლაში მოსწავლეთა მოსწრების მაჩვენებელი 37 %-დან 35-მდე დაეცა, რაც მეტწილად გამოწვეული იღება გოგონა მოსწავლეთა მოსწრების მაჩვენებლის კლებით. [2]

ა.შ.შ. სახელმწიფო დეპარტამენტი ავღანეთში ადამიანის უფლებების კუთხით არსებული მდგომარეობის შესახებ 2017 წლის ანგარიშში წერს, რომ ქვეყანაში საჯარო მოხელის მინიმალური ყოველთვიური ხელფასი არის 6000 ავღანი, რაც 103 ა.შ.შ. დოლარის ექვივალენტია. კერძო სექტორში ეს რიცხვი 5500 ავღანია, რაც 95 დოლარს უდრის. ცენტრალური სტატისტიკური ორგანიზაციის მიხედვით, მოსახლეობის 36 პროცენტის ყოველთვიური შემოსავალი საარსებო მინიმუმზე (1150 ავღანი – 20 დოლარი) ნაკლებია.

დასაქმებულთა უმრავლესობა მუშაობს კონტრაქტის გარეშე, არაფორმალურად. მიუხედავად იმისა, რომ კანონმდებლობით სამუშაო საათები კვირაში 40 საათს არ უნდა აღემატებოდეს, არაფორმალურად დასაქმებულთა დიდი ნაწილი მუშაობს ზეგანაკვეთურად, იღებს შეთანხმებულზე ნაკლებ ანაზღაურებას და მუშაობს მძიმე პირობებში. ხშირ შემთხვევაში, მშრომელებმა არაფერი იციან მათი შრომითი უფლებების შესახებ.[3]

გაეროს ბავშვთა ფონდის (UNICEF) მიხედვით, სამი ათწლეულის მანძილზე მიმდინარე შეიარაღებული კონფლიქტის შედეგად, ავღანეთის განათლების სისტემა განადგურებულია. მიუხედავად  ბოლო დროს სკოლაში შესულთა რაოდენობის ზრდით არსებული პროგრესისა, საშუალო სკოლის დამთავრება ბევრი ბავშვისთვის, განსაკუთრებით, სოფლებში მცხოვრებთათვის და გოგონებისთვის –  შორეული ოცნებაა. დაახლოებით 3.7 მილიონი ბავშვი ვერ დადის სკოლაში, რომელთაგანაც 60 პროცენტი გოგონაა.

ქვეყნის ზოგიერთ ნაწილში, განთლების მიღების მთავარი დაბრკოლება სკოლების სიმცირე და ტრანსპორტაციის ნაკლებობაა. ამას გარდა, მთიან რეგიონებში მნიშვნელოვანია გეოგრაფიული ბარიერების ფაქტორიც. რაც შეეხება განათლების ხარისხს, ის ხშირად საკმაოდ დაბალია, რაც გამოწვეულია იმით, რომ მასწავლებელთა 48 პროცენტზე მეტს მხოლოდ მინიმალური აკადემიური კვალიფიკაცია გააჩნია.

ავღანეთში არსებული სოციალურ-პოლიტიკური და ჰუმანიტარული კრიზისი კრიტიკულად მოქმედებს მყიფე განათლების სისტემაზე. ასევე, ბუნებრივი კატასტროფები, როგორიცაა: წყალდიდობები, მიწისძვრები და მეწყერები, ნეგატიურად აისახება საერთო სიტუაციაზე. აღნიშნული ფაქტორები იწვევს მშობლების შეშფოთებას შვილების უსაფრთხოებასთან დაკავშირებით და, ამის გამო, ისინი ხშირად თავს იკავებენ მათი სკოლაში გაგზავნისგან.[4]

ჯანდაცვა – ჰუმანიტარულ საკითხებზე მომუშავე საერთაშორისო მედია საშუალება IRIN 2017 წლის 26 ოქტომბრის სტატიაში წერს, რომ მიმდინარე კონფლიქტის ფარგლებში, შეიარაღებული ჯგუფების მხრიდან ხორციელდება ზეწოლა და თავდასხმები ჯანდაცვის პროვაიდერებზე, რაც ხშირად სამედიცინო დაწესებულებების დახურვით მთავრდება. გაეროს ჰუმანიტარულ საკითხთა კოორდინირების ოფისის მონაცემებით, მიმდინარე წლის დასაწყისიდან სექტემბრამდე სამედიცინო კლინიკებსა თუ პერსონალზე 100-ზე მეტი ინციდენტი დაფიქსირდა, რაც ორჯერ უფრო მეტია 2016 წლის იგივე მონაცემთან შედარებით. არასამთავრობო ორგანიზაციების გათვლებით, ავღანეთის მოსახლეობის 36 პროცენტს არ გააჩნია წვდომა ჯანდაცვაზე.[5]

საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაცია Amnesty International 2018 წლის 8 ოქტომბრის სპეციალურ საჯარო განცხადებაში წერს, რომ მიმდინარე წლის მაისსა და აგვისტოში, შეიარაღებული ჯგუფების მოქმედებების შედეგად კიდევ 140 სამედიცინო დაწესებულება დაიხურა. შესაბამისად, დაახლოებით ორი მილიონი ადამიანი იბრძვის ადეკვატურ ჯანდაცვაზე წვდომისთვის. ამ კუთხით ყველაზე მნიშვნელოვანი დაბრკოლებები გამოიხატება იმაში, რომ ხშირად ჯანდაცვის ხარისხი არის დაბალი, ხოლო ფასი – მაღალი. 2017 წლის მანძილზე ქვეყანაში დაბრუნებულ პირთა 31 პროცენტმა განაცხადა, რომ უჭირდათ  ადეკვატურ ჯანდაცვაზე წვდომა. იძულებით გადაადგილებული პირების შემთვევაში, აღნიშნული მაჩვენებელი 42 %-ია.[6]

შიდა გადაადგილების ალტერნატივა – გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატი (UNHCR) 2018 წლის 30 აგვისტოს გამოქვეყნებულ სახელმძღვანელო პრინციპების შესახებ ანგარიშში წერს, რომ ქ. ქაბულში შიდა გადაადგილების ალტერნატივის შემთხვევაში, გადაწყვეტილების მიმღებმა, სხვებთან ერთად, უნდა გაითვალისწინოს უსაფრთხოების კუთხით არსებული მდგომარეობა. გაეროს ავღანეთის მხარდაჭერის მისიამ (UNAMA) 2018 წლის პირველი 6 თვის განმავლობაში  ქ. ქაბულის მასშტაბით აღრიცხა 993 სამოქალაქო დანაკარგი (321 პირი დაიღუპა, ხოლო 672 დაშავდა). 2017 წლის მონაცემებით, „ქაბულში ფიქსირდებოდა ძალადობის ყველაზე მაღალი დონე – 1831 სამოქალაქო დანაკარგი (479 გარდაცვლილი, ხოლო – 1352 დაშავებული პირი) “.

