აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ერაყში რელიგიის თავისუფლების შესახებ წერია, რომ ერაყის ქურთისტანის რეგიონში 11 დარეგისტრირებული ევანგელისტურ ქრისტიანული და სხვა პროტესტანტული ეკლესია, მათ შორის ერთ-ერთი ბაპტისტური (Baptist Church of the Good Shepherd).

აშშ-ის ანგარიშში აღნიშნულია, რომ ქრისტიანების, უმრავლესობა (67 %) ქალდეანურ-კათოლიკურ ეკლესიას მიეკუთვნება; 20 % – აღმოსავლეთის ასირიულ ეკლესიას, ხოლო დანარჩენი ნაწილდება სხვადასხვა ქრისტიანულ დენომინაციებზე.[1]

წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის მოპოვების განყოფილების მიერ შესწავლილ წყაროებში არ იძებნება სხვა ინფორმაცია ერაყში ბაფტისტების ან მათი მდგომარეობის შესახებ.

ერაყში ქრისტიანების მდგომარეობა

ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტოს მიერ 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ერაყში რისკ ჯგუფების შესახებ წერია, რომ სადამ ჰუსეინის მმართველობის დროს, ერაყში დაახლოებით 1 500 000 ქრისტიანი ცხოვრობდა და მათი უმრავლესობა დაცვით და ერაყის მუსლიმ მოსახლეობასთან თითქმის გათანაბრებული უფლებებით სარგებლობდა. 2003 წელს, ერაყში აშშ-ის სამხედრო ინტერვენციის შემდგომ,  ქრისტიანთა მდგომარეობა გაუარესდა, ისინი განიცდიდნენ დევნასა და დისკრიმინაციას.

ანგარიშში აღნიშნულია, რომ აშშ-ის ერაყში სამხედრო ინტერვენციის შემდეგ 1100-ზე მეტი ქრისტიანი გახდა ტერორიზმისა და სექტანტური ძალადობის მსხვერპლი.

2013 წელს ისლამური სახელმწიფოს მიერ ნინევის დაბლობის ოკუპაციამ ქრისტიანი მოსახლეობს მასიური გასვლა გამოიწვია, რის შედეგადაც ნინევის დაბლობის რეგიონი ქრისტიანებისაგან დაიცალა. 2017 წელს, ისლამური სახელმწიფოს მარცხის შემდეგ, დევნილმა ქრისტიანებმა დაიწყეს საკუთარ სახლებში დაბრუნება, მაგრამ ნელი ტემპით, რადგან ტერიტორიას შიიტი პოლიციელები აკონტროლებდნენ.

ცენტრალური სადაზვერვო სააგენტოს 2021 წლის 22 სექტემბრის მონაცემებით, ქრისტიანები  ერაყის მოსახლეობის 1%-ს წარმოადგენდნენ. ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტოს ანგარიშში წერია, რომ ქრისტიანული თემი ოფიციალურად მოიცავს 14 ოფიციალურად აღიარებულ სექტას, რომელთაგანაც გამორჩეულია ქალდეველები და ასირიელები.

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის 2020 წლის ანგარიშში, ერაყში რელიგიური თავისუფლების შესახებ წერია, რომ ქალდეველები, ერაყში ყველაზე მრავალრიცხოვანი ქრისტიანული ჯგუფია, ისინი წარმოადგენენ ერაყში მცხოვრები ქრისტიანული მოსახლეობის 80%-ს. რაც შეეხება ასირიელებს, ისინი, დეპარტამენტის მონაცემებით, ერაყში მცხოვრები ქრისტიანების 20 %-ს წარმოადგენენ.

ერაყის ქრისტიანთა ფონდის 2021  წლის 20 აპრილის მონაცემების თანახმად, სირიელები ერაყში განეკუთვნებიან სირიულ კათოლიკურ ან სირიულ მართმადიდებლურ ეკლესიას და საუბრობენ არამეულ დიალექტზე. ისტორიულად სირიელები ბინადრობდნენ ბაღდადში, მოსულში და სხვა პატარა ქალაქებში, რომლებიც  ნინევის დაბლობზე მდებარეობს. ნინევის დაბლობზე ისლამური სახელმწიფოს შეჭრამდე, 2014 წელს, 50 000 ერაყელი ქრისტიანი (ქრისტიანების 10%) ცხოვრობდა.

“Reuters”-ის მიერ 2021 წელს გამოქვეყნებულ სტატიაში  წერია, რომ სომეხი მართლმადიდებლები და სომეხი კათოლიკეები სომხეთიდან 1915-1923 წლებში ოტომანების მიერ განხორციელებული სომეხთა გენოციდის შემდგომ ჩამოვიდნენ. ისინი ერაყში მცხოვრები ქრისტიანების, დაახლოებით, 3%-ს შეადგენენ.

„Freedom House”-ის  2021 წლის მარტში გამოქვეყნებულ სტატიაში, ერაყის შესახებ წერია, რომ 329 წევრისგან შემდგარ ერაყის პარლამენტში, რელიგიურ უმცირესობებს 9 ადგილი ეთმობათ, საიდანაც 5 ადგილი განკუთვნილია ქრისტიანი წევრებისათვის. დანარჩენი კი ქურთებისთვის, იეზიდებისთვის, შაბაქებისთვის და მანდეელებისთვის.

ევროკავშირის სააგენტოს ანგარიშში აღნიშნულია ისიც, რომ 2020 წლის 16 დეკემბერს ერაყის პარლამენტმა კენჭისყრის საფუძველზე ქრისტიანული შობა ეროვნულ დღესასწაულად გამოაცხადა. მანამდე, შობის დღესასწაული სახალხო დღესასწაულად არ იყო აღიარებული.

ანგარიშის მიხედვით, 2021 წლის 3 ივნისს ერაყის პრეზიდენტმა, ბაჰრამ სალეჰმა, ოფიციალური შეხვედრის დროს განაცხადა, რომ იძულებით გადაადგილებულ ქრისტიანებს უნდა მიეცეთ სახლში დაბრუნების საშუალება. პრეზიდენტმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ყველაფერი უნდა გაკეთდეს იმისათვის, რომ ქრისტიანებს მიეცეთ საშუალება მონაწილეობა მიიღონ ქვეყნის პოლიტიკურ, სოციალურ და კულტურულ ცხოვრებაში.

ნინევის პოლიციის განცხადების თანახმად, 2020 წელს 50-ზე მეტი იძულებით გადაადგილებული ქრისტიანი ოჯახი დაუბრუნდა საკუთარ სახლებს, ხოლო ამავე წლის ნოემბერში კი კიდევ 200 იძულებით გადაადგილებული ქრისტიანი დაუბრუნდა საკუთარ ოჯახს.

ანგარიშის თანახმად ერაყის ქურთისტანის რეგიონში (KRI) ქრისტიანობა აღიარებული 8 რელიგიიდან ერთ-ერთია, რომელიც სახელმწიფოს მხრიდან იღებს დახმარებას სასულიერო პირების ხელფასებისა და ინფრასტრუქტურის ხარჯებისათვის. ერაყის ქურთისტანში ამოქმედებული კანონი რელიგიური უმცირესობების უფლებების დაცვის შესახებ, წარმოადგენს გარანტიას, ქრისტიანებისთვის და სხვა რელიგიური უმცირესობებისთვის, რომ მათი რელიგიური უფლებები დაცული იქნება ქურთისტანის რეგიონში, სადაც მოსახლეობის უმრავლესობას მუსლიმები წარმოადგენენ.

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის მიერ 2020 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში  ერაყში რელიგიის თავისუფლების შესახებ წერია, რომ ერაყის ქურთისტანში (KRI) ფუნქციონირებს 49 სკოლა, სადაც სასწავლო ენას  წარმოადგენს დიალექტი, რომელზეც ქრისტიანთა უმრავლესობა საუბრობს.

ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტო ქრისტიანებთან დაკავშირებით წერს, რომ 2017 წელს მოსულისა და ნინევის გათავისუფლების შემდგომ, მთავრობასთან დაახლოებულმა სახალხო მობილიზაციის ძალებმა (PMU) უკანონო ეკონომიკური სარგებლის მიღებისა და დემოგრაფიული ცვლილებების აღკვეთის მიზნით, ხელი შეუშალეს იძულებით გადაადგილებული ქრისტიანების საკუთარ სახლებში დაბრუნებას. ქრისტიანები აღმოჩდნენ დისკრიმინაციის პირისპირ. შიიტურმა ძალებმა დაიკავეს  ქრისტიანთა საცხოვრებელი და სასოფლო-სამეურნეო მიწები.

PMU-ს 50-ე ბრიგადა იყო  მთავარი მიზეზი იმისა, რის გამოც ასურეთის ქალაქ ტალ კაიფიდან დევნილი ქრისტიანები უარს ამბობდნენ სახლში დაბრუნებაზე. ტალ კაიფი PMU-ს 50-ე ბრიგადის კონტროლს ექვემდებარება. მიუხედავად იმისა, რომ 50-ე ბრიგადა თავს ქრისტიანულ ძალებად აცხადებს,  ის ძირითადად, შიიტი არაბებისა და შებაქების გაერთიანებას წარმოადგენს. ანგარიშის თანახმად სახალხო მობილიზაციის ქვედანაყოფების 50-ე ბრიგადა ეწევა ქრისტიანთა დისკრიმინაციას. კერძოდ,  ქრისტიანები უძრავი ქონების შესყიდვის დროს ვალდებულები არიან მოიპოვონ არაკანონიერი ნებართვა შიიტური ძალებისგან, მათთვის ქრთამის მიცემის გზით.

შებაქებით დომინირებული PMU-ს 30-ე ბრიგადა გამოირჩევა ქრისტიანების მიმართ ძალადობით. 2020 წლის ივლისში ქალაქ ბარტელას საგუშაგოზე, შებაქები თავს დაესხნენ ორ ქრისტიანს, ძალით გადმოიყვანეს  ისინი მანქანიდან და სცემეს. აგრეთვე, 30-ე ბრიგადამ ნინევის პროვინციაში რელიგიური მოტივით 1000 ადამიანი დააკავა. დაფიქსირდა 30-ე და 50-ე ბრიგადების მიერ თვითნებური დაკავებებისა და გატაცების ფაქტები.

სირიის კათოლიკური ეკლესიის წარმომადგენლის, ბენჰამ ბენოკას თქმით, ბარტელას რაიონში, 2020 წლის თებერვალში ასა’იბ აჰლ ალ-ჰაკმა გამოიყენა ცრუ ბრალდება ქრისტიანი ოჯახების წინააღმდეგ სისხლისსამართლებრივი დევნის დასაწყებად.

“Middle East Monitor”-ის მიერ 2020 წელს გამოქვეყნებულ სტატიაში ერაყში ქრისტიანების მდგომარეობის შესახებ წერია, რომ რამდენიმე მედიასაშუალების მიერ გავრცელებული ინფორმაციის მიხედვით, 2020 წელს თავს დაესხნენ ქრისტიანებისა და იეზიდების საკუთრებაში მყოფ ალკოჰოლურ მაღაზიებს. ერაყელი ქრისტიანები ამტკიცებდნენ, რომ მფლობელების დაშინების მიზნით, მაღაზიას თავს შიიტი ირანელები დაესხნენ.

2020 წელს ქალაქ ტალ კაიფში მცხოვრები ქრისტიანების განცხადებით ისინი ერაყის უსაფრთხოების ძალების (ISF)  მხრიდან ექვემდებარებოდნენ  ჩხრეკას, გადაადგილების შეზღუდვას, კომპენსაციის გარეშე საცხოვრებლის დაკავებას და ა.შ.

ერაყის პარლამენტში ქრისტიანთა ერთ-ერთმა წარმომადგენელმა 2020 წელს აღნიშნა, რომ მიუხედავად ისლამური სახელმწიფო დამარცხებისა, მაინც გრძელდება ორგანიზაციის მიერ ქრისტიანების დევნა, თვითნებური დაპატიმრება და გატაცება.

ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტო ანგარიშში წერს, რომ ისლამისტი ექსტრემისტების არსებობა აისახება, ქრისტიანების მიმართ განხორციელებული ძალადობის შემთხვევების რაოდენობაზე, რომელიც 2020 წელს გაიზარდა.

2020 წელს ინტერვიუში ქალდეის კათოლიკური ეკლესიის მეთაურმა განაცხადა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ქრისტიანები არ განიცდიან საზოგადოებისგან პირდაპირ ზეწოლას ისინი  მაინც ექვემდებარებიან „ყოველდღიურ დისკრიმინაციას“, რადგან რჩებიან სახელმწიფო ინსტიტუტების მიღმა. სასულიერო პირმა დასძინა, ისიც, რომ ქრისტიანები საზოგადოების მხრიდან განიცდიან ზეწოლას, რომელიც მათ აიძულებს უარი თქვან იმ დღესასწაულთა აღნიშვნაზე, რომელიც გადაფარავს ისეთ ისლამურ დღესასწაულებს როგორებიცაა, რამადანი ან შურა. გარდა ამისა, ცნობილია ქრისტიანი ქალების შევიწროების ფაქტები ჰიჯაბის გარეშე გადაადგილების გამო.

„Modern diplomacy”-ის 2021 გამოქვეყნებული სტატიის თანახმად, ერაყის ქურთისტანის რეგიონში (KRI) თურქეთსა და ერაყელ ქურთებს შორის კონფლიქტის მიმდინარეობის გამო საფრთხეში იყვნენ საზღვრის მახლობლად მდებარე ქრისტიანულ სოფლები.

კონვერტირებული ქრისტიანების მდგომარეობა ერაყში და ერაყის ქურთისტანში (KRI)

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის 2020 წლის ანგარიშში ერაყში რელიგიური თავისუფლების შესახებ წერია, რომ ერაყის პერსონალური კანონი კრძალავს ისლამიდან სხვა რელიგიაზე კონვერტირებას. მიუხედავად იმისა, რომ ერაყის კონსტიტუციით გარანტირებულია რელიგიური თავისუფლება, ეროვნული კანონმდებლობა განაგრძობს არა მუსლიმი საზოგადოების რელიგიური უფლებების შეზღუდვას, მათ შორის ქრისტიანების  უფლებების.

ანგარიშში წერია ისიც, რომ ერთი კონვერტირებული მუსლიმი მშობელი ჰყავს, ითვლება  მუსლიმად, იმ შემთხვევაშიც, როცა „ბავშვი გაუპატიურების ნაყოფია“. გარდა ამისა, ქრისტიანი ოჯახები, რომლებიც ქრისტიანობას საჯაროდ არ მისდევენ, ვალდებულნი არიან ბავშვები დაარეგისტრირონ მუსლიმებად, რათა ჰქონდეთ სახელმწიფო სერვისებზე წვდომა.

“Open Doors”-ის მიერ გამოქვეყნებული სტატიის თანახმად, ისლამიდან კონვერტირებული ქრისტიანები, შესაძლოა დისკრიმინაციის მსხვერპლნი აღმოჩნდნენ არა მხოლოდ საზოგადოების, არამედ ოჯახის მხრიდანაც. წყაროს თანახმად, ისლამიდან კონვერტირებულმა ქრისტიანმა, შესაძლოა, დაკარგოს მემკვიდრეობის ან ქორწინების უფლება.[2]

[1] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი – ანგარიში რელიგიის თავისუფლების შესახებ – ერაყი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://www.state.gov/reports/2020-report-on-international-religious-freedom/iraq/ [ნანახია 2022 წლის 19 აპრილს]

[2] ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტო – ანგარიში რისკ ჯგუფების შესახებ – ერაყი; გამოქვეყნებულია 2022 წლის იანვარში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 19 აპრილს]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“ 2022 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2021 წელი] ნიგერიის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის საკანონმდებლო ბაზა, ზოგადად, აწესებს პოლიტიკურ ცხოვრებაში მონაწილეობის თანასწორობას ქვეყნის სხვადასხვა კულტურული, რელიგიური და ეთნიკური ჯგუფისთვის; თუმცა, პოლიტიკური ლიდერები და პარტიები ხშირად გათვლას აკეთებენ ამომრჩეველთა რაოდენობაზე, ამიტომ კონკრეტული ჯგუფის, რომელიც კონკრეტულ გეოგრაფიულ არეალში უმცირესობას ქმნის, ინტერესები, შესაძლოა, უგულებელყოფილი იყოს.

