შიიტებსა და სუნიტებს შორის ოჯახური კავშირი ერაყში ტაბუდადებულ თემას არ წარმოადგენს, მეტიც, მსგავს კავშირებს ხანგრძლივი ისტორია აქვს. მსგავსი ქორწინებები ერაყში მისაღებში, თუმცა მაინც დიდი მნიშვნელობა აქვს არსებულ გარემოებებს, განსახლების არეალსა თუ პირად ურთიერთობებს ოჯახსა და საზოგადოებასთან. 2011 წელს, ავსტრალიის ლტოლვილთა ტრიბუნალი წერდა, რომ 2006-2007 წლებში, მაშინ როდესაც კონფესიათა შორის დაპირისპირება ინტენსიურ ფაზაში იყო, შერეული ქორწინებები მიუღებელი გახდა და მსგავს კავშირში მყოფი პირები რიკის ქვეშ აღმოჩნდენ. აღნიშნულ პერიოდში წყვილებს აიძულებდნენ დაშორებულიყვნენ ან ოფიციალურად გაეფორმებინათ განქორწინება.

ასობით წლის მანძილზე შერეული ოჯახები მიღებული იყო, მათ შორის ბაღდადშიც. არ არსებობს ოფიციალური სტატისტიკა შერეული ოჯახების რაოდენობის შესახებ, თუმცა, ზოგიერთი წყარო ვარაუდობს, რომ ერაყში ქორწინებების მესამედი შერეულია (2 მილიონი). შერეული ქორწინებები ხშირი იყო სადამის რეჟიმის პერიოდშიც. ინტეგრირებული რეგიონული საინფრომაციო წყაროების მიხედვით, მილიონობით ერაყელი ბავშვი სწორედ შერეულ ოჯახშია გაზრდილი. მათ პრობლემა არ ექმნებოდათ 2006 წლამდე, სანამ კონფესიურმა დაპირისპირებებმა თავისი გავლენა არ იქონიეს აღნიშნულ ფენომენზე.  უნდა აღინიშნოს, რომ მიუხედავად იმისა, რომ რამდენიმე შემთხვევა დაფიქსირდა შერეული ოჯახების შევიწროებისა 2006-2007 წლების განმავლობაში, 2008-2011 წლებში ასეთ ფაქტებს უკვე ადგილი არ ჰქონდა.[1]

2009 წელს ერაყის ხელისუფლება გამოვიდა ინიციატივით, შეეთავაზებინა შიიტებისა და სუნიტებისთვის დაახლოებით 2,000 დოლარის ექვივალენტი ერაყული დინარი, რათა მათ მეუღლე სხვა სექტის წარმომადგენლებს შორის ეპოვათ. ეს იყო მცდელობა, განეიტრალებულიყო ის კონფესიური დაპირისპირებები, რომლებიც ქვეყნისთვის მოცემული პერიოდისთვის იყო განსაკუთრებით პრობლემური.[2] ერაყში მთავრობის მხრიდან შერეული (სუნიტ და შიიტ მუსლიმებს შორის) ქორწინების დაფინანსების და ახალდაქორწინებულ წყვილთათვის ფულადი ბონუსების გადაცემის შესახებ 2009 წელს გამოქვეყნებულ სტატიაში წერდა საერთაშორისო მედია საშუალება „ტელეგრაფი“ (The Telegraph). სტატიის მიხედვით, მთავრობამ წამოიწყო პროგრამა, რომელიც ხელს უწყობდა ქორწინებებს სუნიტ და შიიტ მუსლიმებს შორის. აღნიშნული პროგრამის ფარგლებში, უკვე ჩატარებული იყო 15 მასობრივი ქორწილი, რომელთა ფარგლებშიც 1700-მდე წყვილმა იქორწინა და, ფინანსური წახალისების სახით, 2000 ამერიკული დოლარი მიიღო.

სტატიის მიხედვით, წინა წლებში ძალადობის ყველაზე მაღალი მაჩვენებლის გამო, ერაყში კონფესიათაშორისი ქორწინებები საკმაოდ გაიშვიათებული იყო და მთავრობის ეს ნაბიჯი, სწორედ ამ კუთხით სიტუაციის დასტაბილურებას ემსახურებოდა. გამოცემასთან ინტერვიუში შიიტი მოძღვარი ამბობდა, რომ გასული წლების განმავლობაში, ოჯახები უფრთხოდნენ შერეული ტიპის ქორწინებებზე თანხმობას, რადგან არსებობდა ობიექტური შიში ორივე ისლამური მიმართულების კონსერვატული წარმომადგენლების მხრიდან ძალადობისა, თუმცა, უკანასკნელ ხანებში, სიტუაცია მნიშვნელოვნად გაუმჯობესდა. მოძღვრის განცხადებით, გასული ორი თვის განმავლობაში, მან 50-მდე სუნიტი მუსლიმი დააქორწინა, რომელთაგან 20 შერეული ქორწინების შემთხვევა იყო.[3]

მედია საშუალება „Al-Monitor“ 2013 წლის სტატიაში წერდა, რომ ერაყში დაახლოებით 6,5 მილიონი ოჯახი ცხოვრობს და მათგან 2 მილიონი შიიტურ-სუნიტური შერეული ოჯახია.[4]

კანადის იმიგრაციისა და ლტოლვილთა საკითხების საბჭო 2018 წლის 29 იანვარს გამოქვეყნებულ სპეციალურ ანგარიშში ერაყში სუნიტებსა და შიიტებს შორის შერეული ქორწინების შესახებ წერს, რომ სხვადასხვა წყაროზე დაყრდნობით, შესაძლებელია ითქვას, რომ შიიტებსა და სუნიტებს შორის ქორწინება ერაყში საკმაოდ გავრცელებული ფენომენია. აღნიშნულ საკითხზე მომუშავე კალიფორნიის უნივერსიტეტის პროფესორი – ჯეიმს გელვინი ამბობს, რომ ერაყის ხელისუფლება „ხელს უწყობდა“ კიდეც სუნიტებსა და შიიტებს შორის შერეულ ქორწინებას, რათა „ჩამოეყალიბებინა ინკლუზიური ერაყელის იდენტობა, გამომდინარე იქიდან, რომ ერაყის კანონმდებლობა ორივე აღნიშნული მიმდინარეობის წარმომადგენლებს მუსლიმებად მიიჩნევს“.