UNHCR აღნიშნავს, რომ სამოქალაქო პირები, რომლებიც მონაწილეობას იღებენ ყოველდღიურ სოციალურ თუ ეკონომიკურ აქტივობებში, არიან ქალაქში მიმდინარე ზოგადი ძალადობის მსხვერპლობის რისკის ქვეშ. აღნიშნული აქტივობებია – სამსახურში წასვლა და უკან დაბრუნება, საავადმყოფოში წასვლა, სკოლაში სიარული და ა.შ.[7]

მიგრაციის საერთაშორისო ორგანიზაცია (IOM) ავღანეთში დაბრუნებულ პირთა შესახებ 2017 წლის ანგარიშში წერს, რომ წლის განმავლობაში ქვეყანაში 610 ათასი მოქალაქე დაბრუნდა, ძირითადად მეზობელი ირანიდან და პაკისტანიდან. ამათგან, 60 000 პირი იყო რეგისტრირებული ლტოლვილი პაკისტანში,  100. 000 – არარეგისტრირებული დაბრუნებული პირი იმავე ქვეყნიდან,  ხოლო დანარჩენი 450. 000 – არარეგისტრირებული დაბრუნებული პირი ირანიდან.

რეგისტრირებულ ლტოლვილთა 68 პროცენტი დაბრუნდა ქაბულში, ნანგარჰარის, კუნდუზის, ლოგარის და სარ-ე პულის პროვინციებში. ქაბული, ნანგარჰარი და კუნდუზი უკან დაბრუნების 3 ყველაზე გავრცელებული ლოკაციაა 2002 წლიდან მოყოლებული. რაც შეეხება არარეგისტრირებულ დაბრუნებულ პირებს, მათი 52 % დაბრუნდა ნანგარჰარისა და ქაბულის რეგიონებში.

მიგრაციის საერთაშორისო ორგანიზაცია ახორციელებს 4 წლიან „ავღანეთში რეინტეგრაციის ხელშეწყობის და განვითარების“ (RADA) პროგრამას მაღალი იძულებითი გადაადგილების და უკან დაბრუნების მაღალი მაჩვენებლების მქონდე 8 ძირითად პროვინციაში (ქაბული, ჰერათი, ნანგარჰარი, ბაკჰი, კანდაჰარი, ბაგჰლანი, ლაგჰმანი და ერთი ჯერჯერობით გადაუწყვეტელი ლოკაცია). პროგრამის სამიზნეა 30. 00 მოწყვლადი ავღანი. RADA მოიცავს უკვე არსებული შედარებით მცირე პროექტების (MoRR; MoLSAMD) ხელშეწყობას, ადგილობრივი საზოგადოების განვითარების პროექტებს, მცირე და საშუალო ბიზნესის ხელშეწყობას, ევროპიდან დაბრუნებული მიგრანტების ასისტირებას და ტექნიკური და პროფესიული ტრეინინგების კურსებს.[8]

[1] European Union: European Asylum Support Office (EASO), Afghanistan: Security Situation – Update, May 2018, available at:

[accessed 31 October 2018]

[2] World Bank, Country Overview –Afghanistan, available at https://www.worldbank.org/en/country/afghanistan/overview [accessed 1 November 2018]

[3] United States Department of State, Country Reports on Human Rights Practices for 2017, available at https://www.state.gov/j/drl/rls/hrrpt/humanrightsreport/index.htm?d#wrapper [accessed 1 November 2018]

[4] UNICEF, Education in Afghanistan, available at https://www.unicef.org/afghanistan/education [accessed 1 November 2018]

[5] IRIN, Afghan healthcare under siege as escalating conflict cuts off access, 26 October 2017, available at:

[accessed 2 November 2018]

[6] Amnesty International, Public Statement of October 8 2018, available at

[accessed 1 November 2018]

[7] UN High Commissioner for Refugees (UNHCR), UNHCR Eligibility Guidelines for Assessing the International Protection Needs of Asylum-Seekers from Afghanistan, 30 August 2018, available at:

[accessed 1 November 2018]

[8] IOM, Returns to Afghanistan 2017, available at

[accessed 2 November 2018]

უსაფრთხოების კუთხით არსებული ზოგადი მდგომარეობა ნენგარჰარის პროვინციაში – მედია საშუალება „BBC“ 2018 წლის იანვარში გამოქვეყნებულ კვლევის შედეგებში, რომლის საანგარიშო პერიოდს 2017 წლის აგვისტო-ნოემბერი წარმოადგენს, წერს, რომ  ტერორისტული ორგანიზაცია თალიბანის აქტივობის მაჩვენებელი არის „მაღალი“ (სულ მცირე 2 თავდასხმა კვირაში) – ნენგარჰარის რეგიონის დასავლეთში მდებარე ჰისარაკის, შერზადის, ხოგიიანისა და ცენტრში მდებარე ბატიკოტის დასახლებებში.

2014 წლიდან მოყოლებული, იზრდებოდა ცნობები ისლამური სახელმწიფოს გახშირებულ მოქმედებებზე პროვინციის განაპირა დასახლებებში, მათ შორის – აჩინის დასახლებაში.  მიუხედავად ავღანეთის უსაფრთხოების ძალების და საერთაშორისო მოკავშირეების ერთობლივი სამხედრო ოპერაციებისა, „ერაყისა და ლევანტ-ხორეშანის ისლამური სახელმწიფოს – ISKP“ (რომელიც წარმოადგენს ისლამური სახელმწიფოს ავღანეთში მოქმედ განშტოებას) წევრებმა განახორციელეს რამდენიმე თავდასხმა როგორც სამოქალაქო, ისე სამხედრო სამიზნეების წინააღმდეგ.