რელიგიის თავისუფლება კონსტიტუციითაა გარანტირებული, მაგრამ უკანასკნელ წლებში ხელისუფლება უფრო ხშირად არბევს იმ რელიგიურ ჯგუფებს, ვინც მის ავტორიტეტს კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებს. გავრცელებული ინფორმაციით, შტატის და ადგილობრივი ხელისუფლებები აწესებენ დე ფაქტო ოფიციალურ რელიგიებს თავიანთ ტერიტორიებზე და ზღუდავენ რელიგიურ აქტივობებს.[1]

საერთაშორისო ადამიანის უფლებათა დამცველი ორგანიზაცია „Freedom House“ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ნიგერიის შესახებ წერს, რომ ნიგერია ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში იბრძვის ტერორისტული ჯგუფის „ბოკო ჰარამის“ წინააღმდეგ, რომელიც თავის მხრივ ებრძვის არა ღრმადმორწმუნე მუსლიმებსა და ქრისტიანებს. ნიგერიელები, ზოგადად, თავისუფლად ერთვებიან დისკუსიაში პოლიტიკურ თუ სხვა საკითხებზე; თუმცა, კრიტიკული აზრის გამოთქმა ისეთ მგრძნობიარე საკითხებზე, როგორიცაა ჯარი, რელიგია და ეთნიკურობა, ზოგჯერ დაპატიმრებას ან ძალადობრივ რეპრესიებს იწვევს.[2]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ნიგერიის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის კონსტიტუცია ფედერალურ და შტატის ხელისუფლებებს უკრძალავს სახელმწიფო რელიგიის დაწესებას და კრძალავს რელიგიური ნიშნით დისკრიმინაციას. ქვეყნის უზენაესი კანონი ადგენს პირთა თავისუფლებას აირჩიოს, აღასრულოს, იქადაგოს და შეიცვალოს თავისი რელიგია. კონსტიტუცია შტატებს უფლებას აძლევს დააფუძნონ შარიათის ან ჩვეულებითი სასამართლოები, ზოგადად მოქმედი სამოქალაქო სასამართლოების პარალელურად; ამასთან, სამოქალაქო სასამართლოები სარგებლობენ უპირატესი უფლებით – შარიათისა და ჩვეულებითი სასამართლოს გადაწყვეტილებები შეიძლება გასაჩივრდეს სამოქალაქო სასამართლოებში. სამოქალაქო სასამართლოების პარალელურად, ჩრდილოეთის 12 შტატში და დედაქალაქის ფედერალურ ტერიტორიაზე მოქმედებს შარიათის სასამართლოები. ჩვეულებითი სასამართლოები ნიგერიის თითქმის ყველა შტატში ფუნქციონირებს.

ტერორისტული ჯგუფები, მათ შორის „ბოკო ჰარამი“ და „დასავლეთ აფრიკის ისლამური სახელმწიფო“ თავს ესხმიან დასახლებულ ცენტრებს და რელიგიურ სამიზნეებს და ახორციელებენ იერიშებს მშვიდობიანი მოსახლეობის და სამხედროების წინააღმდეგ ნიგერიის ჩრდილო-აღმოსავლეთში. აღნიშნული ჯგუფები განაგრძობენ იერიშებს ადგილობრივ მშვიდობიან მოსახლეობაზე, ეკლესიებსა და მეჩეთებზე.

ძალადობრივი კონფლიქტი ძირითადად მუსლიმ ფულანი მწყემსებსა და ძირითადად ქრისტიან ფერმერებს შორის გრძელდება და მოიცავს ნიგერიის ჩრდილოეთ და ცენტრალურ შტატებს, ძირითადად. ზოგიერთი რელიგიური ჯგუფი მიიჩნევს, რომ აღნიშნულ კონფლიქტს რელიგიური საფუძველი აქვს, თუმცა წყაროთა უმრავლესობა მიიჩნევს, რომ კონფლიქტის განმაპირობებელი მაინც მიწისა და რესურსების გარშემო დავაა.

წყაროების ინფორმაციით, ნიგერიის მოსახლეობა დაახლოებით 214 მილიონია. რელიგიური დემოგრაფიის შესახებ ოფიციალური მონაცემები არ არის ხელმისაწვდომი, თუმცა წყაროების მტკიცებით, მოსახლეობის ნახევარი ქრისტიანია, ხოლო ნახევარი მუსლიმი და მხოლოდ 2% მიაკუთვნებს თავს სხვა რელიგიურ მიმდინარეობას ან საერთოდ არ მიაკუთვნებს თავს არცერთ რელიგიურ მიმდინარეობას. ნიგერიელებისთვის დამახასიათებელია და ბევრი ნიგერიელი აღასრულებს როგორც ძირძველ, ტრადიციულ რელიგიას, ასევე ქრისტიანობას ან ისლამს.[3]

ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტო EUAA [ყოფილი EASO – ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისი] 2019 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ნიგერიის შესახებ წერს, რომ ქრისტიანებიც და მუსლიმებიც საუბრობენ დისკრიმინაციულ მოპყრობაზე იმ გეოგრაფიულ არეალში, სადაც ისინი უმცირესობას წარმოადგენენ. ნიგერიის კონსტიტუცია ადგენს, რომ ქვეყანა სეკულარულია და რელიგიის თავისუფლება გარანტირებული. ქვეყნის მოსახლეობის დაახლოებით 49-49 პროცენტი ქრისტიანები და მუსლიმები არიან; დანარჩენი 2 პროცენტი ან ტრადიციული რელიგიების მიმდევარია ან საერთოდ არცერთი რელიგიის მიმდევრად მიიჩნევს თავს. ზოგადად, ნიგერიის ჩრდილოეთი მეტწილად მუსლიმური, ხოლო სამხრეთი მეტწილად ქრისტიანული რეგიონია; თუმცა, ზოგიერთ ჩრდილოეთ შტატში არც თუ ისე მცირე ქრისტიანული უმცირესობა ცხოვრობს, ხოლო სამხრეთში, განსაკუთრებით სამხრეთ-დასავლეთში ასევე, არც თუ ისე მცირე მუსლიმი უმცირესობაა წარმოდგენილი.

ნიგერიის კონსტიტუცია აღიარებს სამოქალაქო პროცედურებისთვის, როგორიცაა ქორწინება, მემკვიდრეობა და სხვა საოჯახო საკითხი, შარიათის კანონის გამოყენების შესაძლებლობას, როდესაც საქმეში ჩართული ორივე მხარე მუსლიმია. 2000-2002 წლებში ჩრდილოეთის 12 შტატში შარიათი სისხლის სამართლის საქმეებზე გავრცელდა და რიგი საკონსტიტუციო საკითხებიც წამოიჭრა. გავრცელებული ცნობებით, შტატებში, სადაც შარიათია გამოცხადებული, რელიგიური უმცირესობები უჩივიან დისკრიმინაციას და მძიმე სასჯელებს, რაც არღვევს ნიგერიის საერთაშორისო ვალდებულებებს ადამიანის უფლებების დაცვის კუთხით. ნიგერიის არა მუსლიმ მოქალაქეებს ასევე აქვთ შესაძლებლობა, მიმართონ შარიათის სასამართლოს, როდესაც ისინი სამოქალაქო ან სისხლის სამართლებრივ დავაში არიან მუსლიმებთან. მსგავსი რამ ხშირად ხდება, რადგან შარიათის სასამართლო, ზოგადად, მიიჩნევა, რომ უფრო იაფი და ეფექტურია სამოქალაქო სასამართლოსთან შედარებით. თუმცა, შარიათის სასამართლოს არ აქვს უფლებამოსილება, არა მუსლიმს შარიათის სასამართლოში მონაწილეობა აიძულოს.

ქრისტიანებსა და მუსლიმებს შორის კონფლიქტი ძირითადად ხდება ჩრდილოეთში, შუა ქამრის რეგიონში და კადუნას შტატში, სადაც ფერმერები ძირითადად ქრისტიანები, ხოლო მწყემსები ძირითადად მუსლიმები არიან. მსგავს კონფლიქტებში რელიგიური ფაქტორი გადაჯაჭვულია სოციალურ და ეკონომიკურ ფაქტორებთან. ქრისტიანები განსაკუთრებულ სირთულეებს აწყდებიან ნიგერიის ჩრდილო-დასავლეთში, სადაც ტერორისტული დაჯგუფება „ბოკო ჰარამია“ აქტიური. აღნიშნული დაჯგუფება ასევე ემტერება არა ღრმადმორწმუნე მუსლიმებსაც. ამასთან, ქრისტიანები უჩივიან ხელისუფლების მხრიდან ეკლესიებისა და ქრისტიანული საზოგადოებების დაცვის ნაკლებობას, განსაკუთრებით ცენტრალურ და ჩრდილოეთ შტატებში (შარიათის შტატები). ასევე, ქრისტიანული თემი, აღნიშნულ გეოგრაფიულ არეალში, უჩივის დაბრკოლებებს უნივერსიტეტში ჩაბარების და ეკლესიის მშენებლობისთვის მიწების გამოყოფის კუთხით. ანგარიშში ნათქვამია, რომ ქრისტიანების მსგავსად, მუსლიმებიც უჩივიან დისკრიმინაციულ მოპყრობას იმ გეოგრაფიულ არეალში, სადაც ისინი უმცირესობას წარმოადგენენ.[4]

[1] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“; ყოველწლიური ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების დაცვის პრაქტიკის შესახებ ნიგერიაში – 2021 წელი; გამოქვეყნებულია 2022 წლის 28 თებერვალს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 31 მარტს]

[2] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“; ყოველწლიური ანგარიში პოლიტიკური უფლებებისა და სამოქალაქო თავისუფლებების დაცვის შესახებ; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 3 მარტს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 18 თებერვალს]

[3] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში ადამიანის უფლებების დაცვის პრაქტიკის შესახებ ნიგერიაში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 18 თებერვალს]

[4] ევროკავშირის თავშესაფრის სააგენტო; ნიგერია: სახელმძღვანელო პრინციპები და ანალიზი; გამოქვეყნებულია 2019 წლის თებერვალში; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2022 წლის 18 თებერვალს]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი, რელიგიის თავისუფლების პრაქტიკის თაობაზე, 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ყაზახეთის შესახებ წერს, რომ კონსტიტუციის მიხედვით, ყაზახეთი სეკულარული ქვეყანაა და რელიგიის თავისუფლება კონსტიტუციითაა გარანტირებული. ქვეყნიის კონსტიტუციის მიხედვით, ყველა ადამიანს აქვს უფლება ჰქონდეს თავისი რელიგიური  მრწამსი, მიიღოს მონაწილეობა რელიგიურ ღონისძიებებში და გაავრცელოს თავისი რწმენა. მიუხედავად ამისა, პრაქტიკაში აღნიშნული უფლებებით სარგებლობენ მხოლოდ დარეგისტრირებული ან ე.წ. „ტრადიციული“ რელიგიური ჯგუფის წევრები. „ტრადიციულის“ მნიშნელობა ქვეყნის კანონმდებლობით განსაზღვრული არ არის, მაგრამ, როგორც წესი, ითვალისწინებს  სუნიტური ისლამის ჰანაფი სკოლას, რუსულ მართლმადიდებლურ ეკლესიას, კათოლიციზმს, ლუთერანიზმს, იუდაიზმსა და სხვა ისტორიულ ან მსხვილ რელიგიებს.[1]

აშშ-ის კომისია საერთაშორისო რელიგიის თავისუფლების შესახებ 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ყაზახეთის შესახებ წერს, რომ ქვეყნის მოსახლეობა შეადგენს დაახლოებით 19 მილიონს, საიდანაც დაახლოებით 26 პროცენტს წარმოადგენენ ქრისტიანები (მათ შორის მართლმადიდებლები, პროტესტანტები, კათოლიკეები და იეჰოვას მოწმეები).[2]

ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტი  იმავე ანგარიშში წერს, რომ  ქვეყანა განაგრძობს შეზღუდვების დაწესებასა და დამატებითი შემოწმებების ჩატარებას იმ „არატრადიციული“ რელიგიური ჯგუფების მიმართ, რომლებიც მოიცავენ მუსლიმებს, რომლებიც არ არიან ოფიციალურად აღიარებული სუნიტური ისლამის ჰანაფი სკოლის მიმდევრები, და, ასევე, პროტესტანტ ქრისტიანებს. აღნიშნული ანგარიშის მიხედვით 24 სუნიტი მუსლიმი იქნა დაკავებული მათი რელიგიური აქტივობებისა და რწმენის საფუძველზე, ხოლო 3 პროტესტანტ ქრისტიანს დაუსწრებლად მიესაჯა პატიმრობა.[3]

საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“, 2021 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში [საანგარიშო პერიოდი 2020 წელი] ყაზახეთის შესახებ წერს, რომ ადგილობრივი ოფიციალური პირები განაგრძობენ „არატრადიციული“ რელიგიური ჯგუფების წარმომადგენლების შევიწროებას, მათ შორის პროტესტანტი ქრისტიანების, იეჰოვას მოწმეებისა და იმ მუსლიმების, რომლებიც არ მიჰყვებიან მთავრობის მიერ აღიარებულ ისლამის ვერსიას. ანგარიშში ხაზგასმულია ისიც, რომ მთავრობის მიერ რელიგიურ ჯგუფებზე დაწესებული შეზღუდვები შეკრების თავისუფლებასთან დაკავშირებით, რომლებიც მიმართული უნდა ყოფილიყო კოვიდ-19-ის გავრცელების თავიდან აცილებისკენ, რეალურად, ბაპტისტური კრების პასუხისმგებლობის დაყენების საბაბად იქცა.[4]

გარდა ამისა, აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი თავის ანგარიშში, ადგილობრივ არასამთავრობო ორგანიზაციებზე დაყრდნობით, წერს, რომ ზოგიერთი ქრისტიანული ჯგუფი, მათ შორის ევანგელისტები, ბაპტისტები და იეჰოვას მოწმეები, ჯერ კიდევ დგანან დიდი სოციალური  დაკვირვებისა და დისკრიმინაციის წინაშე. ყაზახეთი ასევე მოხვდა საერთაშორისო ქრისტიანული არასამთავრობო ორგანიზაციის „Open Doors“-ის დაკვირვების ქვეშ მყოფ სახელმწიფოთა სიაში მთავრობის მხრიდან რელიგიურ გამოხატვაზე არსებული კონტროლის გამო. კონტროლის განხორციელება მოიცავს თვალთვალს, ეკლესიის შეხვედრებზე ჩატარებულ რეიდებსა და დაკავებებს. აღნიშნული არასამთავრობო ორგანიზაციის ცნობებზე დაყდნობით, კონვერტირებული ქრისტიანები ყაზახეთში ყველაზე მძიმე დევნას განიცდიან.[5]

წარმოშბის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის მოპოვების განყოფილების მიერ საკითხის კვლევის პროცესში შესწავლილ წყაროებზე არსებული ინფორმაციის მიხედვით, შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ ყაზახეთში ისეთი ქრისტიანული ჯგუფების მიმართ, როგორიც არიან ევანგელისტები, ბაპტისტები და იეჰოვას მოწმეები, აღინიშნება დისკრიმინაციის გარკვეული ნიშნები. ისინი ექვამდებარებიან სახელწმიფოს მხრიდან შევიწროებასა და შემოწმებას. რაც შეეხება ისეთ ქრისტიანულ ჯგუფებს, რომლებიც „ტრადიციულად“ არიან მიჩნეულნი, მათ შორის მართლმადიდებელი ქრისტიანები და კათოლიკეები, მათ მიმართ ზემოაღნიშნული ხასიათის შეზღუდვებს ადგილი არ აქვს; გარდა ამისა, აღსანიშავია, რომ განყოფილების მიერ შესწავლილი წყაროები არაფერს წერენ მართლმადიდებელი ქრისტიანების მიმართ ადამიანის უფლებების მასობრივი დარღვევების, დევნისა ან დისკრიმინაციული მოპყრობის შესახებ.

[1] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში რელიგიის თავისუფლების შესახებ ყაზახეთში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2021 წლის 6 დეკემბერს]

[2] აშშ-ის კომისია რელიგიის თავისუფლების შესახებ, ყოველწლიური ანგარიში; რეკომენდაცია სპეციალური დაკვირვების ქვეშ მყოფი ქვეყნებისთვის – ყაზახეთი – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის აპრილი, ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2021 წლის 6 დეკემბერს]

[3] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში რელიგიის თავისუფლების შესახებ ყაზახეთში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2021 წლის 6 დეკემბერს]

 

[4] საერთაშორისო ორგანიზაცია „Freedom House“; ყოველწლიური ანგარიში პოლიტიკურ უფლებებსა და სამოქალაქო თავისუფლებებზე ყაზახეთში – 2020 წელი, გამოქვეყნებულია 2021 წლის 3 მარტს, ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2021 წლის 6 დეკემბერს]; აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში რელიგიის თავისუფლების შესახებ ყაზახეთში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე: [ნანახია 2021 წლის 6 დეკემბერს]

[5] აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი; ყოველწლიური ანგარიში რელიგიის თავისუფლების შესახებ ყაზახეთში – 2020 წელი; გამოქვეყნებულია 2021 წლის 12 მაისს; ხელმისაწვდომია ბმულზე:

[ნანახია 2021 წლის 6 დეკემბერს]

 

ავსტრალიის მთავრობის საგარეო საქმეთა და ვაჭრობის დეპარტამენტი (DFAT) ეგვიპტის შესახებ 2019 წლის აგვისტოში გამოქვეყნებულ ანგარიშში წერდა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ქვეყანაში ოფიციალურად 12 ქრისტიანული დენომინაციაა აღიარებული, ქრისტიანთა უმრავლესობა (დაახლოებით 90%) კოპტთა მართლმადიდებელ ეკლესიას მიეკუთვნება. ეგვიპტეში ქრისტიანები მთლიანი ქვეყნის მასშტაბით ბინადრობენ, თუმცა განსაკუთრებით კონცენტრირებულნი არიან სამხრეთ ეგვიპტეში და ისეთ დიდ ქალაქებში, როგორიცაა კაირო და ალექსანდრია. ეგვიპტელი ქრისტიანები პოლიტიკურად და სოციო-ეკონომიკურად მრავალფეროვან ცხოვრებას მისდევენ: გააჩნიათ სხვადასხვა პროფესია; არსებობენ როგორც ღარიბი, ასევე – მდიდარი ქრისტიანები; გააჩნიათ სხვადასხვა დონის განათლება და ა.შ. ისევე როგორც ისლამისა და იუდაიზმის შემთხვევაში, ეგვიპტეში ქრისტიანთა ისეთ პირად საკითხებს, როგორიცაა – ქორწინება, განქორწინება; მემკვიდრეობა და ა.შ., განაგებს შესაბამისი რელიგიური ინსტიტუცია (ქრისტიანი კოპტების შემთხვევაში – კოპტთა მართლმადიდებლური ეკლესია).