კვლევით დირექტორატთან საუბრისა, „International Crisis Group“-ის პროგრამის დირექტორმა, საკუთარი პირადი გამოცდილებიდან გამომდინარე განაცხადა, რომ „2003 წლამდე, ბაღდადსა და სხვა დიდ ქალაქებში მცხოვრები მოსახლეობა სეკულარული იყო და, შესაბამისად, სუნიტებსა და შიიტებს შორის ქორწინებაც ნორმალურად იყო მიჩნეული“. ალ-ჯაზირას 2014 წლის ერთ-ერთი სტატიის მიხედვითაც, ირკვევა, რომ 2003 წლამდე ერაყში რეგისტირებული ქორწინებების დაახლოებით მესამედი იყო განხსხვავებული რელიგიური მიმდინარეობის წარმომადგენელთა შორის ქორწინებები.

BBC-ის 2016 წლის ერთ-ერთი სტატიის მიხედვით, რომელშიც საუბარია სუნიტი და შიიტი წყვილების შვილებზე, აღნიშნულია, რომ „მიუხადავად იმისა, რომ ერაყში სუნიტურ და შიიტურ მიმდინარეობებს შორის ქორწინებების რიცხვი 2003 წლის შემდეგ საგრძნობლად შემცირდა, ახლანდელი მდგომარეობით ეს საკმაოდ მიღებულია.“ იგივე საკითხზე საუბრობს „Human Rights Watch“ ერაყის პროგრამის უფროსი მკვლევარი, რომლის მიხედვითაც „შერეულ ქორწინებათა რიცხვმა იკლო 2003 წელს, ხოლო აღნიშნულმა კლებამ პიკს მიაღწია 2007 წლის სამოქალაქო ომის დროს, თუმცა, ეს (შერეული ქორწინება) კვლავ ხდება.“ „მიუხედავად გამონაკლისი შემთხვევებისა, შერეული ქორწინებები ერაყში არ წარმოადგენს დაპირისპირების საკითხს“.

რაც შეეხება აღნიშნული საკითხის საკანონმდებლო კუთხით მოწესრიგებას, ანგარიშში საუბარია, რომ ერაყის კონსტიტუცია არის საკმაოდ სეკულარული და არ განსაზღვრავს სხვადასხვა მიმდინარეობის წარმომადგენლების მიმართ განსხვავებულ მოპყრობას. კონსტიტუციის მე-14 მუხლის თანახმად, „ერაყის მოქალაქეები თანასწორნი არიან კანონის წინაშე  მათი სქესის, რასის, ეთნიკური კუთვნილების, წარმოშობის, კანის ფერის, რელიგიური კუთვნილების, კონფესიური კუთვნილების (აღნიშნულში იგულისხმება შიიზმი, სუნიზმი და ა.შ.), ეკონომიკური თუ სოციალური სტატუსის მიუხედავად.“

ხოლო კონსტიტუციის 41-ე მუხლი განსაზღვრავს შემდეგს: „ერაყის მოქალაქეებს შეუძლიათ თავისუფლად განზაღვრონ საკუთარი პირადი სტატუსი (იგულისხმება ქორწინება) საკუთარი რელიგიის, მიმდინარეობის, რწმენისა თუ არჩევანის შესაბამისად და აღნიშნული საკითხი წესრიგდება კანონით“. გარდა ამისა, ყველა აღიარებულ რელიგიურ მიმდინარეობას უფლება აქვს თავად აირჩიოს, რომელ სასამართლოში მოხდება მისი პირადი სტატუსის, მათ შორის ქორწინების, საკითხთა თაობაზე დავების გადაწყვეტა.

შერეულ ქორწინებაში მყოფ პირთა მიმართ დამოკიდებულების შესახებ ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისის 2017 წლის ანგარიშში წერს, რომ ასეთი პირები შეიძლება გახდნენ სამიზნეები, მაგრამ არა განურჩევლად. ერაყში შერეული ქორწინებების ხანგრძლივი ისტორიაა. წყარო საუბრობს ქურთისტანის რეგიონზე, სადაც როგორც მამაკაცი, ასევე ქალი (განსაკუთრებით ქალი) შეიძლება ღირსების აღდგენის მიზნით მკვლელობის ობიექტი გახდეს, როდესაც საუბარია „არასასურველ ქორწინებაზე“; მაგალითად შერეულ ქორწინებაზე სუნიტსა და შიიტს შორის, როდესაც ოჯახები ამის წინააღმდეგნი არიან. წყარო ასევე ამატებს, რომ შესაძლებელია ტომმა ან ოჯახმა დასაჯოს პირი (განსაკუთრებით ქალი) შერეული ქორწინების შემთხვევაში.