ნენგარჰარში, თალიბანი და ISKP ერთმანეთს უპირისპირდებიან ადგილობრივი საბადოების და ტერიტორიის კონტროლისთვის, განსაკუთრებით კი, ტორა ბორას რეგიონის ხელში ჩასაგდებად, რომელიც პაკისტანში და პაკისტანიდან კონტრაბანდის ცენტრს წარმოადგენს. 2017 წლის იანვრიდან 2018 წლის იანვრის პერიოდში, ნენგარჰარის რეგიონში დაფიქსირდა ISKP-ის წევრების მიერ განხორციელებული სამოქალაქო მოსახლეობაზე ძალადობის, შეიარაღებულ ძალებთან დაპირისპირებისა და ზოგადი ძალადობის არაერთი ფაქტი. ამას გარდა, ასევე აღსანიშნავია, რომ თალიბანისა და ISKP მებრძოლების ნაწილი შეუერთდა 2018 წლის იანვარში ნენგაჰრარის რეგიონში მიმდინარე სამშვიდობო მოლაპარაკებებს.

რეგიონში რეგულარულად მიმდინარეობს სამთავრობო სამხედრო ოპერაციები, რომელიც ზოგჯერ მოიცავს საავიაციო დაბომბვებსაც. მაგალითად, 2018 წლის იანვარში ISKP-ის წინააღმდეგ სპეც-ოპერაციები (მათ შორის, ავია-დარტყმები) განხორციელდა ჰესკა მენასა და დეჰ ბალას დასახლებებში.

2017 წლის განმავლობაში, გაეროს ავღანეთის დახმარების მისიამ (UNAMA) აღრიცხა 862 სამოქალაქო დანაკარგი ნენგარჰარის პროვინციაში, რაც 1 პროცენტით უფრო მაღალი მაჩვენებელია 2016 წელთან შედარებით. ზოგადად, დანაკარგების კუთხით, ქალაქ ქაბულისა და ჰელმანდის პროვინციის შემდეგ, ეს ყველაზე მაღალი მაჩვენებელია მთელი ავღანეთის მასშტაბით. მსხვერპლის უმრავლესობა შედეგად მოჰყვა შეიარაღებულ დაპირისპირებებს, თვითნაკეთი ასაფეთქებელი მოწყობილობებით (IED) თავდასხმებსა  და განზრახ მკვლელობებს. ასევე, დაფიქსირდა თვითმკვლელი ტერორისტების მიერ  IED-ების გამოყენებით თავის აფეთქების შემთხვევები.

გაეროს ჰუმანიტარულ საკითხთა კოორდინაციის ოფისი (UNOCHA) ნენგარჰარის პროვინციას მიიჩნევს, როგორც „ერთერთ ყველაზე კონფლიქტურ რეგიონს“ ავღანეთში. 3 ძირითადი ინდიკატორის – უსაფრთხოების კუთხით ინციდენტების; სამოქალაქო დანაკარგების და კონფლიქტის შედეგად იძულებითი გადაადგილების შემთხვევების ანალიზით შედგენილი რუკის მიხედვით, პროვინციის ცენტრსა და სამხრეთში მდებარე  დასახლებებს – აჩინი, დეჰ ბალა, ფაჩიერაგამი, ხოგიიანი და ჩაპარჰარი, UNOCHA მიიჩნევს, როგორც ყველაზე საშიშ ლოკაციებს. ნანგარჰარი ასევე მიჩნეულია, როგორც ერთერთი იმ ოთხი რეგიონიდან, სადაც „განსაკუთრებით მაღალი დაცვის საჭიროების მქონე“ პირები იმყოფებიან, მათ შორის, იძულებით გადაადგილებული პირები; ბუნებრივი კატაკლიზმების შედეგად დაზარალებულები; ადგილობრივი თემის მოწყვლადი წევრები და ა.შ.

რაც შეეხება უსაფრთხოების კუთხით შემთხვევების რაოდენობის სტატისტიკას, 2017 წლის 1-ელი იანვრიდან 2018 წლის 31 მარტის ჩათვლით, მედია წყაროების მიხედვით, ნენგარჰარის პროვინციაში, ჯამში, დაფიქსირდა 740 ინციდენტი. თალიბანი და ISKP აგრძელებდნენ ტერიტორიის კონტროლთან დაკავშირებულ დაპირისპირებას, მაგალითად, ოქტომბერსა და ნოემბერში, ხოგიიანის დასახლებაში აღნიშნულ ჯგუფებს შორის შეიარაღებული შეტაკებების შედეგად, იძულებით გადაადგილდა 10 000-მდე ადამიანი, ხოლო რამდენიმე ადამიანის სიცოცხლე ორმხრივ სროლას შეეწირა. ამას გარდა, ორივე ზემოხსენებული ჯგუფის წინააღმდეგ აქტიურად მიმდინარეობდა სახმედრო კამპანიები ავღანეთის უსაფრთხოების ძალებისა და საერთაშორისო მოკავშირეების მხრიდან.

ტერიტორიაზე კონტროლის ცვლილებისას, ფიქსირდებოდა სამოქალაქო პირების წამების ფაქტები, წინამორბედების დახმარების მოტივით. მაგალითად, 2018 წლის იანვარში ჰესკა მენა/დეჰ ბალას დასახლებაში მცხოვრებმა პირებმა განაცხადეს, რომ ავღანეთის უსაფრთხოების ძალების მიერ ISKP-ს წინააღმდეგ განხორციელებული ოპერაციის დროს, დაიღუპა რამდენიმე სამოქალაქო პირი, მათ შორის – ქალები და ბავშვები. 2018 წლის მარტში, კვლავ გავრცელდა ცნობები ჩაპარჰარის დასახლებაში ავღანეთის უსაფრთხოების ძალების სამხედრო ოპერაციების შედეგად სამოქალაქო დანაკარგების შესახებ.

ასევე, ადგილი ჰქონდა კონკრეტული პირების მკვლელობის ფაქტებს. მაგალითად, 2017 წლის ნოემბერში, მთავრობის მხარდაჭერის ბრალდებით ხოგიიანის პროვინციაში თალიბანის წევრებმა მოკლეს ადგილობრივი იმამი. მსგავსი შემთხვევა დაფიქსირდა ჩაპარჰარის დასახლებაშიც, სადაც  ISKP-ს წევრებმა იმავე ბრალდებით მოლა მოკლეს.