როგორც წესი, ქრისტიანებს ისეთი სამოსი აცვიათ, როგორც მუსლიმ ეგვიპტელებს, თუმცა, აღსანიშნავია, რომ ქრისტიანი ქალები, მუსლიმებისგან განსხვავებით, საკუთარ თმას ჰიჯაბით არ ფარავენ. ეგვიპტელ ქრისტიანებს, როგორც წესი, მაიდენტიფიცირებული სახელები აქვთ.

ანგარიშის მიხედვით, არ არსებობს არავითარი სამართლებრივი ბარიერი, რომელიც ხელს შეუშლის ეგვიპტელ ქრისტიანს საჯარო ცხოვრებაში ჩართვაში და ბევრი მათგანი გამხდარა ცნობილი და გავლენიანი ფიგურა როგორც პოლიტიკურ, ასევე – ეკონომიკურ და ბიზნეს სფეროებში. დეპარტამენტის შეფასებით, ეგვიპტის საჯარო სამსახურში დასაქმებული ქრისტიანების პროცენტული მაჩვენებელი, ქვეყნის რელიგიური დემოგრაფიის გათვალისწინებით, საკმაოდ მაღალია. თუმცა, აღსანიშნავია, რომ როგორც წესი, ქრისტიანებს არ უკავიათ მაღალი თანამდებობები საჯარო სამსახურში, მათ შორის – სამხედრო და უსაფრთხოების უწყებებში. მიუხედავად იმისა, რომ ეგვიპტეში არსებობს ანტი-დისკრიმინაციული კანონები და სამართლებრივი დაცვის სხვადასხვა საშუალებები, მათი აღსრულების საკითხი ზოგჯერ პრობლემურია და ქრისტიანი პირი, ზოგიერთ შემთხვევაში, შესაძლოა დაექვემდებაროს დისკრიმინაციას, განსაკუთრებით – ქალაქგარეთ დასახლებებში.

ანგარიშში მოცემული ინფორმაციით, ბევრი ქრისტიანი და თუ სხვა რელიგიური უმცირესობის წარმომადგენელი ამბობს, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ყოველთვის შესაძლებელია უკეთესი სიტუაცია იყოს, ისინი ზოგადად უფრო დაცულად გრძნობენ თავს პრეზიდენტი სისის ადმინისტრაციის ფარგლებში, წინა პრეზიდენტებთან შედარებით. ქრისტიანი რელიგიური ლიდერები ხშირად გამოხატავდნენ მადლობას სისის საჯარო მიმართვისადმი, რომლის ფარგლებშიც მან მოუწოდა ყველა ეგვიპტელს, ეროვნული ერთობა საკუთარ რელიგიურ განსხვავებებზე მაღლა დაეყენებინათ. ქრისტიანები ასევე აფასებენ პრეზიდენტი სისის პირად მაგალითს, როდესაც 2015 წელს ის პირადად დაესწრო საშობაო წირვას კაიროში მდებარე ერთ-ერთ ტაძარში და აქედან მოყოლებული ყოველწლიურად იგივეს აკეთებს. პრეზიდენტი ასევე აქტიურადაა ჩართული ქრისტიანულ თემთან უშუალოდ ურთიერთობაში: მაგალითად, ქრისტიანებზე განხორციელებული ტერორისტული თავდასხმების შემდგომ, მან ეროვნული გლოვის დღეები გამოაცხადა და პირადად მიუსამძიმრა პატრიარქ ტავადროსს. ადგილობრივი წყაროების მიხედვით, ქრისტიანები კვლავ რჩებიან სისის ერთგულ მხარდამჭერებად, თუმცა, როგორც სხვა ეგვიპტელების შემთხვევაში, მათი თავდაპირველი ენთუზიაზმი ეკონომიკურმა უკუსვლამ და მიმდინარე სოციალურმა გართულებებმა გაანელა.

ანგარიშში ასევე მოცემულია ბოლო პერიოდში, უშუალოდ ქრისტიანებზე განხორციელებული ერთეული ტერორისტული თავდასხმები. 2016 წლის დეკემბერში, კაიროშო მდებარე წმ. მარკოზის საკათედრო ტაძარში თვითმკვლელმა ტერორისტმა თავი აიფეთქა, რასაც 29 პირის სიცოცხლე შეეწირა, ხოლო 49 – დაშავდა. 2017 წლის 9 აპრილს ორ თავდასხმას ჰქონდა ადგილი წირვებზე, რომლებზედაც პასუხისმგებლობა „ისლამურმა სახელმწიფომ“ აიღო. პირველი თავდასხმა ტანტაში მოხდა, რომელსაც 27 ადამიანი ემსხვერპლა, 70 კი – დაშავდა, ხოლო მეორე ინციდენტს ალექსანდრიაში 16 პირის სიცოცხლე შეეწირა, ხოლო 66 – დაშავდა. ამ უკანასკნელის დროს, მესაზე პატრიარქი ტავადროსიც იმყოფებოდა, თუმცა, არ დაშავებულა. 2017 წლის მაისში, მინიაში შეიარაღებულმა პირმა ცეცლი გაუხსნა ქრისტიანების ავტობუსს და მოკლა 29 პირი, რომლებმაც უარი განაცხადეს საკუთარი რწმენის უარყოფაზე. 2018 წლის ნოემბერში, შეიარაღებული პირები ჩაუსაფრდნენ კაიროს სამხრეთით მდებარე მონასტერში მიმავალი ქრისტიანი მომლოცველებით დატვირთულ 3 ავტობუსს. შემთხვევას 7 ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა, ხოლო 19 – დაშავდა. აღნიშნული თავდასხმების გარდა, გავრცელებული ცნობებით, ადგილი ჰქონდა თავდასხმების კიდევ რამდენიმე მცდელობას, რომელთა პრევენციაც უსაფრთხოების ძალებმა მოახერხეს.

რაც შეეხება ქრისტიანთა მიმართ საზოგადოებრივ დამოკიდებულებას, ანგარიშის მიხედვით, ეგვიპტელთა უმრავლესობა, განსაკუთრებით – ურბანულ დასახლებებში ცხოვრობენ, მუშაობენ და ურთიერთობენ ერთმანეთთან და ამ პროცესში ნაკლებ მნიშვნელობას ანიჭებენ ერთმანეთის რელიგიურ კუთვნილებას. თუმცაღა, მცირე-მასშტაბურმა დავებმა (მაგალითად, სამეზობლო დავა), ზოგჯერ შესაძლოა რელიგიური სარჩული მიიკრან და აღნიშნული გადაიზარდოს თემებს შორის დაპირისპირებაში, განსაკუთრებით – სასოფლო დასახლებებში. როგორც წესი, ასეთი ტიპის ძალადობა ეგვიპტეში იღებს ვანდალიზმისა და ქონების განადგურების ფორმას. 2011-2013 წლებში დაფიქსირებული ფართომასშტაბიანი ანტი-ქრისტიანული ძალადობის შემდგომ, უკანასკნელ ხანებში, ისეთი მაღალ-პროფილური ინციდენტები, რომელთა ფარგლებშიც ადამიანები მოკლეს, ან/და ეკლესიებს თავს დაესხნენ, თითქმის აღარ ფიქსირდება.

საზოგადოებრივი ძალადობის ბოლო წლებში მომხდარ ფაქტთა უმრავლესობა, ზემო ეგვიპტის (ქვეყნის სამხრეთი ნაწილი) პროვინციებში ფიქსირდებოდა. ამ კუთხით შედარებით აქტიური იყო პროვინცია მინია (Minya), სადაც ქრისტიანები მოსახლეობის 40 %-ს შეადგენენ და ასევე გვხვდება ისლამისტთა მაღალი კონცენტრაცია; სიღარიბის მაღალი მაჩვენებელი; განათლების დაბალი დონე. ანგარიშში აღნიშნულია, რომ ეგვიპტელი ლიდერები განსაკუთრებულ ყურადღებას უთმობენ თემში ძალადობის შემთხვევებზე რეაგირებას. მაგალითად, პრეზიდენტმა სისიმ რამდენჯერმე დაგმო ეგვიპტური საზოგადოების გახლეჩის მცდელობები და ეგვიპტელებს ეროვნული ერთიანობისკენ მოუწოდა. 2018 წლის დეკემბერში, ხელისუფლებამ დააანონსა გადაწყვეტილება უმაღლესი კომიტეტის შექმნის შესახებ, რომელსაც დაევალებოდა თემში ძალადობის პრევენციის კუთხით ზოგადი სტრატეგიის შემუშავება.

ანგარიშში ასევე აღნიშნულია, რომ სახეზეა პრობლემები ქრისტიანული ეკლესიების შენების (ან აღდგენა/რემონტის) კუთხით. კერძოდ, ეკლესიების შენება ზოგადად წარმოადგენს ერთ-ერთ ყველაზე სენსიტიურ საკითხს, რადგან ისტორიულად, ეს წარმოადგენდა ძალიან რთულ და ჩახლართულ პროცესს, რომლის ფარგლებშიც, შესაბამისი სამსახურები ცდილობდნენ, პროცედურებისა თუ ბიუროკრატიის გამოყენებით, არ დაეშვათ ახალი ეკლესიების აშენება.

2016 წლის აგვისტოში, ეგვიპტის პარლამენტმა მიიღო კანონი N80/2016, რომელიც საშუალებას აძლევს ქრისტიანებს, ააშენონ ან შეაკეთონ ეკლესიები. ადგილობრივ წყაროთა მიხედვით, 2016 წლის კანონი წინ გადადგმული ნაბიჯია, თუმცა, ზოგიერთ რეგიონში მისი აღსრულების კუთხით პრობლემები ფიქსირდება. აღნიშნულ წყაროები ავრცელებდნენ ინფორმაციას, რომ ზემოხსენებული კანონის საფუძველზე, კოპტურმა ეკლესიამ დაახლოებით 2 500 განაცხადი შეიტანა უკვე აშენებული, არა-ლიცენზირებული ეკლესიების დაკანონების მოთხოვნით, თუმცა, 2018 წლის ოქტომბრის მდგომარეობით, მხოლოდ 200 განაცხადი იყო დაკმაყოფილებული. წყაროთა მიხედვით, ეგვიპტის ხელისუფლება უარს ამბობდა მშენებლობის ან შეკეთების ნებართვების გაცემაზე შედარებით უფრო სენსიტიურ რეგიონებში (მათ შორის, ქალაქები – მინია; ლუქსორი და ესნა), რაც განპირობებული იყო ადგილობრივი მუსლიმების მკაცრი წინააღმდეგობით. მეტიც, აღნიშნულ ქალაქებში, კანონის დარღვევით, მათ 12-მდე ეკლესია დახურეს.

ეგვიპტის მთავრობამ აღადგინა რამდენიმე ეკლესია თუ ეკლესიის მფლობელობაში მყოფი ქონება, რომელიც განადგურდა ან დაზიანდა 2013 წლის ძალადობისას. ამ კუთხით აღსანიშნავია კაიროში წმინდა პეტრესა და წმინდა პავლეს ტაძრის შეკეთება, რომელიც 2016 წლის ტერაქტის დროს დაზიანდა. ამას გარდა, ეგვიპტის ხელისუფლებას დააფინანსა მინიას პროვინციის სოფელ ალ-ოურიში ეკლესიის აშენება. აღნიშნულ სოფელში, ლიბიიდან გადმოსულმა, დაჯგუფება „ისლამურ სახელმწიფოსთან“ აფილირებულმა პირებმა 20 კოპტი მოკლეს.[1]

ა.შ.შ. სახელმწიფო დეპარტამენტი ეგვიპტეში რელიგიის საერთაშორისო თავისუფლების კუთხით არსებული მდგომარეობის შესახებ 2021 წლის მაისში გამოქვეყნებულ ყოველწლიურ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2020 წელი) წერდა, რომ ეგვიპტის კონსტიტუციის თანახმად, „რწმენის თავისუფლება აბსოლუტური უფლებაა“ და „წმინდა (აბრამისეული) რელიგიების მიმდევართა თავისუფლება, განახორციელონ რელიგიური რიტუალები და იქონიონ სალოცავი ადგილები, კანონითაა გარანტირებული“. ამას გარდა, კონსტიტუცია ასევე აწესებს ისლამს, როგორც, სახელმწიფო რელიგიას, ხოლო შარიათის პრინციპებს – როგორც კანონმდებლობის ძირითად წყაროს.

ანგარიშის მიხედვით, ეგვიპტის მოსახლეობა 101.8 მილიონ ადამიანს შეადგენს, რომელთაგან დაახლოებით 90 % სუნიტი მუსლიმია, ხოლო დაახლოებით 10 კი – ქრისტიანი (სხვადასხვა გათვლებით, 5-დან 15 %-მდე).  ქრისტიანთაგან თითქმის 90 % მიეკუთვნება კოპტთა მართლმადიდებელ ეკლესიას. ქვეყნის კონსტიტუციის თანახმად, ებრაელებისა და ქრისტიანების შემთხვევაში, მათივე კანონიკური წესები და კანონები წარმოადგენს იმ სამართლებრივ ბაზას, რომელზე დაყრდნობითაც წყდება მათ პირად სტატუსებთან, რელიგიური თემებთან და სულიერი ლიდერების არჩევასთან დაკავშირებულ საკითხები. ზოგადად, ეგვიპტეში პირები ექვემდებარებიან პირადი სტატუსების შესახებ სხვადასხვა კანონმდებლოებას (ქორწინების, განქორწინების, მემკვიდრეობისა და ა.შ.), რასაც განაპირობებს მათი რელიგიური კუთვნილება.

ეგვიპტის სისხლის სამართლის კოდექსის მიხედვით, რელიგიური ნიშნით დისკრიმინაცია აკრძალულია და საკუთარ დეფინიციაში მოისაზრებს „ნებისმიერ ქმედებას ან უმოქმედობას, რასაც შედეგად მოჰყვა პირთა დისკრიმინაცია… მათი რელიგიის ან რწმენის გამო“. კანონის მიხედვით, აღნიშნული ქმედებისთვის სასჯელად გათვალისწინებულია თავისუფლების აღკვეთა ან/და ჯარიმა, რომლის ოდენობაც უნდა იყოს სულ მცირე 30 000 ფუნტი (1900 ა.შ.შ. დოლარი) და არაუმეტეს 50 000 ფუნტისა (3100 ა.შ.შ. დოლარი). როდესაც დამნაშავეს საჯარო მოხელე წარმოადგენს, კანონის მიხედვით, სასჯელად განსაზღვრულია სულ მცირე 3 თვის ვადით პატიმრობა და 50 000-დან 100 000 ფუნტის ოდენობით ჯარიმა.

რაც შეეხება სამთავრობო დამოკიდებულებას ქრისტიანთა მიმართ, ანგარიშის მიხედვით, 2020 წლის 20 მაისს, შესაბამისმა სამსახურებმა ბეჰეირას პროვინციაში დააკავეს მღვდელი და 14 კოპტი პირი, რომლებიც მათი ეკლესიის დანგრევას აპროტესტებდნენ. მათმა ადვოკატმა განაცხადა, რომ ეკლესია 15 წლის განმავლობაში გამოიყენებოდა, როდესაც აბუ ალ-მატამირს საქალაქო საბჭომ მისი დანგრევის გადაწყვეტილება მიიღო. არასამთავრობო ორგანიზაციების მიხედვით, ადგილობრივმა მუსლიმებმა ეკლესიის გვერდით მალევე ააშენეს მეჩეთი, რათა ხელი შეეშალათ ეკლესიის დაკანონების პროცესისთვის.

27 ივნისს, კაიროს ადამიანის უფლებათა ინსტიტუტმა დაგმო უფლებადამცველი რამი კამელ საიედ სალიდის და სხვა აქტივისტების განგრძობადი დაკავება. კამელი თავდაპირველად ეგვიპტის ხელისუფლებამ 2019 წლის ნოემბერში დააკავა, რადგან მან შვეიცარიის ვიზაზე განაცხადი შეიტანა, რათა ჟენევაში მიმდინარე გაერო-ს ფორუმში მიიღო მონაწილეობა და ესაუბრა კოპტთა თემის პრობლემებზე. ეგვიპტის მთავრობამ მას ბრალად დასდო აკრძალული ჯგუფის წევრობა და ყალბი ცნობების გავრცელება. 6 დეკემბერს კაიროს სასამართლომ მისი წინასწარი პატიმრობა დამატებით 45 დღით გააგრძელა.

2019 წელს, ალექსანდრიისა და დამანჰურის სახელმწიფო უნივერსიტეტებმა, კოპტთა მართლმადიდებელ ეკლესიასთან თანამშრომლობით, კოპტური კვლევების ცენტრი დააფუძნეს. ცენტრი სტუდენტებს სთავაზობს კურსებს კოპტური ენის, ლიტერატურის, ისტორიისა და ხელოვნების შესწავლის მიმართულებით.

