უსაფრთხოებისა და ჰუმანიტარული კუთხით არსებული ვითარება მძიმეა დარფურში, ლურჯი ნილოსისა და სამხრეთ კორდოფანის შტატებში, სადაც ადგილი აქვს საერთაშორისო ჰუმანიტარული და ადამიანის უფლებათა სამართლის ნორმების დარღვევებს.[1]
აღნიშნულ შტატებში 2011 წლიდან სამოქალაქო დაპირისპირებაა. სამხრეთ კორდოფანისა და ლურჯი ნილოსის შტატების კონფლიქტს, რომელიც დარფურსაც მოედო, სუდანის მესამე სამოქალაქო ომსაც უწოდებენ. მიმდინარე კონფლიქტში ერთმანეთს სუდანის არმია და სუდანის სახალხო გამათავისუფლებელი მოძრაობა-ჩრდილოეთი უპირისპირდებიან ერთმანეთს. აღნიშნული მოძრაობა ასოცირებულია სამხრეთ სუდანის სახალხო გამათავისუფლებელ მოძრაობასთან.
2005 წლის შემდეგ, როდესაც სამშვიდობო შეთანხმებით სუდანის მეორე სამოქალაქო ომი დასრულდა, სიტუაცია მეტ-ნაკლებად სტაბილური და უსაფრთხოების მხრივ არსებული ვითარება გამოსწორებული იყო. კონფლიქტის ახალი ტალღა 2011 წელს დაიწყო. 2011 წლის 9 ივლისს სუდანის ორ ქვეყნად – სუდანად და სამხრეთ სუდანად გაყოფის შემდეგ, სუდანის სახალხო გამათავისუფლებელი მოძრაობა-ჩრდილოეთმა დაიწყო შეიარაღებული წინააღმდეგობა – ისინი აპროტესტებდნენ სამხრეთ კორდოფანისა და ლურჯი ნილოსის შტატების სუდანისთვის მიკუთვნებას, რადგან მათი მტკიცებით, არანაირი კონსულტაცია მოსახლეობასთან არ გამართულა. კონფლიქტი გადაიზარდა „დარფურის ომში“ მას შემდეგ, რაც სახალხო მოძრაობამ ალიანსი შეკრა დარფურელ ამბოხებულებთან, რომლებიც თავს სუდანის რევოლუციურ ფრონტს უწოდებენ.
2003 წლიდან მოყოლებული, კონფლიქტის შედეგად, 2 მილიონზე მეტი ადამიანი იძულებით გადაადგილებული პირი გახდა. სამოქალაქო დაპირისპირებას 100 ათასამდე ადამიანი ემსხვერპლა.[2]
ავსტრიის წითელი ჯვრის წარმოშობის ქვეყნის შესახებ ინფორმაციის კვლევისა და დოკუმენტაციის ცენტრი (ACCORD) 2017 წლის სექტემბერში გამოქვეყნებულ ანგარიშში დარფურის შესახებ წერს, რომ 2016 წლის ივლისში შეიარაღებულმა პირმა მოკლა ახალგაზრდა კაცი, როდესაც ფასის რეგიონში (Fasi Area), რომელიც ჩრდილოეთ, ცენტრალურ და დასავლეთ დარფურს შორის მდებარეობს, პირთა ჯგუფმა უარი განაცხადა იძულებითი რეკრუტირების მიზნით ბანაკში გაწევრიანებაზე. გავრცელებული ინფორმაციით, ადგილობრივებმა უარი თქვეს ერთერთი შეიარაღებული ჯგუფის მოწოდებაზე, შეერთებოდნენ მათ რიგებს, რის გამოც დაჯგუფების ზოგიერთი წევრი დაედევნა ახალგაზრდების ჯგუფს და გაუხსნა მათ ცეცხლი. ინციდენტის შედეგად ახალგაზრდა ბიჭი დაიღუპა.
დამოუკიდებელი ექსპერტი 2016 წლის დეკემბერში გამოთქვამდა მოსაზრებას, რომ არა არაბი დარფურელების იძულებითი თუ ნებაყოფლობითი რეკრუტირება, რეგულარული ძალებისა თუ დაჯგუფებების მხრიდან, სავარაუდო იყო.
დამოუკიდებელი მკვლევარი ჯერომ ტუბიანა 2017 წლის ივლისში ამტკიცებდა, რომ იყო როგორც რეგულარული ძალების, ასევე დაჯგუფებების მხრიდან იძულებითი რეკრუტირების შემთხვევები. ჰარვარდის უნივერსიტეტის მკვლევარი ერიკ რივსი 2017 წლის აგვისტოში წერდა, რომ მისი აზრით, იძულებითი რეკრუტირების შემთხვევებს ადგილი ჰქონდა; თუმცა, მისი თქმით, ამბოხებულთა მოძრაობა უფრო მეტად განიცდიდა იარაღის, ვიდრე ადამიანური რესურსის ნაკლებობას.