ნენგარჰარის რეგიონი არის იმ პროვინციათა შორის, სადაც მაღალია ომის შემდეგ დატოვებული გამოუყენებელი ბომბებისა თუ სხვა სახის ნაღმების აფეთქების შედეგად გამოწვეული სამოქალაქო დანაკარგები. ასევე, მაღალია იძულებით გადაადგილების მაჩვენებველიც – 2017 წლის იანვრიდან 2018 წლის მარტის ჩათვლით, ჯამში 128 781 პირმა მიატოვა სახლ-კარი.

ამას გარდა, 2018 წლის იანვარში რეგიონის დედაქალაქ – ჯალალაბადში მოხდა მასშტაბური თავდასხმა საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაციის „Save the Children“ ოფისზე, რომელსაც 5 ადამიანის სიცოცხლე (მათ შორის  –  4 ოფისის პერსონალი) ემსხვერპლა, ხოლო 21 დაშავდა. თავდასხმაზე პასუხისმგებლობა ISKP-მ აიღო.[1]

უსაფრთხოების კუთხით არსებული ზოგადი მდგომარეობა ქ. ქაბულში – ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისი (EASO) ავღანეთში უსაფრთხოების კუთხით არსებული სიტუაციის შესახებ 2018 წლის მაისის ანგარიშში წერს, რომ ქალაქ ქაბულში მოქმედებენ როგორც ტერორისტული ორგანიზაცია თალიბანი, ასევე  – ისლამური სახელმწიფოს ადგილობრივი დაჯგუფება – „ერაყისა და ლევანტ-ხორეშანის ისლამური სახელმწიფო – ISKP“. მათ გარდა, ზოგიერთი წყაროს მიხედვით, ქალაქში თავდასხმებს ასევე აწყობს დაჯგუფება ჰაქქანის ქსელი (Haqqani Network). 2017 წლის განმავლობაში, ISKP-მ ქაბულში ჯამში 14 მაშტაბურ თვითმკვლელ და სხვა ტიპის კომპლექსურ თავდასხმაზე აიღო პასუხისმგებლობა.

სამთავრობო უსაფრთხოების ძალები რეგულარულად ახორციელებენ სპეც-ოპერაციებს დედაქალაქის სხვადასხვა უბანში. ახალი უსაფრთხოების გეგმის მიხედვით, ისინი ასევე უფლებამოსილი არიან, გაჩხრიკონ სახლები. სიტუაციის გაუმჯობესების მიზნით, ქაბულში მოეწყო ე.წ. „მწვანე ზონა“, რომლის გარშემოც განლაგებულია 90-მდე საკონტროლო პუნქტი (Checkpoint). აღნიშნული ზონა ძირითადად ფარავს ქალაქის ცენტრს, სადაც განლაგებულია მნიშვნელოვანი სამთავრობო შენობები და უცხო ქვეყნების საელჩოები.

2017 წლის განმავლობაში, გაეროს ავღანეთის დახმარების მისიამ (UNAMA) ქაბულის პროვინციაში (ქალაქ ქაბულის ჩათვლით) აღრიცხა 1831 სამოქალაქო დანაკარგი, აქედან 479 გარდაიცვალა, ხოლო 1352 –  დაშავდა. სტატისტიკურად, წინა 2016 წელთან შედარებით, ეს 4 პროცენტით გაზრდილი მაჩვენებელია. 2017 წლის აღნიშნული მაჩვენებელი ყველაზე მაღალი იყო მთელი ქვეყნის მასშტაბით და ჯამური სამოქალაქო დანაკარგების 16 პროცენტს წარმოადგენდა. დანაკარგების უმრავლესობა გამოწვეული იყო ქალაქ ქაბულში კომპლექსური ტერორისტული თავდასხმების, არა-თვითმკვლელი თვითნაკეთი ასაფეთქებელი მოწყობილობებით (IED) თავდასხმებისა და განზრახი მკვლელობების შედეგად. ამას გარდა, აღსანიშნავია თავდასხმები შიიტ სამოქალაქო მოსახლეობაზე, რომელთაგანაც თითქმის ყველა შემთხვევაზე პასუხისმგებლობა ISKP-მ აიღო. 2018 წლის იანვრის მონაცემებით, მხოლოდ ქალაქ ქაბულში თავდასხმებს, კიდევ სულ მცირე 174 ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა. ასევე, ხშირი იყო შეიარაღებული თავდასხმები ავღანეთის უსაფრთხოების ძალებზე, როგორც თალიბანის, ასევე ISKP-ს მხრიდან. მაგალითად, 2017 წლის ოქტომბერში თვითმკვლელმა ტერორისტმა თავი აიფეთქა ქაბულის სამხედრო აკადემიის შესასვლელთან იმ დროს, როდესაც იქ  მინი-ავტობუსით კადეტები შედიოდნენ. შედეგად, სულ მცირე 15 კადეტი დაიღუპა. შემთხვევაზე პასუხისმგებლობა თალიბანმა აიღო. იგივე სამხედრო აკადემია მორიგი თავდასხმის მსხვერპლი გახდა 2018 წლის იანვარში, როდესაც შენობაში 5 შეიარაღებული პირი შეიჭრა. ინციდენტს 11 კადეტის სიცოცხლე ემსხვერპლა, ხოლო თავდასხმაზე პასუხისმგებლობა ამჯერად ISKP-მ აიღო.

გაეროს ჰუმანიტარულ საკითხთა კოორდინაციის ოფისის (UNOCHA) მიერ ქაბულის რეგიონი, მათ შორის – ქალაქი ქაბული, მიჩნეული იყო, როგორც „ერთერთი ყველაზე კონფლიქტური ლოკაცია“.