წყაროები აღნიშნავენ, რომ შერეული ქორწინებები უფრო პრობლემატური გახდა 2006 წლის შემდეგ, როდესაც კონფესიათა შორის განსხვავება პოლიტიზებული გახდა. პრობლემის ხარისხი კი განსხვავებულია ადგილებსა და ოჯახებს შორის. 2014 წლის თებერვლიდან 2015 წლის მაისამდე პერიოდში ერთ-ერთმა კვლევითმა ორგანიზაციამ აღწერა ოჯახში ძალადობის 1,249 შემთხვევა ქვეყნის 6 პროვინციის მასშტაბით – ბაღდადი, ბასრა, კირკუკი, დოჰუკი, ერბილი და სულეიმანია. მათ შორის 11 ინციდენტის მიზეზი იყო შერეული ქორწინება. ორგანიზაციამ აღწერა შემთხვევები, როდესაც სუნიტურ-შიიტურ წყვილს აიძულეს განქორწინება, როდესაც ქალს ავიწროვებდნენ ქმრის ნათესავები მისი განსხვავებული კონფესიური კუთვნილების გამო და როდესაც, განქორწინების შემდეგ, ბავშვები დატოვეს მამასთან და დედას არ აძლევდნენ მათი ნახვის უფლებას მისი განსხვავებული კონფესიური კუთვნილების გამო.

სახელმწიფოს მხრიდან დაცვის შესაძლებლობის შესახებ, წყაროები წერენ, რომ შერეული ოჯახებისთვის სახელმწიფოს მხრიდან დაცვის რაიმე ფორმის შესახებ ინფორმაციას არ ფლობენ. სახელმწიფო დაცვა ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთათვის თითქმის არ არსებობს. ერაყში არ მოქმედებს ანტი-დისკრიმინაციული კანონი ან რაიმე სხვა კანონი, რომელიც ოჯახში ძალადობას დასჯადს გახდის, გარდა ქურთისტანის რეგიონისა. ასევე, არ არის რაიმე დადგენილება სუნიტურ-შიიტური კავშირებისთვის.[5] [6]

[1] Australian Government Refugee Review Tribunal, Country Advice / Iraq, 21 February 2012, available at:

(accessed: 03.09.2011)

[2] David Piper, Iraqi Program Offering Thousands of Dollars for Mixed Marriages Bears Fruit, July 15, 2009, available at: http://www.foxnews.com/story/2009/07/15/iraqi-program-offering-thousands-dollars-for-mixed-marriages-bears-fruit.html (accessed: 03.09.2011)

[3] The Telegraph: article Iraq gives cash bonuses to Shia and Sunni couples, 6 August 2009 ; available at: https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/iraq/5980637/Iraq-gives-cash-bonuses-to-Shia-and-Sunni-couples.html [accessed 7 October 2019]

[4] Bushra Al Mudhafar, IRAQ PULSE, Iraq’s Sunni-Shiite Families Fear Renewed Sectarian Violence, March 25, 2013

available at:http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2013/03/iraq-mixed-families-fear-violence.html#ixzz35DbXzyri (accessed: 03.09.2011)

[5] IRB – Immigration and Refugee Board of Canada: Iraq: Inter-sect marriage between Sunni and Shia Muslims, including prevalence; treatment of inter-sect spouses and their children by society and authorities, including in Baghdad; state protection available (2016-January 2018) [IRQ106049.E], 29 January 2018

 (accessed on 1 May 2019)

[6] EASO; Country of Origin Information Report; Iraq – Targeting of Individuals; March, 2019; available at:

[accessed on 1 May 2019]

გაერთიანებული სამეფოს საშინაო საქმეთა ოფისი 2018 წლის მაისში გამოქვეყნებულ ანგარიშში ინდოეთში რელიგიური უმცირესობების შესახებ წერს, რომ ფედერალური კანონმდებლობა უშვებს კონფესიებს შორის ქორწინებას რელიგიური კონვერტაციის გარეშე. აღნიშნული ქორწინებები რეგისტრირდება 1954 წლის სპეციალური ქორწინების აქტით. შერეული წყვილები, როგორც სამოქალაქო ცერემონიით დაოჯახებული ყველა წყვილი, ვალდებულია, წარადგინოს საჯარო შეტყობინება 30 დღით ადრე, სადაც მითითებული იქნება მისამართები, ფოტოსურათები და რელიგიური კუთვნილება. მიუხედავად ამისა, ინდუისტებმა, ბუდისტებმა, სიკჰებმა და ჯაინებმა, რომლებიც სხვა რელიგიის წარმომადგენელზე ქორწინება გადაწყვიტეს, შესაძლოა, აღნიშნული საზოგადოებების კანონების თანახმად, ქონებაზე მემკვიდრეობის უფლება დაკარგონ.

კანადის იმიგრაციისა და ლტოლვილთა საბჭო შერეულ ქორწინებაზე 2012 წელს გამოქვეყნებულ ანგარიშში ახსენებს კვლევას, რომელიც ეხება რელიგიებს დაა კასტებს შორის ქორწინების დინამიკას ინდოეთში. კვლევა ეყრდნობა 2005-2006 წლების მონაცემებს და ამტკიცებს, რომ ქორწინებათა 2.1% შერეულია (გამოკითხულია 40 ათასზე მეტი ადამიანი ქვეყნის 29 შტატში). ყველაზე დიდი რაოდენობით შერეული ქორწინებები დაფიქსირდა არუნაჩალ პრადეშში (9.2%), სიკკიმში (8.1%), მანიპურში (7.6%), პენჯაბსა (7.3%) და მაგჰალაიაში (6.7%).