რაც შეეხება საზოგადოების დამოკიდებულებას კოპტ ქრისტიანთა მიმართებით, პრესაში და არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ გავრცელებული ცნობებით, 3 ოქტომბერს მინიას პორვინციის ქალაქ დაბბოუსში ადგილი ჰქონდა შეხლა-შემოხლას მუსლიმებსა და ქრისტიანებს შორის კოპტური ქორწილის დროს, რომელსაც კიდევ დამატებითი ძალადობა მოჰყვა 2 დღის შემდგომ. პოლიციამ ორივე მხრიდან 12 პირი დააკავა.

აპრილში, ეგვიპტის შესაბამისმა სამსახურებმა გაანეიტრალეს და ჩაშალეს კოპტური აღდგომის დღესასწაულის წინააღმდეგ მიმართული არეულობის მცდელობა კაიროს ამირიაჰის უბანში.

16 მაისს, პოლიციამ დააკავა პირი, რომელმაც, გავრცელებული ცნობებით, ალექსანდრიაში მდებარე ღვთისმშობლისა და წმ. გიორგის სახელობის ეკლესიას „მოლოტოვის კოქტეილი“ ესროლა. შემთხვევას არანაირი ზიანი არ მოჰყოლია. მოგვიანებით, საქმეზე მომუშავე პროკურორებმა აღნიშნეს, რომ მოცემული პირი წარსულში ფსიქიატრიულ დაწესებულებაში იყო განმწესებული და მოითხოვეს მისთვის ფსიქიატრიული შემოწმების ჩატარება.

ანგარიშის მიხედვით, მიუხედავად იმისა, რომ ვრცელდებოდა ცნობები კოპტი გოგონებისა და ქალების გატაცების შესახებ, სამთავრობო პირები, ქრისტიანული თემის ლიდერები და არასამთავრობო ორგანიზაციები აღნიშნავდნენ, რომ ისინი აღნიშნულ შემთხვევებს „გატაცებას“ ვერ უწოდებდნენ. მაგ. მარტში, Minority Rights Group International წერდა, რომ 2019 წლის ოქტომბრიდან მოყოლებული, ფიქსირდებოდა კოპტი ქალების გატაცების 13 შემთხვევა.[2]

ა.შ.შ. სახელმწიფო დეპარტამენტი ეგვიპტეში ადამიანის უფლებების კუთხით არსებული მდგომარეობის შესახებ 2021 წლის მარტში გამოქვეყნებულ ყოველწლიურ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2020 წელი) აღნიშნულია, რომ ქვეყანა განგრძობადი საგანგებო მდგომარეობის რეჟიმში იმყოფება 2017 წლიდან, როდესაც ადგილი ჰქონდა ტერორისტულ თავდასხმებს კოპტურ ეკლესიებზე. ასევე, უბრალოდ ნახსენებია, რომ ზოგჯერ, ადგილი ჰქონდა საზოგადოების მხრიდან რელიგიურ ნიადაგზე ძალადობას კოპტი ქრისტიანების მიმართ. კოპტებთან მიმართებით სხვა აქტუალური საკითხების შესახებ, ანგარიშში ინფორმაცია არ იძებნება.[3]

საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაცია Freedom House ეგვიპტის შესახებ 2021 წლის მარტში გამოქვეყნებულ ყოველწლიურ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2020 წელი) წერდა, რომ 2014 წლის კონსტიტუციის 64-ე მუხლით „რწმენის თავისუფლება აბსოლუტური უფლებაა“. ეგვიპტელთა უმრავლესობა სუნიტი მუსლიმია, თუმცა, კოპტი ქრისტიანები მნიშვნელოვან რელიგიურ უმცირესობას წარმოადგენენ. მათ გარდა, ქვეყანაში შედარებით მცირე რაოდენობით, ასევე ბინადრობენ შიიტი მუსლიმები და არა-კოპტური ქრისტიანული დენომინაციების წარმომადგენლები.

ანგარიშის მიხედვით,  რელიგიური უმცირესობებისა და ათეისტების მიმართ, ზოგჯერ, ადგილი აქვს სამართლებრივ დევნასა და ძალადობას. განსაკუთრებით კოპტების შემთხვევაში, ბოლო წლების განმავლობაში, ადგილი ჰქონდა მასობრივი იძულებითი გადაადგილების შემთხვევებს (სინაის ნახევარკუნძულიდან), ფიზიკურ თავდასხმებს, მათი საცხოვრებლის  გადაწვასა და მათ მიერ ეკლესიების მშენებლობების ხელის შეშლას.[4]

[1] Australian Government Department of Foreign Affairs and Trade – DFAT COUNTRY INFORMATION REPORT EGYPT; published in June 2019; available at

[accessed 14 June 2021]

[2] United States Department of State – 2020 Report on International Religious Freedom: Egypt; published in May 2021; available at

[accessed 15 June 2021]

[3] United States Department of State – 2020 Country Report on Human Rights Practices: Egypt; published in March 2021; available at

[accessed 15 June 2021]

[4] Freedom House – Freedom in the World 2020 – Egypt; published in March 2021; available at

[accessed 15 June 2021]

[5] UK Home Office – Country Policy and Information Note Egypt: Christians; published in October 2020; available at

[accessed 16 June 2021]

ა.შ.შ. სახელმწიფო დეპარტამენტი ინდოეთში რელიგიის საერთაშორისო თავისუფლების კუთხით არსებული მდგომარეობის შესახებ 2020 წლის ივნისში გამოქვეყნებულ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2019 წელი) წერდა, რომ ქვეყნის მოსახლეობის დაახლოებით 2.3 % არის ქრისტიანი. ამას გარდა, აღსანიშნავია, რომ ქვეყანაში ბინადრობის დაახლოებით 103 მილიონი „დამოკიდებული კასტის“ (ინდოეთის კასტობრივ სისტემას მიღმა მყოფი, ყველაზე დაბალი სოციალური დონის წარმომადგენელთა ჯგუფი) წევრი, რომელთაგან, დაახლოებით მესამედი კონვერტირებულია ქრისტიანობაზე. ქრისტიანები თითქმის მთლიანი ქვეყნის მასშტაბით ბინადრობენ, თუმცა, მათი შედარებით დიდი ნაწილი კონცეტრირებულია ქერალას, თამილ ნადუსა და გოას შტატებში. სამ, შედარებით მცირე ჩრდილო-აღმოსავლეთით მდებარე შტატში ქრისტიანები უმრავლესობაში არიან, ესენია: ნაგალანდი (90 %); მიზორამი (87 %); და მეგჰალაია (70 %). ინდოეთის ფედერალური კანონმდებლობის თანახმად, სხვა 5 რელიგიურ ჯგუფთან ერთად, ქრისტიანობის მიმდევრებსაც გააჩნიათ რელიგიური უმცირესობის სტატუსი.

ქვეყნის 28 შტატიდან 9-ში არსებობს კანონმდებლობა, რომელიც ზღუდავს რელიგიებს შორის კონვერტაციას. აღნიშნული შტატებია: არუნაჩალ პრადეში; ჩჰატისგარჰი; გუჯარათი; ჰიმაჩალ პრადეში;  ჯჰაკჰანდი; მადჰია პრადეში; ოდიშა; რაჯასტჰანი და უტარახანდი. აღნიშნული შტატების უმრავლესობაში, იკრძალება „იძულებით“; „ცდუნებით“ და “თაღლითობით“ პირის კონვერტაცია. ზოგიერთ მათგანში, კონვერტაციისას აუცილებელია სათანადო შეტყობინების გაგზავნა მთავრობის შესაბამის ორგანოსადმი, რომელსაც ფაქტზე მოკვლევის დაწყების უფლება აქვს. კანონდამრღვევებს და ზოგიერთ შემთხვევაში, იმ მისიონერებს ან სხვა პირებს, რომლებიც აქეზებენ და კონვერტაციისკენ მოუწოდებენ პირებს, ემუქრებათ სხვადასხვა ხასიათის სანქცია, რომელიც თითოეულ შტატში განსხვავებულია, თუმცა, როგორც წესი ფულადი ჯარიმას ან 4 წლამდე თავისუფლების აღკვეთასაც კი მოიცავს.  აღნიშნული შტატების უმრავლესობის შემთხვევაში, დანაშაულის დამამძიმებელი გარემოებაა, როდესაც კონვერტაციის მონაწილე პირი არასრულწლოვანია ან ისტორიულად ჩაგრული კასტის ან ტომის წევრია.

ანგარიშის მიხედვით, ძირითადად უტტარ პრადეშისა და ჯჰარკანდის შტატებში, ადგილი ჰქონდა ქრისტიანთა დაკავებას პოლიციის მიერ სხვადასხვა მიზეზით, ყველაზე ხშირად კი – სავარაუდო იძულებითი კონვერტაციების, „ჰინდუიზმზე სიყალბის გავრცელების“, ჰინდუსთა დღესასწაულებზე ფულადი დახმარების არ-გაწევისთვის და სხვა. ამავე სექციაში საუბარია ქრისტიანი პასტორების დროებითი დაკავებისა და ჰინდუს ნაციონალისტთა ჯგუფების მიერ ქრისტიანთა წირვების ჩაშლის რამდენიმე შემთხვევაზე.

რაც შეეხება ქრისტიანთა და კონვერტირებულ ქრისტიანთა მიმართ საზოგადოებრივ დამოკიდებულებას, ანგარიშში საუბარია კონკრეტულ შემთხვევებზე, როდესაც ძირითად ჰინდუსი ნაციონალისტური მოძრაობები და დაჯგუფებები (VHP; RSS) თავს ესხმოდნენ; ძალადობდნენ  ან/და სხვა მეთოდებით ავიწროებდნენ კონკრეტული რელიგიის წარმომადგენელ (ძირითადად, ქრისტიან) პირებს ან/და იმ პირებს, რომლებიც აღნიშნულ რელიგიებზე კონვერტირდნენ. აღნიშნული შევიწროებები და პრობლემები განპირობებული იყო იმით, რომ მათი თქმით, ქრისტიანები და სხვა რელიგიის წარმომადგენლები იძულებით ან მოტყუებით ცდილობდნენ ჰინდუსების კონვერტაციას. აღნიშნულ ინციდენტებში, პოლიცია და სასამართლო სისტემა, მათ მიმართ, ზოგჯერ, მიკერძოებული იყო.

მაგალითად,  22 სექტემბერს, ჯჰარკანდში მდებარე სოფელ სუარში 3 დაბალი კასტის წარმომადგენელი ქრისტიანი ცემეს სოფლის ბაზარში ძროხის ხორცის სავარაუდო გაყიდვის ფაქტზე. ერთი მათგანი საავადმყოფოში მიყვანისას გარდაიცვალა, ხოლო დანარჩენმა ორმა მძიმე დაზიანებები მიიღო. პოლიციამ, აღნიშნულ დანაშაულზე 5 პირი დააკავა.

27 აგვისტოს, ჯჰარკანდში მცხოვრები დალიტი, სახელად პარვატი დევი ქმრის ნათესავებმა მოკლეს, რადგან წყვილი ქრისტიანობაზე კონვერტირდა.

14 ივლისს ჰინდუსი რადიკალური ჯგუფები თავს დაესხნენ 8 ქრისტიანულ ოჯახს ჯჰარკანდის შტატის სოფელ ბელჩორში, რის შედეგადაც, რამდენიმე პირი მძიმე დაშავდა.

არასამთავრობო ორგანიზაცია ADF India-ს მიხედვით, წლის განმავლობაში, მთელი ქვეყნის მასშტაბით ყველა დენომინაციის ქრისტიანთა მიმართ ბრბოს ძალადობრივი თავდასხმის 300-ზე მეტი შემთხვევა დაფიქსირდა. სხვა არასამთავრობო – Persecution Relief წერდა, რომ 2019 წელს დაფიქსრიდა ქრისტიანთა მიმართ  დევნის 527 ინციდენტი (2018 წელს აღნიშნული მაჩვენებელი 477 იყო). ორგანიზაციის მიხედვით, დევნის ყველაზე გავრცელებული ფორმები იყო: მუქარა; დაშინება და ძალადობა.

მაგალითად,  18 აგვისტოს, თამილ ნადუში მდებარე ველორეს დასახლების მიმდებარედ, ჰინდუსური ნაციონალისტური ორგანიზაციის – ჰინდუ მუნნანის  წევრები თავს დაესხნენ 40 ქრისტიანს, რომლებიც იქ მოსალაცად იმყოფებოდნენ. მათ ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენეს მომლოცველებს და დახიეს იესოსა და ღვთისმშობელი მარიამის პოსტერები. მეორე დღესვე, პოლიციამ მოახდინა  ჰინდუ მუნნანის  6 წევრის იდენტიფიცირება და წარუდგინა მათ მთელი რიგი ბრალდებები, თუმცა, ადგილობრივი თანამდებობის პირის მიხედვით, ისინი არ დაუკავებიათ.

2 თებერვალს, პოლიციამ დააკავა BJP პარტიის სამი მუშაკი თამილ ნადუს არიიალურის დასახლებაში პასტორზე და სხვა ორ პირზე თავდასხმისთვის. გავრცელებული ცნობებით,  დამნაშავეებმა ქრისტიანები აიძულეს, დაწოლილიყვნენ ჰინდუსური ტაძრის იატაკზე და, შემდგომ, ჰინდუსური ტრადიციის თანახმად, თავზე დააყარეს წმინდა ფერფლი და სინგური.

ანგარიშში საუბარია კიდევ არაერთ კონკრეტულ შემთხვევებზე, რომელთა ფარგლებში ადგილი ჰქონდა ქრისტიანებზე თავდასხმის, მათი „სოციალური გარიცხვის“ (Social Exclusion), მათი წირვების ჩაშლის და ა.შ. ფაქტებს. მათი დიდი უმრავლესობა, ძირითადად, ფიქსირდებოა უტტარ პრადეშის, ჯჰარკანდის და თამილ ნადუს შტატებში.

ანგარიშის მიხედვით, ინდოეთში ფიქსირდებოდა ქრისტიანულ წმინდა ადგილებსა და სიმბოლოებზე ვანდალიზმის და თავდასხმის ფაქტებიც. წლის განმავლობაში, თავს დაესხნენ 17 ეკლესიის შენობას. მაგალითად, 17 დეკემბერს, მშენებარე ეკლესიას მამაკაცთა ჯგუფმა ცეცხლი წაუკიდა. პასტორმა, აღნიშნულთან დაკავშირებით, საჩივარი შეიტანა პოლიციაში, თუმცა, 22 დეკემბერს ჯგუფის წევრები კვლავ დაბრუნდნენ და ამჯერად მთლიანად დაწვეს შენობა. ინციდენტის შემდგომ, პოლიციამ უზრუნველყო პასტორისა და მრევლის დაცვა. [1]

ა.შ.შ. რელიგიის საერთაშორისო თავისუფლების კომისია ინდოეთის შესახებ 2020 წლის ყოველწლიურ ანგარიშში წერდა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ საკუთარი რელიგიის ქადაგების უფლება კონსტიტუციითაა გარანტირებული, ინდოეთის 10 შტატში მოქმედებს ე.წ. „ანტი-კონვერტაციული“ კანონები, რომელთა მიხედვითაც სისხლისამართლებრივი წესით ისჯება პირთა კონვერტაცია იძულებით, ცდუნებით, წაქეზებით, თაღლითობით და სხვა მიზეზებით, რომელთა შინაარსი ბუნდოვანია და მათი  ინტერპრეტაციაც სხვადასხვანაირად არის შესაძლებელი. ძირითადად, ამ კანონების საფუძველზე, ხდებოდა მუსლიმებისა და ქრისტიანების დაკავება.

ინდოეთში 2019 წლის განმავლობაშიც,  კვლავ გრძელდებოდა კონვერტაციებთან დაკავშირებული ძალადობა. განსაკუთრებით გახშირდა თავდასხმები ქრისტიანების წინააღმდეგ. კერძოდ, დაფიქსირდა 328 ძალადობრივი ინციდენტი, რომელთა ფარგლებშიც ქრისტიანებზე ძალადობდნენ, ძირითადად – პირთა იძულებითი კონვერტაციის ყალბი ბრალდებებით. ანგარიშში ასევე საუბარია, რომ ჰინდუსი ნაციონალისტური ჯგუფები აწყობენ ზეწოლის, “სოციალური გარიცხვისა“ (Social Exclusion) და ძალადობის მასობრივ კამპანიებს ქრისტიანების, მუსლიმებისა და სხვა რელიგიური უმცირესობების წინააღმდეგ, რაც როგორც წესი, იძულებითი ან მათი აზრით, სხვა ტიპის არასათანადო კონვერტაციის სავარაუდო შემთხვევებითაა მოტივირებული. პოლიციის წარმომადგენლები, ზემოხსენებული ძალადობის დროს, ხშირად არა თავდამსხმელ ჰინდუსთა ჯგუფებს, არამედ – დაზარალებულ უმცირესობათა წარმომადგენლებს აპატიმრებდნენ. [2]

საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაცია Freedom House ინდოეთის შესახებ 2021 წლის მარტში გამოქვეყნებულ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2020 წელი) წერდა, რომ ჰინდუსები შეადგენენ ქვეყნის მოსახლეობის დაახლოებით 80 %-ს, თუმცა, მიუხედავად ამისა, ინდოეთის სახელმწიფო ფორმალურად სეკულარულია და რელიგიის თავისუფლება კონსტიტუციით არის გარანტირებული. რელიგიის თავისუფლების სექციაში, ძირითადად საუბარია ჰინდუსი ნაციონალისტური ჯგუფების და ზოგიერთი მედია საშუალების მიერ ანტი-მუსლიმური რეტორიკის ხელშეწყობის შესახებ, რაზედაც ბრალს ზოგჯერ პრემიერ-მინისტრი მოდის მთავრობას სდებენ.