3 ძირითადი ინდიკატორის – უსაფრთხოების კუთხით ინციდენტების; სამოქალაქო დანაკარგების და კონფლიქტის შედეგად იძულებითი გადაადგილების შემთხვევების ანალიზით შედგენილი „კონფლიქტის შედეგად ძალადობის რუკის“ მიხედვით, გაეროს ჰუმანიტარულ საკითხთა კოორდინაციის ოფისი (UNOCHA) ქაბულის დასახლებათა უმრავლესობას განათავსებს ყველაზე დაბალ კატეგორიაში. მხოლოდ ორი დასახლება – პანგჰმანი დასავლეთში და სურობის პროვინცია დასავლეთში, მიიჩნევა, როგორც საშუალო დონის საფრთხის კატეგორიაში მყოფი. ქაბული ასევე მიჩნეულია, როგორც ერთ-ერთი იმ ოთხი რეგიონიდან, სადაც „განსაკუთრებით მაღალი დაცვის საჭიროების მქონე“ პირები იმყოფებიან, მათ შორის, იძულებით გადაადგილებული პირები; ბუნებრივი კატაკლიზმების შედეგად დაზარალებულები; ადგილობრივი თემის მოწყვლადი წევრები და ა.შ.

რაც შეეხება უსაფრთხოებით კუთხით შემთხვევების რაოდენობის სტატისტიკას, მედია წყაროების მიერ გავრცელებული ინფორმაციის მიხედვით, 2017 წლის 1-ელი იანვრიდან 2018 წლის 31 მარტის ჩათვლით,  ქაბულში სულ 388 ტერორისტული ინციდენტი მოხდა. ამ კუთხით ყველაზე აქტიური სურობის დასახლება იყო, სადაც „BBC“-ის 2018 წლის იანვარში გამოქვეყნებულ კვლევის მიხედვით, თალიბანის საშუალო აქტიურობა ფიქსირდება (სულ მცირე სამი თავდასხმა თვეში). გაეროს უსაფრთხოების და უშიშროების დეპარტამენტის (UNDSS) მიხედვით, ასევე კჰაკ-ე ჯაბბარის პროვინცია უსაფრთხოების კუთხით იმავე დონეზეა, როგორზეც სურობისა და პანგჰმანის დასახლებები.

ქალაქ ქაბულში ასევე ფიქსირდება მზარდი კრიმინალი, რაც გამოიხატება ჯგუფურ ძალადობაში, გატაცებებში, ქურდობისა და მკვლელობის ფაქტებში. 2017 წლის ბოლოს, მთავრობის წარმომადგენლებმა განაცხადეს, რომ ამ კუთხით სიტუაციას გააუმჯობესებდნენ უკანანო იარაღებისა და მანქანების ჩამორთმევის გზით. 2018 წლის თებერვალში მთავრობის მიერ გავრცელდა ოფიციალური ინფორმაცია, რომ კრიმინალის დონე 40 პროცენტით შემცირდა. თუმცა, პრესის მიერ გამოკითხული მოქალაქეები საწინააღმდეგო აზრს აფიქსირებდნენ და ამბობდნენ, რომ მთავრობის მიერ განხორციელებლ ღონისძიებებს თითქმის არ ჰქონდა პოზიტიური ეფექტი და კრიმინალი კვლავ განაგრძობდა ზრდას.

რაც შეეხება მიმდინარე კონფლიქტის შედეგად პირების იძულებითი გადაადგილების მაჩვენებელს, UNOCHA-მ 2017 წლის 1 იანვრიდან 2018 წლის 26 მარტის ჩათვლით საანგარიშო პერიოდში, აღრიცხა 353 იძულებით გადაადგილებული პირი, რომელთაგან 343 ზემოხსენებული სურობის დასახლებიდან იყო.[2]

[1] European Union: European Asylum Support Office (EASO), Afghanistan: Security Situation – Update, May 2018, available at:

[accessed 18 October 2018]

[2] European Union: European Asylum Support Office (EASO), Afghanistan: Security Situation – Update, May 2018, available at:

[accessed 19 October 2018]

ინდოეთში 11 წლის გოგოს გაუპატიურებისთვის 17 ბიჭი დააკავეს – ტამილნადუს შტატში, ქალაქ ჩენაიში 17 ბიჭი 11 წლის გოგოს რამდენჯერმე გაუპატიურებისთვის დააკავეს. ცნობილია, რომ ისინი მიმდინარე წლის იანვრიდან არაერთხელ დაესხნენ თავს არასრულწლოვანს და ჯგუფურად გააუპატიურეს. ბრალდებულთა უმეტესობა სკოლის მოსწავლეა. ბრალდებულები სასამართლოს შენობაში გაძლიერებული დაცვის თანხლებით შეიყვანეს, რადგან შენობასთან გოგოს ათობით ნათესავი და უცხო ადამიანები იყვნენ შეკრებილნი. პოლიცია არ გამორიცხავს, რომ ბავშვის გაუპატიურების საქმეზე ეჭვმიტანილთა რაოდენობა გაიზარდოს. დაკავებულთაგან 4-მა ბრალი უკვე აღიარა. ერთი თვის  წინ ინდოეთი ქალებისთვის ყველაზე საშიშ ქვეყნად დასახელდა. აქ გაუპატიურების შესახებ ყოველდღიურად ასობით განცხადება რეგისტრირდება, თუმცა რამდენ მსხვერპლს ეშინია ამის გაცხადება, უცნობია.[1]

ეთიოპიასა და ერიტრეას შორის პირველი ავიარეისი შესრულდა – ეთიოპიასა და ერიტრეას შორის 20 წლის შემდეგ პირველად, ავიარეისი შესრულდა. ორ ქვეყანას შორის საომარი მდგომარეობა ცოტა ხნის წინ გაუქმდა. პირველი რეისის მგზავრებს შამპანურები და ვარდები დაურიგეს. ეთიოპიის ავიახაზების წარმომადგენლები კი ამბობენ, რომ „ერიტრეაში მშვიდობის მტრედი გაფრინდა“. რამდენიმე დღის წინ ერიტრეას პრეზიდენტი ქვეყნებს შორის კონფლიქტის დასრულების შემდეგ ეთიოპიაში პირველი ოფიციალური ვიზიტით ჩავიდა.