ამავე ანგარიშში ნახსენები ერთერთი წყაროს მტკიცებით, მიუხედავად იმისა, რომ შერეული წყვილების მიმართ ძალადობა არ არის ნორმა, მათ მიმართ ასეთი მოპყრობა მაინც ხდება. უმეტეს შემთხვევაში, ძალადობის საფრთხე ჩნდება ოჯახების მხრიდან. მხოლოდ გარკვეულ პერიფერიულ ადგილებში შეიძლება არა ოჯახის წევრი პირი დაინტერესდეს შერეული ქორწინებით და ამის გამო რაიმე მოიმოქმედოს. მაღალი კასტის წარმომადგენელი ინდუისტები უფრო მეტად ეწინააღმდეგებიან შერეულ ქორწინებას, ვიდრე დაბალი კასტის წარმომადგენელი ინდუისტები.

აკადემიური წყაროები აღნიშნავენ, რომ ინდოეთში შერეული წყვილების მდგომარეობა განსხვავებულია მათი კლასისა და რეგიონის შესაბამისად. განსხვავებები დამოკიდებულია იმაზე წყვილი პერიფერიიდან არის თუ ურბანული ზონიდან. დისკრიმინაციის ხარისხი გაცილებით დაბალია, როდესაც შერეული ქორწინება ხდება საშუალო კლასებს შორის და ურბანულ ზონებში. შერეული წყვილები პერიფერიული ზონებიდან, რომლებიც აწყდებიან პრობლემებს ოჯახიდან ან თანასოფლელებისგან, ხშირად გადადიან საცხოვრებლად ურბანულ ზონებში, სადაც მეტი შემწყნარებლობაა. ურბანულ ზონებში არ არის მიუღებელი შერეული ქორწინება, საპირისპირო ვითარებაა სოფლად. ურბანულ ზონებში, ზოგადად, შერეული წყვილის იდენტიფიცირება რთულია; თუმცა, იდენტიფიცირების შემთხვევაშიც კი, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ისინი სერიოზული ზიანის რისკის წინაშე აღმოჩნდნენ.

განსხვავებულ ინფორმაციას ავრცელებს საინფორმაციო სააგენტო „როიტერსი“, რომელიც 2011 წლის სტატიაში წერს, რომ შერეული ქორწინება ინდოეთში ტაბუა, როგორც სოფლად, ასევე ინდოეთის განათლებულ და შეძლებულ ურბანულ ზონებში.

ტორონტოს უნივერსიტეტის ისტორიის პროფესორის 2012 წლის ინფორმაციით, ზოგადად, ქორწინება ინდუისტს და ქრისტიანს შორის უფრო ნაკლებად პრობლემატურია, ვიდრე, მაგალითად, ინდუისტს და მუსლიმს შორის. ქრისტიანები, რომლებიც შერეულ ქორწინებაში არიან, შესაძლოა, აწყდებოდნენ წინააღმდეგობას და ოჯახისგან თანხმობის არ არსებობას, მაგრამ ნაკლებად სავარაუდოა მათ მიმართ ძალადობა ოჯახების მხრიდან.

2017 წლის სექტემბერში გავრცელებული ინფორმაციით, 28 წლის ინდუისტმა ქალმა საჩივარი შეიტანა კარელას შტატის ერთერთი იოგის ცენტრის წინააღმდეგ. მისი მტკიცებით, ის, მისი ნების საწინააღმდეგოდ, სამი კვირის განმავლობაში გააჩერეს ცენტრში და მას აიძულებდნენ თავის ქრისტიანს ქმარს გაშორებოდა. სარჩელში ის ამტკიცებდა, რომ იგივე პრობლემა იოგის ცენტრში კიდევ 60 ქალს შეექმნა.[1]

ევროპის თავშესაფრის მხარდაჭერის ოფისი 2018 წლის მაისში მომზადებულ ინფორმაციაში ინდოეთში შერეული ქორწინების შესახებ წერს, რომ ქვეყნის კონსტიტუციით დადგენილია სამართლებრივი თანასწორობა მოქალაქეებისთვის, განურჩევლად მათი რელიგიური კუთვნილებისა და აკრძალულია რელიგიური ნიადაგზე დისკრიმინაცია. მიუხედავად ამისა, პერიოდულად, ქვეყანაში ადგილი აქვს საზოგადოების მხრიდან რელიგიური უმცირესობების მიმართ ძალადობის ზრდას და ინდოეთის მთავრობა იბრძვის თემების მხრიდან ძალადობისგან რელიგიური უმცირესობების დაცვისა და მათთვის სამართლიანობის მიღწევისთვის, როდესაც დანაშაულს მაინც ექნება ადგილი.

ინდოეთის კონსტიტუცია, ასევე, კრძალავს კასტურ დისკრიმინაციას. კასტებისა და ტომების რეგისტრაცია გრძელდება, მაგრამ ამის მიზანს პოზიტიური სამოქმედო პროგრამები წარმოადგენს, რომელთაც მთავრობა ახორციელებს დაბალი კასტების წარმომადგენელთა გაძლიერების მიზნით. მიუხედავად ამისა, კასტური დისკრიმინაცია მაინც გავრცელებულია, განსაკუთრებით პერიფერიულ ზონებში.

2017 წელს ჟურნალში „სამხრეთ აზიის საზოგადოება და კულტურა“ გამოქვეყნებულ სტატიაში ნათქვამია, რომ, მიუხედავად იმისა, რომ შერეული ქორწინება ინდოეთში კანონიერია, წყვილები აწყდებიან სოციალურ ნორმებს, რომლებიც მათი ურთიერთობის წინააღმდეგია და ასეთ ურთიერთობას იხსენიებენ როგორც „ამორალურს“ ან „უწმინდურს“; ხანდახან, საქმე ღირსების აღდგენის მიზნით მკვლელობამდე და თემიდან განდევნამდეც კი მიდის.