ამას გარდა, ანგარიშში ასევე აღნიშნულია, რომ ინდოეთის ზოგიერთ შტატში, რელიგიური კონვერტაცია, რომელიც ხდება „ძალდატანებით“ ან „შეცდენით“ სისხლისსამართლებრივი წესით ისჯება და, ზოგჯერ, ხდება აღნიშნულ კანონის ისეთი ფორმით ინტერპრეტირება, რომლითაც შესაძლებელია პროზელიტიზმის დაკავებული პირების სამართლებრივი დევნა. ზოგიერთ შტატში, პირებს, სხვა რელიგიაზე კონვერტაციისთვის, ესაჭიროებათ სპეციალური ნებართვა.

ორგანიზაციის მიერ ინდოეთში რელიგიის თავისუფლების კუთხით არსებული ვითარება შეფასებულია მაქსიმალური 4 ქულიდან 2-ით.[3]

ავსტრალიის მთავრობის საგარეო საქმეთა და ვაჭრობის დეპარტამენტი ინდოეთის შესახებ 2020 წლის დეკემბერში გამოქვეყნებულ ანგარიშში წერდა, რომ ქვეყნის 7 შტატს თითქმის იდენტური კანონები გააჩნია რელიგიური კონვერტაციის შესახებ, რომელიც ითვალისწინებს პირის მიერ მთავრობისადმი შეტყობინების გაგზავნას (ზოგიერთის შემთხვევაში, ნებართვის მიღებასაც), სანამ ის რელიგიას შეიცვლის. აღნიშნული შტატები წარმოადგენს ინდოეთის „დამოკიდებული კასტებისა და ტომების“ (Scheduled Castes and Tribes – ინდოეთის კასტათა სისტემის მიღმა მყოფი, ყველაზე დაბალი სოციალური ფენის წარმომადგენლები) 90 %-ის სახლს. ზოგიერთი ექსპერტი გამოთქვამს მოსაზრებას, რომ ზემოხსენებული ანტი-კონვერტაციული კანონები დაკავშირებულია ჰინდუსი ნაციონალისტების შიშთან იმის შესახებ, რომ აღნიშნული კასტების წარმომადგენლები, კონვერტაციის მეშვეობით, დატოვებენ ჰინდუიზმს და, შესაბამისად, საკუთარ კასტის სტატუსთან, რადგან ის ღრმად არის დაკავშირებული ჰინდუიზმთან.

ანგარიშის მიხედვით, ანტი-კონვერტაციული კანონები უშუალოდ არ კრძალავენ კონვერტაციას, თუმცა, დაუშვებლად ცნობენ რელიგიის შეცვლას „იძულებით; ცდუნებით; წაქეზებითა და მოტყუებით“. აღნიშნულ ტერმინებს არ გააჩნიათ დეტალური დეფინიცია და აღჭურვავენ შესაბამის სამსახურებს საკმაოდ ფართო უფლებამოსილებებით, მათ შორის – პირის დაპატიმრების უფლებით. შტატების მიხედვით სასჯელი განსხვავებულია, მაგალითად, ჯჰარკჰანდში აღნიშნული დანაშაულისთვის გათვალისწინებულია 3 წლით თავისუფლების აღკვეთა და ჯარიმა 50 000 რუპიის ოდენობით. იმ შემთხვევაში, თუ კონვერტირებული პირი არის არასრულწლოვანი, ქალი ან „დამოკიდებული კასტის ან ტომის“ წევრი, სასჯელი წარმოადგენს 4 წლის ვადით პატიმრობას და 100 000 რუპიის ოდენობით ჯარიმას.

ინდოეთში ასევე გავრცელებულია რე-კონვერტაციის (Ghar Wapsi) პროგრამებიც, რომელსაც ზოგიერთი ჰინდუსური ორგანიზაციები ახორციელებენ. მაგალითად, 2019 წლის იანვარში, 96 ქრისტიანი კვლავ კონვერტირდა ჰინდუიზმზე ტრიპურაში. მედია წყაროების მიხედვით, 2014 წელს ჰინდუს ნაციონალისტთა ორგანიზაცია Dharm Jagram Samiti აცხადებდა, რომ 1966 წლიდან მოყოლებული, მათ 600 000 პირზე მეტი დააბრუნეს ჰინდუიზმზე. ზოგიერთი ექსპერტის მიხედვით, აღნიშნულ საკითხზე მთავრობის სიჩუმე, მათ მიერ ნებართვად და მხარდაჭერად იყო აღქმული.

ადგილობრივი წყაროების მიხედვით, ფიქსირდება რელიგიის შეცვლასთან დაკავშირებული ძალადობის შემთხვევები. მაგალითად, არასამთავრობო ორგანიზაცია Persecution Relief-ის მიხედვით, 2019 წლის თებერვალში, ოდიშაში, 40 წლის ანანტ რამ განდის – ქრისტიან კონვერტირებულ პირს, თავი მოჰკვეთეს. მისი თანასოფლელები 9 თვის მანძილზე ეწინააღმდეგებოდნენ განდის კონვერტაციას, ხოლო შემდგომ ხელი შეუწყეს მის მკვლელობას. 2019 წლის თებერვალსა და მაისში, ორი ადამიანი მოკლეს ჩატტისგარჰის შტატში, რადგან ეწინააღმდეგებოდნენ მათ ქრისტიანობაზე კონვერტაციას. 2019 წლის ოქტომბერში, ოდიშაში ქრისტიან პასტორს თავი მოკვეთეს, მას შემდეგ, რაც გაფრთხილების მიუხედავად, ის მაინც განაგრძობდა საკუთარ საქმიანობას.

რაც შეეხება ქრისტიანთა მიმართ დამოკიდებულებას, ანგარიშის მიხედვით, ქრისტიანები ინდოეთის მოსახლეობის 2.3 %-ს შეადგენენ. ანგარიშის მიხედვით, ქვეყანაში მზარდი ჰინდუსური ნაციონალიზმის გამო, ასევე, გაიზარდა ძალადობისა და დისკრიმინაციის ინციდენტები ქრისტიანთა მიმართ.  ანგარიშის მიხედვით, ქრისტიანები სათანადოდ ვერ იღებენ ისეთ სერვისებს, როგორიცაა: სამართლებრივი პროცედურები; საპოლიციო რეპორტინგი; ეკლესიების ან ქრისტიანული არასამთავრობო ორგანიზაციების მიმართ არსებული პრობლემები ადგილობრივ თვითმართველობებთან ურთიერთობის კუთხით. ამას გარდა, ფიქსირდებოდა ქრისტიანთა მიმართ საჯარო თანამდებობის პირების შეუარაცხმყოფელი განცხადებები და ძალადობის შესახებ მუქარები.

ანგარიშის მიხედვით, 2018 წლის განმავლობაში, ინდოეთში დაიხურა 100-ზე მეტი ეკლესია, რის მიზეზადაც სამშენებლო კანონმდებლობასთან შეუთავსებლობა სახელდებოდა. 2017 წელს, ინდოეთში მოქმედი ერთ-ერთი ყველაზე დიდი საქველმოქმედო ორგანიზაცია – Compassion International იძულებული გახდა, შეეწყვიტა ინდოეთში ოპერირება 48 წლიანი თანამშრომლობის შემდგომ, რადგან ქვეყნის მთავრობამ არ გასცა ნებართვა ორგანიზაციის მიერ საზღვარგარეთიდან გამოგზავნილი ფინანსების მიღების შესახებ, რადგან არსებობდა ვარაუდი, რომ აღნიშნული ორგანიზაცია აფინანსებდა პირთა რელიგიურ კონვერტაციებს.

2019 წლის ანგარიშში, არასამთავრობო ორგანიზაცია Persecution Relief აღრიცხა ინდოეთში ქრისტიანებზე თავდასხმის 527 შემთხვევა, რაც წინა წლის მაჩვენებელზე 10.27 %-ით მეტია. ორგანიზაციის მიხედვით, რეალური რიცხვი, დიდი ალბათობით, აღრიცხულზე გაცილებით დიდია. ყველაზე მეტი ინციდენტი დაფიქსირდა უტტარ პრადეშისა და თამილ ნადუს შტატებში.[4]

[1] United States Department of State – 2019 Report on International Religious Freedom: India; published in June 2020; available at

[accessed 4 March 2021]

[2] USCIRF – Annual report on religious freedom (covering 2019); available at

[accessed 4 March 2021]

[3] Freedom House – Freedom in the World 2021 – India; published on 3 March 2021; available at

[accessed 5 March 2021]

[4] Australian Government Department of Foreign Affairs and Trade – DFAT COUNTRY INFORMATION REPORT INDIA; published on 10 December 2020; available at

[accessed 5 March 2021]

ა.შ.შ. სახელმწიფო დეპარტამენტი ეგვიპტეში რელიგიის საერთაშორისო თავისუფლების კუთხით არსებული მდგომარეობის შესახებ 2020 წლის ივნისში გამოქვეყნებულ ყოველწლიურ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2019 წელი) წერდა, რომ ეგვიპტის კონსტიტუციის თანახმად, „რწმენის თავისუფლება აბსოლუტური უფლებაა“ და „წმინდა (აბრამისეული) რელიგიების მიმდევართა თავისუფლება, განახორციელონ რელიგიური რიტუალები და იქონიონ სალოცავი ადგილები, კანონითაა გარანტირებული“. ამას გარდა, კონსტიტუცია ასევე აწესებს ისლამს, როგორც, სახელმწიფო რელიგიას, ხოლო შარიათის პრინციპებს – როგორც კანონმდებლობის ძირითად წყაროს.

ანგარიშის მიხედვით, ეგვიპტის მოსახლეობა 101.8 მილიონ ადამიანს შეადგენს, რომელთაგან დაახლოებით 90 % სუნიტი მუსლიმია, ხოლო დაახლოებით 10 კი – ქრისტიანი.  ქრისტიანთაგან თითქმის 90 % მიეკუთვნება კოპტთა მართლმადიდებელ ეკლესიას.

ანგარიშის მიხედვით,  სამხედრო უზენაესმა სასამართლომ, მაისში აღასრულა 36-დან 17 სასიკვდილო განაჩენი იმ პირთა მიმართ, რომელთა აღნიშნული სასჯელი ჰქონდათ მისჯილი 2016-17 წლებში კაიროში, ალექსანდრიასა და ტანტაში კოპტური ეკლესიებში აფეთქებების მოწყობისთვის, რასაც 80-ზე მეტი პირის სიცოცხლე ემსხვერპლა. დანარჩენ 19 პირს სასამართლომ 8-დან 15 წლამდე თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯა. ზემოხსენებულ თავდასხმებზე პასუხისმგებლობა ტერორისტულმა ორგანიზაცია ISIS-მა აიღო. ამას გარდა, კაიროს სამხედრო სისხლისსამართლებრივმა სასამართლომ სიკვდილით დასჯა მიუსაჯა ორ, ხოლო მუდმივი პატიმრობა – კიდევ ორ სხვა პირს, 2017 წელს, ჰელვანის უბანში კოპტურ ეკლესიაზე თავდასხმის მოწყობისთვის, რასაც 11 ადამიანი ემსხვერპლა. 1 ივლისს, ეგვიპტის საკასაციო სასამართლომ სასიკვდილო განაჩენო მიუსაჯა პირს, რომელსაც ბრალად ორი კოპტის საჯაროდ მკვლელობა და სოფელ შამიიაში ქრისტიანული თემის ტერორიზება ედებოდა.

ანგარიშის მიხედვით, ვრცელდებოდა არაერთი ცნობა იმის შესახებ, რომ მთავრობა ხურავდა არალიცენზირებულ ეკლესიებს მუსლიმური თემის პროტესტების შემდგომ და ზოგჯერ, ვერ უზრუნველყოფდა უმცირესობების წარმომადგენლების წვდომას პროცედურულ უფლებებზე სასამართლოში. 7 იანვარს, კოპტური შობის აღსანიშნავი წირვის შემდგომ, მუსლიმთა ჯგუფმა გააპროტესტა არალიცენზირებული ეკლესიის არსებობა ზემო ეგვიპტის რეგიონში მდებარე სოფელ Manshiyet Zaafarana-ში. 11 იანვარს, ზემოხსენებული ჯგუფი კვლავ შეიკრიბა ეკლესიასთან და მისი წევრები აჟღერებდნენ ანტი-ქრისტიანულ მოწოდებებს. პოლიცია და უსაფრთხოების ძალები მალევე ჩაერივნენ, დაშალეს დემონსტრაცია და დახურეს ეკლესია. კოპტური ეკლესიის მინიის დიოექეზიამ შემდგომ გაავრცელა განცხადება, სადაც უთითებდენენ, რომ ამ ფორმით, უსაფრთხოების ძალები დაეხმარნენ ადგილობრივი მუსლიმებს ტაძრის დახურვაში.

ივლისში, ალექსანდრიისა და დამაჰურის სახელმწიფო უნივერსიტეტებმა დაანონსეს კოპტური სწავლებების ცენტრების დაარსება, რასაც კოპტურ მართლმადიდებელ ეკლესიასთან თანამშრომლობით ახორციელებდნენ. ცენტრებში ხელმისაწვდომი იქნება სხვადასხვა სასწავლო კურსები კოპტური ენის, ლიტერატურის, ისტორიისა და ხელოვნების შესახებ.

რაც შეეხება კოპტთა მიმართ საზოგადოებრივ დამოკიდებულებას, ანგარიშის მიხედვით,  3 იანვარს, დაჯგუფება „ისლამურმა სახელმწიფომ“ გაავრცელა ვიდეო-მიმართ, რომლის ფარგლებშიც საზოგადოებას ჰპირდებოდა „სისხლიან თავდასმხებს კოპტურ შობასთან დაკავშირებული დღესასწაულების დროს“ და „ეგვიპტელ ქრისტიანებზე შურისძიებას“. მიმართვაში სიცოცხლის მოსპობით ემუქრებოდნენ კოპტური ეკლესიის მეთაურს – პაპ ტოვადროს II-ს. პრესაში გავრცელებული ინფორმაციით,  17 იანვარს სავარაუდოდ „ისლამური სახელწმწიფოს“ წევრმა დაუდგენელმა პირებმა გაიტაცეს ქრისტიანი კოპტი ჩრდილოეთი სინაის რეგიონში მდებარე ალ-არიშის საკონტროლო გამშვები პუნქტიდან. წლის ბოლოსთვის არსებული მდგომარეობით, აღნიშნული პირის ბედ-იღბალი უცნობი იყო.

იანვარში, ქაიროში, ნასრის უბანში ადგილობრივმა მუსლიმმა შეიხმა აცნობა უსაფრთხოების ძალებს ღვთისმშობელი მარიამის ეკლესიასთან სავარაუდო აფეთქების მოწყობის შესახებ. პოლიციამ, ჩატარებული სამძებრო ღონისძიებების შედეგად, მიმდებარე ტერიტორიაზე მართლაც აღმოაჩინა თვითნაკეთი ასაფეთქებული მოწყობილობები. თუმცა, ბომბის განეიტრალების მცდელობისას, ერთი პოლიციელი დაიღუპა, ხოლო ორი – დაშავდა.

ანგარიშის მიხედვით, ვებ-გვერდმა Esshad-მა, რომელიც აღრიცხავს სექტარული ხასიათის თავდასხმებს, გაავრცელა ინფორმაცია, რომ თემებს შორის ძალადობის ხარისხის 2018-2019 წლებში 29 %-ით შემცირდა.

ადგილობრივი ადამიანის უფლებათა ჯგუფების მიხედვით, კერძო სექტორში დასაქმების კუთხით  რელიგიურ უმცირესობათა წარმომადგენლების დისკრიმინაცია  გრძელდებოდა, მათ შორის – სპორტში. მაგალითად, წამყვან საფეხბურთო კლუბებში მოთამაშე 540 მოთამაშიდან, მხოლოდ ერთი იყო ქრისტიანი. ზოგიერთი რელიგიური ლიდერი და მედიის წარმომადგენლები აგრძელებდა ქრისტიანების მიმართ დისკრიმინაციული რეტორიკის და ენის გამოყენებას.მაგალითად, იანვარში სალაფიტმა მოძღვარმა – ვაგდი ღონეიმმა დაპოსტა ვიდეო, სადაც აკრიტიკებდა ალ-აზჰარის მთავარ იმამ აჰმედ ელ-ტაიიბს იმაში, რომ მან მონაწილეობა მიიღო ერთ-ერთი საკათედრო ტაძრის გახსნაში. მან განაცხადა, რომ ისლამის მიხედვით, კოპტები ურწმუნოები არიან და ისინი, ვინც იღებენ მათ რელიგიას ან ეხმარებიან მათ რელიგიურ რიტუალებში, ასევე ურწმუნოები არიან.[1]

საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაცია Freedom House ეგვიპტის შესახებ 2020 წლის მარტში გამოქვეყნებულ ყოველწლიურ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2019 წელი) წერდა, რომ 2014 წლის კონსტიტუციის 64-ე მუხლით „რწმენბის თავისუფლება აბსოლუტური უფლებაა“. ეგვიპტელთა უმრავლესობა სუნიტი მუსლიამია, თუმცა, კოპტი ქრისტიანები მნიშვნელოვან რელიგიურ უმცირესობას წარმოადგენენ. მათ გარდა, ქვეყანაში, შედარებით მცირე რაოდენობით, ასევე ბინადრობენ შიიტი მუსლიმები და არა-კოპტური ქრისტიანული დენომინაციების წარმომადგენლები.