ქვეყნებს შორის ყველა დიპლომატიური კავშირი ჯერ კიდევ 1998 წელს გაწყდა. მაშინ, როცა ეთიოპიასა და ერიტრეას შორის ომი დაიწყო. ორი წლის განმავლობაში, 2000 წლამდე ომს ათობით ათასი სამხედრო და სამოქალაქო პირი დაიღუპა. სამხედრო კონფლიქტი ტერიტორიების კონტროლის მოსაპოვებლად მიმდინარეობდა. ომი 1998 წლის 6 მაისს დაიწყო. 12 მაისს ერიტრეის შეიარაღებულმა ჯარებმა ბადმა დაიკავეს. ამას მოჰყვა ერიტრეის ტერიტორიაზე მასირებული ავიადარტყმები. ერიტრეელებმა ფრონტის გარღვევა შეაჩერეს, მაგრამ, დაბომბვას ათასობით ჯარისკაცი ემსხვერპლა. 2000 წლის მაისსა და ივნისში ეთიოპიის ძალებმა ერიტრეელები გააძევეს კონფლიქტური ზონებიდან. მიუხედავად იმისა, რომ ომი ეთიოპიის სამხედრო გამარჯვებით დასრულდა, საერთაშორისო სასამართლოში გამარჯვება ერიტრეამ მოიპოვა. ეთიოპიაში 30-დან 42 ათასამდე ერიტრიელი ლტოლვილი ცხოვრობს.[2]

საუდის არაბეთში ავიაციის აკადემია პირველად მიიღებს ქალ სტუდენტებს – საუდის არაბეთში ქალებს ავტომობილების მართვის შემდეგ, უკვე საჰაერო საშუალებების მართვის სწავლის საშუალებაც მიეცათ. ქალაქ დამამში ავიაციის აკადემიამ უკვე დაიწყო განაცხადების მიღება. აკადემიაში მოსახვედრად განაცხადი უკვე ასობით ქალმა შეავსო. ისინი სწავლას სექტემბრიდან დაიწყებენ. „Oxford Aviation Academy“ საუდის არაბეთში $300 მილიონად შეფასებულ პროექტს ახორციელებს, რომლის ფარგლებშიც ადგილობრივები თანამედროვე სიმულაციური ტექნიკით თვითმფრინავების მართვას სწავლობენ.[3]

ირანში განხორციელებულ თავდასხმას 10 სამხედრო ემსხვერპლა – 10 ირანელი მესაზღვრე ერაყის საზღვართან ახლოს მოკლეს. ინფორმაციას ირანის ერთ-ერთი ახალი ამბების სააგენტო ავრცელებს. გამოცემის ინფორმაციით, თავდასხმელების ვინაობა უცნობია. ქურთისტანის პროვინციაში ირანელი სამხედროების განეიტრალების შემდეგ თავდამსხმელებმა ტყვია-წამალის საწყობი ააფეთქეს. ერაყის საზღვარზე, ბოლო წლების განმავლობაში თავდასხმების დროს დაღუპული ირანელი ჯარისკაცების რიცხვმა შემაშფოთებელ ნიშნულს მიაღწია. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არცერთ ტერორისტულ დაჯგუფებას არ აუღია.[4]

პაკისტანში პოლიტიკური პარტიის კანდიდატი აფეთქებას ემსხვერპლა – პაკისტანში არჩევნებამდე რამდენიმე დღე რჩება და დაძაბულობა პიკს აღწევს. კრიკეტის ყოფილი მოთამაშე და ერთერთი პოლიტიკური პარტიის კანდიდატი იმრან ხანი აფეთქებას ემსხვერპლა. ინციდენტის დროს დაშავდა ოთხი ადამიანი. უბედური შემთხვევა ჩრდილო-დასავლეთით მდებარე ხუბერ-პახტუნხვას პროვინციაში, პოლიტიკური მსვლელობის დროს მოხდა. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არცერთ ექსტრემისტულ დაჯგუფებას არ აუღია. ივლისში, წინასაარჩევნო კამპანიისას განხორციელებულ აფეთქებებს სულ 149 ადამიანი ემსხვერპლა. პაკისტანში ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნები 25 ივლისს არის დაგეგმილი.[5]

ქაბულის აეროპორტში ტერაქტზე პასუხისმგებლობა ისლამურმა სახელმწიფომ აიღო – ქაბულში, ჰამიდ კარზაის სახელობის აეროპორტის შესასვლელთან აფეთქება მაშინ მოხდა, როდესაც აეროპორტში ავღანეთის ვიცე-პრეზიდენტი აბდულ-რაშიდ დუსტუმი ჩამოვიდა, რომელიც მანამდე ქვეყნიდან ადამიანების წამებისა და გატაცებაში ბრალდების გამო გაიქცა. თვითმკვლელი ტერორისტი აეროპორტის დაცვამ შენიშნა და მას ვიცეპრეზიდენტამდე მისვლის საშუალება აღარ მისცა, ამ დროს კი ტერორისტმა ასაფეთქებელი მოწყობილობა აამუშავა. აფეთქების შედეგად 11 ადამიანი დაიღუპა, 14 კი დაშავდა. შემთხვევა 22 ივლისს მოხდა.[6]

ერაყში ისლამური სახელმწიფო მებრძოლები სამთავრობო შენობას თავს დაესხნენ – ერაყის ქურთისტანის ქალაქ ერბილში 3 შეიარაღებული მებრძოლი ადმინისტრაციულ შენობას თავს დაესხა. ამ დროისთვის სამივე თავდამსხმელი მოკლულია, შენობის შტურმი კი დასრულებული. ოპერაციისას 1 მძევალი დაიღუპა, 1 სამართალდამცველი და სპეცსამსახურების 3 თანამშრომელი კი დაშავდნენ. მთავრობის ცნობით, თავდამსხმელები დაჯგუფება ისლამურ სახელწმიფოსთან იყვნენ დაკავშირებულები.[7]

სომალიში სამხედრო ბაზაზე თავდასხმას 15 ადამიანი ემსხვერპლა – სომალიში ტერორისტული დაჯგუფება ალ შაბაბი ქვეყნის სამხრეთით, საპორტო ქალაქ კისმაიოსტან მდებარე სამხედრო ბაზას თავს დაესხა. შემთხვევას ტერორისტული დაჯგუფების 10 მებრძოლი და 5 სომალელი ჯარისკაცი ემსხვერპლა. თავდასხმა სამხედრო ბაზის ტერიტორიაზე ტერორისტი მებრძოლის დანაღმული ავტომობილით შეჭრით დაიწყო. მას რამდენიმე მხრიდან შეუერთდნენ მძიმედ შეიარაღებული სხვა მებრძოლები. ალ შაბაბის დაჯგუფების ინფორმაციით, დაღუპულია არა 15, არამედ – 27 ჯარისკაცი. ალ შაბაბი არის ალ ქაიდასთან დაკავშირებული დაჯგუფება, რომელიც ქვეყანაში გაეროს მიერ მხარდაჭერილი სომალის მთავრობის დამხობისთვის იბრძვის. სომალიში ამჟამად აფრიკის კავშირის სამხედრო ძალების 22 ათასი მებრძოლია, რომლებიც ქვეყნის მთავრობას ტერორისტებთან ბრძოლაში ეხმარებიან.[8]