2017 წელს რელიგიის შესახებ ჟურნალში გამოქვეყნებულ სტატიაში საუბარია მუსლიმ ფერმერ კაცზე, რომელიც ლინჩის წესით გაასამართლეს უტტარ პრადეშის შტატის პატარა სოფელში, იმის გამო, რომ ის ეხმარებოდა ადგილობრივ მუსლიმ ახალგაზრდას ინდუისტ გოგოსთან ურთიერთობაში. მოგვიანებით, მკვლელობისთვის ექსტრემისტული ჯგუფის „ჰინდუ იუვა ვაჰიმი (ინდუისტთა ახალგაზრდული ძალა)“ ოთხი წევრი დააპატიმრეს. წყარო აღნიშნავს, რომ ეს მხოლოდ ერთი ისტორიაა იმ ბევრიდან, რომელსაც ინდოეთში შერეული ქორწინების გამო აქვს ადგილი. წყარო, ასევე, აღნიშნავს, რომ მართალია, ინდოეთი თავს იწონებს როგორც ერთიანი და მრავალფეროვანი, მაგრამ შერეული ქორწინებები წარმოუდგენლად იშვიათია.[2]

[1] UK Home Office: Country Policy and Information Note India: Religious minorities, May 2018

 (accessed on 23 May 2019)

[2] EASO – European Asylum Support Office: 1. Information on interfaith and inter-caste marriages in India, in particular in the region of Kerala and the Trivandrum area 2. What is the treatment of people who convert to a different religion in order to get married in India, in particular in the region of Kerala? 3. Information on religious minorities groups belonging to the Ezhava Community who are in interfaith and/or inter-caste marriages 4. In case of religious intolerance towards people who are in interfaith and/or inter-caste marriages in India, is there a different degree of discrimination depending on the different level of income? 5. Information on the treatment of persons in interfaith marriages during the period 2014-2018 [Q72], 11 May 2018

 (accessed on 23 May 2019)

ეგვიპტის კანონმდებლობა ქორწინებისა და პირადი სტატუსების შესახებ ძირითადად შეესაბამება პიროვნების რელიგიურ ჯგუფს. მაგალითად, მუსლიმი ქალი კანონიერად ვერ გაჰყვება ცოლად არა მუსლიმ მამაკაცს. თუ მუსლიმი ქალი არა მუსლიმ მამაკაცს არაოფიციალურად გაჰყვება ცოლად, ის სერიოზული სოციალური შევიწროვების ობიექტი შეიძლება გახდეს. ისლამური რელიგიური კანონების მთავრობისეული ინტერპრეტაციით, ასეთ ქორწინებაში გაჩენილი ბავშვები შესაძლებელია განთავსდნენ მუსლიმი მამაკაცი მეურვის დაცვის ქვეშ.[1]

ეგვიპტეში არაადეკვატურია ქალების დაცვა სექსუალური და გენდერზე დაფუძნებული ძალადობისგან; ასევე, დისკრიმინაციისგან კანონმდებლობასა და პრაქტიკაში – კერძოდ პირადი სტატუსის შესახებ კანონები, რომლებიც არეგულირებენ განქორწინებას.[2] ქალები კვლავ განიცდიან დისკრიმინაციას განქორწინების, ბავშვზე მეურვეობის უფლებისა და მემკვიდრეობის საკითხებში.[3]

ეგვიპტის პირადი სტატუსის შესახებ კანონის მიხედვით, ქვეყანაში რელიგია ამოსავალია იდენტობისთვის. სამი აღიარებული რელიგიური ინსტიტუცია განსაზღვრავს პირადი სტატუსის საკითხებს, როგორიცაა მათ შორის ქორწინება, განქორწინება და მემკვიდრეობა. მუსლიმების შემთხვევაში პირად სტატუსთან დაკავშირებული საკითხები შარიათის კანონებით რეგულირდება და ეს კანონები აღიარებულია სასამართლოს მიერ. ქრისტიანებსა და იუდეველებთან მიმართებაში პირად სტატუსთან დაკავშირებული საკითხები რეგულირდება მათი რელიგიური დოქტრინების შესაბამისად, რაც ადმინისტრაციული გადაწყვეტილების შესაბამის ძალას ატარებს ეგვიპტის სასამართლოში.

ეგვიპტე კონსერვატული ქვეყანაა და ქორწინების გარეშე ურთიერთობა არაა მიღებული არც ურბანულ სივრცეში და არც პერიფერიებზე. სახელმწიფო მუსლიმების ქორწინების ადმინისტრირებას შარიათის კანონების შესაბამისად ახდენს; ქრისტიანებისა და იუდეველების შემთხვევაში, შესაბამისი რელიგიური ინსტიტუციების ნებართვაა საჭირო, ვიდრე სახელმწიფო ქორწინებას დაარეგისტრირებს. საბოლოოდ, ყველა ქორწინება უნდა დარეგისტრირდეს იუსტიციის სამინისტროში, რომელიც ქორწინების ოფიციალურ მოწმობას გასცემს.

შარიათის კანონის თანახმად, მუსლიმ კაცს არა მუსლიმი ქალი შეუძლია ისე შეირთოს ცოლად, რომ ეს უკანასკნელი არ კონვერტირდეს ისლამზე; მუსლიმი ქალი კი ვერ გაჰყვება ცოლად არა მუსლიმ კაცს თუ ეს უკანასკნელი არ კონვერტირდება ისლამზე. ეგვიპტეში სამოქალაქო ქორწინება არ არსებობს და ყველა რელიგიური ინსტიტუცია ამის წინააღმდეგია. საზღვარგარეთ დაქორწინების შემთხვევაში, წყვილი ეგვიპტეში აღიარებას მოიპოვებს მხოლოდ იმ შემთხვევაში თუ ქორწინება იქნება პერსონალური სტატუსის შესახებ კანონმდებლობით დადგენილ სტანდარტების შესაბამისი. მაგალითად, თუ მუსლიმი ქალი ცოლად გაჰყვება არა მუსლიმ კაცს საზღვარგარეთ, ეგვიპტეში ქორწინების აღიარება არ მოხდება.[4]