„ACCORD“-ის წყარო ორგანიზაციიდან „პური მსოფლიოსთვის“ 2017 წლის აგვისტოში აცხადებდა, რომ მისი ვარაუდით, იძულებითი რეკრუტირების შემთხვევებს აღარ ჰქონდა ადგილი. ზოგადად, ისინი, ვინც უერთდებოდნენ ამბოხებულთა მოძრაობას, აკეთებდნენ ამას საკუთარი სურვილით, რადგან უკმაყოფილოები იყვნენ უსამართლობითა და უთანასწორობით. წყაროს მტკიცებით, ის, ვინც უერთდებოდა სამთავრობო პროფესიულ შეიარაღებულ ძალებს, აკეთებდა ამას ან საკუთარი სურვილით ან გაწვევით. მათი, ვინც უერთდებოდა მთავრობასთან ასოცირებულ „Janjaweed“ ძალებს, მოტივაცია იყო ფული და ძალაუფლება. იძულების ფაქტორი იყო მხოლოდ გაწვევის შემთხვევებში.
აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2017 წლის ანგარიშში ადამიანთა ვაჭრობის შესახებ წერს, რომ სუდანის კანონმდებლობა კრძალავს ბავშვთა სამხედროებად რეკრუტირებას და აწესებს სისხლის სამართლებრივ სასჯელებს დამრღვევებისთვის. მიუხედავად ამისა, ბავშვები კვლავ რჩებოდნენ მოწყვლად ჯგუფად რეკრუტირების მიმართ და მათი გამოყენება კვლავ ხდებოდა სუდანის არა სამთავრობო შეიარაღებული ჯგუფებისა და შეიარაღებული დაჯგუფებების მიერ.
გაეროს გენერალური მდივანი 2017 წლის ივნისში აცხადებდა, რომ ჩრდილოეთ დარფურში, მიუხედავად მთავრობასთან დადებული შეთანხმებისა ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ, ამბოხებულთა ჯგუფი მაინც ახდენდნენ დევნილი ახალგაზრდების იძულებით რეკრუტირებას. 2011 წლიდან 2016 წლის ჩათვლით, დარფურში ბავშვთა რეკრუტირების დადასტურებული შეთხვევების რაოდენობა იყო 105; აქედან, 45 – 2011 წელს, 31 – 2012 წელს, 18 – 2013 წელს, 6 – 2014 წელს, 4 – 2015 წელს და 1 – 2016 წელს. აღნიშნული შემთხვევების ნახევარი ჩადენილი იყო მთავრობასთან ასოცირებული ძალების მიერ, საერთო ჯამში 63 შემთხვევა; აქედან, 21 – 2011 წელს, 17 – 2012 წელს, 18 – 2013 წელს, 3 – 2014 წელს, 4 – 2015 წელს. 2016 წელს მთავრობასთან ასოცირებული ძალების მიერ ბავშვთა რეკრუტირების ფაქტი არ დაფიქსირებულა.
აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი 2017 წლის ანგარიშში სუდანში ადამიანის უფლებების დაცვის შესახებ წერს, რომ ბევრი ბავშვის ასაკის დადგენა შეუძლებელი იყო დოკუმენტების არ ქონის გამო, რის გამოყენებას და მათ რეკრუტირებასაც ცდილობდნენ ამბოხებულები. ბავშვთა დაცვის ორგანიზაციები აცხადებდნენ, რომ წვდომასთან დაკავშირებული პრობლემების გამო, კონფლიქტის ზონებში, ბავშვი ჯარისკაცების შესახებ ცნობები იყო შეზღუდული და ხშირად ძნელი იყო ამ ცნობების დადასტურება.
2017 წლის თებერვალში რადიო „დაბანგას“ მიერ გავრცელებული ინფორმაციით, ამბოხებულთა დაჯგუფების „JEM“ ხელმძღვანელობამ გამოსცა განკარგულება ბავშვთა რეკრუტირების შეწყვეტის შესახებ. განკარგულება ავალებდა „JEM-ის წევრებს სრულად დაეცვათ ადგილობრივი და საერთაშორისო კანონმდებლობით დადგენილი ბავშვთა უფლებები და არ დაეშვათ მათი ჩართვა სამხედრო მოქმედებებში.[3]
[1] Amnesty International, Amnesty International Report 2017/18 – Sudan, 22 February 2018, available at:
[accessed 18 December 2018]
[2] Uppsala Conflict Data Program; Department of Peace and Conflict Research; Uppsala University; Sudan; available at: http://ucdp.uu.se/#country/625 [accessed 18 January 2019]
Al Jazeera; Sudan rebels from alliance to oust president; 13 November, 2011; available at: https://www.aljazeera.com/news/africa/2011/11/2011111313442277256.html [accessed 18 January 2019]
[3] Austrian Centre for Country of Origin and Asylum Research and Documentation (ACCORD), Darfur – COI Compilation, September 2017, available at:
[accessed 4 February 2019]