[1] BBC; India rape: 17 man accused of multiple attacks on 11-year-old girl in Chennai; 18 July, 2018; available at: https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-india-44877729

[2] BBC; Ethiopian Airlines makes historic flight to Eritrea; 18 July, 2018; available at: https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-44870778

[3] The National; Saudi aviation academy to train first women pilots; 18 July, 2018; available at: https://www.thenational.ae/world/gcc/saudi-aviation-academy-to-train-first-women-pilots-1.751643

[4] Times of Islamabad; Iraian military 10 soldiers killed in a deadly border attack; 21 July, 2018; available at: https://timesofislamabad.com/21-Jul-2018/iranian-military-10-soldiers-killed-in-a-deadly-border-attack

[5] Reuters; Candidate of Imran Khan’s party killed in bombing days before Pakistan election; By Saud Mehsud; 22 July, 2018; available at: https://uk.reuters.com/article/uk-pakistan-election-attack/candidate-of-pakistani-political-party-killed-in-suicide-attack-at-rally-idUKKBN1KC0DU

[6] Reuters; Islamic State claims suicide bombing targeting Afghan vice president Amaq; 22 July, 2018; available at: https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-dostum-claim/islamic-state-claims-suicide-bombing-targeting-afghan-vice-president-amaq-idUSKBN1KC0Q4?il=0

[7] Al Jazeera; Iraq: Deadly standoff in Erbil governorate building ends; 23 July, 2018; available at: https://www.aljazeera.com/news/2018/07/gunmen-storm-governorate-building-iraq-erbil-official-180723065501918.html

[8] Daily Sabah Africa; 15 killed after al-Shabaab militants storm Somali military base; 23 July, 2018; availbale at: https://www.dailysabah.com/africa/2018/07/23/15-killed-after-al-shabaab-militants-storm-somali-military-base

ბენგაზიში პატიმრები ქუჩაში სიკვდილით დასაჯეს – 23 იანვარს ლიბიის დედაქალაქში ორი აფეთქება მოხდა, რომლის შედეგად 30 ადამიანზე მეტი დაიღუპა, 20-მდე კი დაშავდა. 2 დანაღმული ავტომობილი ბენგაზის უდეიდეს მეჩეთთან იმ დროს მოხდა, როდესაც მორწმუნეები ლოცვის შემდეგ მეჩეთს ტოვებდნენ. მომდევნო დღეს პატიმრები ქუჩაში, ხალხის თვალწინ დახვრიტეს. გავრცელებულ ვიდეოში ჩანს ცისფერტანსაცმლიანი 9 კაცი, ისინი მუხლებზე დგანან. შემდეგ მათ მიწაზე სისხლში ამოსვრილებს აჩვენებენ. დასჯის შემდეგ ცხედრები პიკაპების საბარგულებით შეკრებილთა შეძახილების ფონზე წაიღეს. ადამიანების ვინაობის შესახებ ინფორმაცია არ გავრცელებულა. პატიმრები იმ მეჩეთის გვერდით დახვრიტეს, სადაც 23 იანვარს ტერაქტი მოხდა. გაეროს მისიამ ლიბიაში შეშფოთება გამოთქვა მომხდარის გამო და განაცხადა, რომ ასეთი ქმედება საერთაშორისო სამართლით ისჯება.[1]

ავღანეთში ორგანიზაციის „Save the Children“ ოფისს თავს დაესხნენ – ავღანეთში, ჯალალაბადში საერთაშორისო ორგანიზაციის „Save the Children“ ოფისზე თავდასხმაზე პასუხისმგებლობა „ისლამურმა სახელმწიფომ“ აიღო. ოპერაცია ბრიტანეთის, შვედეთის და ავღანეთის სამთავრობო შენობებზე რამდენიმე თავდასხმას გულისხმობდა. ბოლო მონაცემებით, დაღუპულია 2 და დაშავებულია 11 ადამიანი.[2]

ქაბულის დიპლომატიურ უბანში მომხდარ აფეთქებას 103 ადამიანი ემსხვერპლა – ავღანეთის დედაქალაქ ქაბულის დიპლომატიურ უბანში მომხდარი აფეთქების შედეგად დაღუპულთა რიცხვი 103-მდე გაიზარდა, დაშავებულია 235 ადამიანი. პოლიციამ ტერაქტთან კავშირის ბრალდებით 4 ადამიანი დააკავა. აფეთქება თვითმკვლელმა ტერორისტმა დანაღმული სასწრაფო დახმარების მანქანით მოაწყო. თავდასხმაზე პასუხისმგებლობა დაჯგუფება „თალიბანმა“ აიღო. ავღანეთის ხელისუფლებამ ქაბულში მომხდარი ტერაქტის მსხვერპლთა პატივსაცემად, 28 იანვარი ეროვნული გლოვის დღედ გამოაცხადა.[3]

ტერაქტი ქაბულის სამხედრო აკადემიაში – მარშალ ფაჰიმის სახელობის სამხედრო აკადემიაზე თავდასხმაზე პასუხისმგებლობა ტერორისტულმა დაჯგუფება „ისლამურმა სახელმწიფომ“ აიღო. ბოლო მონაცემებით, დაიღუპა 9 ადამიანი და დაიჭრა რამდენიმე სამხედრო მოსამსახურე. თავდასხმაში სულ ხუთი ტერორისტი მონაწილეობდა, მათგან ორმხრივ სროლებში სამი დაიღუპა, ხოლო ერთი დააკავეს.[4]