ეგვიპტეში არ არსებობს კონკრეტული საკანონმდებლო ნორმა, რომელიც რელიგიათაშორის ქორწინებას აკრძალავს; თუმცა, გამომდინარე იქიდან, რომ ეგვიპტეში ისლამი წარმოადგენს კანონმდებლობის ძირითად საფუძველს, ქვეყნის 2014 წლის კონსტიტუციის მეორე მუხლი ადგენს, რომ ოჯახთან დაკავშირებული საკითხები ისლამური კანონების მიხედვით წყდება. დარ ალ იფტა ალ მასრიას (ეგვიპტის ოფიციალური რელიგიური უწყება, რომელსაც შეუძლია რელიგიური დადგენილებების – ფატვას გამოცემა) ფატვა ადგენს, რომ მუსლიმი მამაკაცისთვის, გარკვეულ პირობებში, დასაშვებია არა მუსლიმი ქალის ცოლად შერთვა. ამავე ფატვის მიხედვით, არა მუსლიმ კაცს ეკრძალება მუსლიმი ქალის ცოლად შერთვა, რადგან არა მუსლიმი კაცი პატივს არ სცემს მუსლიმი ქალის რწმენას.[5] მუსლიმური ქვეყნების უმრავლესობაში, მათ შორის ეგვიპტეში, შერეული ქორწინება ხშირად ხდება ე.წ. ღირსების აღდგენის მიზნით ჩადენილი მკვლელობის საბაბი, რადგან მუსლიმი ოჯახის წევრები და მეზობლები არ პატიობენ თავიანთ ქალ ნათესავებს ასეთ კავშირებს.[6]

მედია საშუალება BBC 2014 წლის 24 ნოემბერს გამოქვეყნებულ სტატიაში წერს, რომ რელიგიათაშორისი ქორწინება ეგვიპტეში მიუღებელია; წყვილები მზად უნდა იყვნენ, რომ მათ მძიმე საფასურის გადახდა მოუწევთ. რელიგია უკიდურესად მგრძნობიარე თემაა და ბევრი ქრისტიანი და მუსლიმი უარს აცხადებს მიიღოს ის ხალხი, ვინც ტოვებს თავიანთ კონგრეგაციას. რელიგიური ლიდერები რელიგიათაშორის ქორწინებას აღიქვამენ სხვა რელიგიის წარმომადგენლის გადაბირების მცდელობად. მათი მტკიცებით, სხვადასხვა კონფესიის წარმომადგენელთა შორის ქორწინება კულტურულად მიუღებელია ეგვიპტის სოფლებში. 2013 წელს ერთი მუსლიმი კაცი დაიღუპა და 5 დაშავდა მენიას პროვინციის სოფლად მომხდარი ინციდენტისას. ამავე ინციდენტისას, 5 ქრისტიანის სახლი დაწვეს. ჩხუბის მიზეზი გახდა მუსლიმ ქალსა და მის ქრისტიან მეზობელ კაცს შორის ურთიერთობა.[7]

ეგვიპტელი მწერალი აჰმედ ატალაჰი, რომელიც რელიგიური ნიშნით მომხდარ დაპირისპირებებს იკვლევს, ამბობს, რომ „როდესაც ქრისტიანი ქალი მუსლიმ კაცთან ქორწინების დარეგისტრირებას ცდილობს, ოფიციალური პირები მას სთხოვენ ეკლესიის მიერ გაცემულ წერილობით თანხმობას. ეგვიპტის ეკლესია უარს ამბობს ქრისტიანულ მიმდინარეობს შორის ქორწინებაზე თანხმობაზე, რომ აღარაფერი ვთქვათ სხვადასხვა რელიგიებს შორის ურთიერთობაზე“.

მთავრობა აღიარებს მხოლოდ ქრისტიანების, იუდეველებისა და მუსლიმების ქორწინებას. შარიათის მიხედვით, არა მუსლიმი კაცი უნდა კონვერტირდეს ისლამზე რათა შეირთოს მუსლიმი ქალი. არა მუსლიმ ქალს (ქრისტიანს ან იუდეველს) არ მოეთხოვება კონვერტაცია იმისთვის, რომ მუსლიმ კაცზე გათხოვდეს. თუ არა მუსლიმი ქალი კონვერტირდება ისლამზე და მისი ქმარი (თუ ის არა მუსლიმია) უარს იტყვის კონვერტაციაზე, ქალი უნდა გაშორდეს მას. ასეთ შემთხვევაში, ბავშვზე მეურვეობის უფლება დედას ერგება.

კანონმდებლობა, რომელიც არეგულირებს ქორწინებისა და პირადი სტატუსის სხვა საკითხებს, ძირითადად, ესადაგება პირის რელიგიურ ჯგუფს. მაგალითად, მუსლიმი ქალი კანონიერად ვერ დაქორწინდება არა მუსლიმ კაცზე. თუ ის ასე მოიქცევა არაოფიციალურად, საზოგადოების მხრიდან სერიოზული შევიწროვებისა და ძალადობის მსხვერპლი გახდება. ისლამური რელიგიური კანონების მთავრობისეული ინტერპრეტაციით, ასეთ ქორწინებაში გაჩენილი ბავშვები მუსლიმი მამაკაცის მეურვეობის ქვეშ განთავსდებიან.[8]

აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტი რელიგიის თავისუფლების შესახებ ანგარიშში წერს, რომ ეგვიპტეში, 2015 წლის 18 ნოემბერს, მუსლიმმა ბიძებმა და ბიძაშვილებმა მოკლეს 26 წლის გოგო, რომელიც ქრისტიანობაზე კონვერტირდა და ქრისტიან კაცზე დაქორწინდა. მოკლული გოგოს მამამ, რომელიც ცდილობდა, მაგრამ ვერ შეძლო შვილის დაცვა, პოლიციას მიმართა. პოლიციამ მომხდართან დაკავშირებით გამოძიება დაიწყო. პრესაში გავრცელებული ინფორმაციის მიხედვით, უსაფრთხოების სამსახურის მაღალი თანამდებობის პირებს, მსხვერპლის ოჯახსა და მისი ქრისტიანი ქმრის ოჯახს შორის შესარიგებელი შეხვედრა შედგა, რათა აეცილებინათ შემდგომი კონფესიათაშორისი ძალადობა სოფელში. მსხვერპლის ოჯახმა ქრისტიან ქმარსა და მის ოჯახს სოფლის სამუდამოდ დატოვება მოსთხოვა.[9]

მედია საშუალება „Deutsche Welle“ 2016 წლის 26 მაისს გამოქვეყნებულ ინფორმაციაში წერს, რომ მინიას პროვინციაში მუსლიმთა ბრბომ დაწვა ქრისტიანთა სახლები და ქრისტიანი ქალი გაშიშვლებული ატარა ქუჩებში. მიზეზი გახდა გავრცელებული ჭორი, რომ ქრისტიანი ქალის შვილს ჰქონდა ურთიერთობა მუსლიმ ქალთან. სტატიაში ნათქვამია, რომ პოლიციას სათანადო რეაგირება არ მოუხდენია და შემთხვევის ადგილას თავდასხმის დაწყებიდან ორი საათის შემდეგ მივიდა. საბოლოოდ, მომხდარის გამო 5 პირი დააკავეს და პროკურატურამ კიდევ 18 პირის დაკავების ორდერი გასცა. ასევე, ათმა პარლამენტარმა ინციდენტთან დაკავშირებით შინაგან საქმეთა მინისტრის გამოკითხვა მოითხოვა. ქრისტიანმა სასულიერო პირმა მედიასთან ინტერვიუში განაცხადა, რომ ხალხის რეაქცია არ იქნებოდა ასეთი ძალადობრივი თუ ურთიერთობა მუსლიმ კაცსა და ქრისტიან ქალს შორის იქნებოდა.[10]

[1] United States Department of State, 2015 Country Reports on Human Rights Practices – Egypt, 13 April 2016, available at:

[accessed 14 December 2018]

[2] Amnesty International, Amnesty International Report 2016/17 – Egypt, 22 February 2017, available at:

[accessed 14 June 2017]

[3] Human Rights Watch, World Report 2017 – Egypt, 12 January 2017, available at:

[accessed 14 June 2017]

[4] United Kingdom: Home Office, Country Policy and Information Note – Egypt: Christians, 20 June 2017, v 3.0, available at:

[accessed 3 April 2018]

[5] The Law Library of Congress; Prohibition of Interfaith Marriage; September, 2015; available at:

[accessed 16 November 2018]

[6] Wiley Online Library; Interfaith Marriage for Muslim Women; By Johanna Marie Buisson; 7 August, 2017; available at: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/cros.12211 [accessed 14 December 2018]

[7] BBC; Egypt: The forbidden love of interfaith romances; By Ali Gamal; 24 November, 2014; available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-29932094 [accessed 16 November 2018]

[8] United Kingdom: Home Office, Country Policy and Information Note – Egypt: Christians, 20 June 2017, v 3.0, available at:

[accessed 16 November 2018]

[9] United States Department of State, 2015 Report on International Religious Freedom – Egypt, 10 August 2016, available at:

[accessed 16 November 2018]

[10] Deutsche Welle; Muslim mob burns Christian homes in Egypt over interfaith relationship; By Darko Janevic; 26 May, 2016; available at: https://www.dw.com/en/muslim-mob-burns-christian-homes-in-egypt-over-interfaith-relationship/a-19284932 [accessed 16 November 2018]

ბანგლადეშის კონსტიტუცია ქვეყნის სახელმწიფო რელიგიად აწესებს ისლამს, თუმცა, ამავდროულად, ადგენს სეკულარიზმის პრინციპებს. კონსტიტუციით აკრძალულია რელიგიური ნიშნით დისკრიმინაცია და დადგენილია თანასწორობა ყველა რელიგიისთვის.[1] ქორწინების საკითხი ბანგლადეშში არ რეგულირდება კონსტიტუციით. ქორწინების, განქორწინებისა და შვილად აყვანის საკითხები რეგულირდება სპეციალური აქტებით, რომლებიც სხვადასხვა რელიგიის მიმდევართათვის სხვადასხვაა – ქორწინების მუსლიმური აქტი, 1974; ქორწინების ინდუისტური აქტი, 1956; ქორწინების ქრისტიანული აქტი, 1872 და ქორწინების სპეციალური აქტი, 1872. ქორწინების სპეციალური აქტი არეგულირებს შერეულ ქორწინებებს.[2]