ანგარიშის მიხედვით,  რელიგიური უმცირესობებისა და ათეისტების მიმართ, ზოგჯერ, ადგილი აქვს სამართლებრივ დევნასა და ძალადობას. განსაკუთრებით კოპტების შემთხვევაში, სახეზეა მასობრივი იძულებითი გადაადგილების შემთხვევები, ფიზიკური თავდასხმები, ბომბებით თავდასხმა, მათი საცხოვრებლის  გადაწვა და უკანასკნელ წლებში, კოპტების მიერ ეკლესიების აშენების ხელის შეშლა.[2]

Amnesty International ეგვიპტის შესახებ 2020 წლის ანგარიშში წერდა, რომ 2019 წლის 23 ნოემბერს დააპატიმრეს კოპტი ქრისტიანი აქტივისტი – რამი კამელი, რომელიც რამდენიმე დღეში ჟენევაში, უმცირესობათა საკითხებზე გაეროს ერთ-ერთ ფორუმზე მიემგზავრებოდა. კამელი „ტერორიზმთან“ დაკავშირებული ბრალდებების საფუძველზე დააკავეს, რაც ორგანიზაციის აზრით, დაკავშირებული იყო იმასთან, რომ წარსულში ის ეგვიპტეში რელიგიური უმცირესობების პრობლემებზე ღიად გამოხატავდა საკუთრ პოზიციას და აღნიშნულ საკითხზე 2018 წელს, მისი ეგვიპტეში ვიზიტის დროს, გაეროს სპეციალურ წარმომადგენლელსაც კი ესაუბრა. [3]

ა.შ.შ. სახელმწიფო დეპარტამენტი ეგვიპტეში ადამიანის უფლებების კუთხით არსებული მდგომარეობის შესახებ 2020 წლის მარტში გამოქვეყნებულ ყოველწლიურ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2019 წელი) წერდა, რომ მიმდინარე წლის განმავლობაში, ფიქსირდებოდა ბრბოს ძალადობის და ვიჯილანტიზმის ინციდენტები, მათ შორსი – სექტარული ხასიათის ძალადობრივი ინციდენტები, მიმარტული კოპტი ქრისტიანების წინააღმდეგ. 1 ივლისს, ეგვიპტის საკასაციო სასამართლომ სასიკვდილო განაჩენო მიუსაჯა პირს, რომელსაც ბრალად ორი კოპტის საჯაროდ მკვლელობა და სოფელ შამიიაში ქრისტიანული თემის დატერორება ედებოდა.[4]

[1] United States Department of State – 2019 Report on International Religious Freedom: Egypt; published in June 2020; available at

[accessed 25 November 2020]

[2] Freedom House – Freedom in the World 2020 – Egypt; published in March 2020; available at

[accessed 25 November 2020]

[3] Amnesty International – Human rights in the Middle East and North Africa: Review of 2019; Egypt; published in February 2020; available at

[accessed 24 November 2020]

[4] United States Department of State – 2019 Country Reports on Human Rights Practices: Egypt; published in March 2020; available at

[accessed 24 November 2020]

კათოლიციზმი – ონლაინ-პორტალ Christianity.com მიხედვით, რომის ეკლესია, რომელიც მოგვიანებით რომანული კათოლიციზმის ცენტრი გახდა, მოციქულთა დროს (30-95 წლებში) დაარსდა. იმის გამო, რომ ბევრი ცნობის მიხედვით, მოციქულები პეტრე და პავლე, ორივე რომში ქადაგებდა და რომ პალვე რომში მოწამეობრივად დაიღუპა, ბუნებრვია, დროთა განმავლობაში, რომი ქრისტიანთთვის მნიშვნელოვანი მოსალოცი ადგილი გახდა, ხოლო რომის ეპისკოპოსმა დასავლეთში დიდი გავლენა მოიპოვა.

კათოლიციზმის ისტორიაში უმნიშნველოვანესი მომენტია 1054 წელს მომხდარი სქიზმა (გაყოფა), რის შედეგადაც, ქრისტიანული სამყარო ორად გაიყო: რომანული კათოლიკე ეკლესია და აღმოსავლეთის მართლმადიდებლური ეკლესია. სქიზმა განპირობებული იყო ორი ძითადადი მიზეზით: 1. მხარეები ვერ თანხმდებოდნენ პაპის გავლენასა და როლზე ქრისტიანულ სამყაროში; 2.ფილიოკვეს მუხლი ნიკეის კრედოდან – კათოლიკეებს სჯერათ, რომ სული წმინდა მომდინარეობს როგორც მამა ღმერთის, ასევე – ძე ღმერთისგან;  ხოლო მართლმადიდებლებს მიაჩნიათ, რომ ის მხოლოდ მამა ღმერთისგან მოდის.

როგორც მართლმადიდებლებსა და პროტესტანტ ქრისტიანებს, ასევე – კათოლიკე ქრისტიანებს სჯერათ წმინდა სამებისა და იესოს, როგორც ღმერთის ცნებების. თუმცა, არსებობს კონკრეტული საკითები, რასაც კათოლიკე ეკლესია სხვებისგან განსხვავებულად მიიჩნევს:

• კათოლიკე ეკლესიის სწავლებების მიხედვით, მხოლოდ ის არის ერთადერთი ჭეშმარიტი ეკლესია. ეს დაკავშირებულია პაპის ინსტიტუტთანაც, რადგან სწორედ ის ზის წმ. პეტრეს ტახტზე და წარმოადგენს იესოს „ვიკარს“ (ნაცვალს) დედამიწაზე;
• რომან კათოლიკეებს სჯერათ „განსაწმენდელის“. ეს არის სიცოცხლის შემდგომი მდგომარეობა, რომლის დროსაც ქრისტიანები განიწმინდებიან საკუთარი ცოდვებისგან, როგორც წესი – ტანჯვის მეთოდით. აღნიშნული საკუთარ თავში ასევე მოიაზრებს სასჯელს იმ დანაშაულებისთვის, რასაც ადამიანი საკუთარი ცხოვრებისას ჩადიოდა;
• რომანული კათოლიკე ეკლესია საკუთარი ღვთისმსახურებისგან მოითხოვს, რომ მათ ქორწინებისგან თავი შეიკავონ;
• ტრანსუბსტანტაცია – ეს არის რწმენა, რომ როდესაც მღვდელი შესაბამის ლოცვას წარმოთქვამს, ზიარებისას მისაღები ღვინო და პური გადაიქცევა ქრისტეს სისხლად და ხორცად;
• კათოლიკეებს ასევე სჯერათ ღვთისმშობელი მარიამის „უმწიკვლო ჩასახვის“ (რომ ის, ისევე როგორც – იესო ქრისტე, დაიბადა ადამის ცოდვისგან თავისუფალი);

კათოლიკეები აღიარებენ 7 საღმრთო საიდუმლოს: ნათლისღება, მირონცხება, ზიარება, სინანული, მღვდლობა, ქორწინება და ზეთის კურთხევა.[1]

საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკის ვებ-გვერდზე არსებული ინფორმაციით, კათოლიციზმი არის რომის პაპსა და კონსტანტინეპოლის პატრიარქს შორის 1055 წელს განხეთქილების შედეგად წარმოქმნილი ქრისტიანული მიმდინარეობა, რომლის მეთაურია რომის პაპი. დიდი სქიზმის შემდეგ რომის ეკლესიის მრწამსი და პრაქტიკა, აღმოსავლეთის ეკლესიათა მრწამსსა და ტრადიციასთან მიმართებით, ცალკე კონფესიად იქნა გააზრებული. ამიტომ, ამ ეკლესიის ტერიტორიული საზღვრები მოიშალა და 1054 წლიდან იგი ყველგან არსებობს, სადაც კი მისი მრწამსისა და ტრადიციის მიმდევრები სახლობენ. აღნიშნული ეპოქიდან (XI-XIII სს.) ათოლიკობის დედამიწის ნებისმიერ მხარეში გასავრცელებლად მისიონერობა დაიწყო. სახელწოდება შინაარსს ამ შემთხვევაში ზუსტად გადმოსცემს, – რომაულ ეკლესიას კათოლიკეობის მძაფრი განცდა ახასიათებს. იგი მონოლითური და ცენტრალიზებული ეკლესიაა, როგორც კანონიკური წყობის, ისე დოქტრინალური თვალსაზრისით.

კათოლიკების საერთო რიცხვმა 2000 წელს მილიარდს გადააჭარბა. მათ ღვთისმსახურების სხვადასხვა წესი ანუ ტიპიკონი (რიტი, რიტუალი) აქვთ. ძირითადია ლათინური წესი. ამ წესის მიმდევრებს ბევრ ქვეყანაში ფრანგებს ეძახიან. არსებობენ აგრეთვე ბიზანტიური (ბერძნული), სომხური, ქალდეურ-ასირიული და კიდევ სხვა წესის კათოლიკები. პრაქტიკის სხვადასხვაობა მათი რწმენის ერთიანობას ხელს არ უშლის. კათოლიკური ეკლესიის ცენტრი დღეს ვატიკანია, რომელიც დამოუკიდებელი სახელმწიფოს სტატუსით სარგებლობს.

დღემდე კათოლიკურმა ეკლესიამ ოთხი სპეციფიკური დოგმატი გამოიმუშავა, ესენია:

1. ფილიოკვე. ესაა ლათინური სიტყვა და ნიშნავს „ძისაგანაც“, „და ძისაგანაც“, რომელიც ჩამატებულია რწმენის სიმბოლოს მე-8 მუხლში. ამდენად ფილიოკვე ამ მუხლის ინტერპოლაციაა. გამოთქმა „სული გამოდის მამისაგან და ძისაგან“ პირველად ტერტულიანესთან გვხვდება (II-III სს.), შემდეგ – ბევრ სხვა მამასთანაც – როგორც ლათინურენოვან (მაგ. ნეტარი ავგუსტინე), ისე ბერძნულენოვანებთან (წმ. ათანასე ალექსანდრიელთან, გრიგოლ ნოსელთან, კირილე ალექსანდრიელთან, მაქსიმე აღმსარებელთან და სხვ.).
2. პაპის უცდომელობა. დოგმატი პაპის უცდომელობის ანუ შეუმცდარობის (და არა უცოდველობის) შესახებ გულისხმობს კათოლიკური ეკლესიის საჭეთმპყრობელის მიერ ეკლესიის სახელით დოგმატისა და მორალის საკითხებზე სამქადაგებლო კათედრიდან (ექს-კათედრა) გაკეთებული განცხადებების შეუმცდარობის რწმენას.

III-IV. ორი მარიოლოგიური დოგმატი: ა) ღვთისმშობლის უბიწოდ ჩასახება. ეს რწმენა დოგმატად პაპმა პიუს IX-მ 1854 წელს ჩამოაყალიბა და დღესასწაულიც დააწესა – მარიამის უმანკო ჩასახება (8 დეკემბერი). იესომ პირველცოდვა უბიწოდ ჩასახვის გზით აღხოცა. მარიოლოგიური დოგმატით, იესოს უბიწოებისათვის აუცილებელი იყო მისი უბიწო სხეულში ჩასახვა. შესაბამისად, მარიამი ყოვლითურთ, ჩასახვისთანავე, უბიწო უნდა ყოფილიყო. ამის გამო მარიამს პირველცოდვის დაღი არ მიჰკარებია, იგი საშოშივე, ჩასახვის წამიდანვე, უფალმა წმიდა ჰყო.

ბ) ღვთისმშობლის ამაღლება, რომელიც დოგმატის სახით პაპმა 1950 წელს ჩამოაყალიბა.[2]

აღმსარებლობით ქრისტიანი კათოლიკეების (რომანული კათოლიკე) მდგომარეობა ინდოეთში. სახელმწიფო დაცვა.

ა.შ.შ. სახელმწიფო დეპარტამენტი ინდოეთში რელიგიის საერთაშორისო თავისუფლების კუთხით არსებული მდგომარეობის შესახებ 2020 წლის ივნისში გამოქვეყნებულ ანგარიშში (საანგარიშო პერიოდი – 2019 წელი) წერდა, რომ ქვეყნის მოსახლეობის დაახლოებით 2.3 % არის ქრისტიანი. ამას გარდა, აღსანიშნავია, რომ ქვეყანაში ბინადრობის დააახლოებით 103 მილიონი „დამოკიდებული კასტის“ (ინდოეთის კასტობრივ სისტემას მიღმა მყოფი, ყველაზე დაბალი სოციალური დონის წარმომადგენელთა ჯგუფი) წევრი, რომელთაგან, დაახლოებით მესამედი კონვერტირებულია ქრისტიანობაზე. ქრისტიანები თითქმის მთლიანი ქვეყნის მასშტაბით ბინადრობენ, თუმცა, მათი შედარებით დიდი ნაწილი კონცეტრირებულია ქერალას, თამილ ნადუსა და გოას შტატებში. სამ, შედარებით მცირე ჩრდილო-აღმოსავლეთით მდებარე შტატში ქრისტიანები უმრავლესობაში არიან, ესენია: ნაგალანდი (90 %); მიზორამი (87 %); და მეგჰალაია (70 %). ინდოეთის ფედერალური კანონმდებლობის თანახმად, სხვა 5 რელიგიურ ჯგუფთან ერთად, ქრისტიანობის მიმდევრებსაც გააჩნიათ რელიგიური უმცირესობის სტატუსი.

ქვეყნის 28 შტატიდან 9-ში არსებობს კანონმდებლობა, რომელიც ზღუდავს რელიგიებს შორის კონვერტაციას. აღნიშნული შტატებია: არუნაჩალ პრადეში; ჩჰატისგარჰი; გუჯარათი; ჰიმაჩალ პრადეში;  ჯჰაკჰანდი; მადჰია პრადეში; ოდიშა; რაჯასტჰანი და უტარახანდი. აღნიშნული შტატების უმრავლესობაში, იკრძალება „იძულებით“; „ცდუნებით“ და “თაღლითობით“ პირის კონვერტაცია. ზოგიერთ მათგანში, კონვერტაციისას აუცილებელია სათანადო შეტყობინების გაგზავნა მთავრობის შესაბამის ორგანოსადმი, რომელსაც ფაქტზე მოკვლევის დაწყების უფლება აქვს. კანონდამრღვევებს და ზოგიერთ შემთხვევაში, იმ მისიონერებს ან სხვა პირებს, რომლებიც აქეზებენ და კონვერტაციისკენ მოუწოდებენ პირებს, ემუქრებათ სხვადასხვა ხასიათის სანქცია, რომელიც თითოეულ შტატში განსხვავებულია, თუმცა, როგორც წესი ფულადი ჯარიმას ან 4 წლამდე თავისუფლების აღკვეთასაც კი მოიცავს.  აღნიშნული შტატების უმრავლესობის შემთხვევაში, დანაშაულის დამამძიმებელი გარემობაა, როდესაც კონვერტაციის მონაწილე პირი არასრულწლოვანია ან ისტორიულად ჩაგრული კასტის ან ტომის წევრია.

ანგარიშის მიხედვით, ძირითადად უტტარ პრადეშისა და ჯჰარკანდის შტატებში, ადგილი ჰქონდა ქრისტიანთა დაკავებას პოლიციის მიერ სხვადასხვა მიზეზით, ყველაზე ხშირად კი – სავარაუდო იძულებითი კონვერტაციების, „ჰინდუიზმზე სიყალბის გავრცელების“, ჰინდუსთა დღესასწაულებზე ფულადი დახმარების არ-გაწევისთვის და სხვა. ამავე სექციაში საუბარია ქრისტიანი პასტორების დროებითი დაკავებისა და ჰინდუს ნაციონალისტთა ჯგუფების მიერ ქრისტიანთა წირვების ჩაშლის რამდენიმე შემთხვევაზე.

რაც შეეხება ქრისტიანთა და კონვერტირებულ ქრისტიანთა მიმართ საზოგადოებრივ დამოკიდებულებას, ანგარიშში საუბარია კონკრეტულ შემთხვევებზე, როდესაც ძირითად ჰინდუსი ნაციონალისტური მოძრაობები და დაჯგუფებები (VHP; RSS) თავს ესხმოდნენ; ძალადობდნენ  ან/და სხვა მეთოდებით ავიწროებდნენ კონკრეტული რელიგიის წარმომადგენელ (ძირითადად, ქრისტიან) პირებს ან/და იმ პირებს, რომლებიც აღნიშნულ რელიგიებზე კონვერტირდნენ. აღნიშნული შევიწროებები და პრობლემები განპირობებული იყო იმით, რომ მათი თქმით, ქრისტიანები და სხვა რელიგიის წარმომადგენლები იძულებით ან მოტყუებით ცდილობდნენ ჰინდუსების კონვერტაციას. აღნიშნულ ინციდენტებში, პოლიცია და სასამართლო სისტემა, მათ მიმართ, ზოგჯერ, მიკერძოებული იყო.

მაგალითად,  22 სექტემბერს, ჯჰარკანდში მდებარე სოფელ სუარში 3 დაბალი კასტის წარმომადგენელი ქრისტიანი ცემეს სოფლის ბაზარში ძროხის ხორცის სავარაუდო გაყიდვის ფაქტზე. ერთი მათგანი საავადმყოფოში მიყვანისას გარდაიცვალა, ხოლო დანარჩენმა ორმა მძიმე დაზიანებები მიიღო. პოლიციამ, აღნიშნულ დანაშაულზე 5 პირი დააკავა.