თურქეთის სამხედრო ოპერაცია სირიაში – თურქეთის სამხედრო კოლონამ ქურთებზე თავდასხმის მიზნით, სირიის საზღვარი გადალახა და ალეპოს პროვინციაში შევიდა. თურქეთის სატანკო შენაერთი ქურთების პოზიციებს ალეპოს პროვინციიდან დაბომბავს. პარალელურად, ქურთულმა სამხედრო ჯგუფებმა აფრინის ერთ-ერთ ოლქში თურქეთისგან მხარდაჭერილი „თავისუფალი სირიის არმიის“ შეტევა უკუაგდო, ასევე თურქეთის არმიის სამი ტანკი ააფეთქა და შეტევა გაანეიტრალა. სირიის ჩრდილოეთში ინტენსიური საბრძოლო მოქმედებები მიმდინარეობს. თურქეთის საჰაერო ძალების იერიშის შედეგად, აფრინში ტერორისტული ორგანიზაციის 33 წევრი მოკლეს. წლის დასაწყისში, ანტიტერორისტული ოპერაციების დაწყებიდან დღემდე 649 ტერორისტია განადგურებული, ამის შესახებ ინფორმაცია თურქეთის გენერალურმა შტაბმა გაავრცელა. თურქეთმა სამხედრო ოპერაცია „ზეთისხილის რტო“ 20 იანვარს დაიწყო. თურქეთის არმია სირიის ჩრდილოეთში აფრინისა და აზაზის მიმართულებით ავითარებს შეტევას და პოტენციურ სამიზნედ მანბიჯსაც ასახელებს.[5]

ვითარება იემენში – სეპარატისტებმა სამხრეთ იემენში მდებარე ქალაქ ადენში სახელისუფლებო ძალებთან სისხლიანი შეტაკების შემდეგ სამთავრობო შენობები დაიკავეს. ქვეყნის პრემიერმა აჰმედ ბინ დაღერმა სეპარატისტები სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობაში დაადანაშაულა. ბრძოლები კვირას დაიწყო, როდესაც პოლიციამ დემონსტრანტებს აქციის ჩატარების უფლება არ მისცა. შეტაკებისას ათობით ადამიანი დაიღუპა და დაიჭრა. თვითმხილველების თქმით, აფეთქებები ქალაქის რამდენიმე უბანში ხდებოდა. სეპარატისტებს მხარს არაბთა გაერთიანებული საამიროები უჭერს, რომელიც ასევე, საუდის არაბეთის მეთაურობით შექმნილ კოალიციაშია, რომელიც ჰუსიტების წინააღმდეგ იბრძვის. იემენის პრემიერის განცხადებით, არაბთა გაერთიანებული საამიროებში „გადაწყვეტილების მიმღებმა პირებმა“ დროულად უნდა გაატარონ ღონისძიებები, რადგან სეპარატისტების ქმედებები ჰუსიტებს ხელსაყრელ მდგომარეობაში აყენებს. პარალელურად, იემენის ერთერთ სასაზღვრო გამშვებ პუნქტზე აფეთქება მოხდა. შემთხვევას 15 ჯარისკაცი ემსხვერპლა. გავრცელებული ცნობით, დანაღმული ავტომობილი შაბვას პროვინციაში აფეთქდა. ინციდენტი ქვეყნის სამხრეთ ნაწილში ადგილობრივი დროით 08:30 საათზე მოხდა.[6]

ინდოეთში მუსლიმებსა და ინდუისტებს შორის დაპირისპირებას მსხვერპლი მოჰყვა – ჩრდილოეთ ინდოეთში პოლიციამ 112 ადამიანი დააკავა.  გამოძიება დაკავებულებს ორი რელიგიური ჯგუფის დაპირისპირებაში მონაწილეობას ედავება. მუსლიმები და ინდუისტები ერთმანეთს ძალადობაში სდებენ ბრალს. მათ ერთმანეთს ქვები დაუშინეს, მაღაზიებსა და სატრანსპორტო საშუალებებს კი ცეცხლი წაუკიდეს. დაპირისპირებას ერთი ახალგაზრდის სიცოცხლე ემსხვერპლა. ერთის ჯანმრთელობის მდგომარეობა კი კრიტიკულად მძიმეა. დაპირისპირება ადგილობრივმა პოლიციამ უკვე აღკვეთა და შემდგომი ძალადობის თავიდან ასაცილებლად, რეგიონში პატრულირება დააწესა.[7]

[1] Imedi News; ბენგაზიში მომხდარი ტერაქტის მსხვერპლთა რიცხვი 33-მდე გაიზარდა; 24 იანვარი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/45349/bengazishi-momkhdari-ormagi-teraqtis-mskhverplta-ritskhvi-33mde-gaizarda

ლიბიაში პატიმრები ხალხის თვალწინ ქუჩაში სიკვდილით დასაჯეს; 25 იანვარი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/45597/libiashi-patimrebi-quchashi-khalkhis-tvaltsin-sikvdilit-dasajes

[2] Reuters; Islamic State claims attack on Jalalabad in Afghanistan; Reuters Staff; 24 January, 2018; available at: https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-blast-claim/islamic-state-claims-attack-on-jalalabad-in-afghanistan-idUSKBN1FD1HC?il=0

[3] BBC; Kabul attack: Taliban kill 95 with ambulance bomb in afghan capital; 28 January, 2018; available at: http://www.bbc.com/news/world-asia-42843897

[4] National Public Radio; 11 dead in attack on army garrison in Kabul claimed by ISIS; By Scott Neuman; 29 January, 2018; available at: https://www.npr.org/sections/thetwo-way/2018/01/29/581490219/3-dead-in-attack-on-army-garrison-in-kabul-claimed-by-isis

[5] AMN; Turkish military column reportedly enters Aleppo in pursuit of Kurds; 24 January, 2018; available at: https://www.almasdarnews.com/article/turkish-military-column-reportedly-enters-aleppo-pursuit-kurds/

Imedi News; თურქეთის სამხედრო ძალებმა აფრინში ოპერაციების დაწყებიდან 649 ტერორისტი გაანადგურეს; 30 იანვარი, 2018; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/46205/turqetis-samkhedro-dzalebma-aprinshi-operatsiebis-datskebidan-649-teroristi-gaanadgures

[6] BBC; Yemen crisis: Separatists seize governmental buildings in Aden; 28 January, 2018; available at: http://www.bbc.com/news/world-middle-east-42852285

[7] BBC; India police qrrest 112 as religious clashes kill teenager; 29 January, 2018; available at: http://www.bbc.com/news/world-asia-india-42855953