ქორწინების სპეციალური აქტის მეორე მუხლით დადგენილია, რომ აღნიშნული აქტით ქორწინება შეუძლიათ იმ პირებს, რომლებიც არ არიან ქრისტიანობის, იუდაიზმის, ინდუიზმის, ისლამის, ბუდიზმის ან პარსის (ზოროასტრიზმის ჯგუფი) აღმსარებლები. ქორწინებისთვის მხარეები უნდა აკმაყოფილებდნენ გარკვეულ პირობებს – არცერთ მხარეს, ქორწინების მომენტისთვის, არ უნდა ჰყავდეს ცოცხალი ქმარი ან ცოლი; მამაკაცი მიღწეული უნდა იყოს 18 წლის და ქალი 14 წლის ასაკს, გრეგორიანული კალენდრით; რომელიმე მხარე თუ არ არის მიღწეული 21 წლის ასაკს, უნდა ჰქონდეს მამის ან მეურვის თანხმობა; ამასთან, მხარეები არ უნდა იყვნენ სისხლით ნათესავები.[3] აქედან გამომდინარე, მუსლიმი და ქრისტიანი ქორწინების სპეციალური აქტით ვერ დაქორწინდებიან თუ ისინი უარს არ იტყვიან თავიანთ რწმენაზე.[4]

მუსლიმ მამაკაცს შეიძლება ჰყავდეს ოთხი ცოლი, თუმცა ქორწინებისთვის მას სჭირდება უკვე არსებული ცოლების წერილობითი ნებართვა.[5] შარიათის კანონების თანახმად, მუსლიმ მამაკაცს შეუძლია დაქორწინდეს ქრისტიან ქალზე, თუმცა ამისთვის ქალი უნდა კონვერტირდეს ისლამზე. რელიგიათაშორისი ქორწინების ისლამური პრინციპები ეფუძნება ყურანს, რომელიც ადგენს, რომ არ შეიძლება ქორწინება კერპთაყვანისმცემელზე, ვიდრე ის არ იწამებს ალაჰს. აქედან გამომდინარე, რელიგიათაშორისი ქორწინება მუსლიმსა და არა მუსლიმს შორის კანონიერი იქნება თუ არა მუსლიმი კონვერტირდება. ამ შემთხვევაში წყვილს შეეძლება დაქორწინდეს ქორწინების მუსლიმური აქტის შესაბამისად.

ბანგლადეშში, მიუხედავად იმისა, რომ შერეული ქორწინების რიცხვის ზრდის მაჩვენებელი მაღალი არ არის, ასეთი ქორწინებების რაოდენობა უმნიშვნელო სულაც არაა. შერეული ქორწინება სპეციფიკურად, მაგრამ მაინც აღიარებულია კანონმდებლობით და მიღებულია საზოგადოებაში. შერეული წყვილები შეიძლება წააწყდნენ პრობლემებს, მაგრამ არა რელიგიასთან მიმართებაში. სუნიტი და შიიტი, განათლებული და გაუნათლებელი, მდიდარი და ღარიბი – ასეთი ქორწინებები შეიძლება წააწყდნენ წინააღმდეგობას, მაგრამ ეს წინააღმდეგობა იწყება ოჯახებში. თუ ოჯახი მიიღებს ქორწინებას, ასევე მოიქცევა საზოგადოებაც. ასეთ წინააღმდეგობებს ადგილი აქვს უფრო მეტად სოფლად, ვიდრე ქალაქებში, სადაც შერეული ქორწინებები უფრო ხშირია. თუმცა, შერეულ ურთიერთობას მოაქვს სერიოზული პრობლემები დაბალი სოციალურ-ეკონომიკური კლასის ხალხში. შერეულ ქორწინებაში მყოფი პირები, ხანდახან, მაგრამ არა ყოველთვის, აწყდებიან არა ძალადობრივი შევიწროვების სხვადასხვა ფორმებს ოჯახებისა და თანატოლებისგან. როგორც წესი, ასეთი დამოკიდებულება დამახასიათებელია დაბალი განათლების დონის მქონე საზოგადოებაში, საცხოვრებელი ადგილის მიუხედავად. მთავრობა ამ საკითხში არ ერევა და არც აქვს რაიმე პოლიტიკა აღნიშნულ საკითხში ან ჩარევის ან შერიგების კუთხით.[6]

[1] USDOS – US Department of State: 2017 Report on International Religious Freedom – Bangladesh, 29 May 2018

 (accessed on 13 December 2018)

[2] International Journal of Education, Culture and Society; Interreligious Marriage in Bangladesh: From Human Rights Perspective; Volume 1, Issue 2, October 2016, Pages 44-51; available at: http://article.sciencepublishinggroup.com/html/10.11648.j.ijecs.20160102.13.html [accessed 13 December, 2018]

[3] Bangladesh Legislation; The Special Marriage Act, 1872; Section 2 – Conditions upon which marriages under Act may be celebrated; 18 July, 1872; available at: http://bdlaws.minlaw.gov.bd/sections_detail.php?id=25&sections_id=124 [accessed 13 December 2018]

[4] Australia: Refugee Review Tribunal, Bangladesh: 1. Can a Christian marry a Muslim in Bangladesh (possibly under the Special Marriage Act No. 3 of 1872)? 2. Do Christians in such marriages suffer discrimination by society; the state; or their marriage partner? 3. Are women, particularly Christian women, who are married to Muslim men in Bangladesh, and who are subjected to personal abuse by their husbands, protected by the State? 4. Will the Bangladesh authorities intervene or interfere in a marital dispute? 5. What are the laws in relation to divorce in Bangladesh for a Muslim man? Does he have to have his then wife’s consent to the divorce?, 25 October 2005, BGD17577, available at:

[accessed 13 December 2018]

[5] USDOS – US Department of State: 2017 Report on International Religious Freedom – Bangladesh, 29 May 2018

 (accessed on 13 December 2018)

[6] International Journal of Education, Culture and Society; Interreligious Marriage in Bangladesh: From Human Rights Perspective; Volume 1, Issue 2, October 2016, Pages 44-51; available at: http://article.sciencepublishinggroup.com/html/10.11648.j.ijecs.20160102.13.html [accessed 13 December, 2018]