27 აგვისტოს, ჯჰარკანდში მცხოვრები დალიტი, სახელად პარვატი დევი ქმრის ნათესავებმა მოკლეს, რადგან წყვილი ქრისტიანობაზე კონვერტირდა.

14 ივლისს ჰინდუსი რადიკალური ჯგუფები თავს დაესხნენ 8 ქრისტიანულ ოჯახს ჯჰარკანდის შტატის სოფელ ბელჩორში, რის შედეგადაც, რამდენიმე პირი მძიმე დაშავდა.

არასამთავრობო ორგანიზაცია ADF India-ს მიხედვით, წლის განმავლობაში, მთელი ქვეყნის მასშტაბით ყველა დენომინაციის ქრისტიანთა მიმართ ბრბოს ძალადობრივი თავდასხმის 300-ზე მეტი შემთხვევა დაფიქსირდა. სხვა არასამთავრობო – Persecution Relief წერდა, რომ 2019 წელს დაფიქსრიდა ქრისტიანთა მიმართ  დევნის 527 ინციდენტი (2018 წელს აღნიშნული მაჩვენებელი 477 იყო). ორგანიზაციის მიხედვით, დევნის ყველაზე გავრცელებული ფორმები იყო: მუქარა; დაშინება და ძალადობა.

მაგალითად,  18 აგვისტოს, თამილ ნადუში მდებარე ველორეს დასახლების მიმდებარედ, ჰინდუსური ნაციონალისტური ორგანიზაციის – ჰინდუ მუნნანის  წევრები თავს დაესხნენ 40 ქრისტიანს, რომლებიც იქ მოსალაცად იმყოფებოდნენ. მათ ფიზიკური შეურაცხყოფა მიაყენეს მომლოცველებს და დახიეს იესოსა და ღვთისმშობელი მარიამის პოსტერები. მეორე დღესვე, პოლიციამ მოახდინა  ჰინდუ მუნნანის  6 წევრის იდენტიფიცირება და წარუდგინა მათ მთელი რიგი ბრალდებები, თუმცა, ადგილობრივი თანამდებობის პირის მიხედვით, ისინი არ დაუკავებიათ.

2 თებერვალს, პოლიციამ დააკავა BJP პარტიის სამი მუშაკი თამილ ნადუს არიიალურის დასახლებაში პასტორზე და სხვა ორ პირზე თავდასხმისთვის. გავრცელებული ცნობებით,  დამნაშავეებმა ქრისტიანები აიძულეს, დაწოლილიყვნენ ჰინდუსური ტაძრის იატაკზე და, შემდგომ, ჰინდუსური ტრადიციის თანახმად, თავზე დააყარეს წმინდა ფერფლი და სინგური.

ანგარიშში საუბარია კიდევ არაერთ კონკრეტულ შემთხვევაზე, რომელთა ფარგლებში ადგილი ჰქონდა ქრისტიანებზე თავდასხმის, მათი „სოციალური გარიცხვის“ (Social Exclusion), მათი წირვების ჩაშლის და ა.შ. ფაქტებს. მათი დიდი უმრავლესობა, ძირითადად, ფიქსირდებოა უტტარ პრადეშის, ჯჰარკანდის და თამილ ნადუს შტატებში.

ანგარიშის მიხედვით, ინდოეთში ფიქსირდებოდა ქრისტიანულ წმინდა ადგილებსა და სიმბოლოებზე ვანდალიზმის და თავდასხმის ფაქტებიც. წლის განმავლობაში, თავს დაესხნენ 17 ეკლესიის შენობას. მაგალითად, 17 დეკემბერს, მშენებარე ეკლესიას მამაკაცთა ჯგუფმა ცეცხლი წაუკიდა. პასტორმა, აღნიშნულთან დაკავშირებით, საჩივარი შეიტანა პოლიციაში, თუმცა, 22 დეკემბერს ჯგუფის წევრები კვლავ დაბრუნდნენ და ამჯერად მთლიანად დაწვეს შენობა. ინციდენტის შემდგომ, პოლიციამ უზრუნველყო პასტორისა და მრევლის დაცვა. [3]

ა.შ.შ. რელიგიის საერთაშორისო თავისუფლების კომისია ინდოეთის შესახებ 2020 წლის ყოველწლიურ ანგარიშში წერდა, რომ ინდოეთში ძროხა წმინდა ცხოველად ითვლება და რომ ქვეყნის 21 შტატში ძროხის დაკვლა სისხლისამართლებრივი წესით ისჯება. ანგარიშის მიხედვით, წლის განმავლობაში ჰინდუსთა მიერ ორგანიზებული ბრბო, თავს ესხმოდა უმცირესობების წარმომადგენლებს (მუსლიმებს, ქრისტიანებს, დალიტთა კასტის წევრებს) მათ მიერ ძროხის ხორცის სავარაუდოდ ჭამის ფაქტზე. ზოგჯერ ადგილი ჰქონდა ბრბოს მიერ მათი „ლინჩის წესით“ გასამართლების შემთხვევებსაც.

ამას გარდა, ანგარიშში აღნიშნულია, ანგარიშის მიხედვით, მიუხედავად იმისა, რომ საკუთარი რელიგიის ქადაგების უფლება კონსტიტუციითაა გარანტირებული, ინდოეთის 10 შტატში მოქმედებს ე.წ. „ანტი-კონვერტაციული“ კანონები, რომელთა მიხედვითაც სისხლისამართლებრივი წესით ისჯება პირთა კონვერტაცია იძულებით, ცდუნებით, წაქეზებით, თაღლითობით და სხვა მიზეზებით, რომელთა შინაარსი ბუნდოვანია და მათი  ინტერპრეტაციაც სხვადასხვანაირად არის შესაძლებელი. ძირითადად, ამ კანონების საფუძველზე, ხდებოდა მუსლიმებისა და ქრისტიანების დაკავება.

ინდოეთში 2019 წლის განმავლობაშიც,  კვლავ გრძელდებოდა კონვერტაციებთან დაკავშირებული ძალადობა. განსაკუთრებით გახშირდა თავდასხმები ქრისტიანების წინააღმდეგ. კერძოდ, დაფიქსირდა 328 ძალადობრივი ინციდენტი, რომელთა ფარგლებშიც ქრისტიანებზე ძალადობდნენ, ძირითადად – პირთა იძულებითი კონვერტაციის ყალბი ბრალდებებით. ანგარიშში ასევე საუბარია, რომ ჰინდუსი ნაციონალისტური ჯგუფები აწყობენ ზეწოლის, “სოციალური გარიცხვისა“ (Social Exclusion) და ძალადობის მასობრივ კამპანიებს ქრისტიანების, მუსლიმებისა და სხვა რელიგიური უმცირესობების წინააღმდეგ, რაც როგორც წესი, იძულებითი ან მათი აზრით, სხვა ტიპის არასათანადო კონვერტაციის სავარაუდო შემთხვევებითაა მოტივირებული. პოლიციის წარმომადგენლები, ზემოხსენებული ძალადობის დროს, ხშირად არა თავდამსხმელ ჰინდუსთა ჯგუფებს, არამედ – დაზარალებულ უმცირესობათა წარმომადგენლებს აპატიმრებდნენ. [4]

წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის მოპოვების განყოფილების მიერ შესწავლილ წყაროებში, უშუალოდ გოას შტატში ქრისტიანთა მიმართ არსებული მასობრივი უფლებადარღვევების ან/და დევნის შესახებ ინფორმაცია, არ იძებნება.

[1] Christianity.com – “What Is Catholicism? – History, Tradition & Beliefs”; available at https://www.christianity.com/church/denominations/what-is-catholicism.html [accessed 22 September 2020]

[2] საქართველოს პარლამენტის ეროვნული ბიბლიოთეკა – კათოლიკობა; ხელმისაწვდომია შემდეგ მიმსართზე http://www.nplg.gov.ge/wikidict/index.php/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90 [ბოლოს ნანახია – 2020 წლის 22 სექტემბერს]

[3] United States Department of State – 2019 Report on International Religious Freedom: India; published in June 2020; available at

[accessed 23 September 2020]

[4] USCIRF – Annual report on religious freedom (covering 2019); available at

[accessed 22 September 2020]

ერაყში არსებული ვითარება – ერაყში სადამ ჰუსეინის გადაყენების შემდეგ ყველაზე ხალხმრავალი აქცია გაიმართა. ათობით ათასი ერაყელი ბაღდადის ცენტრში შეიკრიბა და ქვეყნის პოლიტიკური ელიტის გადაყენება მოითხოვა. პოლიციამ მომიტინგეთა წინააღმდეგ რეზინის ტყვიები და ცრემლმდენი გაზი გამოიყენა. ერაყის ადამიანის უფლებათა კომისიის ინფორმაციით, ერთ მომიტინგე ქალს ცრემლმდენი გაზის ქილა თავში მოხვდა და ის საავადმყოფოში გარდაიცვალა. სხვადასხვა სიმძიმის დაზიანებები 155-მა ადამიანმა მიიღო.[1]

მომდევნო დღეებში ანტისამთავრობო დემონსტრაციების მონაწილეებმა ბაღდადისკენ მისასვლელი გზები გადაკეტეს. აქციის ეპიცენტრი ტაჰრირის მოედანზე იყო. არ მუშაობდა სახელმწიფო დაწესებულებები, რადგან მომიტინგეებმა მათთან მისასვლელი გზები დაბლოკეს. აქციაში სტუდენტებიც მონაწილეობდნენ, რომლებიც სასწავლებლებში მჯდომარე აქციას მართავდნენ.[2]

3 ნოემბრის ღამეს დემონსტრანტებმა ქალაქ ქარბალაში ირანის საკონსულოზე თავდასხმა სცადეს. აქციის მონაწილეებს ცეცხლსასროლი იარაღიდან გაუხსნეს ცეცხლი. ინციდენტის შედეგად სამი ადამიანი დაიღუპა. დემონსტრანტები ირანისგან ერაყის შიდა საქმეებში ჩარევის შეწყვეტას მოითხოვდნენ. მათ საკონსულოს შენობის ღობეზე გადაძრომა სცადეს. გავრცელებული ინფორმაციით, მათ ცეცხლი უსაფრთხოების ძალებმა გაუხსნეს, თუმცა ასევე ვრცელდება ცნობა შეიარაღებული პირის შესახებ, რომელმაც მომიტინგეების წინააღმდეგ სროლა დაიწყო.[3]

აშშ-ის მეთაურობით მოქმედმა საერთაშორისო ანტიტერორისტულმა კოალიციამ ერაყში გაანადგურა გვირაბების სისტემა, რომელსაც „ისლამური სახელმწიფოს“ ტერორისტები იყენებდნენ. 400 მეტრის სიგრძის გვირაბების ქსელი სამხედროებმა ერაყში, ნინევის პროვინციაში აღმოაჩინეს. სავარაუდოდ, ის ტერორისტების თავშესაფარი იყო. სამხედროებმა გვირაბებში საწოლები, გაზქურები და განათება აღმოაჩინეს.[4]

სირიის კრიზისი – სირიაში, თურქეთის საზღვართან ახლოს, ქალაქ ტალ აბიადში აფეთქებას სულ ცოტა 13 ადამიანი ემსხვერპლა, 30-ზე მეტი კი დაშავდა. ბომბი მანქანაში იყო დამონტაჟებული. დაღუპულთა შორის ჯარისკაცები და სამოქალაქო პირები არიან. თურქეთის თავდაცვის სამინისტრო აფეთქებაში ქურთულ დაჯგუფება YPG-ის ადანაშაულებს, თუმცა მომხდარზე პასუხისმგებლობა ჯერჯერობით არავის აუღია. ტალ აბიადიდან ქურთული დაჯგუფებების გასვლის შემდეგ ქალაქს თურქული ძალები აკონტროლებენ. ბოლო დღეების განმავლობაში ეს მეორე მსგავსი შემთხვევაა. 31 ოქტომბერს დანაღმული ავტომობილის აფეთქებას ქალაქ აფრინში 8 ადამიანი ემსხვერპლა.[5]

თურქულმა დრონებმა სირიის ქალაქ ტილ-ტემირთან მდებარე დასახლებაზე მიიტანეს იერიში. რამდენიმე თურქულმა უპილოტო საფრენმა აპარატმა დაბომბა დასახლებული პუნქტი დაუდია, სადაც ადგილობრივი მოსახლეობის გარდა ის სირიელებიც ცხოვრობენ, რომლებსაც თურქეთის მიერ ჩატარებული სამხედრო ოპერაციის „მშვიდობის წყაროს“ გამო საკუთარი სახლების დატოვება მოუხდათ. ავიაიერიშის შედეგად შესაძლო ნგრევისა ამ მსხვერპლის შესახებ ინფორმაცია გავრცელებულა.[6]

ავღანეთში არსებული ვითარება – ავღანეთის ჩრდილოეთით მდებარე პროვინცია ტაჰხარში მომხდარი აფეთქების შედეგად სკოლის 9 მოსწავლე დაიღუპა. ინციდენტი დარქადის რაიონში დილით მოხდა, როდესაც ბავშვები სკოლაში მიდიოდნენ. მომხდარზე პასუხისმგებლობა არავის აუღია.[7]

რომის პაპმა ეთიოპიაში ქრისტიანების მიმართ ძალადობა დაგმო – „ვწუხვარ იმ ძალადობის გამო, რომლის მსხვერპლიც ეთიოპიის მართლმადიდებელი ეკლესიის წევრები გახდნენ. გამოვთქვამ მხარდაჭერას ამ ეკლესიის და მისი პატრიარქის, ჩემი ძმის აბუნა მათეს მიმართ და გთხოვთ ყველას, იქ მიმდინარე ძალადობის მსხვერპლთათვის ილოცოთ“, – ამ სიტყვებით მიმართა ფრანცისკემ ტრადიციული საკვირაო ქადაგების დროს ვატიკანში, წმინდა პეტრეს მოედანზე შეკრებილ კათოლიკეებს. საპროტესტო აქციები ეთიოპიაში რამდენიმე დღის წინ დაიწყო, მას შემდეგ რაც სამოქალაქო აქტივისტმა ჯავარ მოჰამედმა მთავრობა „შეთქმულებაში“ და მისი დაკავების მცდელობაში დაადანაშაულა. საპროტესტო გამოსვლებს ​მხარი დაუჭირეს ორომოების ეთნიკური ჯგუფის ახალგაზრდებმა, რომლის უფლებების გაზრდასაც ჯავარ მოჰამედი ითხოვს. რამდენიმე ქალაქში შეტაკებებმა ეთნიკური და კონფესიური ხასიათი მიიღო. ადგილობრივი მედიის ინფორმაციით, პროტესტებს სულ მცირე 78 ადამიანი ემსხვერპლა. ხელისუფლებამ საპროტესტო აქციების 400-ზე მეტი მონაწილე დააკავა.[8]

თურქეთში 2 ოპოზიციური ჟურნალისტი პატიმრობიდან გაათავისუფლეს – თურქეთში, ქვეყნიდან გაუსვლელობის პირობით, უკვე დახურული ოპოზიციური გაზეთის „Taraf“ მთავარი რედაქტორი აჰმეთ ალტანი და ჟურნალისტი ნაზლი ილიჯაკი გაათავისუფლეს. გასული წლის ოქტომბერში ნაზლი ილიჯაკის, მეჰმეთ ალტანის და მისი ძმის, ასევე ჟურნალისტის, ოპოზიციური გაზეთის Taraf ყოფილი რედაქტორის, აჰმეთ ალტანის განაჩენი თურქეთის სასამართლომ ძალაში დატოვა. მოსამართლის გადაწყვეტილებით, მათ დარჩენილი სიცოცხლე ციხეში უნდა გაეტარებინათ. მათ სტამბოლის სასამართლომ 2018 წლის თებერვალში სამუდამო პატიმრობა მიუსაჯა. ჟურნალისტებს 2016 წლის ივლისში მომხდარ სახელმწიფო გადატრიალებასთან კავშირში ედებოდათ ბრალი. 2019 წლის ივლისში თურქეთის სააპელაციო სასამართლომ ჟურნალისტების საქმეს „სახელმწიფო გადატრიალების ორგანიზების“ ნაცვლად, „ტერორისტული დაჯგუფების ხელშეწყობის“ კვალიფიკაცია მისცა და საქმე ხელახალი განხილვისთვის პირველ ინსტანციაში დააბრუნა. პირველი ინსტანციის სასამართლომ მათ სასჯელი შეუმსუბუქა.[9]

[1] Reuters; Iraqis pour into streets for biggest protest day since Saddam; By Ahmed Aboulenein, Raya Jalabi; 1^st November, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-iraq-protests/iraqis-pour-into-streets-for-biggest-protest-day-since-saddam-idUSKBN1XB3X5

[2] იმედის ახალი ამბები; დემონსტრანტებმა ბაღდადისკენ მისასვლელი გზები დაბლოკეს; 3 ნოემბერი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/120344/demonstrantebma-bagdadisken-misasvleli-gzebi-dablokes

[3] BBC; Iraq unrest: Protesters attack Iranian consulate in Karbala; 4 November, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-50287644

[4] Fox News; Anti-ISIS coalition destroys terror group’s tunnel systems; By Melissa Leon; 2 November, 2019; available at: https://www.foxnews.com/world/anti-isis-coalition-destroys-terror-groups-tunnels-iraq

[5] BBC; Tal Abyad car bomb: At least 13 killed in Syrian border town; 2 November, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-50275543

[6] AFN News; Aerial attack in a village of Til Temir; 5 November, 2019; available at: https://anfenglishmobile.com/rojava-syria/aerial-attack-in-a-village-of-til-temir-39061

[7] Pajhowk Afghan News; Twitter post from 1 November, 2019; available at: https://twitter.com/pajhwok/status/1190523398742560770

[8] Vatican News; Pope prays for Christians and other victims of violence in Ethiopia; 3 November, 2019; available at: https://www.vaticannews.va/en/pope/news/2019-11/pope-calls-for-prayers-for-ethiopian-christians.html

[9] იმედის ახალი ამბები; თურქეთში 2 ოპოზიციური ჟურნალისტი პატიმრობიდან გაათავისუფლეს; 5 ნოემბერი, 2019; ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://imedinews.ge/ge/msoflio/120485/turqetshi-2-opozitsioneri-jurnalisti-patimrobidan-gaatavisuples

ნიგერიის მოსახლეობა დაახლოებით 190 მილიონია. ქვეყნის მოსახლეობის 49.3% მუსლიმი, ხოლო 48.8% ქრისტიანია. დანარჩენი 2% ან სხვა რელიგიური კუთვნილებისაა ან საერთოდ არ მიაკუთვნებს თავს რომელიმე რელიგიას. ბევრი ნიგერიელი, ქრისტიანობასა თუ ისლამთან ერთად, მკვიდრი რწმენების მიმდევარია.

ნიგერიის კონსტიტუცია უკრძალავს როგორც ფედერალურ, ასევე შტატების მთავრობებს სახელმწიფო რელიგიის დაწესებას; აკრძალულია რელიგიური ნიშნით დისკრიმინაცია. გარდა ამისა, ქვეყნის კონსტიტუციით გარანტირებულია რელიგიის არჩევის, აღმსარებლობის, პროპაგანდისა და შეცვლის თავისუფლება. ადამიანის უფლებათა დამცველი ჯგუფები კვლავ ამახვილებენ ყურადღებას იმ ფაქტზე, რომ ფედერალური მთავრობა ხშირად ვერ ახერხებს რელიგიური ჯგუფების წინააღმდეგ ძალადობის პრევენციას ან შემდგომ ეფექტურ რეაგირებას, ძირითადად ჩრდილო-აღმოსავლეთ და ცენტრალურ რეგიონებში.

ქრისტიანთა გარკვეული ჯგუფის მტკიცებით, ისინი განიცდიან მთავრობის მხრიდან ეკლესიებისა და ქრისტიანული საზოგადოებების დაცვის ნაკლებობას, განსაკუთრებით ცენტრალურ და ჩრდილოეთის შტატებში. ისინი, ასევე, საუბრობენ ქვეყნის ჩრდილოეთში არსებულ დისკრიმინაციაზე ეკლესიის მშენებლობისთვის მიწაზე ნებართვისა და უნივერსიტეტებში ჩაბარების კუთხით.

დამკვირვებლების მტკიცებით, გარკვეულ შემთხვევებში ძალადობისა და მკვლელობების მოტივი რელიგია მხოლოდ ნაწილობრივაა და სხვა ფაქტორები, როგორიცაა ეთნიკური კომპონენტი, კორუფცია, კრიმინოგენული ვითარება და კონფლიქტი საძოვრების გამო, არანაკლებ მნიშვნელოვანია.[1]

წყაროები რელიგიური მოტივით ძალადობის ძირითად წყაროდ ტერორისტულ დაჯგუფება „ბოკო ჰარამს“ განიხილავენ. ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისი 2018 წლის ნოემბერში გამოქვეყნებულ ანგარიშში ნიგერიის შესახებ წერს, რომ 2009 წლამდე „ბოკო ჰარამის“ მთავარ სამიზნეს ქრისტიანები არ წამოადგენდნენ. მაგალითად, 2003 წლის 24 დეკემბერს (შობის ღამეს) განხორციელებული თავდასხმა პოლიციის განყოფილებაზე არანაირ კავშირში არ ყოფილა რელიგიურ სიმბოლიზმთან. მიდგომა შეიცვალა 2009 წლის შემდეგ, როდესაც დაჯგუფებამ „ამბოხებიდან ტერორიზმისკენ“ დაიწყო ტრანსფორმაცია. აღნიშნულ გარდაქმნას მკვლევარები ხსნიან „საერთაშორისო აუდიენციის“ ყურადღების მიქცევის სურვილით. დასავლეთის მედია, უპირველესად, ქრისტიანებზე თავდასხმას უფრო დაუთმობს ყურადღებას, ვიდრე ისლამური სექტის შიგა ბრძოლას. ასეა თუ ისე, ამჟამად „ბოკო ჰარამი“ თავს მიიჩნევს გლობალური წმინდა ომის ნაწილად, როდესაც თავს აჩვენებს ქრისტიანი აგრესორებისგან მუსლიმების დამცველად. 2014 წელს „ბოკო ჰარამის“ სამიზნე უფრო ხშირად ეკლესიები იყო, ვიდრე მეჩეთები. წყაროები ამ ფაქტს იმით ხსნია, რომ „ბოკო ჰარამი“ ქრისტიანობას მჭიდროდ აკავშირებს დასავლეთთან, ქვეყნის სეკულარულ მთავრობასა და ნიგერიის სხვა ეთნიკურ ჯგუფებთან, რომლებიც ადგილობრივი გავლენის მოპოვების პროცესში მისი მეტოქეები არიან. 2014 წლის თებერვალში დაჯგუფებამ 106 ქრისტიანი მოკლა იზგეში (კამერუნის საზღვართან ახლოს). წყაროების თანახმად, ტერორისტებმა გააცალკევეს მუსლიმები და ქრისტიანები და ქრისტიანები იქვე დახოცეს. 2016 წლის 4 აგვისტოს აბუ მუსაბ ალ-ბარნავიმ, რომელიც თავს „ბოკო ჰარამის“ ახალ ლიდერად მოიხსენიებდა, ფიცი დადო, რომ ამიერიდან მისი სამიზნე იქნებოდნენ ქრისტიანები და ეკლესიები და დასრულდებოდა იერიშები მეჩეთებსა და რიგით მუსლიმებზე. ეს იყო უდიდესი ცვლილება ნიგერიელი ექსტრემისტების სტრატეგიაში, რომელთაც მეჩეთებზე თავდასხმებისას, გაცილებით მეტი მუსლიმი ჰყავდათ მოკლული, ვიდრე ქრისტიანი.

2018 წლის პირველი 6 თვის განმავლობაში „ბოკო ჰარამს“ 250 ქრისტიანი ჰყავდა მოკლული. აღნიშნული მაჩვენებელი 2 450 შეადგენდა 2015 წლის ივნისიდან 2018 წლის ივნისამდე პერიოდისთვის.

ნიგერიის ჩრდილოეთ შტატებში, სადაც ქრისტიანები უმცირესობაში არიან, მუსლიმებისთვის მოქმედებს შარიათის კანონები; შარიათის კანონები, ასევე, გამოიყენება იმ არა მუსლიმთა მიმართ, ვინც სამოქალაქო ან სისხლის სამართლებრივ დავას აწარმოებს მუსლიმებთან. გავრცელებული ინფორმაციით, იმ შტატებში, სადაც შარიათია გამოცხადებული, რელიგიური უმცირესობები განიცდიან დისკრიმინაციას და არიან მძიმე სასჯელების მსხვერპლნი. იმ შტატებში, სადაც ამის დისკრეცია არსებობს, საერთო სამართლის სასამართლოები განიხილავენ არა მუსლიმების და ასევე იმ მუსლიმების საქმეებს, რომლებიც არ ირჩევენ შარიათის სასამართლოებს. წინა წლებისგან განსხვავებით, ქრისტიანულ ჯგუფებს აღარ გაუვრცელებიათ ინფორმაცია, ჩრდილოეთ შტატებში არა მუსლიმთა შარიათის სასამართლოში მათი ნების საწინააღმდეგოდ გამოცხადების შესახებ. წყაროების ცნობით, ქრისტიანთა უმრავლესობამ ისწავლა, რომ მათ აქვთ უფლება უარი თქვან შარიათის სასამართლოში გამოცხადებაზე და იყენებენ ამ უფლებას, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც თავად გადაწყვეტენ ასეთ სასამართლოებში მისვლას.

დავათა კონსტრუქციული გადაწყვეტის აფრიკული ცენტრის თანახმად, 1999 წლის შემდეგ, ნიგერიის ყველაზე სერიოზული რელიგიურად მოტივირებული კონფლიქტები დაკავშირებულია „ბოკო ჰარამთან“. დაჯგუფება ცდილობს ძირითადად მუსლიმებით დასახლებულ ჩრდილოეთში შარიათზე დაფუძნებული მმართველობა დანერგოს. გარდა „ბოკო ჰარამისა“, ქრისტიანული ორგანიზაციები და თემების ლიდერები მუდმივად აცხადებენ, რომ ჩრდილოეთის ლიდერები ცდილობენ ქვეყნის ისლამიზაციას. ამის დასტურად, მათ შორის, მოჰყავთ არასამთავრობო ორგანიზაციების მარეგულირებელი კანონპროექტი, რომელიც ფედერალურ ხელისუფლებას მისცემს ეკლესიების კონტროლის საშუალებას, რადგან ეკლესიები, რეგისტრაციის სტატუსით, არასამთავრობო ორგანიზაციების კატეგორიის ქვეშაა. სხვადასხვა რელიგიური ჯგუფის მტკიცებით, აღნიშნული აქტის ნამდვილი მიზანი ნიგერიაში ისლამის გავრცელებაა.[2]

თავშესაფრის მაძიებელ პირთა წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის მოპოვების განყოფილების მიერ შესწავლილ წყაროებში არ მოიძებნა სხვა დამატებითი ინფორმაცია ქრისტიანებისა თუ კონვერტირებული ქრისტიანების მიმართ დამოკიდებულების შესახებ ქვეყნის სამხრეთ, კონკრეტულად ლაგოსისა და რივერსის შტატებში.

შეჯამება

ნიგერიის კონსტიტუცია კრძალავს სახელმწიფო რელიგიის დაწესებას და აღიარებს რელიგიის არჩევისა და შეცვლის თავისუფლებას. ქვეყნის მოსახლეობა თითქმის თანაბრადაა გაყოფილი ქრისტიანებად და მუსლიმებად. წყაროები ქრისტიანების მიმართ ძალადობის ძირითად წყაროდ ტერორისტულ დაჯგუფება „ბოკო ჰარამს“ ასახელებენ. დაჯგუფება ქვეყნის ჩრდილო-აღმოსავლეთ შტატებშია აქტიური. ბოლო პერიოდში ნიგერიის შეიარაღებული ძალების მოქმედებების შედეგად, აღნიშნულ რეგიონებშიც საგრძნობლად სუსტდება „ბოკო ჰარამის“ პოზიციები. ქრისტიანები დისკრიმინაციასა და მათი უფლებების დარღვევებს, ძირითადად, ჩრდილოეთ და ცენტრალურ შტატებში უჩივიან.

ნიგერიის ჩრდილოეთ შტატებში უმრავლესობას მუსლიმები წარმოადგენენ და იქ შარიათის კანონები მოქმედებს. ცენტრალური შტატები შერეული რელიგიური კომპოზიციისა. სამხრეთ შტატებში კი უმრავლესობას ქრისტიანები წარმოადგენენ. ლაგოსისა და რივერსის შტატები ნიგერიის სამხრეთით მდებარეობს. აღნიშნულ შტატებში „ბოკო ჰარამი“ არ არის აქტიური, ქრისტიანები კი უმრავლესობას წარმოადგენენ. შესწავლილ წყაროებში არ მოიძებნა ინფორმაცია ქრისტიანებისა თუ კონვერტირებული ქრისტიანების მიმართ ადამიანის უფლებების მასობრივი დარღვევების, დევნის, დისკრიმინაციისა თუ შევიწროვების შესახებ ქვეყნის სამხრეთ, კონკრეტულად ლაგოსისა და რივერსის შტატებში.

[1] USDOS – US Department of State: 2017 Report on International Religious Freedom – Nigeria, 29 May 2018

 (accessed on 27 February 2019)

[2] EASO – European Asylum Support Office: Nigeria; Targeting of individuals, November 2018

 (accessed on 27 February 2019)

სირიის კრიზისი – სირიის ქალაქ ლატაკიაში, დანაღმული ავტომობილის აფეთქებას მსხვერპლი მოჰყვა. გავრცელებული ინფორმაციით, დაიღუპა 1 და დაშავდა 14 ადამიანი. თავდასხმა, რომელზე პასუხისმგებლობაც არავის აუღია, მთავრობის მიერ კონტროლირებად ქალაქში მოხდა.[1]

4 ადამიანი დაიღუპა და 11 დაშავდა სირიის აფრინში სამგზავრო ავტობუსის აფეთქების შედეგად. აფეთქება გუბერნატორის ოფისთან ახლოს მოხდა.[2]

ქურთების მიერ კონტროლირებად ქალაქ მანბიჯში ისლამურმა სახელმწიფომ ტერაქტი განახორციელა. თვითმკვლელი ტერორისტის მიერ მოწყობილი აფეთქების შედეგად დაიღუპა 3 ამერიკელი და 2 ადგილობრივი სამხედრო, ასევე, 13 მოქალაქე.[3]

თალიბანის თავდასხმას ავღანეთში 100-ზე მეტი სამხედრო ემსხვერპლა – ინციდენტი ცენტრალურ ავღანეთში, ვარდაკის პროვინციაში მოხდა, სადაც სამხედრო საწვრთნელ ცენტრში ჯერ აფეთქებას ჰქონდა ადგილი, შემდეგ კი იქ ორი თავდამსხმელი შევიდა და ჯარისკაცებზე იერიში მიიტანა. ინციდენტს 126 ჯარისკაცი ემსხვერპლა, მათ შორის 8 მეთაური. ბოლო წლებში ავღანეთის მთავრობა დაღუპული სამხედროების სტატისტიკას აღარ აქვეყნებს. მედია ვარაუდობს, რომ 2015 წლიდან დღემდე თავდასხმებს 28 ათასი პოლიციის ოფიცერი და სამხედრო ემსხვერპლა.[4]

საუდელ ქალებს მშობიარობის ფორმის არჩევის უფლება მისცეს – საუდელ ქალებს მშობიარობის საკითხებთან დაკავშირებით მეურვე მამაკაცის თანხმობა აღარ სჭირდებათ. ისინი თავად გადაწყვეტენ – ბუნებრივად იმშობიარონ თუ საკეისრო კვეთა გაიკეთონ. ამასთან, მათ მეურვის ხელმოწერის გარეშე შეეძლებათ შეიტყონ ექიმისგან ფეხმძიმობის, მშობიარობის დროის შესახებ და თავად გადაწყვიტონ, ვინ იქნება მათთან მშობიარობის დროს.[5]

ქრისტიანებს ყველაზე ხშირად ჩრდილოეთ კორეაში, ავღანეთსა და სომალიში დევნიან – საერთაშორისო უფლებადამცველმა ორგანიზაციამ „Open Doors“ გამოაქვეყნა იმ ქვეყნების სია, სადაც ქრისტიანებს ყველაზე ხშირად დევნიან. სიის სათავეში მეთექვსმეტეჯერ მოხვდა ჩრდილოეთ კორეა. მეორე ადგილზე ავღანეთი, ხოლო მესამეზე სომალი გავიდა. აღსანიშნავია, რომ სიაში პირველად მოხვდა რუსეთის ფედერაცია. ექსპერტები აცხადებენ, რომ მიუხედავად იმისა, რომ რუსეთში ხელისუფლება მხარს უჭერს ქრისტიანულ ეკლესიას, მოქალაქეები, განსაკუთრებით ჩრდილოეთ კავკასიის რესპუბლიკებში მცხოვრები ქრისტიანები, განიცდიან შევიწროვებასა და დისკრიმინაციას.[6]

[1] Reuters; Car bomb kills one, injures 14 in Syria: state media; 22 January, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-blast/car-bomb-kills-one-injures-14-in-syria-state-media-idUSKCN1PG1LW?il=0

[2] Daily Sabah; Syrian Crisis; Bomb blast kills at least 4 in Syria’s Afrin: reports; 20 January, 2019; available at: https://www.dailysabah.com/syrian-crisis/2019/01/20/bomb-blast-kills-at-least-4-in-syrias-afrin-reports

[3] BBC; Syria war: IS suicide bomber kills US troops in Manbij; 16 January, 2019; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-46892118

[4] Reuters; Taliban attack on Afghan security base kills over 100; By Rupam Jain, Abdul Qadir Sediqi; 21 January, 2019; available at: https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-attack/taliban-attack-kills-more-than-100-security-personnel-in-central-afghanistan-defense-ministry-source-idUSKCN1PF0FC?il=0

[5] The National; Saudi Arabia gives women full control over childbirth procedures; 17 January, 2019; available at: https://www.thenational.ae/world/mena/saudi-arabia-gives-women-full-control-over-childbirth-procedures-1.814840

[6] Open Doors; World Watch List; available at: https://www.opendoorsusa.org/christian-persecution/world-watch-list/